Abrazja (Aborcja) – skrobanka – zabieg operacyjny wykonywany w celach
rozpoznawczych i leczniczych lub w celu usunięcia płodu (do 12 tygodnia), co jednak
stwarza możliwość powikłań, jak: zakażenie macicy, przebicie macicy, krwotok a także
bezpłodność.
Adenotomia – zabieg operacyjny usunięcia migdałka gardłowego.
Adnotom – przyrząd do operacyjnego usunięcia tzw. trzeciego migdałka gardłowego.
Akupunktura – metoda leczenia (wywodząca się z Chin i Japonii) polegająca na
wkłuwaniu w ciało na kilka sekund lub wiele godzin złotych lub srebrnych igieł.
Amputacja – ablacja – zabieg operacyjny, polegający na częściowym lub całkowitym odcięciu narządu (np. odjęcie kończyny, piersi, ucha, nosa, wyrostka robaczkowego,
trzonu macicy).
Anastomoza – operacyjne wytworzenie połączenia, np. między dwoma odcinkami jelita lub między żołądkiem a jelitami.
Appendoktomia – operacyjne usunięcie wyrostka robaczkowego jelita ślepego (w 1890
r. – po raz pierwszy).
Aspirator – przyrząd do wyciągania cieczy lub gazu z jam ciała.
Autochemoterapia – metoda leczenia – wstrzykiwanie domięśniowo własnej krwi
chorego natychmiast po pobraniu z żyły.
Biopsja – wycięcie skrawka tkanki (narządu, guza) w celu obejrzenia go pod
mikroskopem. Uzależnia ona dalszy sposób leczenia.
Cesarskie cięcie – położniczy zabieg operacyjny (przez rozcięcie powłok brzusznych), wykonywany przy powikłaniach porodowych w celu ratowania życia dziecka lub matki; po
raz pierwszy dokonał go ok. 1500 r. J. Nufer.
Cewnik – kateter – wąska rurka z różnych materiałów wprowadzana przez naturalne otwory do jam ciała. Służy do odprowadzania zbędnych produktów lub do pobierania
próbek.
Cystoskop – wziernik pęcherzowy – przyrząd w kształcie rurki zaopatrzony w źródło światała i układ optyczny.
Cystotomia – zabieg chirurgiczny polegający na przecięciu ścianki pęcherza w celu usunięcia kamieni lub przerosłego gruczołu krokowego.
Defibrylacja – zabieg leczniczy wykonywany prądem stałym, w przypadku zatrzymania czynności serca celem jego pobudzenia do bicia.
Depilacja – epilacja – zabieg leczniczy lub kosmetyczny, polegający na usuwaniu nadmiernego lub zbędnego owłosienia skóry.
Dializa – zabieg leczniczy dokonywany w celu wyrównania składu płynów ustrojowych od ciał trujących.
Dializator – przyrząd do przeprowadzania dializy.
Dostawka – zabieg uzupełnienia brakujących zębów sztucznymi, zastępczymi.
Ekscyzja – wycięcie tkanki w celu mikroskopowego badania.
Ekskawator – przyrząd stomatologiczny do usuwania zniszczonej zębiny.
Ekstrakcja – wyjęcie lub wydobycie chorego zęba, soczewki w leczeniu zaćmy, płodu ludzkiego w niektórych powikłaniach porodowych.
Ekstyrpacja – zabieg operacyjny polegający na usunięciu jakiegoś narządu w całości.
Elektrotomia – zabieg chirurgiczny polegający na przecinaniu tkanek za pomoca noża elektrycznego.
Endoskop – rodzaj wziernika z własnym źródłem światła i układem optycznym (także z kamerą), służący do oglądania wewnętrznych ścian narządów lub jam ciała (np.
cystoskop, bronchoskop).
Endoskopia – wziernikowanie – oglądanie jam i ciemnych przestrzeni ciała za pomocą endoskopu.
Enukleacja – operacja polegająca na usunięciu oka lub jego resztek.
Fenestracja – zabieg operacyjny, polegający na utworzeniu w błędniku kostnym ucha wewnętrznego okienka, umożliwiającego przewodnictwo fal głosowych (otoskleroza).
Fitoterapia – ziołolecznictwo – tradycyjna medycyna, wykorzystująca działanie lecznicze niektórych surowców i związków otrzymywanych z roślin.
Gastrektomia – częściowe lub całkowite wycięcie żołądka.
Implantacja – jeden z etapów przeszczepiania tkanek i narządów.
Infuzja – wlew – zabieg leczniczy polegający na powolnym wprowadzeniu roztworu leku, krwi, plazmy i in. (dożylnie, doodbytniczo, podskórnie).
Inhalacja – wziewanie – zabieg leczniczy, polegający na wdychaniu par wód mineralnych lub roztworów leków albo ich aerozoli.
Intubacja – wprowadzenie przez usta lub nos do tchawicy rurki umożliwiającej
oddychanie w wypadku zwężenia krtani, grożącym uduszeniem.
Inunkcja – wcieranie lekarstwa, maści lub płynu w ciało.
Irygacja – zabieg polegający na płukaniu pochwy ciepłą wodą lub roztworem leku.
Kaniula – cienka rurka metalowa zakończona nasadką do strzykawki, służąca do
płukania lub punkcji zatok, jamy opłucnej itp.
Kanka – końcówka urządzenia do kroplówki odbytniczej.
Kastracja – zabieg operacyjny polegający na usunięciu jąder lub jajników.
Katgut – cienka nić najczęściej z jelita, stosowana w chirurgii do szycia tkanek zwłaszcza w głębi ciała (po 1–6 tyg. ulega całkowitej resorpcji).
