Trzy cechy charakterystyczne w nerwicach (wskaźniki formalne, kryteria):

1. Sztywność reakcji;

2. Rozbieżność pomiędzy możliwościami a osiągnięciami;

3. Utrudniony dostęp do przeżywania radości

Wspólny neurotykom jest lęk + mechanizmy obronne.

W nerwicach obserwujemy występowanie tendencji konfliktowych – u neurotyka te konflikty są ostrzejsze i bardziej widoczne.

Nerwica – jest zaburzeniem psychicznym, charakteryzującym się występowaniem lęków i środków obronnych, stosowanych przeciwko tym lękom oraz poszukiwaniem rozwiązań kompromisowych w powstających sytuacjach konfliktowych



N

erwice sytuacyjne -> u osób niezaburzonych jako reakcja na syt. konfliktową -> chwilowy brak przystosowania do trudnej sytuacji;



N

erwice charakteru -> główne zaburzenie polega na zaburzeniu osobowości (tu trudne sytuacje wynikają z charakteru)

Ustąpienie objawów nie musi oznaczać wyleczenia z nerwicy.

Różnice pomiędzy np. osobowością histeryczną a kompulsywną -> różnice w mechanizmach radzenia sobie!

Różnica: neurotyk a os. zdrowa -> różnica ILOŚCIOWA (nie jakościowa) – to te same lęki ale o różnym natężeniu.

Klasyfikacja postaw neurotyków:

o

Związane z dawaniem i przyjmowaniem;

o

Zw. z oceną własnej osoby;

o

Zw. z samo potwierdzaniem się;

o

Przejawy agresji;

o

Zw. z płcią;

Cechy neurotyków:



Nadmierna zależność od aprobaty i uczuć innych;



Potrzeby te są niezależne od tego, czy druga osoba coś dla neurotyka znaczy;



Wrażliwość często maskowana jest postawą „nie zależy mi”;



Sprzeczność pomiędzy pragnieniem uczucia a niezdolnością do przeżywania, dawania uczuć innym;



Wewnętrzny brak poczucia bezpieczeństwa wyrażany zależnością od innych;



Poczucie niższości;



Poczucie nieadekwatności;



Poczucie niższości wyrażane : martwieniem się i narzekaniem lub bagatelizowaniem lub też kompulsywnym szukaniem uczucia u innych;



Domaganie się uznania dla własnych twierdzeń, prawd, całokształtu siebie;



Zahamowania związane z wyrażaniem próśb, opinii, krytyki, rozkazów;



Często nie potrafią obronić się lub powiedzieć „nie”, gdy czegoś nie chcą;



Niezdolność do planowania;



Trudności dot. agresji;



Wymagania nadmierne wobec innych;



Na zew. postawa ludzi zdominowanych, podporządkowanych -> nieuświadomiona bierna lub czynna agresja;



Kompulsywne pragnienie / zahamowanie kontaktów seksualnych;

Strach – reakcja proporcjonalna do grożącego niebezpieczeństwa;

Lęk – nieproporcjonalny, lub jako reakcja na pozorne niebezpieczeństwo (zagrożenie ukryte, subiektywne przyczyny lęku nieuświadomione)

Lęk u neurotyka -> „rozlany”, ataki lęku, może być zw. z konkretną sytuacją lub mieć konkretną treść;

Stopień w jakim uświadamiamy sobie dane uczucie wcale nie świadczy o jego sile czy znaczeniu!

Cechy lęku:

 Bezradność;

 Irracjonalność;

 Przykre uczcie;

 Ostrzeżenie;

Sposoby ucieczki przed lękiem:

 R

acjonalizacja -> zmiana lęku w „racjonalny” strach;

 Z

aprzeczenie -> w wyniku tego zjawiska somatyczne, można starać się świadomie zaprzeczać ale wtedy tracimy „kontakt” z lękiem, nie ma nad czym „pracować”;

 O

durzanie -> np. alkohol, seks;

 U

nikanie – może prowadzić do zahamowania (niemożność robienia, odczuwania czegoś co mogłoby wywołać lęk);

Jeżeli zahamowanie jest tak silne, że powstrzymuje dążenia, życzenia – jego obecność nie może być uświadomiona.

