MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Krzysztof Olszewski
Prowadzenie ró\
nych kierunków produkcji pasiecznej
321[04].Z4.06
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. El\
bieta Worobik
mgr in\
. Jarosław Stępień
Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł
Konsultacja:
dr in\
. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[04].Z4.06,
 Prowadzenie ró\
nych kierunków produkcji pasiecznej , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik pszczelarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Produkcja miodu sekcyjnego i plastrowego oraz pozyskiwanie
konserwacja i przechowywanie obnó\
y pyłkowych 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Pozyskiwanie jadu, kitu, wosku i mleczka pszczelego 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Ekologiczna gospodarka pasieczna oraz wychów trzmieli i pszczół
samotnic dla potrzeb zapylania roślin 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 17
7. Literatura 31
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które uczeń
powinien mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem.
- ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluacja osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np.: tekstu przewodniego,
ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, poczÄ…wszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, poczÄ…wszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
321[04].Z4
Gospodarka pasieczna
321[04].Z4.01
Zakładaanie pasieki
321[04].Z4.02
Organizowanie prac zwiÄ…zanych
z wiosenną obsługą pasieki
321[04].Z4.03
Zapobieganie nastrojowi rojowemu i rójce
321[04].Z4.04 321[04].Z4.05 321[04].Z4.06
Planowanie Przygotowanie pasieki Prowadzenie ró\
nych
i prowadzenie wędrownej do zimowania kierunków produkcji
gospodarki pasiecznej pasiecznej
321[04].Z4.07
Przetwarzanie produktów pasiecznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- posługiwać się podstawowym sprzętem pasiecznym,
- przeprowadzić wychów matek pszczelich,
- poddać matkę pszczelą do rodziny,
- przeprowadzić wiosenny przegląd rodziny pszczelej,
- dostosować wielkość gniazda do siły rodziny,
- rozpoznawać i likwidować anormalne stany w rodzinie pszczelej,
- poszerzać gniazdo rodziny pszczelej,
- kierować rozwojem wiosennym rodziny pszczelej
- rozpoznawać nastrój rojowy w rodzinie pszczelej,
- zapobiegać powstawaniu i likwidować nastrój rojowy,
- rozpoznawać pierwsze objawy chorób w rodzinie pszczelej,
- udzielać pomocy chorym rodzinom pszczelim,
- rozpoznawać wa\
niejsze rośliny miododajne,
- obliczać zasobność naturalnych zbiorowisk pod względem wartości pszczelarskiej,
- określać fazy fenologiczne roślin kwitnących w naturalnych zbiorowiskach,
- zaplanować wędrowną gospodarkę pasieczną,
- posługiwać się sprzętem stosowanym przy gospodarce wędrownej,
- przygotować i przetransportować rodziny pszczele,
- odebrać i odwirować plastry z miodem,
- postępować z miodem po jego odwirowaniu,
- zastosować przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej oraz sporządzać
dokumentacjÄ™ gospodarstwa pasiecznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posłu\
yć się terminologią dotyczącą produkcji pasiecznej,
- dobrać terminy i po\
ytki do produkcji miodu sekcyjnego,
- zorganizować produkcję miodu plastrowego,
- określić cel produkcji miodu plastrowego,
- rozpoznać sprzęt do produkcji miodu sekcyjnego,
- rozpoznać sprzęt do pozyskiwania obnó\
y pyłkowych i pierzgi,
- dobrać terminy i po\
ytki do produkcji obnó\
y pyłkowych,
- określić warunki pozyskiwania obnó\
y pyłkowych,
- przeprowadzić poławianie obnó\
y pyłkowych,
- określić sposoby konserwowania i przechowywania obnó\
y pyłkowych i pierzgi,
- dobrać sprzęt do pozyskiwania jadu i kitu pszczelego,
- pozyskać jad i kit pszczeli,
- scharakteryzować czynniki wpływające na produkcję wosku pszczelego,
- stworzyć rodzinom pszczelim warunki do produkcji wosku,
- dobrać metody produkcji mleczka pszczelego do istniejących warunków pogodowych
i po\
ytkowych,
- dobrać rasę pszczół do produkcji mleczka i kitu pszczelego,
- określić wielkość i uło\
enie gniazda pszczelego do produkcji mleczka pszczelego,
- pozyskać surowiec woskowy,
- zorganizować wytapianie i klarowanie wosku,
- posłu\
yć się sprzętem do wytapiania i klarowania wosku,
- zastosować zasady pszczelarstwa ekologicznego,
- zaplanować i zorganizować produkcję pasieczną w gospodarstwie ekologicznym,
- ocenić efekty ekonomiczne produkcji w gospodarstwie ekologicznym,
- wprowadzić najnowsze rozwiązania sprzyjające gospodarce ekologicznej,
- dostrzec pozaprodukcyjne wartości pszczelarstwa ekologicznego,
- wykonać prace związane z wychowem trzmieli i pszczół samotnic do zapylania roślin,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca ................................................................
