Metody badań społecznych
(wykład 1)
Wydział Zarządzania UW
MSM-ZPSF, rok II
dr hab. Krzysztof Klincewicz
[e-mail]
© Krzysztof Klincewicz
Cele zajęć

Zapoznanie z technikami rozwiÄ…zywania
złożonych problemów,

Przygotowanie do samodzielnego
definiowania oraz poprawnego
metodologicznie rozwiązywania problemów
w biznesie i nauce,

PrzeglÄ…d terminologii i podstawowych
metod badawczych,

Omówienie technik interpretacji i
prezentowania danych.
© Krzysztof Klincewicz
Warunki zaliczenia

przygotowanie do zajęć i aktywność,

test końcowy

UWAGA. Udział w teście końcowym jest
warunkiem zaliczenia przedmiotu w pierwszym
terminie. Osoby, które nie zaliczą testu lub
nie wezmą w nim udziału, mogą poprawiać wynik
w formie pisemnego testu w sesji poprawkowej.
Nie przewidujÄ™ innej formy zaliczenia ani
dodatkowych terminów.
© Krzysztof Klincewicz
Literatura

Babbie, E. (2007) Badania społeczne w praktyce.
PWN, Warszawa

Kostera M. (2005) Antropologia organizacji. PWN,
Warszawa

Shively W.P. (2001) Sztuka prowadzenia badań
politycznych. Zysk i S-ka, Poznań

Ferguson G.A., Takane, Y. (2002) Analiza
statystyczna w psychologii i pedagogice. PWN,
Warszawa

Kaczmarczyk S. (1999) Badania marketingowe.
Metody i techniki. PWE, Warszawa

Miles M.B., Huberman A.M. (2000) Analiza danych
jakościowych. Trans Humana Wydawnictwo
Uniwersyteckie, Białystok
© Krzysztof Klincewicz
Strona www kursu

W trakcie zajęć będą również wskazywane
inne materiały, stanowiące lekturę
obowiązkową. Materiały do zajęć, dodatkowa
literatura i informacje dotyczÄ…ce prac
domowych będą publikowane w porządku
chronologicznym na stronie
http://kklinc.blox.pl
-
hasło: metbad
-
prezentacje w formacie PDF
-
dokumenty w formacie PDF
© Krzysztof Klincewicz
Program zajęć

1) Wprowadzenie do zajęć
-
Rozwiązywanie problemów w życiu
codziennym, biznesie i nauce.
Wprowadzenie do terminologii badań
społecznych. Definiowanie problemu
badawczego i pytań badawczych.

2) Podstawy metodologii nauk
społecznych
-
Elementy filozofii nauk, zwłaszcza nauk
społecznych i teorii organizacji.
Ograniczenia perspektyw badawczych.
© Krzysztof Klincewicz
Program zajęć

3) Projektowanie badań
-
Konstrukty i mapa pojęciowa w badaniach.
Warianty badawcze. Dobór badanej próby.

4) Badania jakościowe
-
PrzeglÄ…d orientacji badawczych 
etnografia, teoria ugruntowana,
historiografia. Techniki badawcze 
obserwacja, wywiad, analiza tekstu i
dokumentacji. Praktyczne aspekty
prowadzenia badań jakościowych.
Komputerowe wsparcie dla badań
jakościowych.
© Krzysztof Klincewicz
Program zajęć

5) Badania ilościowe
-
PrzeglÄ…d technik badawczych 
psychometria, socjometria, bibliometria,
analiza i modelowanie ekonomiczne,
badania ankietowe i eksperymentalne.
Zasady budowy kwestionariuszy. Pomiar
postaw. Skale Likerta i semantyczna.
© Krzysztof Klincewicz
Program zajęć

6) Interpretacja i prezentacja danych
-
Techniki porzÄ…dkowania, analizy i
interpretacji danych jakościowych i
ilościowych. Metoda reprezentacyjna.
Zmienna zależna i niezależna. Analiza
korelacji, regresji i skupień.
Kategoryzacja i typologia. Analiza
czynnikowa i eksploracja danych (data
mining).

7) Test końcowy
-
Na stronie www kursu opublikowane sÄ…
testy z ubiegłego roku
© Krzysztof Klincewicz
Tematyka zajęć

Rozwiązywanie problemów  a nie tylko
prowadzenie badan naukowych
-
poprawność metodologiczna!!!

