MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Arkadiusz Pawlikowski
Prowadzenie procesu wzbogacania kopalin 311[15].Z4.06
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr in\
. Jan Kania
mgr in\
. Grzegorz Merta
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Danuta Pawełczyk
Konsultacja:
mgr in\
. Gabriela Poloczek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].Z4.06
 Prowadzenie procesu wzbogacania kopalin , zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik górnictwa podziemnego.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Wiadomości wstępne dotyczące przeróbki mechanicznej 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Klasyfikacja mechaniczna, hydrauliczna i aerodynamiczna 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Wzbogacanie, wzbogacanie grawitacyjne, flotacja 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Odwadnianie produktów wzbogacania, chemiczne wzbogacanie kopalin 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 20
7. Literatura 38
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik górnictwa podziemnego
311[15].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- ewaluację osiągnięć ucznia,
- wykaz literatury, z jakiej mo\
na korzystać podczas zajęć.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- metody tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze maszyn przeróbczych i procesów
wzbogacania),
- projekcji filmów, przez
roczy i foliogramów,
- ćwiczeń praktycznych,
- symulacji na stanowiskach w warsztatach, w rzeczywistych warunkach pracy
(w kopalni), na stanowiskach demonstracyjnych np. w ośrodkach mechanizacji
górnictwa.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Sprawdzanie i ocenianie postępów ucznia powinno być realizowane za pomocą badań
kształtujących i sumatywnych. W tym celu nauczyciel mo\
e posłu\
yć się zamieszczonym
w rozdziale 6 zestawem zadań testowych.
W tym rozdziale podano równie\
:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno być realizowane z uwzględnieniem
ustalonych wymagań i zgodnie z wewnątrzszkolnym systemem oceniania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[15].Z4
Eksploatacja górnicza złó\

311[15].Z4.01
Udostępnianie i przygotowywanie
zło\
a do eksploatacji
311[15].Z4.02
Klasyfikowanie systemów
eksploatacji złó\

311[15].Z4.03
Dobieranie obudów górniczych
311[15].Z4.04 311[15].Z4.05
311[15].Z4.06
Przewietrzanie kopalń U\
ytkowanie środków
Dobieranie metod
strzałowych
i organizowanie procesu
wzbogacania kopalin
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować jednostki układu SI,
- przeliczać jednostki,
- rozró\
niać podstawowe wielkości mechaniczne i elektryczne oraz ich jednostki,
- analizować proste schematy kinematyczne części maszyn,
- wykonywać rysunki części maszyn,
- analizować układy hydrauliczne i pneumatyczne,
- posługiwać się podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi przeróbki mechanicznej,
- charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy obsłudze maszyn
i urządzeń mechanicznych,
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- obsługiwać komputer,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić zadania metod wzbogacania kopalin,
- wyjaśnić budowę i zasadę działania urządzeń do klasyfikacji mechanicznej kopalin,
- rozró\
nić klasyfikację wodną, hydrauliczną oraz aerodynamiczną,
- scharakteryzować operacje przeróbcze kopalin,
- scharakteryzować sposoby wzbogacania,
- scharakteryzować wzbogacanie mechaniczne,
- wyjaśnić zasadę działania wzbogacalników z cieczą cię\
ką,
- scharakteryzować proces flotacji,
- obsłu\
yć urządzenia do procesu flotacji,
- scharakteryzować odwadnianie produktów wzbogacania,
- dobrać i skontrolować urządzenia odwadniające,
- zdefiniować chemiczne metody przeróbki kopalin,
- zanalizować schemat technologiczny procesu wzbogacania kopalin,
- określić kolejność operacji w procesie wzbogacania,
- sporządzić podstawowe dokumenty stosowane w dziale marketingu,
- zaplanować działania dotyczące promocji i sprzeda\
y kopalin,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo\
arowej
podczas obsługi urządzeń do wzbogacania kopalin.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Modułowy program nauczania: Technik górnictwa podziemnego 311[15]
Moduł: Eksploatacja górnicza złó\
311[15].Z4
Jednostka modułowa: Prowadzenie procesu wzbogacania kopalin 311[15].Z4.06
Temat: Zakład przeróbczy.
