Rola pracy

w życiu człowieka i społeczeństwa

Znaczenie pracy w życiu człowieka uwarunkowane jest zróżnicowaniem

psychicznym i społecznym ludzi, zależnym od ich dziedzictwa genetycznego i

kulturowego, poziomu wykształcenia, przynależności społecznej, doświadczenia

życiowego, zmian społecznych, następstw postępu technicznego oraz przeobrażającej

się rzeczywistości.

Praca stanowi podstawowe źródło wiedzy człowieka, jego przeżyć

i umiejętności wartościowania. Człowiek w pracy widzi nie tylko czynności

zapewniające środki materialne potrzebne do życia, lecz traktuje ją jako naturalną

potrzebę, obowiązek społeczny i warunek własnego rozwoju. Praca głównym

czynnikiem decydującym o wykorzystaniu możliwości życiowych

człowieka, odgrywa zasadniczą rolę w jego rozwoju i stanowi naturalną podstawę

życia społecznego.

Ważnym charakterem pracy jest jej wychowawcza rola w

przygotowaniu człowieka do współpracy i współżycia w otaczającym go

społeczeństwie. W przygotowaniu takim liczy się zdobywanie wiadomości,

umiejętności i sprawności oraz motywacja i postawa wobec stawianych zadań.

Za pośrednictwem pracy człowiek zostaje wprowadzony w układ stosunków i

zależności występujących w życiu społecznym, poprzez nią kształtuje się w człowieku

postawa szacunku do pracy i jej owoców, przekonanie, że jest moralną powinnością

każdego człowieka i stanowi źródło jej społecznej wartości.

Warunkiem aktywnego udziału w twórczym przekształcaniu i

doskonaleniu samego siebie oraz otoczenia człowieka jest właściwy rozwój

zawodowy człowieka. Rozwój ten ukierunkowany jest na przemiany w świadomości

człowieka, powstające w wyniku poszukiwania swojego miejsca w podziale pracy,

odbywa się to w ciągu całego życia. Jest procesem społecznie pożądanym i

oczekiwanym, każdy bowiem człowiek powinien dążyć do takiego kierowania swoim

życiem, aby zająć określone miejsce w hierarchii zawodowej.

Można stwierdzić, że obecnie jakościowo nową wartością staje się praca wysoko

kwalifikowana, zakładająca wysoki poziom kompetencji i

odpowiedzialności. Tak więc praca zawodowa i jej kariera jest dla człowieka drogą

realizacji życiowych pragnień i zarazem środkiem do zdobycia i utrzymania pewnych

wartości. Do wartości tych, odmiennych dla każdego człowieka, zaliczyć można

między innymi: bezpieczeństwo, prestiż, wiarę, władzę, niesienie pomocy innym,

życie rodzinne, zdrowie, dobrobyt, szczęście, miłość, przyjaźń, rozwój, spokój, czas

wolny,

wolność

i

twórczość.

Hierarchia

tych

wartości

jest

wyrażana

w przyjmowaniu przez człowieka tzw. dewiz życiowych dotyczących stosunku danego

człowieka do swojej pracy.

Rola pracy w życiu człowieka i społeczeństwa

Bardzo ważną rolę w procesie rozwoju zawodowego człowieka spełnia rodzina.

To właśnie w rodzinie kształtują się pierwsze wiadomości człowieka o pracy, pierwsze

umiejętności wykonywania prac prostych, pierwsze przyzwyczajenia do porządku i

pomagania innym oraz zainteresowania pracą zawodową najbliższego otoczenia.

Oczekiwania społeczne, dotyczące wychowania przez pracę w rodzinie zmierzają

w kierunku takim, aby dzieci wzrastały w atmosferze rodzinnej, która sprzyjać będzie

wychowaniu przez pracę i przyczyni się do ukształtowania człowieka, który lubi

pracować, ceni każdą pracę, rozumie jej sens i znaczenie.

Współczesne rozwinięte społeczeństwa oferują człowiekowi i jego rodzinom

zwiększony zestaw dóbr związanych z życiem rodzinnym. Człowiek ma możliwości

realizowania swoich indywidualnych celów i życiowych programów,

niezależnie od interesów rodziny. Rodzina sama niejednokrotnie aprobuje

pozarodzinne, indywidualne cele. Coraz bardziej uwidacznia się uniezależnienie

dochodów członków rodziny. Jest powszechnym współcześnie, iż zarobkują oboje

małżonkowie, nierzadko też zwiększają dochody rodzinne dorastające dzieci. Zatem

do wspólnego „portfela” rodziny trafia tylko część uzyskiwanych dochodów, reszta

pozostaje w gestii poszczególnych członków rodziny i może być przeznaczana na

indywidualne cele.

