Rozrachunki

(ogólnie)

Cechy rozrachunków

Są to bezsporne należności

i zobowiązania jednostki, w których:

kontrahenci (wierzyciele i dłużnicy) są

ściśle określeni;

kwoty są uznawane przez obie strony;

czas i tytuł zapłaty jest ściśle określony

(wynika z przepisów prawa lub umowy).

Szczególne rodzaje rozrachunków

Rozliczenia - to te należności i zobowiązania

w stosunku do których przeprowadza się

odpowiednie postępowanie weryfikacyjne w celu

ostatecznego ich potwierdzenia, ustalenia sumy

i tytułu, bądź osoby dłużnika/wierzyciela, np.

rozliczenie niedoborów i szkód

Roszczenia - to rozrachunki, które

kwestionowane są przez dłużnika i nie zostały

w całości lub części przez niego zaakceptowane.

Mogą być dochodzone na drodze sądowej -

wówczas stają się roszczeniami spornymi

Klasyfikacja rozrachunków (1)

20 - Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami

201-Rozrachunki z odbiorcami

202-Rozrachunki z dostawcami

205-Zobowiązania wekslowe

22 - Rozrachunki publiczno-prawne

220-Rozrachunki z budżetami

221-Rozliczenie należnego VAT

222-Rozliczenie naliczonego VAT

223-Rozrachunki z tytułu VAT

226-Rozrachunki z urzędem celnym

227-Rozrachunku z ZUS

229-Inne rozrachunki publiczno-

prawne

Klasyfikacja rozrachunków (2)

23 - Rozrachunki z pracownikami

231-Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

234-Inne rozrachunki z pracownikami

24 - Pozostałe rozrachunki

243-Rozliczenie niedoborów, szkód i nadwyżek

244 -Roszczenia sporne

249-Inne rozrachunki

280 - Odpisy aktualizujące rozrachunki

Zasady ewidencji i wyceny rozrachunków

1.

W księgach - w wartości nominalnej, na podstawie

odpowiednich obcych lub własnych dowodach

zewnętrznych

2.

Na dzień bilansowy - w kwocie wymagającej zapłaty

(razem z odsetkami), po uprzedniej ich weryfikacji drogą

inwentaryzacji

3.

Przedawnione, umorzone czy nieściągalne należności

zalicza się do "Pozostałych kosztów operacyjnych"

(w przypadku gdy dotyczą one rozrachunki operacji

finansowych - to do "Kosztów finansowych")

4.

Przedawnione, umorzone zobowiązania - do

"Pozostałych przychodów operacyjnych (lub

"Przychodów finansowych")

Rozrachunki zagraniczne (1)

Wystąpią gdy przedsiębiorstwo zawiera transakcje

z podmiotami zagranicznymi.

Jednostka jest zobowiązana w takim przypadku do ewidencji

na kontach w walucie polskiej, przy czym zapisów

dotyczących operacji wyrażonych

w walutach obcych dokonuje się w sposób umożliwiający

ustalenie kwoty operacji w walucie polskiej i obcej.

Należności i zobowiązania w walucie obcej na dzień ich

powstania ujmuje się w księgach rachunkowych

przeliczając po średnim kursie ustalonym dla danej waluty

przez NBP na ten dzień (chyba, że w zgłoszeniu celnym lub

innym wiążącym jednostkę dokumencie ustalony został inny

kurs.

Rozrachunki zagraniczne (2)

Spłata należności w walucie obcej ujmowana jest po kursie kupna waluty stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka gospodarcza.

Spłata zobowiązania w walucie obcej ujmowana jest po kursie sprzedaży waluty stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka gospodarcza.

Różnica pomiędzy kursem zarachowania

należności/zobowiązania, a kursem spłaty jest księgowana

jako zrealizowane różnice kursowe.

Powstałe różnice kursowe są kosztami finansowymi

(ujemnymi różnice kursowe), bądź przychodami

finansowymi (dodatnie różnice kursowe).

Rozrachunki zagraniczne (3)

Na dzień bilansowy należności i zobowiązania wyrażone w walutach obcych dodatkowo należy

przeliczyć po kursie NBP obowiązującym

na dzień bilansowy.

Różnice kursowe powstałe w wyniku takiego

przeliczenia nazywane są niezrealizowanymi

różnicami kursowymi.

Zalicza się je odpowiednio do przychodów

lub kosztów finansowych.

Kompensata wzajemnych rozrachunków

Rozrachunki można regulować poprzez

wzajemne potrącenie należności

i zobowiązań czyli kompensatę.

Jeżeli kompensowane są ze sobą

należności i zobowiązania wyrażone w

walucie obcej, wówczas kompensata ta

powinna być dokonana po niższym

kursie z dnia ich zarachowania.

Odpisy aktualizujące

Należności prezentowane są w bilansie z zachowaniem zasady ostrożności, która nakazuje ocenić stopień prawdopodobieństwa ich spłaty.

W przypadku uzasadnionych wątpliwości co do wpływu pieniędzy od dłużników należy dokonać odpisu aktualizującego, w szczególności w odniesieniu do:

Należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości,

Należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności nie jest prawdopodobna,

Należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności.

Odpisy aktualizujące wartość należności zaliczane są odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych

- zależnie od rodzaju należności, której dotyczy odpis aktualizujący.

Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami

Są to należności i zobowiązania z tytułu dostaw i usług,

które obejmują wszystkie rozrachunki z tytułu

otrzymanych oraz wykonanych dostaw i usług, łącznie

z podatkiem VAT, odsetkami w tytułu zwłoki w zapłacie,

karami umownymi, różnicami kursowymi

i odszkodowaniami.

Ewidencja analityczna powinna w szczególności

umożliwić ich grupowanie według (zależy od decyzji kierownika jednostki, potrzeb informacyjnych i organizacji ewidencji):

poszczególnych kontrahentów;

czasu realizacji (do 12 miesięcy i powyżej);

należności krajowych i zagranicznych;

zobowiązań krajowych i zagranicznych;

zaliczek zapłaconych lub otrzymanych od tych kontrahentów;

jednostek powiązanych i pozostałych

Rozrachunki publiczno-prawne

Dotyczyć mogą w szczególności rozrachunków z:

urzędami skarbowymi (z tytułu podatku od towarów i usług, podatku dochodowego od osób prawnych, podatku

dochodowego od osób fizycznych, podatku akcyzowego,

podatku od czynności cywilnoprawnych)

urzędami celnymi (związane z importem towarów)

Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (z tytułu składek ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, funduszu pracy i

funduszu gwarantowanych świadczeń pracowniczych)

Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych

urzędami miast i gmin (m.in. z tytułu podatku od nieruchomości, podatku od środków transportu).