i nstal acj e el ektroenergetyczne
i nstal acj e el ektroenergetyczne
rozdzielnice niskiego
napięcia z rozłącznikami
bezpiecznikowymi
Zbigniew Błażejewski  JEAN MUELLER Polska Sp. z o.o.
O ile przy budowie małych rozdzielnic domowych lub wnętrzowych, gdzie zakładane
prądy będą miały wartość od kilku do kilkudziesięciu amperów, stosuje się powszech-
nie aparaturę modułową, o tyle przy odpływach prądowych o wartości kilkaset ampe-
rów zastosowanie znajdują najczęściej rozłączniki bezpiecznikowe.
est kilka argumentów przemawia- lei zwarciu może on nie zadziałać  montażowych. Rozdzielnica najczę- rozłącznik bezpiecznikowy SL  910
Jjących za tym rozwiązaniem: kom- w przypadku rozłącznika bezpieczni- ściej zasilana jest z transformatora i 1250 z bezpiecznikami lub 1000,
paktowa budowa rozdzielnic, dzięki kowego następuje wymiana wkładki za pomocą kabli  zaleca się przy 1600 i 2000 A ze zworami. Ta ostat-
zastosowaniu aparatów zasilanych topikowej i aparat jest jak nowy. prądzie znamionowym 910 A i moż- nia grupa rozłączników jest o tyle
układem szyn zbiorczych, zwykle niż- Warto zatem poznać praktyczne liwym przeciążeniu transformatora ciekawa, że montuje się je bezpo-
sze koszty rozłączników bezpieczni- aspekty projektowania i budowy roz- o 30 %, aby były to kable miedzia- średnio na szynach zbiorczych obok
kowych niż odpowiednich wyÅ‚Ä…czni- dzielnic na przykÅ‚adzie rozdzielnic ni- ne o przekroju 3×185 mm2 (można aparatów odpÅ‚ywowych, co znacz-
ków automatycznych oraz pewność skiego napięcia w stacjach transfor- je obciążać do ok. 1344 A). Kable te nie obniża koszty budowy. Coraz
zabezpieczenia na wypadek zwarcia. matorowych oraz rozdzielnicach wnę- najczęściej montuje się do aparatu częściej instaluje się przekładniki
Ten ostatni powód jest bardzo waż- trzowych, stosowanych w biurow- spełniającego funkcję rozłącznika i dokonuje pomiaru przy rozłącz-
ny, gdyż czÄ™sto zapomina siÄ™, że przy cach, halach fabrycznych i obiektach głównego. Firma JEAN MÜLLER ofe- niku głównym, czasami również
różnego typu wyłącznikach automa- użyteczności publicznej. ruje w tym zakresie rozłącznik po- na aparatach odpływowych. Z roz-
tycznych w przypadku zwarcia nastę- Przy stosunkowo popularnych, ale krywowy montowany na płycie LTL łącznika głównego szynami lub rza-
puje pewne uszkodzenie styków we- niedużych transformatorach słupo-  1250 lub 1600 A z wkładkami to- dziej kablami doprowadza się prąd
wnętrznych w wyniku działania łuku wych (np. 200 kVA) funkcję rozdziel- pikowymi o wielkości 4a i charak- do szyn zbiorczych  należy tu zwró-
elektrycznego. Dlatego po kilku zwar- nic spełniają zwykle niewielkie szaf- terystyce specjalnej dla transforma- cić szczególną uwagę na ich prze-
ciach należałoby wymienić taki wy- ki, w których zamontowane są albo torów gTr, rozłącznik izolacyjny SA- krój ze względu na osiąganą pod-
łącznik, ponieważ po którymś z ko- podstawy bezpiecznikowe, albo co- LIT 1250 lub 1600 A lub listwowy czas pracy temperaturę (dla prą-
raz częściej listwy lub rozłączniki bez- du znamionowego 910 A miedziane
piecznikowe. Właściwe rozdzielnice szyny cynowane winny mieć prze-
niskiego napiÄ™cia instaluje siÄ™ w sta- krój minimum 50×10 mm², a szyna
cjach transformatorowych, gdzie PEN 40×10 mm²). Czasami w Polsce
transformatory mają już większą moc ze względów oszczędnościowych re-
 przyjmijmy tu, że będzie to popu- zygnuje się z rozłącznika głównego
larny transformator 630 kVA o prą- i wówczas kable doprowadzające
dzie obwodu wtórnego 910 A. Roz- prąd z transformatora przyłącza się
dzielnice transformatorowe do sta- bezpośrednio do szyn zbiorczych.
