Microsoft Windows XP, Wiersz poleceń

Strona 1

Wykład 1 – Podstawy

Wersja 6

Microsoft Windows XP, Wiersz poleceń

Wykład 1 – Podstawy

Znaczenie wiersza poleceń

Wiersz poleceń w postaci oddzielnego programu umożliwia bezpośrednią komunikację

pomiędzy użytkownikiem a systemem operacyjnym za pomocą odpowiednich poleceń. Interfejs

użytkownika wiersza poleceń (powłoki poleceń) nie funkcjonuje w trybie graficznym i zapewnia

jedynie środowisko, w którym są uruchamiane aplikacje i narzędzia działające w trybie

tekstowym. Wiersz poleceń wykonuje polecenia i uruchamia programy, a następnie wyświetla dane wyjściowe na ekranie przy użyciu pojedynczych znaków.

W systemie Windows są dostępne dwa interpretery poleceń odpowiedzialne za pracę w wierszu poleceń:

• command.com – interpreter poleceń podsystemu MS-DOS,

• cmd.exe – interpreter poleceń systemu operacyjnego Windows.

W wierszu poleceń można korzystać z dostępnych poleceń wydając je w sposób bezpośredni lub

można tworzyć i edytować pliki wsadowe (nazywane również skryptami) w celu

zautomatyzowania rutynowych zadań. Na przykład można używać skryptów do

automatyzowania zarządzania kontami użytkowników lub wykonywania kopii zapasowych w

godzinach nocnych. Można również korzystać z wersji hosta skryptów systemu Windows

przeznaczonej dla wiersza polecenia – CScript.

Linia poleceń

Po uruchomieniu wiersza poleceń, jeśli nie zostanie automatycznie wczytany żaden program to

na ekranie pojawi się znak zachęty, np.:

C:\>

Oznacza on, że system czeka na wpisanie polecenia lub nazwy programu, który chcemy

uruchomić. Polecenia wiersza poleceń to zazwyczaj słowo angielskie lub jego skrót (np. MD –

Make Directory). Po podaniu nazwy polecenia należy nacisnąć klawisz Enter.

Opracowanie: Roman Modrzejewski. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Jakiekolwiek wykorzystanie, kopiowanie, rozpowszechnianie i dalsze udostępnianie bez zgody autora jest zabronione.

Microsoft Windows XP, Wiersz poleceń

Strona 2

Wykład 1 – Podstawy

Wersja 6

Parametry

Często dla wykonania określonego polecenia należy podać parametry. Przykładowo:

del stary.txt

gdzie del jest poleceniem (kasuj) a stary.txt jest parametrem (w tym wypadku nazwą pliku do usunięcia).

Niektóre programy wymagają kilku parametrów, inne nie potrzebują ich wcale. Wiele poleceń ma możliwość korzystania z parametrów zapisywanych po znaku slash / W takim przypadku mówimy o przełącznikach lub opcjach danego polecenia, np.:

dir /w

w tym przypadku opcja /w powoduje wyświetlenie zawartości katalogu w kolumnach.

Uzyskanie pomocy na temat poleceń

Jedną z najprostszych metod uzyskania pomocy dotyczącej danego polecenia jest wpisanie

nazwy polecenia z parametrem /? . Drugim sposobem jest wykorzystanie polecenia help, po którym podajemy nazwę polecenia:

• nazwa_polecenia /? – np. copy /?

• help nazwa_polecenia – np. help copy

Obydwa wywołania dają identyczny zestaw pomocy na temat danego polecenia. Samo polecenie

help wyświetla natomiast listę dostępnych poleceń podstawowych. Informacje na temat każdego z poleceń zawiera natomiast Pomoc i obsługa techniczna dostępna w systemie.

Nazwy plików

Wszystkie dane oraz programy są przechowywane w postaci plików. Każdy plik ma swoją

własną unikatową nazwę (unikatową w ramach jednej lokalizacji). Plik zajmuje odpowiednie do

jego wielkości miejsce na dysku, posiada atrybuty oraz datę i czas założenia lub ostatniej modyfikacji. Nazwa pliku składa się z dwóch elementów oddzielonych od siebie kropką: nazwy

właściwej i rozszerzenia. Rozszerzenie nie jest konieczne, aczkolwiek jest zalecane i powszechnie stosowane.