Cel ogólny: Rysowanie schematu ideowego zakładu przeróbczego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- rozpoznawać operacje przeróbcze,
- rysować schematy podstawowych procesów wzbogacania,
- opisać kolejność wykonywanych procesów technologicznych od sortowni poprzez zakład
wzbogacania do otrzymania gotowych produktów i odpadów,
- rozró\
niać operacje główne,
- rozró\
niać operacje pomocnicze,
- rozró\
niać operacje usługowe,
- narysować schemat ideowy zakładu przeróbczego.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu,
- prezentacji uzyskanych wyników.
Metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze maszyn przeróbczych i procesów
wzbogacania),
- projekcji filmów, przez
roczy i foliogramów.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw pytań prowadzących,
- materiały dydaktyczne,
- poradnik górnika.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracują w zespołach 2 osobowych.
Uczestnicy:
- uczniowie technikum górniczego kształcącego w zawodzie technik górnictwa
podziemnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Zadanie dla ucznia:
Na podstawie zdobytej wiedzy dotyczącej wzbogacania kopalin i procesów
technologicznych odbywających się w zakładzie przeróbczym narysuj schemat ideowy
zakładu przeróbczego.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego, pokazu z objaśnieniem,
projekcji filmów, przez
roczy i foliogramów,
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego, pokazu z objaśnieniem oraz projekcja filmów,
przez
roczy i foliogramów.
Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie znasz operacje przeróbcze?
2. Co to jest sortownia a co zakład przeróbczy?
3. Co to jest operacja główna, pomocnicza i usługowa?
4. Co to jest schemat o symbolice maszynowej?
5. Jakie znasz schematy o innej symbolice?
6. Co to jest koncentrat?
7. Co to jest odpad?
8. Co to jest produkt pośredni?
Faza II. Planowanie
1. Jak du\
y zakład przeróbczy narysują?
2. Jaką kopalinę będą wzbogacać?
Faza III. Ustalenie
Uczniowie:
1. określają jaką symbolikę zastosują na swoim schemacie ideowym,
2. dokonują wyboru kopaliny i wielkości zakładu przeróbczego,
3. pracując w zespołach proponują ró\
ne rozwiązania zakładu przeróbczego,
4. konsultują wypracowane rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne poprawki.
Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:
1. samodzielnie wykonują schemat ideowy zakładu przeróbczego.
2. przy ka\
dej zastosowanej operacji przeróbczej opisują jej proces technologiczny.
3. prezentują wykonany przez siebie schemat zakładu przeróbczego.
Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonania.
2. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych prac.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Faza VI. Analiza końcowa.
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Modułowy program nauczania: Technik górnictwa podziemnego 311[15]
Moduł: Eksploatacja górnicza złó\
311[15].Z4
Jednostka modułowa: Prowadzenie procesu wzbogacania kopalin 311[15].Z4.06
Temat: Ocena procesów klasyfikacji.
Cel ogólny: Analiza sitowa i rysowanie krzywych składu ziarnowego w ró\
nych układach.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- określić co to jest analiza sitowa składu ziarnowego,
- określić cel wykonywania takiej analizy,
- przygotować materiał do analizy (pobrać próbkę zgodnie z normami),
- przygotować odpowiedni zestaw sit,
- dokonać podziału materiału na szereg klas o odpowiednim uziarnieniu,
- określić wagowy wychód ka\
dej z klasy,
- określić procentowy wychód poszczególnych klas w stosunku do całości,
- narysować krzywe składu ziarnowego w ró\
nych układach.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowania i planowania pracy,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu,
Metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze maszyn urabiających i ładujących),
- projekcji filmów, przez
roczy i foliogramów.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw pytań prowadzących,
- materiały dydaktyczne,
- plansze i modele,
- poradnik górnika.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracują w zespołach 2 osobowych.
Uczestnicy:
- uczniowie technikum górniczego kształcącego w zawodzie technik górnictwa
podziemnego.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
3. Wykonywanie ćwiczenia.
Zadanie dla ucznia:
Wykonaj analizę sitową przygotowanego materiału i narysuj krzywe składu ziarnowego
tego materiału w ró\
nych układach.