Od definiowania problemu badawczego i
podstaw metodologicznych  do specyficznych
technik i metod analizy danych

Badania jako podstawa działalności firm
doradczych i rekrutacyjnych, a także
wdrażania programów zarządzania zmianą
© Krzysztof Klincewicz
Tematyka zajęć

Zaprojektowanie badań ważniejsze od
przeprowadzenia ( biegania z
kwestionariuszami )
-
cel, problem  i interpretacja wyników

Powtórka metod ilościowych
© Krzysztof Klincewicz
Pytania i zagadki

Sprawdzające wiedzę (szczególnie
specjalistycznÄ…)

Stymulujące kreatywność (brain teasers)

Wymagające analizy i planowego działania
-
William Poundstone (2003) How would you
move Mount Fuji? Little, Brown and
Company, New York
© Krzysztof Klincewicz
Pytania i zagadki w procesie
rekrutacji

William Poundstone
(2003) How would you
move Mount Fuji?
Little, Brown and
Company, New York
-
sekrety rekrutacji
pracowników
intelektualnych
-
praktyki stosowane
m.in. w branży
doradczej
© Krzysztof Klincewicz
Pytanie 1

 Co chodzi rano na 4 nogach, w południe na
2, a wieczorem na 3? (Edyp i Sfinks)
-
Odpowiedz
wymaga oryginalnej
KONCEPTUALIZACJI problemu, kreatywności
© Krzysztof Klincewicz
Pytanie 2

 Dlaczego lustro odwraca lewo i prawo
zamiast górę i dół?
-
Odpowiedz
wymaga wiedzy... a może tylko
chwili zastanowienia?
© Krzysztof Klincewicz
Pytanie 3

 Dlaczego puszki piwa sÄ… zaokrÄ…glone na
górze?
-
Odpowiedz
wymaga wiedzy
-
ale jeśli jej nie posiadamy, można
próbować zgadnąć!
© Krzysztof Klincewicz
Pytanie 4

 Jak zważyć samolot?
-
Bez korzystania z dokumentacji
technicznej i Internetu  ani cięcia na
kawałki
-
Odpowiedz
wymaga kreatywności  i
planowanego działania
© Krzysztof Klincewicz
Pytanie 5

 Ilu jest stroicieli fortepianów w Polsce?
-
Pytania Fermi ego - ćwiczenia dla
studentów z szacowania dużych liczb
Noblisty z fizyki Enrico Fermi
-
Nie muszę znać danych statystycznych
-
Szacuję istotne wartości
© Krzysztof Klincewicz
 Ilu jest stroicieli
fortepianów w Polsce?

Liczba powiÄ…zana z liczbÄ… pianin i
częstotliwością stro1jenia

Fortepiany w szkołach, salach koncertowych,
barach, studiach nagrań, muzeach...

Pianina w domach
-
drogie i duże  tylko wyższa klasa
-
~15 mln gospodarstw domowych w Polsce
-
załóżmy, że 0.5% ma pianino
-
75.000 fortepianów i pianin?
© Krzysztof Klincewicz
 Ilu jest stroicieli
fortepianów w Polsce?

Stroiciel pracuje 40 godzin w tygodniu,
dojeżdza do klientów

Jedno strojenie: 60 minut pracy, 60 minut
dojazdu

20 nastrojonych instrumentów w tygodniu

50 tygodni w roku -> 1.000 pianin w roku
© Krzysztof Klincewicz
 Ilu jest stroicieli
fortepianów w Polsce?

Jak często stroi się instrumenty?
-
średnio raz w roku? (wiele nieużywanych)
-
75.000 strojeń w roku
-
a jeden stroiciel może rocznie obsłużyć
1.000 instrumentów
-
-> 75 stroicieli?
© Krzysztof Klincewicz
Pytanie 6

 Zdawałeś ważny egzamin  ale nie wiesz,
czy go zdałeś. Pojawia się niesamowita
okazja taniego wyjazdu do Egiptu  decyzjÄ™
trzeba podjąć do jutra. Nie znasz oceny z
egzaminu  czy wykupisz wyjazd?
© Krzysztof Klincewicz
Pytanie 7

 Jak zaprojektowałbyś półkę na przyprawy?
-
To nie jest prośba o konkretne
rozwiÄ…zanie
-
Potrzebny dialog: dla kogo, ja używana,
itp. - ciąg wyborów
-
WAŻNE: wyjaśnienie, jakie przyjmuje się
założenia
© Krzysztof Klincewicz
Brain teasers w procesach
rekrutacji

Często stosowane  ale też często
powtarzane
-
Nie stosować pytań, które są już znane
-
Nie stosować pytań, bazujących na
specjalistycznej wiedzy
-
Najlepsze  pytania BEZ jednej poprawnej
odpowiedzi

Wymagają myślenia

Nie można znalez
ć podpowiedzi w Internecie i
innych z
ródłach danych
© Krzysztof Klincewicz
Ćwiczenie do domu

Ile piłeczek ping-pongowych
zmieści się w auli?

