JEDNOSTKA BADANIE BADANIE BADANIA
LECZENIE PREPARATY ROKO
CHOROBOWA PODMIOTOWE PRZEDMIOTOWE DODATKOWE WANIE
A) PRÓCHNICA
Próchnica Brak dolegliwości a) p.ostra-plama biała (macula Rutynowo nie Remineralizacja jonami fluoru Pasta fluorowa Dobre
poczÄ…tkowa subiektywnych. alba) wykonuje siÄ™. (samoistna lub wspomagana) A
ukomskiego.
(caries incipiens) b) p.przewlekła- plama Lakiery
brunatna (macula fusca) fluorkowe
Powierzchnia gładka nie (Duraphat,
zarysowuje się zgłębnikiem. Bifluorid )
Próchnica Brak bólów samoistnych. Płytki ubytek tylko w obrębie Rutynowo nie Opracowanie ubytku zgodnie z 1) kompozyty: Dobre
powierzchowna Krótkotrwałe bóle na szkliwa. wykonuje się metodyką Black a. a) chemoutwar-
(c.superficialis) bodżce:słodkie, kwaśne, A) p.ostra: masy próchnicowe Wypełnienie stałe. dzalne: P-10,
słone jasne, miękkie, matowe Degufil
B) p.przewlekła: masy b) światłoutwar-
próchnicowe ciemne, dzalne: Tetric,
twarde, matowe Valux
2) kompomery:
Compoglass
3) glasjonomery:
Vitremer
Próchnica Brak bólów samostnych. Średniej głębokości ubytek w Rutynowo nie Opracowanie ubytku zgodnie z Podkład: Dobre
Średnia Nieznaczne krótkotrwałe obrębie szkliwa oraz wykonuje się. metodyką Black a. Cement ZnO/E,
(c. media) bóle (bodz
ce chemiczne, powierzchownej warstwie Zdjęcie RTG Podład. Cement karboxy-
zimno) zębiny. skrzydłowo- Wypełnienie stałe. -lowy.
Masy próchnicowe: j.w. zgryzowe ( przy Wypełnienie stałe
ubytkach na j.w +
powierzchniach Amalgamat, mat.
stycznych ) alternatywne:
Ariston
Próchnica Brak bólów samoistnych Głęboki ubytek próchnicowy w Zdjęcie RTG. I. Całkowite opracowanie ubytku. Preparaty Dobre.
głęboka Wzmożona reakcja na obrębie szkliwa i zębiny. Badanie reakcji Przykrycie pśrednie (cem.ZnO/E, odontotropowe:
(c. profunda) bodz
ce chemiczne, Masy próchnicowe: miękkie I miazgi: Biopulp ) ZnO/E, Biopulp,
termiczne i nagryzanie. jasne ( p.ostra ) lub twarde I - chlorek etylu Podkład. Wypełnienie stałe. Caryosan.
ciemne ( p.przewlekła ). - gutaperka II. Częściowe opracowanie ubytku. Podkład  j.w.
Dno ubytku pokrywa zębina - prąd Przykrycie pośrednie na 3-6 m-cy. Wypełnienie stałe
pierwotna lub wtórna. faradyczny Po 3-6 miesiącach  całkowite  j.w
Zachowane sklepienie komory. opracowanie ubytku. Dalej  j.w.
1
Próchnica Jak w próchnicy głębokiej. Pocałkowitym opracowaniu Jak w próchnicy Przykrycie bezpośrednie  preparaty Preparaty Niepew
głęboka z ubytku widoczna kredowo-biała głębokiej. odontotropowe (Biopulp) odontotropowe ne.
obnażeniem plamka o konsystencji chrząstki, Podkład. - j.w.
miazgi która rysuje się zgłębnikiem Wypełnienie stałe. Podkład  j.w.
(c.profunda et (zębina odwapniona). Wypełnienie stałe
denudatio pulpae) Zachowana ciągłość ściany  j.w.
dokomorowej.