Pierwotnie w środowisku MS-DOS nazwa właściwa mogła posiadać maksymalnie 8 znaków, a

rozszerzenie 3 znaki. Ponadto nazwa nie mogła zawierać np. znaku spacji.

Obecnie system Windows zwykle ogranicza długość nazwy pliku do 260 znaków. Mimo to

nazwa pliku musi być w rzeczywistości krótsza, ponieważ w długość nazwy jest wliczana pełna

ścieżka (na przykład C:\Program Files\nazwa_pliku.txt). Z tego powodu czasami może wystąpić błąd przy kopiowaniu pliku o bardzo długiej nazwie pliku do lokalizacji, której ścieżka

jest dłuższa niż ścieżka w bieżącej lokalizacji.

Jeżeli nazwa pliku lub folderu zawiera spację, to odwołując się do tej nazwy należy ująć ją znakiem cudzysłów. Jeżeli tego nie zrobi, to system będzie próbował wykorzystać tylko

pierwszy człon tej nazwy, czyli do pierwszego znaku spacji, np.:

• md folder ze spacja – spowoduje utworzenie trzech folderów o nazwach folder, ze, spacja

• md „folder ze spacja” – spowoduje utworzenie folderu o nazwie folder ze spacją w nazwie

Opracowanie: Roman Modrzejewski. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Jakiekolwiek wykorzystanie, kopiowanie, rozpowszechnianie i dalsze udostępnianie bez zgody autora jest zabronione.

Microsoft Windows XP, Wiersz poleceń

Strona 3

Wykład 1 – Podstawy

Wersja 6

Pewne nazwy są zastrzeżone i nie można ich używać jako nazw plików czy katalogów. Są to:

• CON

konsola (klawiatura plus ekran)

• AUX

port szeregowy 1

• COMn port szeregowy o numerze n (1..9)

• PRN

drukarka podłączona do portu równoległego 1

• LPTn

port równoległy o numerze n (1..9)

• NUL

urządzenie, które może odbierać informacje, ale jej nie wykorzystuje

(urządzenia nie ma).

Dyski, zmiana napę du, dysk aktywny

Wszystkie napędy w systemie są oznaczone literami. Pierwsze dwie litery (A i B) są najczęściej

przypisywane stacjom dysków elastycznych (o ile z nich jeszcze korzystamy), a następne litery

(C, D, E,...) dyskom logicznym na dysku twardym, dyskom wymiennym, RAM-dyskom,

napędom optycznym, itp.

Pełna nazwa napędu oprócz oznaczenia literowego zawiera także zawsze znak dwukropka :, np.: A: C: D:

Podczas pracy systemu znajdujemy się w danej chwili w danym konkretnym miejscu, w tym na

„jakimś” dysku. Jego symbol wskazuje nam linia poleceń, np.:

D:\>

Jest to tzw. dysk aktywny. Jeżeli wydamy jakieś polecenie uruchomienia programu, to system

będzie go szukał w katalogu bieżącym na dysku aktywnym.

Aby zmienić dysk aktywny na inny należy podać jego literowy identyfikator razem ze znakiem

dwukropka i zatwierdzić klawiszem enter.

Praca w wierszu poleceń

Interpreter wiersza poleceń systemu Windows zachowuje listę wszystkich poleceń jakie zostały

wpisane, w odróżnieniu od systemu DOS. Można przywołać dowolne wydane wcześniej

polecenie, zmienić je i nacisnąć Enter, by je ponownie wykonać. Domyślnie interpreter poleceń

pamięta 50 ostatnich poleceń, jakie zostały użyte w danej sesji. Aby przywołać i wykorzystać polecenie z bufora, można wykonać jedną z poniższych czynności:

• Klawisze strzałek w górę i dół – przewijanie listy zachowanych poleceń.