Z drugiej jednak strony obecnie uważa się, iż życie rodzinne utrudnia

planowanie i osiąganie celów zawodowych. Niektóre przejawy życia – jak choćby

opieka i wychowanie dzieci, życie towarzyskie, czy zainteresowania człowieka

niekiedy po prostu poświęca się dla kariery zawodowej.

Omawiając zagadnienia związane z rolą pracy w życiu człowieka i

społeczeństwa należy wziąć pod uwagę fakt silnego wpływu środowiska

zewnętrznego na organizm człowieka, na jego funkcje fizjologiczne i

psychiczne, a w konsekwencji również na zdolność człowieka do pracy i poziom

jej wydajności. Człowiek w pracy przeżywa różne napięcia emocjonalne, które

wywołują zarówno zwiększoną chęć do jej wykonywania, jak i spadek

zainteresowania. Te różne napięcia zarówno pozytywne, jak i negatywne, wywołują u

człowieka stres rozumiany jako brak równowagi między tym, czego się od niego

wymaga, a tym co ma on do swojej dyspozycji. Stres związany z pracą może być

bardzo

groźnym

zjawiskiem,

niszczącym

nie

tylko

pozytywne

stosunki

interpersonalne istniejące między ludźmi, ale i ich zaangażowanie, sprawne działanie

w zakładzie pracy, a więc także ograniczającym sprawność i efektywność jego

funkcjonowania. Należy przy tym pamiętać, że w każdym przecież zakładzie pracy

mają miejsce nie tylko procesy produkcyjne, czy usługowe, ale również odbywa się

tam wychowanie i samowychowanie korygujące postawy, zachowania i systemy

wartości osób tam zatrudnionych. Mamy więc tu do czynienia z istotnym wpływem

zakładu pracy na osobowość człowieka wykonującego w tym zakładzie pracy pracę

zawodową.

Aby uświadomić sobie ważne znaczenie pracy w życiu człowieka należy

zwrócić uwagę na stale narastające zjawisko bezrobocia, godzącego w istotę

człowieka zdolnego i pragnącego realizować swoje naturalne prawo do pracy oraz

związane z nim powinności zawodowe. Potrzeba uznania, samorealizacji,

kompetencje oraz aktywność zawodowa dobrze oceniana przez kolegów i

przełożonych są bardzo istotną dla zaspokojenia potrzeb człowieka – sferą życia.

Człowiek bezrobotny pozbawiony jest nie tylko dochodów z pracy ale i tych

wszystkich pozostałych gratyfikacji. W naszej cywilizacji zawód i miejsce

2

Rola pracy w życiu człowieka i społeczeństwa

w hierarchii zawodowej są podstawowym wyznacznikiem miejsca zajmowanego w

strukturze społecznej i społecznej przydatności człowieka.

Reasumując można stwierdzić, że rola pracy w życiu człowieka i

współczesnego społeczeństwa jest ogromna. Stanowi niezbędny warunek egzystencji,

wyznacznik kształtujący osobowość, wpływa na rozwój człowieka, wyzwala w nim

inicjatywę i twórczą aktywność myślową, dostarcza przeżyć estetycznych, przynosi

radość i zadowolenie, ale i stanowi też źródło trudności, zmartwień i niepowodzeń

oraz wprowadza człowieka w stan niezadowolenia i zniechęcenia.

BIBLIOGRAFIA:

1. Wiatrowski Z.: Podstawy pedagogiki pracy. Bydgoszcz 2000.

2. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk. Warszawa 1995.

3. Podoska-Filipowicz E .: Podstawy zawodoznaswtwa orientacji i

poradnictwa zawodowego. Bydgoszcz 1996.

4. Encyklopedia pedagogiczna, pod redakcją W. Pomykało. Warszawa 1994.

5. Goźlińska E. i Szlosek F.: Podręczny słownik nauczyciela kształcenia zawodowego.

Radom 1997.

6. Dobrowolska D.: Wartość pracy dla jednostki w środowisku przemysłowym.

Wrocław. 1984.

7. Encyklika Jana Pawła II Laborem exercens. 1981.

3