Ile jest stacji benzynowych w
Polsce?
© Krzysztof Klincewicz
Rodzaje pytań badawczych

Jedna poprawna odpowiedz
, trzeba do niej
dotrzeć
-
 prawda (np. prawa fizyki i inne
weryfikowalne zjawiska)

Sposób uzyskania odpowiedzi, choć brak
pewności, że odpowiedz
jest poprawna
-
najlepsza odpowiedz
dopóki ktoś nie
znajdzie lepszej (nauki społeczne)

Opinie, postawy, orientacje poznawcze
-
odpowiedz
mówi o BADAJ
CYM, jego
wartościach, podejściu do świata
(antropologia)
© Krzysztof Klincewicz
Badania w codziennej pracy

Procedury rekrutacji i selekcji

Analiza dokumentów

Badania rynku pracy i oczekiwań kandydatów

Badania rynku, konkurentów i oczekiwań
klientów

Rozumienie rzeczywistości organizacyjnej i
wprowadzanie zmian  badania pracowników

Przykład problemów rekrutacyjnych firmy
Hitachi i  rynku pracownika w Polsce
© Krzysztof Klincewicz
Przykład: badamy rynek pracy

Jedna poprawna odpowiedz

-
 Ilu jest absolwentów szkół wyższych?
-
 Ilu kandydatów złożyło do nas podania?
-
 Ilu kandydatów złożyło podania do
naszego konkurenta? (problem etyczny!)

Wynik: niekwestionowane dane liczbowe
-
FAKTY
© Krzysztof Klincewicz
Przykład: badamy rynek pracy

Ważny sposób uzyskania odpowiedzi
-
 Ilu potrzebujemy nowych pracowników?
-
 Ile osób powinniśmy rekrutować w x
przyszłych latach?

Wynik: szacunki, zależności między
zjawiskami, uzasadnione postulaty
-
ZAA
OŻENIA I ZALEŻNOŚCI
© Krzysztof Klincewicz
Przykład: badamy rynek pracy

Opinie, postawy i orientacje poznawcze
-
 Dlaczego mamy mniej kandydatów niż
konkurent?
-
 Jaki jest profil osób zainteresowanych
pracÄ… dla nas?
-
 Kto nie chce u nas pracować?
-
 Jak jesteśmy postrzegani przez
kandydatów?

Wynik: wiele różnych OPINII, POSTAW

Uwaga: kandydaci mogą mieć określone opinie o
firmie niezależnie od faktów!
© Krzysztof Klincewicz
Pytania badawcze a problem
badawczy

Dotychczas  pytania badawcze: ktoś już je
dla nas sformułował
-
Ustrukturalizowany problem
-
Musimy tylko wybrać metodę, sposób
rozwiÄ…zania

Większość sytuacji: problem
nieustrukturalizowany, niezdefiniowany
( nie wiemy, gdzie boli )

Analogia: diagnoza i analiza
© Krzysztof Klincewicz
Problem badawczy

Określenie problemu badawczego to
NAJWI
KSZE WYZWANIE przy planowaniu badań
-
brak jasno postawionych pytań: np. Wiemy
że  coś jest nie tak z rekrutacją
-
stawianie pytań jest UMIEJ
TNOÅšCI


często są niewłaściwie określone,
nieprecyzyjne

wtedy również odpowiedzi nie będą
satysfakcjonowały
© Krzysztof Klincewicz
Poprawność metodologiczna
badań

Różnica między badaniami naukowymi a
typowymi badaniami firm doradczych,
przygotowujÄ…cych raporty dla klienta

Przykład autorstwa Eero Eloranty (Helsinki
University of Technology):
-
 Miliony much nie mogą się mylić 
X jest smaczne!
© Krzysztof Klincewicz
Typowy raport firmy doradczej

Zapoznanie siÄ™ ze zjawiskiem  jedzenia X

Sprawdzenie, czy inne firmy doradcze
postulujÄ…  jedzenie X

Sprawdzenie, czy największe firmy
międzynarodowe  jedzą X

Zaproponowanie  jedzenia X jako
doskonałego rozwiązania

por. koncepcja mód w zarządzaniu

ale wiele dobrych firm doradczych odrzuca
argumentacjÄ™ typu:  bo inni to stosujÄ… !
© Krzysztof Klincewicz
Badania naukowe

