Autorzy:
mgr Zofia Sepkowska
mgr Marianna Biernacik-Bartkiewicz
mgr Elżbieta Rymarczyk
Recenzenci:
mgr Maria Gaertner
mgr Leszek Sarzyński
Opracowanie redakcyjne:
dr inż. Zbigniew Kramek
dr inż. Bożena Zając
Korekta merytoryczna:
mgr Kazimiera Tarłowska
Korekta techniczna:
mgr Piotr Bartosiak
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Spis treści
Wprowadzenie 3
I.
Założenia programowo-organizacyjne kształcenia
5
w zawodzie
1. Opis pracy w zawodzie 5
2. Zalecenia dotyczÄ…ce organizacji procesu dydaktyczno-
7
wychowawczego
II.
Plany nauczania 14
III.
Moduły kształcenia w zawodzie 17
1. Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania 17
Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu 21
Przygotowanie do wykonywania prac biurowych 25
ZarzÄ…dzanie zasobami ekonomicznymi 29
Opracowywanie i analiza materiału statystycznego 32
Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 35
2. Technika biurowa 39
Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej 42
Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów 45
Obsługiwanie urządzeń biurowych 48
Stosowanie języka obcego w pracy biurowej 51
3. Organizacja i funkcjonowanie biura 55
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
58
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
Prowadzenie korespondencji 61
Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów 64
Organizowanie pracy w sekretariacie 68
Obsługa klienta 71
4. Podstawy aktywności zawodowej 75
Planowanie kariery zawodowej 77
Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia 80
5. Praktyka zawodowa 84
Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań jednostki
85
organizacyjnej
Wykonywanie prac biurowych w jednostce
87
organizacyjnej
6. Prowadzenie spraw pracowniczych 89
Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących stosunku
92
pracy
Prowadzenie spraw osobowych pracownika 96
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
Wprowadzenie
Modułowy program nauczania dla zawodu  Technik prac biurowych
419[01  jest przeznaczony do realizacji w technikum dla młodzieży
i dorosłych oraz w szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej.
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do
skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki
rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania
podstawowej wiedzy i umiejętności oraz prezentowania właściwych
postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się
otwartością, komunikatywnością, wyobraz
nią, zdolnością do ciągłego
uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny
swoich możliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym
układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń.
Kształcenie modułowe, w którym cele kształcenia i materiał
nauczania powiÄ…zane sÄ… z procesem pracy i zadaniami zawodowymi
umożliwia:
 przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań zawodowych
na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone zakresy
wiedzy, umiejętności i postaw zawodowych,
 integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy,
 stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia,
pozwalajÄ…cej na indywidualizacjÄ™ procesu nauczania,
 Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że:
 preferowane są aktywizujące metody nauczania, które z jednej strony
wyzwalają aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny
uczÄ…cego siÄ™, z drugiej zaÅ› zmieniajÄ… rolÄ™ nauczyciela w kierunku
doradcy, partnera, projektanta, organizatora i ewaluatora procesu
dydaktycznego,
 proces nauczania i uczenia siÄ™ ukierunkowany jest na osiÄ…ganie
konkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanych
umiejętności intelektualnych i praktycznych, które umożliwiają
wykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie,
 wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy
i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki
formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej,
 program nauczania posiada elastycznÄ… strukturÄ™, a znajdujÄ…ce siÄ™
w nim moduły i jednostki można aktualizować (modyfikować,
uzupełniać lub wymieniać) nie burząc konstrukcji programu, po to by
dostosowywać treści do zmieniających się potrzeb rynku pracy,
rozwoju nauki i technologii oraz predyspozycji uczÄ…cych siÄ™.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z modułów
kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych,
wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających
zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych
dla zawodu.
W strukturze programu wyróżnia się:
 założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,
 plany nauczania,
 programy modułów i jednostek modułowych.
Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz
jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych
i literaturÄ™.
Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia,
materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania
metodyczne do realizacji programu nauczania oraz propozycje metod
sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia.
Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona
w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie,
przedstawia schemat powiązań (korelacji) między modułami,
a jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona
ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanie
procesu dydaktycznego.
W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek
modułowych, który zawiera następujące elementy:
 symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cÄ… klasyfikacjÄ…
zawodów szkolnictwa zawodowego,
 symbol literowy, oznaczający grupę modułów:
O  dla modułów ogólnozawodowych,
Z  dla modułów zawodowych,
S  dla modułów specjalizacji.
 cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej
wyodrębnionej w module jednostki modułowej.