cji wnętrzowych muszą być tak zbu- Szyny o rozstawie 185 mm mocu-
dowane, aby zapobiec przypadkowe- je się na izolatorach  odległość mię-
mu dotknięciu elementów pod napię- dzy izolatorami przekłada się na od-
ciem, tzn. zwykle są zbudowane jako porność na siły dynamiczne zwarcio-
szafy rozdzielcze i majÄ… peÅ‚ne osÅ‚ony we (np. szyny 50×10 mm² przy odle-
ze wszystkich stron. głości między izolatorami 100 cm wy-
Rozdzielnice niskiego napięcia do trzymują zwarcie ok. 55 kA).
stacji kompaktowych z dostępem Na szynach tych montuje się
zewnętrznym są dużo tańsze w wy- jako odpływy listwowe rozłączniki
konaniu, zwykle robi się je na stalo- bezpiecznikowe, najczęściej 400 A
wej płycie, chociaż można je też wy- z rozłączaniem 3 fazy jednocześnie.
Fot. 1 Rozdzielnica obudowana Fot. 2 Rozdzielnica na płycie montażowej
konać na ramie zbudowanej z profili W Niemczech w energetyce zawodo-
www. el ektro. i nfo. pl nr 1-2/ 2005
24
ciowy 80 kA. W przypadku listwo-
wych rozłączników bezpieczniko-
wych należy zwracać uwagę na ich
właściwy montaż, odpowiedni docisk
kabli odprowadzajÄ…cych oraz na fakt,
aby były one wykonane z materiałów
niepalnych (samogasnÄ…cych). Istotny
jest również właściwy montaż kabli
do szyny PEN.
Rozdzielnice niskiego napięcia
dla prądów od kilkuset do kilku ty-
sięcy amperów instalowane w bu-
dynkach mogą być zbudowane po-
Fot. 5 COSMO  system aparatów na szyny o rozstawie 60 mm
dobnie jak opisane wcześniej roz-
dzielnice do stacji transformato- łączników jeden nad drugim i do- praw, przeróbek i zmian pod napię-
rowych na listwowych rozłączni- stępowi od strony frontowej, ciem. Rozwiązanie z rozłącznikami
kach bezpiecznikowych, rozłączni-
rozłączniki te w zakresie rozłącza- SASIL jest także bardzo elastycz-
kach pokrywowych lub też z zasto- nia i załączania prądu mogą być ne  w przypadku, gdy nie mamy
sowaniem rozłączników z bezpiecz- obsługiwane przez każdego pra- pustego miejsca, a zaszły zmiany
nikami. Firma JEAN MUELLER POL- cownika, nawet nieprzeszkolone- w podłączonych urządzeniach, to
SKA oferuje rozłączniki z bezpiecz- go, dzięki mechanizmowi migowe- np. zamiast zainstalowanego jedne-
Fot. 3 Rozdzielnica na rusztowaniu
z rozłącznikiem 910A na moście
nikami SASIL na szyny o rozstawie mu i zapewnieniu pełnego bezpie- go rozłącznika 630 A możemy wsta-
szynowym
185 lub 60 mm. Budowa takich roz- czeństwa obsługi  nie ma ryzyka wić w ciągu kilku minut dwa apara-
wej jako standard stosuje się aparaty dzielnic jest stosunkowo prosta  porażenia, aparaty są odporne na ty 250 A lub trzy rozłączniki 160 A
rozłączające każdą fazę oddzielnie, albo można kupić gotowe szafy np. prąd zwarcia do 80 kA, bez potrzeby wyłączania zasilania,
