Polscy dziennikarze i ich kultura zawodowa.
w: Dobek-Ostrowska - Polski system medialny na rozdrożu, str. 23-63
media coverage - nagłośnienie medialne
profesjonalizm dziennikarski + kultura dziennikarska
komunikowanie polityczne
Jakie atuty mają media i dziennikarze oraz co jest ich słabością relacjach z aktorami politycznymi?
D. Hal in, P. Mancini - "Comparing Media Systems"
profesjonalizm dziennikarski - jeden z wyznaczników trzech modeli relacji mediów i polityki
-> b.wysoki w modelu demokratycznego korporacjonizmu (gł.Skandynawia) oraz b.wysoki w modelu liberalnym;
-> niski w modelu spolaryzowanego pluralizmu (Europa Południowa)
wyznaczniki profesjonalizmu:
–
autonomia dziennikarska (wolnośc do samodzielnego, niezależnego działania, determinacja),
–
normy zawodowe (wartości i zasady etyczne właściwe wszystkim przedstawicielom zawodu),
–
służba interesowi publicznemu (model został zastąpiony modelem rynkowym?),
–
instrumentalizacja mediów (nie jako osobny wymiar, ale należy ją rozpatrywać w kontekście profesjonalizacji), instrumentalizacja: - polityczna, ekonomiczna (komercyjna) pozostaje bowiem w ścisłym związku z pracą dziennikarzy
Hanitzsch → kultura dziennikarska – właściwości instytucjonalnych ról (news culture, newspaper culture, occupational culture)
→ model oparty na 3 filarach:
1.interwencja mediów w proces polityczny (realizacja pewnej misji i promocja wartości wyznawanych przez dziennikarzy, od pasywnego -brak lub niski – do wysokiego czyli ingerencji w politykę; pasywność – oznacza realizację dziennikarskich zasad – tj. obiektywność, rzeczowość, neutralność, brak stronniczośći vs.
dziennikarstwo zaangażowane – stronnicze, polityczne, )
2. dystans do władzy (w skali wrogość- lojalność wobec konkretnych podmiotów politycznych; model wrogów – liberalny model UK, USA – funkcja kontrolna „watchdog”; model lojalny - propaganda), 3. orientacja rynkowa – (model rynkowy: niska kultura dziennikarska- własna logika mediów ukierunkowana na zysk; model obywatelski: realizacja interesu publicznego);
J.L.Curry – badania poświęcone dziennikarzom w komunistycznej Polsce- zostały włączone do rozważań Hal ina i Manciniego; mimo oficjalnej ideologi i cenzury, polscy dziennikarze rozwineli mocną zawodową kulturę- wysokie upolitycznienie i wysoki profesjonalizm; zbuntowani dziennikarze tworzyli solidarnościowe podziemie; tygodniki opinie za komuny: „Polityka”, „Kultura”,
„Przekrój”, „Tygodnik Powszechny” , najlepsi dziennikarze: J.Paradowska, J.Żakowski, J. Baczyński D.Passent;
Posumowanie:
Wysoką kulturę dziennikarską i wysoki profesjonalizm dziennikarski powinny cechować:
–
brak lub bardzo niski poziom ingerencji w proces polityczny,
–
krytyczny stosunek do władzy,
–
nastawienie na realiację interesu obywateli,
–
obiektywizm,
–
oparcie na faktach,
–
kierowanie się uniwersalnymi wartościami,
–
wysoki idealizm w doborze środków działania i osiągania celów;
–
rola tradycyjnego dziennikarza ewoluuje w kierunku pracownika medialnego (media worker), gł.
mediach informacyjnych (newsowych)
–
Witschge, Nygren: czy traktować dziennikarstwo jeszcze jako zawód czy semizawód (semi-profession)
–
nowa logika mediów: najważniejszy czas, styl mniej formalny teksty krótsze i łatwiejsze w odbiorze,
–
wskaźniki logiki mediów: *poziom dziennikarskiej widoczności *długość wypowiedzi polityków (sound bites i ink bites) *komentarz dziennikarski *wyciszenie wypowiedzi polityków *nakładanie na nią wypowiedzi dziennikarza (czyj głos ważniejszy, kto ma ostatnie słowo w newsach)
*traktowanie kampani i wyborów jak gry *negatywny wizerunek polityków *styl interpretacyjny
*ekspozycja złych informacji itp./
–
Hanitzsc: rozpad kultury dziennikarskiej, stymulowany ingerencją mediów w politykę na skutek polityzacji mediów, zmniejszającym się dystansie do władzy (upada znaczenie funkcji kontrolnej), orientacja rynkowa mediów-->prosta droga do deprofesjonalizacji zawodu; aspekt problemu: szkolnictwo zawodowe i kształcenie dziennikarzy, podstawy jakości kultury dziennikarskiej; Rozwój szkolnictwa zawodowego po 1989 roku i problem dostępu do zawodu.
