Biuletyn euro info dla małych i S
rednich firm
Niepełnosprawni
nIEPEŁnoSPrAWnI nA rynkU PrACy
Anna MUZYCZUK
Polityka równych szans w Unii Europejskiej 10% całej ludzkoS
ci. W krajach Europy osób sprawnych, w Polsce zestawienie to
ma na celu eliminowanie wszelkich form Zachodniej i Polsce wskax
nik ten przekracza nie napawa optymizmem: dane z Głównego
i przejawów dyskryminacji, co oznacza aktualnie 14% i ma tendencję rosnącą. Urzędu Statystycznego według Badania
również propagowanie pełnego i równego AktywnoS
ci Ekonomicznej LudnoS
ci, pokazu-
uczestnictwa i dostępu we wszystkich dzie- ...a w Polsce ją ponad trzykrotnie wyższy wskax
nik zatrud-
dzinach społecznych. W kwestii zatrudnie- W Polsce żyje ok. 5,5 miliona osób nienia osób sprawnych w porównaniu z nie-
nia to przede wszystkim prawo do: niepełnosprawnych. Zdecydowana większoS
ć pełnosprawnymi, w kategorii  wiek produk-
równej płacy,  84%  utrzymuje się głównie ze S
wiadczeń cyjny (wykres 2).
równego wynagradzania za pracę o rów- społecznych (rent, emerytur i zasiłków).
nej wartoS
ci, Jedynie 8% tej populacji utrzymuje się z pra- Zakłady pracy chronionej
równego dostępu do zatrudnienia, cy, kolejne 8% pozostaje na utrzymaniu in- Zdecydowanie przeważającą formą za-
równego dostępu do kształcenia zawo- nych osób, nie posiadając własnych S
rodków trudnienia osób niepełnosprawnych jest
dowego, na przeżycie. Zwiększeniu aktywnoS
ci zawo- zatrudnienie w zakładach pracy chro-
równego przyznawania awansu, nagród dowej tej grupy na pewno nie sprzyja niski nionej (ZPCh); polityka Unii Europejskiej
pracowniczych, poziom wykształcenia, a przecież kwalifika- jednak dąży do zmiany tej sytuacji, na
równych warunków zatrudnienia, cje i wykształcenie to największy, nie tylko rzecz pracy w zakładach otwartego rynku
korzystania z niezbędnej pomocy pra- w przypadku osób niepełnosprawnych, atut pracy. Zakłady pracy chronionej istnieją
codawcy, w rywalizacji o zatrudnienie na otwartym we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
egzekwowania swoich uprawnień. rynku pracy. Zasady tworzenia i funkcjonowania ZPCh
Ponad 34% pracujących niepełnosprawnych i Zakładów AktywnoS
ci Zawodowej (ZAZ)
Z ankiety przeprowadzonej w ramach posiada, co najwyżej wykształcenie podsta- reguluje prawodawstwo poszczególnych kra-
II edycji akcji  Pracodawcy dla aktywizacji wowe, 37% ma wykształcenie zasadni- jów członkowskich. Zasadniczym zadaniem
wynika, że wS
ród najbardziej dyskrymino- cze zawodowe, dwukrotnie mniej osób zakładów pracy chronionej jest zapewnienie
wanych grup społecznych na rynku pracy, niepełnosprawnych niż pełnosprawnych warunków pracy osobom niepełnosprawnym
po osobach po 50. roku życia, drugie nie- zdobywa wyższe wykształcenie. Wiele i ich przygotowanie do ewentualnego
chlubne miejsce zajmują niepełnosprawni niepełnosprawnych dzieci nie ma równego przejS
cia do pracy na otwartym rynku. Efekty
(wykres 1). dostępu do kształcenia się. Wskax
nik bez- w tym zakresie są, niestety, stosunkowo
robocia wS
ród osób niepełnosprawnych niewielkie (najlepsze w Szwecji, gdzie 4,5%
10% całej ludzkoS
ci jest dwukrotnie wyższy niż wS
ród osób pracowników zakładów pracy chronionej
Według szacunków specjalistów przyjmuje pełnosprawnych. przechodzi potem do pracy w zwykłych
się, że na S
wiecie żyje ponad 500 milionów Choć wskax
nik zatrudnienia osób niepełno- zakładach. W pozostałych krajach poziom
osób niepełnosprawnych, co stanowi około sprawnych jest z natury rzeczy niższy niż ten kształtuje się w granicach 1-2%)
Wykres 1. Jakie grupy społeczne są najbardziej dyskryminowane na rynku pracy? Wykres 2. Wskax
nik zatrudnienia ludnoS
ci w wieku produkcyjnym (18-59/64 lata)
w l. 2001-2006 (w %)
Źąródło:
Ankieta  Dyskryminacja na rynku pracy ,
Pracuj.pl, kwiecień 2007 r. N=2458.