Instrukcja do wykonania ćwiczenia:
- Zapoznaj się dokładnie z treścią zadania.
- Przeanalizuj rysunki, schematy i modele które otrzymałeś od nauczyciela.
- Ustal kolejność wykonywanych czynności podczas ćwiczenia.
- Przygotuj przybory do rysowania.
- Opisz procedurę wykonywania analizy sitowej.
- Przygotuj stanowisko badań.
- Wykonaj analizę sitową składu ziarnowego.
- Wykonaj niezbędne obliczenia.
- Narysuj krzywe składu ziarnowego w ró\
nych układach.
- Przeanalizuj jakość wykonanej pracy.
4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
- uczniowie prezentują swoje prace,
- nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony,
- uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.
Praca domowa:
Przeanalizuj wskaz
niki charakteryzujące procesy wzbogacania oraz etapy wyznaczania
krzywych wzbogacalności i krzywych wzbogacania.
Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Wiadomości wstępne dotyczące przeróbki mechanicznej
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dopasuj definicję do opisu operacji przeróbczej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznanych procesów.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych definicje dotyczące przeróbki kopalin,
3) zapamiętać definicje,
4) rozpoznać charakteryzowane przez nauczyciela operacje przeróbcze,
5) opisać rozpoznane operacje.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Sklasyfikuj wskazane przez nauczyciela procesy przeróbcze.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
procesów i ich klasyfikacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria klasyfikacji,
2) dokonać analizy procesów przeróbczych na podstawie opisów,
3) rozpoznać i sklasyfikować operację,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4) opisać operacje przeróbcze.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Klasyfikacja mechaniczna, hydrauliczna i aerodynamiczna
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj na podstawie opisu budowy i zasady działania klasyfikatory hydrauliczne
i dokonaj ich podziału
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
klasyfikatorów hydraulicznych i dokonanego podziału.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych rodzaje klasyfikatorów hydraulicznych,
3) zapoznać się z podziałem klasyfikatorów hydraulicznych,
4) rozpoznać klasyfikator,
5) sklasyfikować urządzenie,
6) opisać i narysować rozpoznane klasyfikatory.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania i kreślenia,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj na podstawie opisu budowy i zasady działania klasyfikatory aerodynamiczne
i dokonaj ich podziału
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
klasyfikatorów aerodynamicznych i dokonanego podziału.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych rodzaje klasyfikatorów aerodynamicznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
3) zapoznać się z podziałem klasyfikatorów aerodynamicznych,
4) rozpoznać klasyfikator,
5) sklasyfikować urządzenie,
6) opisać i narysować rozpoznane klasyfikatory.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania i kreślenia,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Wzbogacanie, wzbogacanie grawitacyjne, flotacja
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj na podstawie opisu budowy i zasady działania wzbogacalniki i dokonaj ich
klasyfikacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
wzbogacalników i ich klasyfikowania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych rodzaje wzbogacalników,
3) zapoznać się z klasyfikacją wzbogacalników,
4) rozpoznać wzbogacalniki,
5) sklasyfikować wzbogacalniki,
6) opisać i narysować rozpoznane wzbogacalniki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania i kreślenia,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj na podstawie opisu budowy i zasady działania flotowniki i dokonaj ich
klasyfikacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
flotowników i ich klasyfikowania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych rodzaje flotowników,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
3) zapoznać się z klasyfikacją flotowników,
4) rozpoznać flotowniki,
5) sklasyfikować flotowniki,
6) opisać i narysować rozpoznane flotowniki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania i kreślenia,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Odwadnianie produktów wzbogacania, chemiczne
wzbogacanie kopalin