Im cięższa nerwica, tym więcej zahamowań – zarówno tych ledwo uchwytnych, jak i tych głębokich.

Lęk podstawowy – konstrukt teoretyczny -> poczucie osamotnienia i bezradności we wrogim świecie:



Pozostaje nieuświadomiony, ponieważ jego świadomość byłaby nie do zniesienia;



Taka osoba pozostaje wiecznie sztywna i cierpiąca – nie odczuwa radości; Granica pomiędzy osobą zdrową a neurotyczną przebiega na linii umiejętności przeżywania radości!

Dynamika rozwoju lęku podstawowego:

Potrzeby dziecka są FRUSTROWANE (potrzeba miłości, bliskości, bezpieczeństwa, itp.) -> POJAWIA SIĘ STRACH,

SAMOTNOŚĆ, BEZRADNOŚĆ -> WROGOŚĆ (wynikający z bezradności krzyk rozpaczy) -> WROGOŚĆ JAKO PRÓBA

WALKI O POTRZEBY

Dobre odczytanie komunikatu -> zahamowanie tendencji

neurotycznych;

Złe odczytanie komunikatu -> KARA -> WYPARCIE WROGOŚCI

-> ULEGŁOŚĆ

(usztywnienie reakcji, pozorna redukcja konfliktu) -> PROJEKCJA na świat -> POCZUCIE

ZAGROŻENIA W ŚWIECIE

Cztery strategie radzenia sobie z lękiem podstawowym:

1. M

iłość

a. Zapewnienie sobie miłości pod jakąkolwiek postacią może skutecznie chronić przed lękiem;

b. Motto: „jeżeli mnie kochasz to mnie nie skrzywdzisz”;

2. U

ległość

a. Dot. konkretnych osób lub instytucji:

i. Uległość wobec tradycyjnych opinii, obrządków religijnych, żądań człowieka mającego władzę

ii. Wszelkie zachowanie motywowane potrzebą przestrzegania tych przepisów;

iii. Postawa może się przekształcić w potrzebę bycia „dobrym” (przy czym to co „dobre” zależy od żądań i przepisów, którym

podporządkowuje się jednostka);

b. Nie dot. nikogo konkretnie:

i. Uległość wobec wszystkich ludzi;

ii. Unikanie wszystkiego, co mogłoby wzbudzić czyjąś niechęć;;

iii. Jednostka wypiera wszelkie własne żądania, krytykę, pozwala się wykorzystywać nie broniąc się;

c. Postawa uległości może też służyć osiąganiu bezpieczeństwa poprzez miłość (oznacza to głównie całkowitą uległość wobec drugiej osoby);

d. Motto: „Jeżeli się poddam, nie zostanę skrzywdzony”

3. W

ładza

a. Wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa poprzez osiągnięcie rzeczywistej władzy lub sukcesu, stanu posiadania, podziwu lub wyższości

intelektualnej;

b. Motto: „Jeżeli będę miał władzę, nikt nie może mnie skrzywdzić”; 4. W

ycofanie

a. Motto: „Jeżeli się wycofam, nic mi nie może sprawić przykrości”

„Częściej szuka się uwolnienia od silnego lęku za pomocą nie jednego, lecz kilku sposobów, nawet sprzecznych ze sobą. Neurotyk może bowiem odczuwać jednocześnie przemożną potrzebę dominowania nad wszystkimi i bycia przez wszystkich kochanym, podporządkowania się innym i narzucania im swojej woli, oderwania się od ludzi i tęsknoty za ich miłością. Te zupełnie nierozerwalne konflikty stanowią właśnie najczęściej ośrodek dynamiczny nerwic.” ( Neurotyczna osobowość naszych czasów, 1976)