Ubytki Brak samoistnych objawów A) płytki ubytek w okolicy Rutynowo nie Opracowanie i wypełnienie ubytku. Wypełnienie stałe Dobre.
niepróchnicowe Bólowych. przyszyjkowej od strony wykonuje się. - kompozyty
a)ubytki klinowe Bóle prowokowane - przedsionkowej zęba. - kompomery
(unsurae bodz
ce B) PÅ‚ytki ubytek w okolicy - glasjonomery
cuneiformes) przyszyjkowej zęba, o
b) nadżerki nieckowatym kształcie,
nietypowe nieco bardziej oddalony od
( erosiones dziąsła.
atypicae)
c) pourazowe
C) PULPOPATIE ODWRACALNE
Zapalenie Brak lub nieznaczne bóle A) głęboki ubytek z Prawdłowa lub A) leczenie biologiczne z Preparaty Niepew
miazgi I samoistne. zachowanym sklepieniem nieprawidłowa diagnostyką odroczoną kortykoidowo- ne.
a) z próchnicą Bóle krótkotrwałe (do 2 komory reakcja miazgi całkowite opracowanie ubytku; antybiotykowe:
głęboką dni). B) głęboki ubytek z na bodz
ce wkładka z preparatu - Dexadent
b) z obnażeniem Atak krótki, długie sklepieniem komory (nieznacznie antybiotykowo-kortykoidowego - Ledermix
miazgi przerwy. zniszczonym tylko na wzmożona i na okres 5-7 dni. - Pulpomixine.
próchnicowym niewielkiej powierzchni przedłużona 1) gdy bóle samoistne ustąpią i Podkład: jak w
(denudatio ( do 1 mm ) reakcja na reakcja miazgi na bodz
ce jest próchnicy
pulpae cariosa) C) ubytek tkanek pourazowy zimno) prawidłowa  przykrycie głębokiej.
c) pourazowe (złamanie) lub brak ubytku. Brak zmian w pośrednie (ZnO/E) + cement Wypełnienie
Ujemna reakcja na RTG. podkładowy. Wypełnienie stałe: j.w.
opukiwanie. stałe.
2) Gdy bóle samoistne ulegają
nasileniu ireakcja miazgi nie
jest prawidłowa  ektyrpacja
przyżyciowa lub leczenie
metodami mortalnymi.
B) całkowite opracowanie ubytku z
obnażeniem miazgi.
2
1)Przykrycie bezpośrednie
nietwardniejÄ…cym
preparatatem Ca(OH) lub
2)Amputacja przyżyciowa 
wypełnienie ubytku
Biopulpem i ZnO/E
- jeżeli nie występują bóle
samoistne i reakcja miazgi jest
prawidłowa  częściowe
usunięcie ZnO/E. wypełnienie
stałe.
- Jeżeli bóle nasilają się 
ekstyrpacja
przyżyciowa.wypełnienie
kanałów. Wypełnienie stałe.
Przypadkowe Silny ból w momencie Różowy, krwawy punkt na dnie Prawidłowa Przykrycie bezpośrednie j.w. Niepew
obnażenie/ obnażenia. ubytku. reakcja miazgi. nietwardniejącym preparatem ne.
zranienie miazgi Zmniejszenie nasilenuia Brak zmian w Ca(OH) + ZnO/E
(denudatio/ bólu wraz z upływem RTG. - gdy brak jest bólów samoistnych
vulneratio pulpae czasu. i reakcja miazgi jest prawidłowa
accidentalis )  częściowe usunięcie ZnO/E.
wypełnienie stałe.
- Gdy bóle nasilają się 
ekstyrpacja przyżyciowa lub
metody mortalne.
3. PULPOPATIE NIEODWRACALNE
Zapalenie Brak bólów lub bóle Sklepienie komory zniszczone Reakcja miazgi 1) Ekstyrpacja w znieczuleniu. Preparaty do Niepew
miazgi II samoistne trwające na powierzchni większej niż na boz
ce 2) Leczenie metodami mortalnymi: dewitalizacji ne.
powyżej 2 dni. 1 mm. nieprawidłowa Opracowanie i wypełnienie miazgi:
Bólebardziej nasilone niż (wzmożona i kanałów korzeniowych. - Parapasta
w zapaleniu miazgi I , przedłużona  Jeżeli opracowanie kanałów - Caustinerf.n
ostre, promieniujące. na ciepło i korzeniowych nie jest możliwe  Preparaty do
zimno). zastosowanie metody wypełnienia
Brak zmian w amputacyjno-ekstyrpacyjnej. kanałów:
RTG. - Endomethazon
- Ketac- Endo
- Ćwieki
gutaperkowe
( Å‚Ä…cznie z
3
uszczelniaczem
 apexit sealers)
Preparaty do
mumkifikacji:
- Tepasta
- Endoform.
Podkład: cement
fosforanowy lub
inne w/w cementy
podkładowe.
Wypełnienie
stałe: j.w.