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj na podstawie opisu budowy i zasady działania urządzenia odwadniające.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania urządzeń
odwadniających.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych rodzaje urządzeń odwadniających,
3) zapoznać się z klasyfikacją urządzeń odwadniających,
4) rozpoznać urządzenia odwadniające,
5) opisać i narysować rozpoznane urządzenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania i kreślenia,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Dopasuj definicję do opisu danego procesu chemicznego wzbogacania kopalin.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na poprawność rozpoznanych procesów.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych definicje dotyczące chemicznych procesów
wzbogacania,
3) zapamiętać definicje,
4) rozpoznać charakteryzowane przez nauczyciela procesy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5) opisać rozpoznane procesy chemicznego wzbogacania kopalin.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- materiały dydaktyczne,
- literatura wskazana przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Prowadzenie procesu
wzbogacania kopalin
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1 15 są z poziomu podstawowego,
- zadania 16 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. c, 4. a, 5. a, 6. c, 7. a, 8. b, 9. a, 10. d, 11. b,
12. d, 13. a, 14. d, 15. b, 16. b, 17. b, 18. b, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Rozró\
niać podstawowe definicje
1 A P b
przeróbcze
Rozró\
niać podstawowe definicje
2 A P b
przeróbcze
Rozró\
niać podstawowe operacje
3 A P c
przeróbcze
Rozró\
niać klasyfikatory hydrauliczne
4 B P a
i aerodynamiczne
Rozró\
niać klasyfikatory hydrauliczne
5 B P a
i aerodynamiczne
Rozró\
niać klasyfikatory hydrauliczne
6 B P c
i aerodynamiczne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
7 Rozró\
niać wzbogacalniki B P a
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
8 A P b
przeróbcze
Scharakteryzować zasadę pracy
9 C P a
odwadniarek
Charakteryzować własności cieczy
10 C P d
cię\
kiej
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
11 A P b
przeróbcze
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
12 A P d
przeróbcze
Scharakteryzować zasadę pracy
13 B P a
odpylaczy
Scharakteryzować zasadę pracy
14 B P d
odwadniarek
Charakteryzować własności cieczy
15 C P b
zawiesinowej
Rozró\
niać podstawowe operacje
16 C PP b
przeróbcze
Charakteryzować procesy chemicznego
17 C PP b
wzbogacania
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
18 C PP b
przeróbcze
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
19 C PP c
przeróbcze
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
20 C PP b
przeróbcze
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom mo\
liwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\
liwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru o ró\
nym stopniu trudności. Tylko jedna
odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
Prawidłową odpowiedz
zaznacz X (w przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową),
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16 20, gdy\
są one na poziomie trudniejszym ni\
pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zbiór ziaren minerału u\
ytecznego bez domieszki ziaren skały płonnej to
a) produkt pośredni.
b) koncentrat.
c) nadziarno.
d) podziarno.
2. Produkt wydzielony w procesach przeróbczych, który w przeróbce określonej kopaliny
uwa\
any jest za nieu\
yteczny to
a) produkt dolny.
b) skała płonna.
c) podziarno.
d) obcią\
nik.
3. Operacja, mająca na celu wymycie skał ilastych z kopalin u\
ytecznych
a) odmulanie.
b) odwadnianie.
c) rozmywanie.
d) oczyszczanie.
4. Na rysunku przedstawiono klasyfikator hydrauliczny
a) korytowy.
b) sto\
kowy.
c) mechaniczny.
d) hydrocyklon.
5. Na rysunku przedstawiono klasyfikator
a) strumieniowy.
b) odśrodkowy.
c) odpylający.
d) hydrauliczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
6. Na rysunku przedstawiono odpylacz
a) odśrodkowy.
b) pulsacyjny.
c) wibracyjny.
d) strumieniowy.
7. Na rysunku przedstawiono
a) osadzarkę pulsacyjną.
b) hydrocyklon.
c) stół koncentracyjny.
d) wzbogacalnik strumieniowy.
8. Urządzenia typu Disa to
a) klasyfikatory aerodynamiczne.
b) wzbogacalniki.
c) hydrocyklony.
d) odpylacze.
9. Prasa filtracyjna działa na zasadzie odwadniania
a) ciśnieniowego.
b) pró\
niowego.
c) odśrodkowego.
d) strumieniowego.
