Fotosynteza – grupa reakcji świetlnych i molekuralnych. Proces ten pojawił się na skutek

przyłączenia się energi na fotony światła, dzięki czemu powstały odpowiednie substancje

redukujące.

Chlorofil A – związek zbudowany z kotwicy fitolowej i części porfirynowej znajdujący się w błonie

tylakoidu. Wyłapuje światło o długości fali ok. 700 nm.

Chlorofil B - związek zbudowany z kotwicy fitolowej i części porfirynowej znajdujący się w błonie

tylakoidu. Wyłapuje światło o długości fali ok. 500 nm.

Fotosystem – kompleks barwnikowo-lipidowo-białkowy wiążący i przejmujący energię świetlną.

Uczestniczą w fazie jasnej (świetlnej) fotosyntezy.

Reakcja RuBisCO – najpopularniejsza reakcja na Ziemi. Zachodzi przy udziale oksygenazy rybulozo-

1,5-bisfosforanu, która umożliwia przyłączenie dwutlenku węgla do RuBP.

Cykl Calvina – reduktywny cykl pentozofosforanowy, stanowiący podstawowy szereg reakcji fazy

ciemnej fotosyntezy. Zużywane jest ATP i NADPH powstałe w czasie fazy świetlnej, a dwutlenek

węgla przekształcony jest w heksozy.

System CAM – system występujący u roślin chcących oszczędzić jak najwięcej wody. Polega on na

podziale na cykl nocny (z otwartymi szparkami, if you know what i mean) i cykl dzienny (ze

szparkami zamkniętymi). W czasie nocy rośliny gromadzą kwas jabłkowy w wakuoach, a za dnia

wydzielają go do komórki, gdzie zachodzi jego rozpad do pirogronianu i CO2.

Fotooddychanie - proces zużywania tlenu i tworzenia CO2 zachodzący na świetle w komórkach

roślinnych zawierających chlorofil.

Lipidy – sztuczna grupa substancji biologicznie aktywnych, charakteryzująca się mazistością,

tłustością i nierozpuszczalnością w wodzie. Wyróżniamy lipidy hydrolizujące (woski, estry steroli,

tłuszcze złożone: fosfolipidy, glikolipidy) lub niehydrolizujące (karetonoidy, sterolem kwasy

tłuszczowe).

Gangliozydy – jedyne tłuszcze rozpuszczalne w wodzie, ponieważ w swej strukturze mają przewagę

grup polarnych nad niepolarnymi.

Sterole – związki należące do steroidów, mogą pełnić funkcje hormonów regulacyjnych, najbardziej

znanym jest cholesterol. Wyróżniamy zoosterole, fitosterole i mykosterole.

Chylomikrony – lipoproteiny odpowiadające za transport lipidów z układu pokarmowego do

wątroby (70%)

VLDL – lipoproteiny umożliwiające transport lipidów z wątroby do tkanek

LDL – lipoproteiny zawiadujące powrót do wątroby lipidów z puli, która nie dostała się do tkanek

HDL – lipoproteiny zdolne do zebrania lipidów oraz gospodarki pozostałymi lipoproteinami (funkcje

transportowa i regulacyjna)

Woski - estry wyższych kwasów tłuszczowych monokarboksylowych (do 80 atomów węgla) oraz

wyższych alkoholi monowodorotlenowych. Kwasy tłuszczowe są zwykle nasycone, natomiast

alkohol może być nasycony lub nienasycony. Wyróżniamy woski zwierzęce, roślinne i inne.

Ketogeneza – proces syntezy ciał ketonowych, następuje w wątrobie. Polega na utlenieniu kwasów

tłuszczowych.

Beta-oksydacja – cykl reakcji mający na celu zmniejszyć ilość węgli w kwasie tłuszczowym o dwa,

jeden z etapów oddychania komórkowego. W wyniku reakcji powstają FADH2 i NADH, które

następnie skierowane są na łańcuch oddechowy oraz acetylo-CoA, który wędruje do cyklu kwasów

trójkarboksylowych.

Błona biologiczna – białkowo-lipidowa granica izolująca płyn zewnątrzkomórkowy od cytoplazmy

komórki. Dzięki specyficznym pompom utrzymuje potencjał komórki, kontakt z innymi komórkami

(wysyłanie sygnałów i ich odbieranie), przeprowadza reakcje enzymatyczne, etc. Odwzorowana w

modelu płynnej mozaiki.

Zjawisko ciekłego kryształu – zjawisko zależne od temperatury przejścia błony ze stanu stałego w

stan ciekły. Następuje usztywnienie ogonków lipidowych, pogrubienie i zmiana funkcji błony.

Białka zakotwiczone w błonie – dzielimy na białka integralne (transbłonowe) i powierzchniowe.

Odpowiadają za transport substancji w poprzek błony.

Tratwy lipidowe – domeny w błonie zawierające większą ilość steroli i sfingolipidów.

Wolna dyfuzja – transport zgodny z gradientem stężeń bez udziału specyficznych grup

przekaźnikowych.

Transport bierny – transport zachodzący z gradientem stężeń przy udziale specyficznych grup

przekaźnikowych.

Transport aktywny – transport zachodzący wbrew gradientowi stężeń z udziałem energi

zgormadzonej ATP i specyficznych grup przekaźnikowych.

Pompa sodowo-potasowa – struktura transbłonowa produkująca potencjał elektrogenny. Wyrzuca

3 jony sodu na zewnątrz wprowadzając 2 jony potasu.

Pompa wapniowa – struktura transbłonowa regulująca stężenie jonów sodu w komórce.

Obieg azotu w przyrodzie:

Układ porfirynowy – związek heterocykliczny mający charakter aromatyczny. Występuje w hemie

oraz w chlorofilu.