Modułowy program nauczania: Technik pszczelarz 321[04]
Moduł: Gospodarka pasieczna 321[04].Z4
Jednostka modułowa: Prowadzenie ró\
nych kierunków produkcji pasiecznej
321[04].Z4.06
Temat: Przygotowanie i umieszczanie w rodzinach pszczelich ramek do produkcji
miodu sekcyjnego i miodu plastrowego.
Cel ogólny: Zdobycie umiejętności przygotowania i umieszczania w rodzinach pszczelich
ramek do produkcji miodu sekcyjnego i miodu plastrowego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z drewna,
- przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z tworzywa sztucznego,
- przygotować ramki do produkcji miodu plastrowego,
- wybrać rodziny pszczele, w których będą umieszczone ramki do produkcji miodu
sekcyjnego i plastrowego,
- umieścić ramki w rodzinach pszczelich.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda projektu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach 2 3-osobowych.
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z drewna,
- ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z tworzywa sztucznego,
- ramki do produkcji miodu plastrowego,
- węza,
- nó\
do cięcia węzy,
- rodziny pszczele o ró\
nej sile,
- podstawowy sprzęt pasieczny i odzie\
ochronna.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób przygotowania ramek do produkcji miodu
sekcyjnego i plastrowego.
2. Uczniowie pracujÄ…c w grupach pod okiem nauczyciela przygotowujÄ… ramki do produkcji
miodu sekcyjnego i plastrowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
3. Nauczyciel przedstawia zasady wyboru rodzin do produkcji miodu sekcyjnego
i plastrowego oraz zasady umieszczania ramek do produkcji miodu sekcyjnego
i plastrowego w rodzinach pszczelich.
4. Uczniowie pracujÄ…c w grupach pod okiem nauczyciela wybierajÄ… rodziny do produkcji
miodu sekcyjnego i plastrowego oraz umieszczajÄ… ramki do produkcji miodu sekcyjnego
i plastrowego w rodzinach pszczelich.
Zakończenie zajęć
Grupy określają zasady wyboru rodzin pszczelich do produkcji miodu sekcyjnego
i plastrowego oraz zasady umieszczania ramek do produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego
w rodzinach pszczelich.
Praca domowa
Zaplanuj produkcję miodu sekcyjnego we własnej pasiece.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczeń potrafi przygotować ramki do produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego, wybrać
rodziny do produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego oraz umieścić ramki w wybranych
rodzinach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca
Modułowy program nauczania: Technik pszczelarz 321[04]
Moduł: Gospodarka pasieczna 321[04].Z4
Jednostka modułowa: Prowadzenie ró\
nych kierunków produkcji pasiecznej
321[04].Z4.06
Temat: Zakładanie wychowu pszczoły murarki ogrodowej.
Cel ogólny: Zdobycie umiejętności wychowu pszczoły murarki ogrodowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- wyłuskać kokony z rurek trzcinowych,
- przygotować gniazda pułapkowe,
- wyło\
yć gniada pułapkowe i kokony we wcześniej przygotowanym miejscu.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda projektu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach 2 3-osobowych.
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- gniazda pułapkowe zasiedlone przez murarkę ogrodową w poprzednim roku  kokony,
- suche z
dz
bła trzciny,
- nó\
,
- pojemniki na rurki trzcinowe,
- pojemnik na wyłuskane kokony.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób wyłuskiwania kokonów z rurek trzcinowych.
2. Uczniowie wyłuskują kokony z rurek trzcinowych.
3. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób przygotowania gniazd pułapkowych.