pax
dziernik 2007, nr 4 (94) 7
Niepełnosprawni
Integracja społeczna wadzanych zmian i poprawek. Chaos infor- osoby niepełnosprawne bezrobotne
niepełnosprawnych macyjny panujący w różnych instytucjach, lub poszukujące pracy i niepozostające
Przedstawione dane, pomimo wzrostu dy- borykających się z nadążeniem za zmiana- w zatrudnieniu, skierowane do pracy
namiki poprawy wykształcenia omawianej mi oraz ich właS
ciwą interpretacją, jeszcze przez powiatowy urząd pracy; zatrud-
grupy społecznej, sporej pracy wykonanej bardziej utrudnia potencjalnym pracodaw- niają osobę, u której niepełnosprawnoS
ć
w kwestii zmiany mentalnoS
ci w postrzega- com podjęcie właS
ciwej decyzji. powstała w trakcie zatrudnienia. Zwrot
niu niepełnosprawnoS
ci (liczne kampanie Polska ciągle jeszcze, pomimo nagłaS
niania kosztów za przystosowane do potrzeb
społeczne), pokazują, iż integracja społeczna koniecznoS
ci dostosowania naszych miast, osoby niepełnosprawnej stanowisko pra-
niepełnosprawnych poprzez pracę stawia ulic, budynków do potrzeb osób niespraw- cy nie może przekraczać 20-krotnego
przed naszym krajem nie lada wyzwanie. nych ruchowo, jest na końcu unijnych staty- przeciętnego wynagrodzenia.
AktywnoS
ć zawodowa niepełnosprawnych to styk. Bariery architektoniczne, to wciąż jedna Refundacja kosztów zatrudnienia asy-
problem, którego nie można przemilczeć. z najpoważniejszych barier ograniczających stenta pracy osoby niepełnosprawnej 
Praca dla osoby niepełnosprawnej to nie tylko dostęp niepełnosprawnych do otwartego przysługuje pracodawcy zatrudniającemu
x
ródło dochodu, to również, a być może prze- rynku pracy. nawet najlepiej wykwalifiko- pracownika pomagającego pracownikowi
de wszystkim, bardzo istotny element terapii, wany niepełnosprawny niewiele zdziała, jeS
li niepełnosprawnemu w pracy. Warunkiem
która ma pomóc w odzyskaniu przekonania, nie będzie miał możliwoS
ci samodzielnego uzyskania pomocy finansowej jest zwarcie
że jest się pełnowartoS
ciowym obywatelem, wyjS
cia z domu i dojechania do pracy, umowy pomiędzy pracodawcą i starostą.
a tym samym uczestnikiem rynku pracy. a póx
niej wejS
cia do budynku firmy. Liczba godzin przeznaczonych na po-
moc pracownikowi niepełnosprawnemu
Bariery dostrzegane przez pracodawców KorzyS
ci wynikające z zatrudnienia oso- przez asystenta nie może przekraczać
Za główne przyczyny, dla których wielu pra- by niepełnosprawnej 20% liczby godzin asystenta w miesiącu.
codawców nie decyduje się na zatrudnienie Pracodawca, który chce zatrudnić osobę osoba zatrudniona jako asystent pracy
osób niepełnosprawnych uważa się: niepełnosprawną, może liczyć na wsparcie fi- osoby niepełnosprawnej ma za zadanie
bariery natury psychologicznej  kiero- nansowe Państwowego Funduszu rehabilitacji pomagać tej osobie w zakresie czynnoS
ci
wanie się uprzedzeniami i stereotypami, osób niepełnosprawnych. Zwrot kosztów ze ułatwiających komunikowanie się z oto-
ogólną niewiedzę pracodawców na te- S
rodków PFron obejmuje: czeniem oraz czynnoS
ci niemożliwych lub
mat niepełnosprawnych i różnych rodza- Dofinansowanie wynagrodzeń osób trudnych do samodzielnego wykonania
jów niepełnosprawnoS
ci, niepełnosprawnych  z dofinansowania na danym stanowisku pracy.