• F2 – kopiuje poprzednie polecenie do wiersz poleceń do znaku, jaki zostanie przez użytkownika określony.

• F3 – powtarza całe poprzednie polecenie.

• F4 – kasuje poprzednie polecenie do określonego przez użytkownika znaku.

• F7 – wywołuje osobne okno pozwalające na przewijanie listy wszystkich poleceń, jakie

zostały wydane od otwarcia okna wiersza poleceń. Klawisze strzałek w górę i dół, służą

by przewinąć listę poleceń, polecenie zatwierdzamy klawiszem Enter.

• Wielokrotne naciśnięcie klawisza strzałki w prawo – powoduje wypisanie poprzedniego

polecenia znak po znaku.

Ponadto wiersz poleceń systemu Windows posiada wbudowaną funkcję uzupełniania nazw

plików i katalogów przy wprowadzaniu poleceń. Chcąc wprowadzić odwołanie do pliku lub

folderu o dłuższej nazwie wystarczy, że wpiszemy początek nazwy i użyjemy klawisza Tab, a Opracowanie: Roman Modrzejewski. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Jakiekolwiek wykorzystanie, kopiowanie, rozpowszechnianie i dalsze udostępnianie bez zgody autora jest zabronione.

Microsoft Windows XP, Wiersz poleceń

Strona 4

Wykład 1 – Podstawy

Wersja 6

system sam uzupełni nazwę do pierwszej nazwy odnalezionej w bieżącej lokalizacji spełniającej

podany początek. Jeżeli będziemy wielokrotnie naciskali klawisz Tab, to system będzie pokazywał kolejne pasujące nazwy.

Poszczególne polecenia można ze sobą łączyć w celu wykonania ich łącznie za pomocą

jednokrotnego wywołania. Do tego celu wykorzystujemy znaki & oraz |, przy czym składnia związana z ich użyciem jest następująca:

• polecenie1 & polecenie2 – następuje wykonanie pierwszego polecenia a zaraz po nim

polecenia drugiego,

• polecenie1 && polecenie2 – następuje wykonanie pierwszego polecenia a zaraz po nim polecenia drugiego, ale tylko pod warunkiem poprawnego wykonania polecenia

pierwszego,

• polecenie1 || polecenie2 – następuje wykonanie pierwszego polecenia, a w przypadku gdy to polecenie nie zostanie wykonane poprawnie następuje wykonanie polecenia

drugiego.

W trakcie grupowania poleceń do wykonania można także użyć znaku nawiasów ( ).

W trakcie uruchamiania wiersza poleceń systemu Windows następuje dziedziczenie środowiska

pracy samego systemu, który wprowadza ustawienia nadrzędne. Przykładem takich ustawień są

np. wartości zmiennych systemowych, które mogą być modyfikowane w wierszu poleceń za

pomocą polecenia set. Zmiany wykonane w ten sposób dotyczą tylko środowiska

uruchomionego wiersza poleceń.

Wyniki działania niektórych poleceń mogą być kierowane nie tylko na ekran, ale także np.

wprost do pliku tekstowego. W tym celu stosujemy na końcu polecenia znak > kierujący wynik do zadanego urządzenia lub do pliku, np.:

dir c:\ > dyskc.txt

Zasady edycji w wierszu poleceń

Praca w wierszu poleceń polega na wywoływaniu szeregu określonych poleceń, które należy wprowadzić za pomocą klawiatury. Natomiast sam wiersz poleceń uruchomiony jest przecież w

środowisku graficznym, gdzie najczęściej korzystamy z myszki. Stąd też przy pomocy myszki można w wierszu poleceń ułatwić sobie pracę poprzez kilka dostępnych operacji edycyjnych, takich jak kopiowanie i wklejanie.

Opracowanie: Roman Modrzejewski. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Jakiekolwiek wykorzystanie, kopiowanie, rozpowszechnianie i dalsze udostępnianie bez zgody autora jest zabronione.