4. Uczniowie pod okiem nauczyciela przygotowują gniazda pułapkowe.
5. Nauczyciel omawia zasady wykładania gniazd pułapkowych i kokonów.
6. Uczniowie pod okiem nauczyciela wykładają gniazda pułapkowe i kokony we wcześniej
przygotowanym miejscu.
Zakończenie zajęć
Grupy określają zasady: wyłuskiwania kokonów z rurek trzcinowych, przygotowywania
gniazd pułapkowych oraz wykładania gniazd pułapkowych i kokonów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Praca domowa
Zastanów się gdzie na terenie ośrodka szkolnego oraz w najbli\
szej okolicy Twojego miejsca
zamieszkania nale\
ałoby wyło\
yć gniazda pułapkowe celem zało\
enia wychowu pszczoły
murarki ogrodowej.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczeń potrafi: wyłuskać kokony z rurek trzcinowych, przygotować gniazda pułapkowe
i wyło\
yć gniada pułapkowe i kokony w odpowiednim miejscu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Produkcja miodu sekcyjnego i plastrowego, pozyskiwanie
konserwacja i przechowywanie obnó\
y pyłkowych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj i umieść w rodzinach pszczelich ramki do produkcji miodu sekcyjnego i miodu
plastrowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z drewna,
2) przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z tworzywa sztucznego,
3) przygotować ramki do produkcji miodu plastrowego,
4) wybrać rodziny pszczele, w których będą umieszczone ramki do produkcji miodu
sekcyjnego i plastrowego,
5) umieścić ramki w rodzinach pszczelich.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z drewna,
- ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z tworzywa sztucznego,
- ramki do produkcji miodu plastrowego,
- węza,
- nó\
do cięcia węzy,
- rodziny pszczele o ró\
nej sile,
- podstawowy sprzęt pasieczny oraz odzie\
ochronna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 2
Zastosuj ró\
ne rodzaje poławiaczy obnó\
y pyłkowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać rodzaje poławiaczy obnó\
y pyłkowych,
2) zastosować odpowiedni rodzaj/rodzaje poławiaczy w zale\
ności od typu ula.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- ró\
ne rodzaje poławiaczy obnó\
y pyłkowych (wylotowe, dennicowe, powałkowe),
- rodziny pszczele osadzone w ulach korpusowych i le\
akach,
- podstawowy sprzęt pasieczny oraz odzie\
ochronna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Pozyskiwanie jadu, kitu, wosku i mleczka pszczelego
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Pozyskaj wosk z wycofanych plastrów pszczelich przy pomocy topiarki typu  Tomer
i kociołka Ritschego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia ze szczególnym uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyciąć plastry z ramek i rozdrobnić je,
2) wytopić wosk przy pomocy topiarki typu  Tomer ,
3) rozgotować rozdrobnione plastry w naczyniu z wodą i wytopić wosk przy pomocy
kociołka Ritschego.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- plastry pszczele do przetopienia,
- nó\
do wycinania plastrów,
- naczynie na rozdrobnione plastry,
- topiarka typu  Tomer ,
- naczynie do rozgotowania rozdrobnionych plastrów w wodzie,
- palnik gazowy,
- kociołek Ritschego,
- naczynie na wytopiony wosk,
- odzie\
ochronna.
Ćwiczenie 2
Przygotuj ramki i rodziny pszczele do produkcji mleczka pszczelego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować ramki do produkcji mleczka (czyszczenie ramek, przyklejanie miseczek),
2) wybrać rodziny pszczele do produkcji mleczka,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
3) przygotować rodziny do produkcji mleczka w zale\
ności od typu ula (korpusowy, le\
ak)
i wybranej metody (w obecności matki, bez matki).
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- ramki do pozyskiwania mleczka,
- miseczki matecznikowe z tworzywa sztucznego,
- lutownica,
- Å‚y\
eczka do przekładania larw,
- rodziny pszczele osadzone w ró\
nych typach uli,
- kraty odgrodowe,
- podstawowy sprzęt pasieczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Ekologiczna gospodarka pasieczna oraz wychów trzmieli
i pszczół samotnic dla potrzeb zapylania roślin
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Załó\
wychów trzmieli metodą Bilińskiego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozstawić izolatory na przygotowanych jesienią poletkach z rośliną pokarmową,
2) przygotować uliki,
3) wstawić uliki pod izolatory,
4) umieścić samice trzmieli w ulikach.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- izolatory z siatki,
- paliki do ustawiania izolatorów,
- paliki do zawieszenia ulików,
- uliki,
- samice trzmieli.