10. Depresory nale\
ą do odczynników flotacyjnych
a) pianotwórczych.
b) zbierających.
c) oczyszczających.
d) modyfikujących.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
11. Na rysunku przedstawiono
a) urządzenie typu Dorra.
b) sito OSO.
c) hydrocyklon.
d) uławiacz pyłu.
12. Na rysunku przedstawiono
a) Tromp.
b) Disa -1S.
c) Disa -2S.
d) Disa -3S.
13. Odpylacz Rapid to odpylacz
a) strumieniowy.
b) pulsacyjny.
c) wibracyjny.
d) odśrodkowy.
14. Odwadniarka Nael to odwadniarka
a) pró\
niowa.
b) ciśnieniowa.
c) komorowa.
d) odśrodkowa.
15. Menty to
a) odpady.
b) mieszanina flotacyjna.
c) produkt odpylania.
d) produkt odwadniania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
16. Peletyzacja jest
a) rodzajem suszenia.
b) odmianą brykietowania.
c) procesem przesiewania.
d) odmianą uławiania.
17. Metoda otrzymywania organicznych związków chemicznych z węgla to
a) uwodornianie paliw stałych.
b) łagodne uwodornianie węgla.
c) zgazowanie węgla.
d) halurgia.
18. Na rysunku przedstawiono
a) osadzarkę.
b) flotownik.
c) klasyfikator sto\
kowy.
d) wzbogacalnik grawitacyjny.
19. Na rysunku przedstawiono
a) dezintegrator.
b) wirówkę.
c) prasę filtracyjną.
d) klasyfikator mechaniczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
20. Na rysunku przedstawiono
a) kruszarkę strumieniową.
b) odpylacz.
c) klasyfikator hydrauliczny.
d) uławiacz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko................................................................................................
Prowadzenie procesu wzbogacania kopalin
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Prowadzenie procesu
wzbogacania kopalin
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1 15 są z poziomu podstawowego,
- zadania 16 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. a, 8. b, 9. a, 10. d, 11. a,
12. c, 13. c, 14. a, 15. c, 16. b, 17. a, 18. b, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Rozró\
niać podstawowe definicje
1 A P d
przeróbcze
Rozró\
niać podstawowe definicje
2 A P a
przeróbcze
Rozró\
niać podstawowe operacje
3 A P c
przeróbcze
Rozró\
niać klasyfikatory hydrauliczne
4 B P b
i aerodynamiczne
Rozró\
niać klasyfikatory hydrauliczne
5 B P b
i aerodynamiczne
Rozró\
niać klasyfikatory hydrauliczne
6 B P a
i aerodynamiczne
7 Rozró\
niać wzbogacalniki B P a
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
8 A P b
przeróbcze
Scharakteryzować zasadę pracy
9 C P a
odwadniarek
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Charakteryzować własności cieczy
10 C P d
cię\
kiej
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
11 A P a
przeróbcze
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
12 A P c
przeróbcze
Scharakteryzować zasadę pracy
13 B P c
klasyfikatorów aerodynamicznych
Scharakteryzować zasadę pracy
14 B P a
odwadniarek
Charakteryzować własności cieczy
15 C P c
zawiesinowej
Rozró\
niać podstawowe operacje
16 C PP b
przeróbcze
Charakteryzować procesy chemicznego
17 C PP a
wzbogacania
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
18 C PP b
przeróbcze
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
19 C PP c
przeróbcze
Rozró\
niać maszyny i urządzenia
20 C PP b
przeróbcze
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom mo\
liwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich mo\
liwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o ró\
nym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi  zaznacz prawidłową
odpowiedz
znakiem X (w przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16 20, gdy\
są one na poziomie trudniejszym ni\
pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zbiór ziaren mniejszych od otworów w sicie, a znajdujące się w produkcie górnym to
a) produkt pośredni.
b) koncentrat.
c) nadziarno.
d) podziarno.
2. Klasa dolna + nadziarno to
a) produkt podsitowy.
b) skała płonna.
c) podziarno.
d) obcią\
nik.
3. Operacja, mająca na celu wymycie skał ilastych z kopalin u\
ytecznych
a) odmulanie.
b) odwadnianie.
c) rozmywanie.
d) oczyszczanie.