Puryny – zasada azotowa zbudowana z cząsteczek pirymidyny i imidazolu (np.adenina, guanina,

inozyna).

Pirymidyny – zasada azotowa zbudowana z heterocyklicznych związków aromatycznych (np.

cytozyna, tymina, uracyl).

Kwasy nukleinowe – związki organiczne zbudowane z nukleotydów, występujące we wszystkich

organizmach żywych. Zbudowana zgodnie z zasadą komplementarności zasad (C-G, A-T).

Nukleotyd – podstawowa jednostka strukturalna kwasów nukleinowych zbudowana z cukru

(rybozy lub deoksyrybozy), zasady azotowej i reszty kwasu fosforowego.

DNA – podwójna helisa zbudowana z nukleotydów (cukrem jest deoksyryboza). Podstawowy

nośnik informacji genetycznej.

RNA – jednoniciowy (przeważnie) kwas nukleinowy. Wyróżniamy mRNA (matrycowy), rRNA

(rybosomalny), tRNA (transportowy), snRNA (jąderkowy), z których każdy ma inne funkcje.

Supercoiling – superzwinięcie występujące w chromosomach. Rozplątywana jest, gdy w procesie

transdukcji powstaje bańka translacyjna stwworzona przez polimerazę RNA zależną od DNA.

Replikacja - powielanie materiału genetycznego zawartego w DNA.

Fragmenty Okazaki – fragmenty syntetyzowane na nici opóźnionej, przedzielone primerami.

Nić wiodąca - nowosyntetyzowaną nić DNA, która powstaje w sposób ciągły, a widełki replikacyjne

przesuwają się w kierunku 5' → 3' względem niej.

Nić opóźniona - druga z nowo powstałych nici podczas replikacji DNA. Jest syntetyzowana w postaci

krótkich fragmentów, zwanych fragmentami Okazaki, które następnie są łączone w jedną całość.

Polimeraza DNA I – enzym wycinający primery spomiędzy fragmentów Okazaki.

Polimeraza DNA II – polimeraza pomocnicza.

Polimeraza DNA III – przeprowadza właściwy proces replikacji.

Elektroforeza – zjawisko ruchu naładowanych cząsteczek pod wpływm działania prądu

elektrycznego.

Helikaza – enzym rozplątujący zwinięcie DNA, rozbijając wiązania wodorowe pomiędzy

komplementarnymi zasadami.

Denaturacja – porces „ścinania” białek. Grozi ona DNA, gdy rozerwane zostaną wiązania

wodorowe. Kwas nukleinowy broni się przed tym syntetyzując białka SSB, osłaniające pojedynczą

nić.

Białka SSB – białka ochraniające pojedyncze nici DNA w procesie replikacji przed ich zwinięciem.

Transdukcja – proces przepisania informacji zlokalizowanych w DNA na mRNA.

Antysensowność nici – wykorzystywana w transkrypcji. Powstająca nić mRNA musi być

syntetyzowana jako nić wiodąca, a gwarantuje to ułożenie polimerazy RNA w bąbelku

translacyjnym.

Obróbka posttranslacyjna – modyfikacje mające na celu aktywowanie białek do ich funkcji z

prebiałek.

Intron – sekwencja genu niekodująca sekwencji polipeptydu, a jedynie rozdzielająca eksony.

Rybozymy – substancje zbudowane z RNA i mające własności katalityczne.

Translacja – właściwy proces biosyntezy białek, odbywa się w rybosomach. Polega na

przetłumaczeniu nici mRNA na białko.

Nukleosomy – specyficzna jednostka strukturalna występująca u Eukariota złożona z odcinka nici

DNA nawiniętej na oktamer histonowy.

Operon – sekwencje w operonie, do których przyłącza się część regulatorowa.

Promotor – miejsce w operonie rozpoznawane polimerazę RNA

Białko CRP – białko biorące udział w odpowiedzi immunologiczne, wiążące układ dopełniacza i

ułatwiający fagocytozę.

System JAK-STAT – system regulujący ekspresję genów komórek. Kaskada ta wiąże komunikację

komórkową i wysyła odpowiednią informację zapisaną w dimerze STAT-STAT do jądra.

Sygnał transbłonowy – informacja przetransportowana przez błonę za pomocą potencjału

czynnościowego, przpłyywu jonów lub innych metod.

Receptor – wyspecjalizowany obszar cząsteczki, komórki lub narządu, odbierający dany rodzaj

danych z otoczenia i przekazujący go do rozszyfrowania przez odpowiednie organel a.

Kaskada sygnałowa – cykle reakcji biochemicznych, w których produkty jednej reakcji biorą udział

w kolejnych etapach kaskady. Wyróżniamy przede wszystkim:

•

kaskada Ras – jej receptorem jest kinaza białkowa, służy do fosforylacji czynników ekspresji

genów

•

fosfatazy białkowe (białka SHP-1 i SHP-2) – defosforylują konkretne aminokwasy

•

kaskady sygnałowe współpracujące z białkami G (GPCR) – receptory metabotorpowe w

formiepolipeptydu, zbudowane z podjednostek receptorowych i siedmiu jednostek

transbłonowych, dokuje białko G od strony cytoplazmy komórki

Białko G – białko trójpodjednostkowe, zbudowane z podjednostek alfa (GTPaza), beta i gamma,

działających na siebie antagonistycznie. Podjednostka alfa wchodzi do kaskad białkowych, a

podjednostka beta reguluje jej blokowanie, w celu utrzymania homeostazy.

Za błędy natury wszelakiej ponoszę pełną odpowiedzialność.

Pozdrawiam, JK.