Ćwiczenie 2
Załó\
wychów pszczoły murarki ogrodowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyłuskać kokony z rurek trzcinowych,
2) przygotować gniazda pułapkowe,
3) wyło\
yć gniazda pułapkowe i kokony we wcześniej przygotowanym miejscu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Åšrodki dydaktyczne:
- gniazda pułapkowe zasiedlone przez murarkę ogrodową w poprzednim roku  kokony,
- suche z
dz
bła trzciny,
- nó\
,
- pojemniki na rurki trzcinowe,
- pojemnik na wyłuskane kokony.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Prowadzenie ró\
nych
kierunków produkcji pasiecznej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 4, 5, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 3, 6, 7, 9, 10, 17, 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. b, 5. a, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. a, 11. d,
12. b, 13. a, 14. c, 15. a, 16. d, 17. d, 18. b, 19. a, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Definiować cel produkcji miodu
1 B P b
sekcyjnego
Dobierać po\
ytki do produkcji miodu
2 C PP c
sekcyjnego i plastrowego
Charakteryzować metodę produkcji
3 C PP a
miodu sekcyjnego
Określać optymalną średnicę otworów
4 B P b
w płytce strącającej obnó\
a pyłkowe
Nazywać typ poławiacza widoczny na
5 A P a
fotografii
Charakteryzować mo\
liwość
6 C PP d
zastosowania poławiaczy wylotowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Charakteryzować mo\
liwość
7 C PP d
zastosowania poławiaczy dennicowych
Wybierać z listy optymalną metodę
8 A P b
produkcji jadu pszczelego
Dobierać optymalną porę pozyskiwania
9 jadu pszczelego metodÄ… bodz
ców C PP c
elektrycznych
Charakteryzować metodę pozyskiwania
10 wosku z woszczyny pochodzÄ…cej C PP a
z ramek pracy
Określać jakość wosku pochodzącego
11 z ró\
nych rodzajów surowca B P d
woskowego
12 Nazywać sprzęt widoczny na fotografii A P b
Określać siłę rodzin przeznaczonych
13 B P a
do produkcji mleczka pszczelego
Wybierać z listy rasy pszczół polecane
14 A P c
do pasiek ekologicznych
Określać zasady pozyskiwania miodu
15 B P a
w pasiekach ekologicznych
Wybierać z listy roślinę pokarmową
16 wykorzystywanÄ… przy wychowie A P d
trzmieli
Charakteryzować metodę racjonalnego
17 C PP d
wychowu trzmieli
Wybierać z listy stadium zimujące
18 A P b
pszczoły murarki ogrodowej
Wybierać z listy gatunek pszczoły
19 samotnej wykorzystywany do zapylania A P a
upraw
Scharakteryzować co przedstawia
20 C PP d
fotografia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawdziwa.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Celem produkcji miodu sekcyjnego jest
a) zwiększenie wydajności pasieki.
b) intensyfikacja produkcji pasiecznej i zwiększanie asortymentu produktów.
c) lepsze wykorzystanie po\
ytków.
d) ułatwienie miodobrania.
2. Ze względu na szybką krystalizację produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego nale\
y
unikać na po\
ytku
a) gryczanym.
b) lipowym.
c) z roślin krzy\
owych.
d) malinowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
3. W celu uzyskania miodu sekcyjnego rodziny pszczele mo\
na podkarmiać
a) miodem.
b) syropem cukrowym.
c) inwertem.
d) syropem skrobiowym.
4. Optymalna średnica otworów w płytce strącającej obnó\
a pyłkowe wynosi
a) 4 mm.
b) 5 mm.
c) 6 mm.
d) 7 mm.
5. Na rysunku przedstawiono
a) wylotowy poławiacz pyłku.
b) powałkowy poławiacz pyłku.
c) dennicowy poławiacz pyłku.
d) \
aden z wymienionych.