a co ciekawsze, ok. 30 % rozdzielnic PRISMA firmy SCHNEIDER ELEC-
rozłączniki te mogą być wyposa- rozłącznik SASIL można stosować
do stacji transformatorowych jest TRIC, MODAN, SVTL lub X-ENER- żone w przekładniki o prądzie do ochrony przewodów oraz silni-
wyposażonych w listwy, a nie w roz- GY firmy MOELLER ELECTRIC lub pierwotnym 50-600 A i wtórnym ków i innych odbiorów indukcyj-
łączniki. Argumenty są tu jedynie inne, albo zbudować samemu przy 1 lub 5 A, klasy 1 i 0,5, amperomie- nych, gdyż może mieć on kategorię
ekonomiczne  w przypadku przepa- zastosowaniu profili montażowych rze elektromagnetyczne i bimeta- użytkową AC23; rozłączanie nastę-
lenia się jednej wkładki, po co roz- o otworach co 25 mm. Rozłączniki lowe, elektroniczną kontrolę stanu puje przed i za bezpiecznikiem,
łączać niepotrzebnie pozostałe fazy; bezpiecznikowe i z bezpiecznika- bezpieczników i kontrolę stanu załą- bezpo-
niskie straty mocy dzięki
listwy są zaś tańsze niż rozłączni- mi stanowią jeden z najpopularniej- czenia; przekładniki pozwalają opo- średniemu kontaktowi aparatów
ki. W Polsce jedynie zakład energe- szych sposobów zabezpieczania od- miarować płynące prądy i uzyskać z szynami prądowymi,
tyczny STOEN przyjął taki standard, pływów w nowoczesnych rozdziel- oraz przesyłać do systemu zarządza- konkurencyjne wobec innych roz-

w pozostałych zakładach stosuje się nicach niskiego napięcia. Rozdziel- nia rozdzielnicą wszelkie niezbędne wiązań,
rozłączanie jednoczesne 3 faz. nice budowane z zastosowaniem ta- informacje, a nawet rozliczać zuży-
istniejÄ… specjalne wykonania roz-
Listwowe rozłączniki bezpiecz- kich rozłączników SASIL mają wie- cie energii na każdym odpływie, co łączników SASIL: na prąd stały,
nikowe SL firmy JEAN MÜLLER le zalet: eliminuje stosowanie liczników, sprzÄ™gÅ‚owe do Å‚Ä…czenia 2 syste-
z wkładkami topikowymi 250-630 A
oszczędność miejsca, dzięki moż- przy odpowiednio wykonanej roz- mów szyn zbiorczych, podwójne
wytrzymują warunkowy prąd zwar- liwości umieszczenia wielu roz- dzielnicy można dokonywać na- (do prądów do 1250 A), z silnikiem
do zdalnego załączania itd.
W zakresie mniejszych prądów,
zamiast popularnego jeszcze w Pol-
sce montażu aparatów na szynie
montażowej i wzajemnego łączenia
ich kablami (odłączenie jednego ka-
bla wyłącza prąd we wszystkich apa-
ratach), firma JEAN MÜLLER oferu-
je do zabudowy rozdzielnic niskie-
go napięcia system aparatów CO-
SMO (m.in. rozłączniki bezpieczni-
kowe dla wkładek NH i D) na szy-
ny zbiorcze o rozstawie 60 mm i prÄ…-
Fot. 4 Przykład rozdzielnic z rozłącznikami typu SASIL
dach do 630 A.
nr 1-2/ 2005 www. el ektro. i nfo. pl
25