Kaustyka – w chirurgii metoda wypalania tkanek prądem elektrycznym niskiego
napięcia.
Kauter – przyrząd chirurgiczny służący do przyżegania tkanek.
Keratoplastyka – operacja przeszczepienia rogówki.
Klamp – narzędzie chirugiczne służące do uciskania (np. tętnicy), łączenia (np. brzegów rany) lub przytrzymywania (np. języka).
Klizma – lewatywa – wlew doodbytniczy wody, często z dodatkiem leków, dokonywany w celu opróżnienia jelita grubego.
Koagulator – laserowy aparat służący do przeprowadzenia precyzyjnych operacji oczu.
Kostotom – metalowe nożyce o krótkich ostrzach służące do przecinania żeber i innych cienkich kości podczas zabiegów chirurgicznych.
Kostotomia – wycięcie żebra.
Kraniotomia – cięcie, przecięcie czaszki.
Kroplówka – zabieg leczniczy, polegający na dożylnym lub doodbytniczym
wprowadzeniu kroplami roztworów leczniczych.
Laminektomia – zabieg operacyjny polegający na otworzeniu kanału kręgowego w celu dostania się opon rdzeniowych i korzonków.
Laparotomia – zabieg operacyjny polegający na otwarciu jamy brzusznej w celu wykonania operacji na którymś z narządów.
Laryngoskop – przyrząd służący do wziernikowania bezpośredniego krtani i gardła.
Lewatywa – enema – wprowadzenie płynu do odbytnicy w celu wywołania opróżnienia.
Litotomia – zabieg operacyjny polegający na usunięciu kamienia z pęcherza
moczowego, moczowodu lub miedniczki nerkowej.
Litotrypsja – zabieg urologiczny polegający na skruszeniu kamienia w pęcherzu
moczowym przy użyciu cystoskopu.
Lobotomia – zabieg chirurgiczny przeciecia połączeń pomiędzy płatami czołowymi, a częścią mózgu zwaną wzgórzem.
Mandryn – metalowy pręcik do zatykania światła kaniul i trójgranców lub igieł do wstrzykiwania.
Manszeta – opaska zakładana pacjentowi na rękę lub nogę w czasie dokonywania
różnych zabiegów.
Nakłucie – punkcja – zabieg leczniczy lub rozpoznawczy, polegający na wprowadzeniu igły punkcyjnej do jamy narządu czy tkanki w celu odprowadzenia zawartości, pobrania
płynu lub tkanki lub wprowadzenia leku.
Narkoza – znieczulenie ogólne chorego połączone z utratą przez niego świadomości (stosowana przy bolesnych zabiegach operacyjnych).
Nefrektomia – zabieg operacyjny usunięcia nerki.
Nefrotomia – nacięcie nerki w celu wydobycia kamienia.
Oftalmoskop – przyrząd do badania dna oka przez otwór źrenicy.
Operacja – chirurgiczne postępowanie polegające na przecięciu skóry i tkanek w celu dotarcia do chorego narządu i przywrócenia prawidłowej czynności narządu lub układu.
Osteotomia – zabieg operacyjny polegający na przecięciu kości.
Pneumotomia – zabieg chirurgiczny polegający na nacięciu tkanki płucnej.
Przeszczep – transpalantat – tkanka lub narząd podlegające chirurgicznemu przeszczepieniu.
Punkcja – zabieg polegający na wprowadzeniu grubej igły do jamy ciała lub narządu.
Respirator – resuscytator – aparat służący do narkozy lub ożywiania.
Rynoplastyka – zabieg chirurgiczny mający na celu usunięcie wady lub zniekształcenia nosa.
Skalpel – lancet – specjalny, bardzo ostry nóż o jednostronnym lub dwustronnym ostrzu, używany do przecinania tkanek podczas zabiegów operacyjnych.
Słuchawka lekarska – przyrząd do osłuchiwania narządów wewnętrznych.
– Stetoskop – w kształcie lejkowato zakończonej rurki z końcówką na jedno ucho
(stosowany dawniej).
– Fonendoskop – słuchawka dwuuszna (stosowana obecnie).
Spirometr – aparat służący do badania pojemności płuc.
Strabotomia – usunięcie zeza drogą chirurgiczną.
Synoptofor – aparat do leczenia zeza.
Tracheotomia – zabieg operacyjny, polegający na przecięciu tchawicy przez skórę szyi nad mostkiem i wprowadzeniu do tchawicy rurki tracheotomijnej, jest konieczny w
przypadkach niedrożności krtani grożącej uduszeniem.
Transfuzja – przetaczanie krwi polegające na wprowadzeniu do układu krwionośnego biorcy krwi pobieranej do dawcy w celu uzupełnienia jej niedoboru (przeprowadzana jest w nagłych wypadkach zagrożenia życia biorcy).
Trepan – przyrząd do trepanacji kości (najczęściej głowy).
Trepanacja – operacja kości za pomocą świdra, trepanu, dłut i kleszczy.
Unit – urządzenie w gabinecie dentystycznym, składające się z wiertarki, grzejnika, tac, reflektora.
Uretrotomia – zabieg polegający na nacięciu cewki moczowej w celu usunięcia
zwężenia lub wydobycia ciał obcych.
Wyłuszczenie – enukleacja – zabieg operacyjny polegający na wycięciu chorobowo zmienionej części narządu.
Zgłębnik – sonda – rurka gumowa służąca do pobierania treści żołądka lub dwunastnicy, do płukania lub wlania leku.