6. W ka\
dym typie ula istnieje mo\
liwość zastosowania poławiaczy pyłku
a) powałkowych i dennicowych.
b) powałkowych.
c) dennicowych.
d) wylotowych
7. Poławiacze dennicowe mo\
na zastosować w ulach
a) kombinowanych.
b) le\
akach.
c) le\
akach i kombinowanych.
d) z odejmowana dennicÄ….
8. Metodą pozyskiwania stosunkowo czystego jadu pszczelego, przy stosunkowa małym
nakładzie czasu i pracy jest
a) usypianie pszczół eterem.
b) metoda bodz
ców elektrycznych.
c) ręczne łapanie pszczół.
d) usypianie pszczół chloroformem.
9. Pozyskiwanie jadu metodÄ… bodz
ców elektrycznych najlepiej jest przeprowadzać
a) w południe.
b) wieczorem po ustaniu lotu pszczół.
c) wcześnie rano, przed rozpoczęciem lotu pszczół.
d) przy tej metodzie pora pozyskiwanie jadu jest bez znaczenia.
10. Woszczyna pozyskana z ramek pracy
a) nie wymaga wytapiania w topiarkach, wystarczy ją rozgotować w wodzie.
b) wymaga wytapiania w topiarce typu  Tomer .
c) wymaga wytapiania w kociołku Ritschego.
d) wymaga wytapiania w topiarkach ciśnieniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
11. Wosk wysokiej jakości pozyskuje się
a) plastrów wyciętych z ramek pracy.
b) dzikiej zabudowy.
c) zasklepów.
d) wszystkie odpowiedzi sÄ… poprawne.
12. Na rysunku przedstawiono
a) plaster gniazdowy.
b) ramkÄ™ pracy z odbudowanym plastrem.
c) plaster osłonowy.
d) wszystkie odpowiedzi sÄ… poprawne.
13. Rodziny przeznaczone do produkcji mleczka pszczelego powinny posiadać
a) 7 8 plastrów czerwiu.
b) 4 6 plastrów czerwiu.
c) 3 5 plastrów czerwiu.
d) przynajmniej 2 plastry z czerwiem.
14. Na terenie Polski do pasiek ekologicznych poleca się pszczoły następujących ras
a) kaukaskiej i środkowoeuropejskiej.
b) włoskiej i środkowoeuropejskiej.
c) kraińskiej i środkowoeuropejskiej.
d) kraińskiej i kaukaskiej.
15. W pasiece ekologicznej wirowanie plastrów z czerwiem w celu pozyskania miodu jest
a) zabronione.
b) dopuszczone.
c) zalecane.
d) jak dotÄ…d kwestia ta nie jest uregulowana.
16. Rośliną pokarmową wykorzystywaną przy wychowie trzmieli jest
a) koniczyna czerwona.
b) koniczyna biała.
c) jasnota purpurowa.
d) jasnota biała
17. Racjonalny wychów trzmieli bez szkody dla środowiska naturalnego powinien opierać się na
a) wyłapywaniu wiosną samic, które przezimowały w warunkach naturalnych.
b) wyszukiwaniu gniazd zało\
onych w warunkach naturalnych i przenoszeniu ich
do szklarki.
c) wyłapywaniu wiosną samic, które przezimowały w warunkach naturalnych
a w póz
niejszym okresie wyszukiwaniu gniazd zało\
onych w warunkach naturalnych
i przenoszeniu ich do szklarki.
d) wychowie wolierowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
18. Pszczoła murarka ogrodowa zimuje w stadium
a) poczwarki.
b) owada doskonałego w kokonie.
c) larwy.
d) jaja.
19. Spośród licznych gatunków pszczół samotnych na szerszą skalę do celów zapylania
upraw nasiennych, roślin sadowniczych oraz upraw pod osłonami wykorzystywana jest
a) murarka ogrodowa.
b) kornutka koniczynowa.
c) miesiarka ry\
ówka.
d) spójnica lucernowa.