4. Na rysunku przedstawiono klasyfikator hydrauliczny
a) korytowy.
b) sto\
kowy.
c) mechaniczny.
d) hydrocyklon.
5. Na rysunku przedstawiono klasyfikator
a) strumieniowy.
b) odśrodkowy.
c) odpylający.
d) hydrauliczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
6. Na rysunku przedstawiono odpylacz
a) odśrodkowy.
b) pulsacyjny.
c) wibracyjny.
d) strumieniowy.
7. Na rysunku przedstawiono
a) osadzarkę pulsacyjną.
b) hydrocyklon.
c) stół koncentracyjny.
d) wzbogacalnik strumieniowy.
8. Urządzenie typu Tromp to
a) klasyfikator aerodynamiczny.
b) wzbogacalnik.
c) hydrocyklon.
d) odpylacz.
9. Prasa filtracyjna działa na zasadzie odwadniania
a) ciśnieniowego.
b) pró\
niowego.
c) odśrodkowego.
d) strumieniowego.
10. Aktywatory nale\
ą do odczynników flotacyjnych
a) pianotwórczych.
b) zbierających.
c) oczyszczających.
d) modyfikujących.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
11. Na rysunku przedstawiono
a) klasyfikator mechaniczny zwojowy.
b) flotownik.
c) osadzarkę.
d) przenośnik.
12. Na rysunku przedstawiono
a) Tromp.
b) Disa -1S.
c) Disa -2S.
d) Disa -3S.
13. Klasyfikator Raymonda to klasyfikator
a) mechaniczny.
b) hydrauliczny.
c) aerodynamiczny.
d) odśrodkowy.
14. Urządzenie typu OSO to
a) sito odwadniające.
b) wirówka klasyfikacyjna.
c) odpylacz.
d) uławiacz.
15. Menty stosuje się w
a) osadzarkach.
b) wzbogacalnikach.
c) flotownikach.
d) klasyfikatorach hydraulicznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
16. Peletyzacja jest:
a) rodzajem suszenia.
b) odmianą brykietowania.
c) procesem przesiewania.
d) odmianą uławiania.
17. Proces przemiany (przetwarzania) węgla w paliwa ciekłe to
a) uwodornianie paliw stałych.
b) łagodne uwodornianie węgla.
c) zgazowanie węgla.
d) halurgia.
18. Na rysunku przedstawiono
a) osadzarkę.
b) flotownik.
c) klasyfikator sto\
kowy.
d) wzbogacalnik grawitacyjny.
19. Na rysunku przedstawiono
a) dezintegrator.
b) wirówkę klasyfikacyjną.
c) prasę filtracyjną.
d) klasyfikator mechaniczny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
20. Na rysunku przedstawiono
a) kruszarke strumieniową.
b) odpylacz.
c) klasyfikator hydrauliczny.
d) uławiacz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko................................................................................................
Prowadzenie procesu wzbogacania kopalin
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
7. LITERATURA
1. Blaschke J.: Procesy technologiczne w przeróbce kopalin u\
ytecznych. Akademia
Górniczo-Hutnicza. Skrypty uczelniane 1058. Kraków 1987
2. Blaschke S.: Przeróbka mechaniczna kopalń Cz. I i II. Wydawnictwo Śląsk, Katowice
1984
3. Czasopisma: Wiadomości Górnicze, Przegląd Górniczy, Bezpieczeństwo Pracy
i Ochrony Środowiska w Górnictwie, Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa.
4. Katalogi firmowe maszyn i urządzeń przeróbczych.
5. Laskowski J., A
uszczkiewicz A.: Przeróbka kopalin. Wzbogacanie surowców
mineralnych. Politechnika Wrocławska. Wrocław 1989
6. Laskowski J.: Chemia fizyczna w procesach mechanicznej przeróbki kopalin.
Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1984
7. Olszówka J.: Zasady kontroli jakości węgla. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1972
8. Poradnik górnika. Praca zbiorowa. Wydawnictwo  Śląsk . Katowice 1982
9. http://images.google.pl/imghp
Literatura metodyczna
1. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003
2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997
3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38