Microsoft Windows XP, Wiersz poleceń

Strona 5

Wykład 1 – Podstawy

Wersja 6

Domyślnie środowisko wiersza poleceń jest tak skonfigurowane, że poprzez kliknięcie w obrębie

okna wiersza poleceń prawym klawiszem myszy zostaje wyświetlone menu podręczne z

dostępnymi poleceniami edycji. To samo menu można także wywołać poprzez przycisk

sterujący okna wiersza poleceń.

Konfiguracja ś rodowiska wiersza poleceń

Poprzez menu podręczne przycisku

sterowania okna wiersza poleceń można

wywołać okno właściwości otwartego

okna wiersza poleceń. Całość okna

składa się z czterech kart (zakładek):

• Opcje – tutaj można ustawić takie

elementy jak rozmiar kursora,

zachowanie

historii

poleceń,

sposób wyświetlania oraz zasady

wywołania poleceń edycji.

• Czcionka – tutaj można zmienić

wielkość

czcionki

wiersza

poleceń.

• Układ – tutaj można zmienić

wielkość i położenie okna wiersza

poleceń.

• Kolory – tutaj można zmienić

układ

kolorów

środowiska

wiersza poleceń.

Wprowadzenie zmian w oknie właściwości i ich zatwierdzenie daje możliwość zapamiętania

zmian tylko dla bieżącego okna lub dla bieżącego i wszystkich przyszłych okien.

Opcje konfiguracji oraz wszelkie zmiany dotyczące środowiska pracy wiersza poleceń są

zapisywane w rejestrach w dwóch kluczach:

• HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Microsoft\Command Processor\

• HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Command Processor\

Opcje uruchamiania wiersza poleceń

Wywołanie konsoli interpretera poleceń systemu Windows poprzez cmd.exe może się odbywać

z określonymi parametrami wyznaczającymi wstępnie ustalone warunki pracy całej konsoli. Aby

uzyskać informację na temat możliwych do wywołania parametrów należy w samej konsoli

wywołać pomoc na temat cmd poprzez polecenie cmd /? lub help cmd.

Opracowanie: Roman Modrzejewski. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Jakiekolwiek wykorzystanie, kopiowanie, rozpowszechnianie i dalsze udostępnianie bez zgody autora jest zabronione.

Microsoft Windows XP, Wiersz poleceń

Strona 6

Wykład 1 – Podstawy

Wersja 6

Konsola odzyskiwania

Bardzo specyficznym środowiskiem pracującym na zasadzie wiersza poleceń jest konsola

odzyskiwania systemu Windows. Jest ona dostępna poprzez uruchomienie z płyty instalacyjnej, bądź po jej zainstalowaniu bezpośrednio z dysku poprzez menu wyboru startu systemu

operacyjnego. W konsoli odzyskiwania są dostępne niektóre polecenia znane z typowego

wiersza poleceń, ale występują także polecenia specyficzne i dostępne tylko w konsoli

odzyskiwania.

Konsola odzyskiwania, dostępne w niej polecenia oraz zasady pracy i konfiguracji zostały omówione w osobnym wykładzie.

Narzę dzia dodatkowe

Oprócz narzędzi instalowanych razem z systemami z rodziny Windows XP / Windows Server

2003 dostępnych jest ponad 40 dodatkowych narzędzi obsługi, które można zainstalować

bezpośrednio z płyty instalacyjnej z folderu Support\Tools poprzez uruchomienie pliku setup.exe.

Ponadto kilkanaście bardzo użytecznych narzędzi administracyjnych dla wiersza poleceń

systemu

Windows

zostało

stworzonych

przez

firmę

Winternals

Software

(www.sysinternals.com), która w lipcu 2006 roku została przejęte przez firmę Microsoft.

Aktualnie wszystkie narzędzia tej firmy są dostępne jako Microsoft Sysinternals i są dostępne na stronie www.microsoft.com/technet/sysinternals/.

Opracowanie: Roman Modrzejewski. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Jakiekolwiek wykorzystanie, kopiowanie, rozpowszechnianie i dalsze udostępnianie bez zgody autora jest zabronione.