Sprawdzenie, czy napisano już coś o
 jedzeniu X

PowiÄ…zanie  jedzenia X z dotychczasowymi
pokrewnymi badaniami

Sprawdzenie, czy są przykłady osób
 jedzÄ…cych X

Pomiar, czy  jedzenie X przynosi korzyści

Gromadzenie danych o  jedzeniu X - w
jakich okolicznościach, w jaki sposób

Analiza relacji przyczynowo-skutkowych: co
powoduje  jedzenie X , co z niego wynika

Wyjaśnienie i udokumentowanie

© Krzysztof Klincewicz
Wnioski praktyczne
Poprawność metodologiczna

Badania poprawne metodologicznie postępują
zgodnie z zasadami naukowymi
-
Oparcie na danych empirycznych
-
Umiejętność przekonującego uzasadnienia
wniosków
-
Pogłębianie wiedzy

Praca magisterska  jak badanie naukowe czy
jak raport firmy doradczej? :-)
© Krzysztof Klincewicz
Tekst popularny czy tekst
naukowy?

 ZarzÄ…dzanie konfliktem jest integralnÄ…
częścią skutecznego zarządzania. Badania
pokazują, że przeciętny menedżer poświęca
dziennie 20% swojego czasu próbując
zaradzić konfliktom. Chociaż konflikty są
czymś normalnym w środowisku pracy, ważne
jest aby szybko rozpoznawać ich z
ródła i
poszukiwać rozwiązań, które na stałe
wyeliminują przyczyny. Ważne jest, aby
szybko wyłapać i pokonać szkodliwy aspekt
konfliktu, co więcej, spróbować wyszukać
korzyści jakie mogą pojawić się w tej
trudnej sytuacji. [& ]
© Krzysztof Klincewicz
Tekst popularny czy tekst
naukowy?

Cytowany artykuł opublikowano na
portalu Bankier.pl, 14.09.2007

http://www.bankier.pl/wiadomosc/Zarzadzanie-konflikte

Tekst popularny
-
Brak bibliografii
-
Brak problemu badawczego, tezy lub pytań
-
Brak dowodów przy stwierdzeniach
normatywnych ( menedżer powinien&  ,
 ważne jest&   a dlaczego?)
© Krzysztof Klincewicz
Problem badawczy

Jedno lub dwa zdania, na które nie można po
prostu odpowiedzieć  tak lub  nie

Oparty o przeglÄ…d literatury tematu

Rozpisany póz
niej na szczegółowe tezy
(twierdzenia) lub hipotezy

Punkt wyjścia do określenia konstruktów
teoretycznych (tego, co jest mierzone i
analizowane)
© Krzysztof Klincewicz
Konstrukty teoretyczne

To, co podlega pomiarowi w badaniach
-
np. opinie o firmie, poziomy wynagrodzeń,
zakresy obowiązków zatrudnianych
pracowników

Przy wielu konstruktach  trzeba dowieść,
że nie pokrywają się, nie są zależne
-
np. poziom płacy podstawowej i premii 
mogą być współzależne, lepiej:  poziom
wynagrodzeń

Konstruktry służą do interpretacji zjawisk:
-
np.  sukces rekrutacji zależy od a, b, c

Póz
niej weryfikujÄ™ twierdzenia przez
gromadzenie danych
© Krzysztof Klincewicz
Przykład

MÅ‚oda polska firma biotechnologiczna ABC ma
problemy z rekrutacjÄ…. Polskie uczelnie
wypuszczają co roku kilkakrotnie więcej
absolwentów kierunku biotechnologia niż
ofert pracy na rynku krajowym. Mimo
wszystko firma ABC nie może znalez
ć nowych
pracowników.

Zdefiniuj problem badawczy
© Krzysztof Klincewicz
Problem badawczy

Co skłania absolwentów do podejmowania
pracy dla firmy ABC?

a może: co zniechęca?

Dwa różne problemy badawcze  w zależności
od przyjętego problemu, różne rozwiązania i
różne rekomendacje
-
dwuczynnikowa teoria motywacji Herzberga

Uwaga: brak zainteresowania nie musi
wynikać z czynników związanych z pracą i
firmą  ale też np. z form promocji i
poszukiwania kandydatów!
© Krzysztof Klincewicz
Ćwiczenia do domu

Jesteś pracownikiem urzędu skarbowego
 jak sprawdzisz, czy agencja
pośrednictwa pracy nie oszukuje przy
opłacaniu podatków?

Wydział Zarządzania UW planuje
uruchomienie nowego kierunku studiów
podyplomowych, zwiÄ…zanego z wybranym
obszarem zarzÄ…dzania. Zaproponuj 3
możliwe (i odmienne) problemy
badawcze.
© Krzysztof Klincewicz