brak informacji o przywilejach i obowią- mogą korzystać pracodawcy zatrudniają- Ulgi w składkach ZUS  o ulgę w na-
zkach związanych z zatrudnianiem inwa- cy więcej niż 25 osób i osiągający, co leżnych składkach mogą ubiegać się pra-
lidów, najmniej 6% wskax
nik zatrudnienia osób codawcy: zatrudniający, co najmniej 25
obawę przed dodatkową biurokracją przy niepełnosprawnych, lub pracodawcy zatru- pracowników i osiągający wskax
nik za-
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, dniający mniej niż 25 osób. WysokoS
ć trudnienia osób niepełnosprawnych w wy-
skomplikowane przepisy prawne, comiesięcznych dotacji zależy od stopnia sokoS
ci, co najmniej 6% lub zatrudniający
niedostosowanie zakładów pracy od niepełnosprawnoS
ci zatrudnionego, szcze- mniej niż 25 pracowników, bez względu
strony technicznej. gólnych schorzeń zatrudnionego, typu praco- na wysokoS
ć osiąganego wskax
nika za-
dawcy, który zatrudnia niepełnosprawnego, trudnienia osób niepełnosprawnych.
W naszym społeczeństwie nadal funkcjonuje kwoty minimalnego wynagrodzenia i waha Dofinansowanie przysługuje na osoby
przekonanie, że niepełnosprawny to gorszej się od 50% do 205%. Dofinansowanie niepełnosprawne zatrudnione na umowę
kategorii, mniej wydajny pracownik; ktoS
, przysługuje wyłącznie tym, którzy nie posia- o pracę bądx
wykonujące pracę nakładczą.
kto wciąż będzie przebywał na zwolnieniach dają zaległoS
ci w zobowiązaniach wobec Składki na ubezpieczenia społeczne są
lekarskich, czy korzystał z rehabilitacji. Sami PFron. finansowane odpowiednio przez PFron
niepełnosprawni często podkreS
lają, że Zwrot kosztów szkolenia pracow- i budżet państwa za okresy miesięczne
znacznie łatwiej zlikwidować bariery archi- ników  o taki zwrot ubiegać się może przez okres roku, na wniosek pracodawcy,
tektoniczne w firmach (brak podjazdów, win- pracodawca ponoszący koszty szkolenia składany łącznie z deklaracją rozlicze-
dy, zbyt wąskie drzwi) niż te tworzone przez danego pracownika. Aby taka pomoc niową tych składek. WysokoS
ć oraz rodzaj
ludzi. To stereotypy, bardziej niż kwalifikacje, mogła być udzielona musi dojS
ć do składek, które mogą zostać sfinansowa-
decydują często o rezygnacji pracodawcy zawarcia umowy między pracodawcą ne, uzależniona jest od typu pracodawcy
z przyjęcia osoby niepełnosprawnej na dane i starostą, poniesienia kosztów szkole- oraz stopnia niepełnosprawnoS
ci zatrud-
stanowisko. Do tego dochodzi brak wiedzy nia po zawarciu umowy, zatrudnienia nionego pracownika.
pracodawców na temat różnych rodzajów przeszkolonego pracownika na, co naj-
niepełnosprawnoS
ci i możliwoS
ci zawodo- mniej, 24 miesiące. WysokoS
ć dofinan-
wych osób z różnymi schorzeniami. sowania zależy od rodzaju szkolenia Źąródła: www.pfron.org.pl, www.mps.gov.pl,
kolejny powód rodzący obawy przy zatrud- i przedsiębiorstwa. Poziom dofinansowa- www.zus.pl, www.integracja.org
nianiu niepełnosprawnych to niejasne i nie- nia waha się od 45% do 90%
stabilne przepisy prawne. Ustawa dotycząca Zwrot kosztów na przystosowa-
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz nie stanowiska pracy  taki zwrot Anna Muzyczuk
zatrudniania osób niepełnosprawnych jest przysługuje pracodawcom którzy: zatrud- Centrum Euro Info w Katowicach
rekordzistą, biorąc pod uwagę liczbę wpro- nią na okres, co najmniej 36 miesięcy, EIC PL-412
8 pax
dziernik 2007, nr 4 (94)