Zapalenie Brak bólów lub silne bóle Jak w zapaleniu I , ale Reakcja miazgi 1) Antyseptyczne leczenie kanałowe Preparaty do Niepew
miazgi III samoistne  ciągłe, sklepienie komory zniszczone na bodz
ce z jednorazową wkładką opracowywania ne.
długotrwałe, promieniujące na powierzchni większej niż nieprawidłowa antyseptyczną. kanałów:
pulsujące, nocne. 1 mm. (wzmożona i 2) Całkowite opracowanie kanałów - 3% H O
przedłużona  3) Wypełnienie ostateczne kanałów. - 1% podchloryn
na ciepło. sodu
Zimno Å‚agodzi vð w przypadku polipa miazgi  - wersenian sodu
ból ) wyłuszczenie miazgi po ( Endosal).
Brak zmian w dewitalizacji. Czasowe wkładki
RTG vð Jeżeli opracowanie kanałów nie antytseptyczne:
(ewentualnie jest możliwe  resekcja, - Biopulp
poszerzenie hemisekcja, ekstrakcja. - Biopulp +
szpary ozębnej) Dexadent
- Biopulp +
Metrnidazol
- Kamfenol
- Jodoform
- Dikamfen
- Crezophene
Preparaty do
wypełnienia
kanałów: j.w.
Podkład i
wypełnienie stałe:
j.w.
4
Martwica miazgi 1) niepowikłana, całkowita Głęboki ubytek próchnicowy ze A) całkowita, Antyseptyczne leczenie kanałowe. Preparaty do Niepew
(necrosis pulpae) - brak dolegliwości zniszczonym lub nie niepowikłana 1) Niemożliwe określenie długości opracowania i ne.
Zgorzel miazgi bólowych sklepieniem komory, - brak reakcji roboczej: wypełniania
(gangrena pulpae) - bóle dawne ( w ewentualnie brak ubytku na bodz
ce I wizyta  częściowe usunięcie mas kanałów: j.w.
a) niepowikłana wywiadzie) (rozległe wypełnienie, uraz). - ujemna zgorzelinowych; wkładka
(simplex)  B) niepowikłana, częściowa Ciemne zabarwienie i reakcja na z 3% formaliny do Czasowe wkładki
powikłana - niewielkie bóle zmatowienie zęba. opukiwanie komory. antyseptyczne:
(complicata) samoistne 1) w martwicy: B) częściowa II wizyta  całkowite usunięcie mas j.w.
b) częściowa C) powikłana w komorze i kanałach - możliwa zgorzelinowych ; chemo- Podkład i
(partialis)  - silne bóle samoistne obecne suche, zbite, nieprawidłow mechaniczne opracowanie wypełnienie stałe:
całkowita (ciągłe, pulsujące, bezwonne masy, dające a reakcja na kanałów ; czasowa j.w.
(totalis) promieniujące, nocne) usunąć się w całości. bodz
ce wkładka antyseptyczna.
c) otwarta - silny ból przy 2) w zgorzeli: - ujemna III wizyta  ostateczne wypełnienie
(aperta)  nagryzaniu w komorze i kanałach reakcja na kanałów ( gdy brak
zamknięta - uczucie wysadzania zęba obecne szarobrunatne, opukiwanie zapachu zgorzeli)
(oclusa) z zębodołu. wilgotne, bezpostaciowe C) powikłana 2) Możliwe określenie długości
d) sucha (sicca) masy o gnilnym zapachu. - brak reakcji roboczej:
 wilgotna Fetor ex ore i niesmak w miazgi na I wizyta  całkowite usunięcie
(humida) ustach ( przy otwartej bodz
ce mas zgorzelinowych ;
komorze) - dodatnia czasowa wkładka
reakcja na antyseptyczna.
opukiwanie II wizyta  opracowanie i
poziome i ostateczne wypełnienie
pionowe kanałów ( gdy brak
RTG bez zmian. zapachu zgorzeli)
(ewenualnie Leczenie można przedłużyć do 3
poszerzenie wizyt.
szpary ozębnej ) Metody opracowywania kanałów
korzeniowych:
·ð Tradycyjna (ksztaÅ‚t stożka)
·ð Step Back
·ð Step down
Metody wypełniania kanałów
korzeniowych:
·ð Tradycyjna (tylko
Endomethason)
·ð Endomethason + 1 ćwiek
gutaperkowy
·ð Ćwieki gutaperkowe +
uszczelniacze (sealers)
5
D) CHOROBY TKANEK OKOA
OWIERZCHOA
KOWYCH
Ostre ropne Silne bóle samoistne. Głęboki ubytek próchnicowy Brak reakcji A) jeżeli istnieje możliwość Jak przy zgorzeli Niepew
zapalenie ozębnej Bóle ciągłe, pulsujące, lub mechaniczne uszkodzenie miazgi na całkowitego opracowania miazgi. ne.