20. Na rysunku przedstawiono
a) pszczoły miodne poszukujące pokarmu.
b) gniazda os.
c) rurki trzcinowe zasiedlone przez trzmiele.
d) rurki trzcinowe zasiedlane przez murarki ogrodowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Prowadzenie ró\
nych kierunków produkcji pasiecznej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Prowadzenie ró\
nych
kierunków produkcji pasiecznej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 5, 6, 8, 9, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 3, 4, 7, 10, 11, 13, 17 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. b, 5. a, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. a, 11. d,
12. c, 13. c, 14. d, 15. a, 16. a, 17. c, 18. a, 19. b, 20. c
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Definiować cel produkcji miodu
1 B P d
plastrowego
Charakteryzować warunki produkcji
2 C PP a
miodu sekcyjnego
Dobierać po\
ytki do produkcji miodu
3 C PP c
sekcyjnego i plastrowego
Charakteryzować zasady pozyskiwani
4 obnó\
y przy pomocy poławiacza C PP b
wylotowego
5 Nazywać sprzęt widoczny na fotografii A P a
Określać mo\
liwość zastosowanie
6 B P d
poławiaczy dennicowych
Charakteryzować sposób konserwacji
7 C PP d
obnó\
y pyłkowych
Wybierać z listy rasy pszczół
8 A P b
gromadzące najwięcej kitu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
9 Nazywać sprzęt widoczny na fotografii A P c
Charakteryzować sposób
10 przygotowania woszczyny do wytopu C PP a
w topiarce z płaszczem olejowym
Charakteryzować sposób postępowania
11 C PP d
z wytopionym woskiem
Określać wielkość stałego zapasu
węglowodanowego, jaka powinna
12 B P c
znajdować się w rodzinach
produkujÄ…cych mleczko
Dobierać metodę produkcji mleczka
13 C PP c
kierujÄ…c siÄ™ zasadami ekonomii
Określać termin wyjmowania mleczka
14 B P d
pszczelego z mateczników
Wybierać z listy materiały polecane do
15 B P a
budowy uli w pasiekach ekologicznych
Określać zasady pozyskiwania miodu
16 B P a
w pasiekach ekologicznych
17 Określać co przedstawia fotografia C PP c
Wybierać z listy gatunek pszczół
18 samotnych na szerszÄ… skalÄ™ B P a
wykorzystywany do zapylania upraw
Wybierać z listy stadium zimujące
19 A P b
pszczoły murarki ogrodowej
Wybierać z listy materiał do budowy
20 gniazd pułapkowych preferowany przez A P c
pszczołę murarkę ogrodową
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawdziwa.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Celem produkcji miodu plastrowego jest
a) zwiększenie wydajności pasieki.
b) lepsze wykorzystanie po\
ytków.
c) ułatwienie miodobrania.
d) intensyfikacja produkcji pasiecznej i zwiększanie asortymentu produktów.
2. Warunkiem uzyskania miodu sekcyjnego jest
a) posiadanie silnych rodzin oraz intensywny i długotrwały po\
ytek.
b) tylko intensywny i długotrwały po\
ytek.
c) tylko posiadanie silnych rodzin.
d) tylko podkarmianie rodzin miodem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
3. Ze względu na szybką krystalizację produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego nale\
y
unikać na po\
ytku
a) gryczanym.
b) lipowym.
c) z roślin krzy\
owych.
d) malinowym.
4. W przypadku zbli\
ających się opadów deszczu pozyskane obnó\
a pyłkowe nale\
y
koniecznie wybrać z
a) poławiaczy dennicowych.
b) poławiaczy wylotowych.
c) poławiaczy powałkowych.
d) poławiaczy wylotowych i powałkowych.
5. Na rysunku przedstawiono schemat ula z poławiaczem
a) powałkowym.
b) wylotowym.
c) dennicowym.
d) zewnętrznym.
6. Poławiacze dennicowe mo\
na zastosować w ulach
a) kombinowanych.
b) le\
akach.
c) le\
akach i kombinowanych.
d) z odejmowana dennicÄ….
7. Pozyskane obnó\
a pyłkowe konserwuje się
a) tylko przez mro\
enie.
b) tylko przez suszenie.
c) przez mro\
enie lub suszenie w temperaturze powy\
ej 40°C.
d) przez mro\
enie lub suszenie w temperaturze do 40°C.
8. Rasami pszczół gromadzącymi najwięcej kitu są
a) kaukaska i egipska.
b) kaukaska i środkowoeuropejska.
c) kraińska.
d) egipska i środkowoeuropejska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
9. UrzÄ…dzenie widoczne na fotografii to
a) cieplarka.
b) kolektor słoneczny.
c) topiarka słoneczna do wosku.
d) podgrzewacz słoneczny.