–
dziennikarstwo – zawodem otwartym, popularnym
–
szkolnictwo dziennikarskie -ważne i potrzebne do utrzymania wysokiego poziomu profesjonalizmu
–
najlepsze szkoły dziennikarskie są w krajach demokratycznego korporacjonizmu (Aarhus- Dania, Goteborg – Szwecja)
–
1927 - pierwsza polska szkoła dziennikarstwa, Wyższa Szkoła Dziennikarstwa w Warszawie, potem Kraków i Poznań
–
po wojnie 1946 – kursy prasowe w Warszawie (Wyższa Szkoła Dziennikarstwa), w Poznaniu (Instytut Socjologi UAM) i Krakowie (Wyższa Szkoła Nauk Społecznych),
–
początek lat 50tych, UW i UJ otworzyły regularne studia dziennikarskie, na UMK od 1998 roku
–
1970 – powstał Instytut Dziennikarstwa UW – najważniejszy ośrodek kształcenia dziennikarzy w Polsce
lata 90te – boom edukacyjny – studia dziennikarskie stały się bardzo modne – na wszystkich 18
Uniwersytetach w Polsce + szkoły prywatne
–
kursy i szkolenia organizują sami pracodawcy, np. Polskapresse, Ringier Axel Springer Polska, Bauer oraz stowarzyszenia dziennikarskie
–
jakość kształcenia – raport S.Gawroński, R.Polak, I.Leonowicz-Bukała, O.Kurek – masowy oraz zróżnicowany charakter kształcenia, najdroższe studia humanistyczne;
Charakterystyka zawodowa dziennikarzy
–
brak prawnych ograniczeń w dostępie do zawodu
–
koncepcja służby społecznej vs. wparcie interesów określonych grup i klas społecznych
–
protestantyzm vs. Marksizm
–
dziennikarze nie pełnią żadnej służby publicznej, są na usługach właścicieli i tym samym szkodzą demokracji ?
W jakim miejscu jest polska kultura dziennikarska? Jaki jest jej poziom?
–
badania Z. Bajki – publikacja 1991 – w kraju pracowało ok. 11 tys. dziennikarzy, 2000ok – 18 tys.
dziennikarzy
–
UWr – badania szacunkowe w 2011 – 12 tys. dziennikarzy,
–
dziennikarze, którzy weszli do zawodu w latach 80tych XX wiJacek MonikaOlejnik
–
zaczynający na początku transformacji: Tomasz Lis, Kamil Durczok
–
dziennikarze prestiżowych dzienników – Janina Paradowska, Adam Michnik, Jacek Żakowski, Daniel Passent, Dariusz Fikus
–
dziennikarze z emigracji: Andrzej Wojciechowski, Maciej Wierzyński, Eugeniusz Smolar, Jerzy Baczyński, Ryszard Kapuściński, Hanna Kral , Jan Nowak Jeziorański, Jerzy Giedroyc, Leopold Unger,
–
jaki jest przeciętny polski dziennikarz? → podział iststniejący w środowisku dziennikarskim na:
„mających honor” i piszących to, co im leży na sercu, oraz piszących na zamówienie
–
TVN, TVN 24 – strategia gwiazd, zatrudnianie najbardziej popularnych dziennikarzy w kraju: Kamil Durczok, Monika Olejnik, Justyna Pochanke, Bogdan Rymanowski, Grzegorz Miecugow, Tomasz Sianecki i wielu innych
–
personalizacja współczesnego dziennikarstwa – rozpoznawalność zatrudnioych redaktorów, wydawców, dziennikarzy – zaczyna zanikać we współćzesnej logice mediów – zastąpienie ludzi bedących autorytetami moralnymi szybką informacj a(opinia J.Mikułowski-Pomorski)
–
news redagowany przez bezosobowy zespół pracowników (Axel Springer Polska, Polskapresse)
–
media pod presją właściciela, reklamodawcówi polityków- dziennikarstwo staje się powierzchowne, mało dociekliwe
–
narażenia na korupcje i służenie lokalnym grupom nacisku (gł. media lokalne) – klientelizm, kolesiostwo (małe gminny)
–
zagrożenie dla dziennikarzy – brak stabilizacji ekonomicznej wynikający ze sposobu zatrudnienia, większośc nie ma stałej umowy z pracodawcą
–
Ośrodek Badań Prasoznawczych na czele z W. Chorązki, Kraków
–
Śląsk – badacze: M.Gierula,M.Jachimowski, S.Michalczyk
–
Wielkopolska – badacze z UMK: B.Kosmanowa, R.Kowalczyk
–
Lublin – L.Pokrzycka
–
brak wyczerpujących studiów