(periodontitis promoeniujące korony zęba ( pęknięcie, bodz
ce. kanałów  antyseptyczne
apicalis acuta Bóle nasilają się w nocy złamanie, zwichnięcie). W RTG: brak leczenie kanałowe (aż do
purulenta) oraz pod woływem ciepła Wysięk ropny z jamy zęba lub z zmian lub momentu ustąpienia bólów
na tle zgorzeli (zimno łagodzi ból). kieszonki zębowej. nieznaczne samoistnych, wysięku z kanałów
miazgi Silny ból przy nagryzaniu. Zawartość jamy zęba jak w poszerzenie oraz cofnięcia zmian w RTG).
Uczucie wysadzania zęba z zgorzeli miazgi. szpary ozębnej. B) Jeżeli całkowite opracowanie
zębodołu. Reakcja zęba na opukiwanie kanałów nie jest możliwe 
Brak dolegliwości pionowe i poziome: dodatnia. hemisekcja, radektomia,
ogólnych. eksteakcja.
Przewlekłe Brak dolegliwości A) P.z.o ropne: Brak reakcji A) jeżeli istnieje możliwość Jak przy zgorzeli Niepew
zapalenie ozębnej subiektywnych ( bliżej - głęboki ubytek próchnicowy miazgi na całkowitego opracowania miazgi. ne.
(periodontitis nieokreślone dolegliwości ( najczęściej z otwarciem bodz
ce. kanałów (zęby jednokorzeniowe
apicalis chronica) bólowe ). jamy zęba ) Ujemna reakcja ze zmianą obejmującą poniżej
Niesmak w ustach (przy - wysięk ropny z jamy zęba na opukiwanie. 1/3 korzenia)
·ð ropne
otwartej komorze). - fetor ex ore - antyseptyczne leczenie kanałowe,
(purulenta)
- zazwyczaj widoczne przetoki Widoczne ( aż do momentu ustąpienia
·ð ziarninowe
(zewnętrzne; wewnętrzne; zmiany w RTG: objawów)
(granulosa)
czynne; bierne ) 1) ropne B) jeżeli niemożliwe jest całkowite
- ziarninujÄ…ce
- ujemna reakcja na opukiwanie - przerwanie opracowanie kanałów (zęby
- ziarniniak
B) P.z.o ziarninowe: ciągłości wielokorzeniowe, zęby z
- głęboki ubytek próchnicowy blaszki zbitej zakrzywionymi, niedrożnymi
- fetor ex ore kości kanałami )  hemisekcja,
- obecne przetoki zębodołu radektomia, ekstrakcja.
- ujemna reakcja na opukiwanie - rozrzedzenie C) zęby jednokorzeniowe ze
- brak wysięku z jamy zęba. struktuy zmianą obejmuącą powyżej 1/3
kostnej korzenia  resekcja.
2) ziarninujÄ…ce
rozrzedzenie Leczenie dodatkowe:
okoÅ‚owierz- vð jonoforeza
choÅ‚kowe, vð biostymulacja laserowa.
nieregularne,
nieograniczone
3) ziarniniak
rozrzedzenie
okołowierzch
ołkowe,
6
regularne,
wyraz
nie
ograniczone.
Torbiel Jak w przewlekłym Jak w ziarninowym zapaleniu Brak reakcji 1) Zęby jednokorzeniowe ze zmianą Niepew
korzeniowa zapaleniu ozębnej. ozębnej. miazgi na obejmującą mniej niż 1/3 korzenia ne.
(cystis Przy torbieli o dużych bodz
ce.  resekcja.
radicularis) wymiarach: Widoczne 2) Zęby jednokorzeniowe ze zmianą
- objaw chrzęstu pergaminowego zmiany w RTG: obejmującą powyżej 1/3 korzenia
(crepitatio) Duputyrena ognisko oraz zęby wielokorzeniowe 
- objaw uciskowo-wierzchołkowy osteolityczne ekstrakcja.
Owińskiego wokół
- objaw drżenia korzeniowego wierzchołka-
Smrekera regularne i
odgraniczone.
Zaostrzenie Jak w ostrym ropnym Jak w ostrym ropnym zapaleniu Brak reakcji Jak w przewlekłym zapaleniu Niepew
ropnego zaoaleniu ozębnej. ozębnej. miazgi na ozębnej. ne.
zapalenia bodz
ce.
przewlekłego Obecne zmiany
(periodontiti w RTG (jak w
apicalis chronica jednej z postaci
purulenta przewlekłego
exacerbata ) zapalenia
ozębnej)
7