10. Przed wytopem wosku w topiarce elektrycznej z płaszczem olejowym woszczynę nale\
y
a) rozgotować w wodzie.
b) tylko rozdrobnić.
c) wysuszyć.
d) przy tej metodzie wytopu woszczyna nie wymaga wcześniejszego przygotowania.
11. Wytopiony wosk nale\
y poddać
a) cedzeniu.
b) wirowaniu.
c) kremowaniu.
d) klarowaniu.
12. Rodziny produkujące mleczko pszczele powinny posiadać stały zapas pokarmu
węglowodanowego wynoszący
a) 3 kg.
b) 4 kg.
c) 5 6 kg.
d) 2 kg.
13. Bardziej uzasadniona ekonomicznie jest produkcja mleczka
a) bez obecności matki w rodzinie.
b) po oddzieleniu matki pszczelej przegrodÄ….
c) w obecności matki pszczelej.
d) obecność matki w rodzinie produkującej mleczko nie ma wpływu na wyniki
ekonomiczne pasieki
14. Mleczko pszczele wybiera się z mateczników
a) po dobie od umieszczenia przeło\
onych larw w rodzinie.
b) po 2 dniach od umieszczenia przeło\
onych larw w rodzinie.
c) po 3 4 dniach.
d) po 3 4 dniach od umieszczenia przeło\
onych larw w rodzinie.
15. Ule w pasiece ekologicznej muszą być wykonane z następujących materiałów
a) drewno i słoma.
b) słoma i płyta wiórowa.
c) drewno i płyta wiórowa.
d) drewno, słoma i styropian.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
16. W pasiece ekologicznej wirowanie plastrów z czerwiem w celu pozyskania miodu jest
a) zabronione.
b) dopuszczone.
c) zalecane.
d) jak dotÄ…d kwestia ta nie jest uregulowana.
17. Na rysunku przedstawiono
a) ulik z rodzinką pszczół samotnych na poletku z rośliną pokarmową.
b) ulik z rodzinką trzmieli zapylających rośliny celem uzyskania nasion wysokiej
jakości.
c) ulik z rodzinką trzmieli na poletku z rośliną pokarmową.
d) ulik z rodzinką pszczół samotnych zapylających rośliny celem uzyskania nasion
wysokiej jakości.
18. Spośród licznych gatunków pszczół samotnych na szerszą skalę do celów zapylania
upraw nasiennych, roślin sadowniczych oraz upraw pod osłonami wykorzystywana jest
a) murarka ogrodowa.
b) kornutka koniczynowa.
c) miesiarka ry\
ówka.
d) spójnica lucernowa.
19. Pszczoła murarka ogrodowa zimuje w stadium
a) poczwarki.
b) owada doskonałego w kokonie.
c) larwy.
d) jaja.
20. Pszczoła murarka ogrodowa chętnie zasiedla gniazda pułapkowe wykonane
a) ze styropianu.
b) z tworzyw sztucznych.
c) z pociętych suchych z
dz
beł trzciny.
d) z bloków gliny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Prowadzenie ró\
nych kierunków produkcji pasiecznej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
7. LITERATURA
1. Bornus L. (red.): Encyklopedia pszczelarska. PWRiL, Warszawa 1989
2. Dylewska M.: Nasze trzmiele. Ośrodek Doradztwa Rolniczego, APW Karniowice
3. Ostrowska W.: Gospodarka pasieczna. Wyd. V, SÄ…decki Bartnik, Nowy SÄ…cz 1998
4. Prabucki J. (red.): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998
5. Rybak M., Skubida P., Marcinkowski J., Muszyńska J.: Pozyskiwanie jadu pszczelego.
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Skierniewice 1996
6. Skubida P., Skowronek W., Szewczyk A.: Prowadzenie pasiek metodami ekologicznymi.
Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego  Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju
Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, Radom 2004
7. Teper D.: Dzika pszczoła murarka ogrodowa. Pasieka 52 54/3/2004
8. Typiański Cz.: Pszczoły. Pasieka towarowa. PWRiL, Poznań 1998
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31