Przykład zapisu kodowania modułu:
419[01].O1
419[01]  oznacza symbol cyfrowy zawodu technik prac biurowych
O1  pierwszy moduł o charakterze ogólnozawodowym
Przykład zapisu kodowania jednostki modułowej:
419[01].Z1.02
419[01]  oznacza symbol cyfrowy zawodu technik prac biurowych
Z1  pierwszy moduł zawodowy
02  druga jednostka modułowa w module Z1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia
w zawodzie
1. Opis pracy w zawodzie
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik prac biurowych
może podejmować pracę w:
 administracji specjalnej,
 jednostkach samorzÄ…du terytorialnego,
 samorzÄ…dach zawodowych i gospodarczych,
 przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych i usługowych.
Może także prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług
biurowych oraz obrotu artykułami piśmiennymi i biurowymi.
Zadania zawodowe
 organizowanie biura i prac biurowo-administracyjnych,
 gromadzenie, rejestracja oraz przetwarzanie informacji,
 gromadzenie i rejestracja dokumentacji,
 koordynowanie przepływu informacji i dokumentacji wewnętrznej,
 przygotowywanie i organizowanie narad, zebrań, konferencji oraz
spotkań z kontrahentami jednostki organizacyjnej,
 sporządzanie sprawozdań dotyczących działalności jednostki
organizacyjnej,
 użytkowanie nowoczesnego sprzętu biurowego.
Umiejętności zawodowe
W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć:
 określać rolę administracji w funkcjonowaniu jednostki organizacyjnej,
 przedstawiać graficznie strukturę jednostki organizacyjnej,
 organizować stanowisko pracy biurowej zgodnie z wymaganiami
ergonomii,
 gromadzić, przetwarzać i przekazywać informacje dotyczące
wykonywanych zadań,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji oraz z doradztwa
specjalistycznego,
 przestrzegać i doskonalić system obiegu dokumentacji i informacji
w jednostce organizacyjnej,
 stosować przepisy regulujące pracę komórek administracyjno-
-biurowych,
 pisać teksty metodą mnemotechniczną,
 redagować i prowadzić korespondencję w sprawach osobowych
i administracyjnych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
 sporządzać protokoły, notatki służbowe oraz sprawozdania dotyczące
działalności jednostki organizacyjnej,
 porządkować, prowadzić i archiwizować powierzoną dokumentację
i akta spraw jednostki organizacyjnej,
 prowadzić sekretariat jednostki organizacyjnej,
 przygotowywać i organizować narady, zebrania, konferencje,
 użytkować urządzenia i sprzęt techniczny stosowany w pracy
biurowej,
 kreować wizerunek jednostki organizacyjnej,
 przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
 stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej,
 udzielać pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia,
 współpracować z zespołem pracowników,
 porozumiewać się w języku obcym w zakresie niezbędnym do
wykonywania zadań zawodowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
2. Zalecenia dotyczÄ…ce organizacji procesu dydaktyczno-
-wychowawczego
Głównym celem kształcenia w zawodzie technik prac biurowych jest
profesjonalne przygotowanie uczniów do pracy na stanowiskach
administracyjno-biurowych w przedsiębiorstwach, samorządzie
terytorialnym oraz innych instytucjach i organizacjach.
Proces kształcenia według modułowego programu nauczania
dla zawodu technik prac biurowych może być realizowany w 4-letnim
technikum dla młodzieży niewidomej i słabo widzącej lub w szkole
policealnej dla młodzieży i dla dorosłych (w formie stacjonarnej
i zaocznej).
Treści programowe zawarte są w module ogólnozawodowym
i w modułach zawodowych. Moduły są podzielone na jednostki
modułowe. Każda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące pewną
logiczną całość. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają
z podstawy programowej kształcenia w zawodzie.
Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe,
zawodowe i specjalistyczne.
Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie oraz
ułatwia ewentualną zmianę zawodu, gdyż jest ono wspólne dla grupy
zawodów branży ekonomiczno-administracyjnej. Program modułu
419[01].O1 Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania, składa się
z pięciu jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe treści
kształcenia z zakresu podstaw prawnych z uwzględnieniem prawa
administracyjnego, przygotowania do wykonywania prac biurowych
z uwzględnieniem pisania metodą mnemotechniczną oraz sporządzania
prostych pism i obsługi typowych urządzeń technicznych pracy biurowej,
funkcjonowania przedsiębiorstwa, wybranych zagadnień statystki
i uproszczonych form rachunkowości.
Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły
do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy
i stanowi podbudowę do specjalizacji zawodowej. Ten zakres kształcenia
ujęty został w cztery moduły:
- technika biurowa  419[01].Z1,
- organizacja i funkcjonowanie biura  419[01].Z2,
- podstawy aktywności zawodowej  419[01].Z3,
- praktyka zawodowa  419[01].Z4.
Program modułu Technika biurowa 419[01].Z1  składa się z czterech
jednostek modułowych i stanowi podstawę kształcenia w kolejnych
modułach. Celem kształcenia w tym module jest przygotowanie ucznia
do podstawowych zadań i czynności zawodowych w zakresie
przepisywania tekstów oraz sporządzania pism i dokumentów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
korzystania z różnych środków pracy stosowanych w pracy biurowej,
stosowania technik informatycznych oraz posługiwania się językiem
obcym z wykorzystaniem słownictwa typowego dla pracy biurowej.
Program modułu 419[01].Z2 Organizacja i funkcjonowanie biura
składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje kształtowanie
umiejętności zawodowych w zakresie stosowania przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych i ochrony
środowiska na stanowiskach pracy biurowej, sporządzania i prowadzenia
korespondencji metodÄ… tradycyjnÄ… i elektronicznÄ…, organizacji pracy
biurowej, prowadzenia sekretariatu, kształtowania kultury i etyki zawodu
oraz obsługi klienta.
Program modułu 419[01].Z3 Podstawy aktywności zawodowej
składa się z dwóch jednostek modułowych i obejmuje kształtowanie
umiejętności w zakresie świadomego planowania kariery zawodowej,
samozatrudnienia oraz aktywnego poszukiwania pracy w komórkach
administracyjno-biurowych.
Program modułu 419[01].Z4 Praktyka zawodowa składa się z dwóch
jednostek modułowych, adekwatnych do dwóch etapów praktyki
zawodowej i obejmuje organizacjÄ™ pracy w jednostce organizacyjnej,
wykonywanie zadań i czynności typowych dla zawodu technik prac
biurowych.
Kształcenie specjalistyczne zawarte jest w module 419[01].S1
Prowadzenie spraw pracowniczych stanowi rozszerzenie oferty
edukacyjnej w zakresie kształcenia zawodowego. Program modułu
składa się z dwóch jednostek modułowych i obejmuje podstawy prawa
pracy oraz prowadzenie spraw osobowych pracowników. Podkreślić
należy, że szkoła może sama określać rodzaj i zakres specjalizacji
zawodowej oraz podejmować decyzję o jej wprowadzeniu. W takiej
sytuacji szkoła odpowiada za wybór lub autorskie opracowanie programu
nauczania dla nowej specjalizacji. Podstawowe kryterium wprowadzania
specjalizacji zawodowej powinny stanowić potrzeby rozpoznane na
lokalnym rynku pracy, na przykład: w urzędach administracji
samorządowej, w archiwach państwowych i zakładowych lub w innych
instytucjach, gdzie w wykonywaniu podstawowych zadań zawodowych
dominują umiejętności typowe dla technika prac biurowych.
Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli. Na
podstawie tego wykazu sporządzono dydaktyczną mapę programu, która
stanowi schemat powiązań między modułami oraz jednostkami
modułowymi i wskazuje kolejność ich realizacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Wykaz modułów i jednostek modułowych
Symbol Orientacyjna
Wykaz modułów
jednostki liczba godzin na
i jednostek modułowych
modułowej realizację*
Moduł 419[01].O1
Ekonomiczno-prawne podstawy 468
gospodarowania
419[01].O1.01 Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu 108
419[01].O1.02 Przygotowanie do wykonywania prac biurowych 108
419[01].O1.03 ZarzÄ…dzanie zasobami ekonomicznymi 90
419[01].O1.04 Opracowywanie i analiza materiału 54
statystycznego
419[01].O1.05 Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 108
Moduł 419[01].Z1
432
Technika biurowa
Stosowanie technik informatycznych w pracy
419[01].Z1.01 100
biurowej
419[01].Z1.02 Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów 140
419[01].Z1.03 Obsługiwanie urządzeń biurowych 52
419[01].Z1.04 Stosowanie języka obcego w pracy biurowej 140
Moduł 419[01].Z2
544
Organizacja i funkcjonowanie biura
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny
419[01].Z2.01 pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony 40
środowiska
419[01].Z2.02 Prowadzenie korespondencji 160
419[01].Z2.03 Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów 72
419[01].Z2.04 Organizowanie pracy w sekretariacie 108
419[01].Z2.05 Obsługa klienta 164
Moduł 419[01].Z3
64
Podstawy aktywności zawodowej
419[01].Z3.01 Planowanie kariery zawodowej 20
419[01].Z3.02 Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia 44
Moduł 419[01].Z4
160
Praktyka zawodowa
412[01].Z4.01 Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań
jednostki organizacyjnej 40
Wykonywanie prac biurowych w jednostce
412[01].Z4.02 120
organizacyjnej
Moduł 419[01].S1
192
Prowadzenie spraw pracowniczych
Interpretowanie przepisów prawa dotyczących
419[01].S1.01 40
stosunku pracy
419[01].S1.02 Prowadzenie spraw osobowych pracownika 152
Razem 1860
*Orientacyjna liczba godzin na realizacjÄ™ programu dotyczy procesu
kształcenia w szkole policealnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Dydaktyczna mapa programu
419[01].O1
419[01].O1.02 419[01].O1.03
419[01].O1.01
419[01].O1.04
419[01].O1.05
419[01].Z1
419[01].Z2
419[01].Z1.01 419[01].Z1.03 419[01].Z1.04
419[01].Z1.02
419[01].Z2.01
419[01].Z2.02
419[01].Z2.04
419[01].Z2.03 419[01].Z2.05
419[01].Z3
419[01].Z3.01 419[01].Z3.02
419[01].Z4
419[01].Z4.01
419[01].Z4.02
419[01].S1
419[01].S1.01
419[01].S1.02
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań
między modułami oraz jednostkami modułowymi, określa kolejność ich
realizacji i powinna być wykorzystywana przy planowaniu zajęć
dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu
modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona
szczegółową analizą logicznego układu wymienionych elementów, przy
zachowaniu korelacji treści kształcenia.
Orientacyjna liczba godzin na realizacjÄ™ programu, podana w tabeli
wykazu jednostek modułowych, może ulegać zmianie w zależności
od stosowanych przez nauczyciela metod nauczania i środków
dydaktycznych.
W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału
na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek
modułowych w poszczególnych modułach należy realizować
w różnych formach organizacyjnych, dostosowanych do celów, treści
i metod kształcenia. Wymaga to organizacji kształcenia, w której proces
uczenia się uczniów będzie dominować nad procesem nauczania.
W trakcie procesu nauczania  uczenia się duży nacisk należy
położyć na samokształcenie uczniów oraz na korzystanie z różnych
z
ródeł informacji, takich jak: podręczniki, poradniki, czasopisma, normy,
katalogi, instrukcje i pozatekstowe z
ródła informacji.
Treści kształcenia powinny być aktualne i powinny uwzględniać
współczesne technologie, materiały i narzędzia pracy biurowej.
Nauczyciele wdrażający modułowy program nauczania powinni
posiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia
modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego
oraz opracowywania pakietów edukacyjnych. Kierując procesem
kształtowania umiejętności zawodowych, nauczyciel powinien
występować w roli doradcy i konsultanta, udzielającego uczniom pomocy
w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterującego
tempem ich pracy i procesem myślowym, z uwzględnieniem
predyspozycji oraz doświadczeń uczniów, jak też rozwijania
zainteresowania zawodem, ustawicznego doskonalenia i uczenia siÄ™,
zdobywania nowych, specjalistycznych umiejętności i kwalifikacji
zawodowych. Ważnym zadaniem nauczyciela jest również kształtowanie
cech i postaw wymaganych w zawodzie technik prac biurowych, takich
jak: rzetelność i odpowiedzialność za wykonanie pracy, utrzymywanie
porządku na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób,
dokładność i systematyczność, wytrwałość, rzetelność oraz nawyków
ciągłego aktualizowania wiedzy i troski o racjonalne wykorzystywanie
materiałów biurowych i środków pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia ogólnozawodowego
powinny być prowadzone w blokach 2 3-godzinnych, zaś z zakresu
kształcenia zawodowego w blokach od 2 do 6 godzin, w zależności od
specyfiki modułu i jednostki modułowej.
W procesie kształcenia zawodowego zaleca się stosowanie
aktywizujÄ…cych i praktycznych metod nauczania, takich jak: pogadanka
heurystyczna, pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia, dyskusje dydaktyczne,
metoda projektów, metoda przewodniego tekstu. Wskazane jest także
wykorzystywanie filmów dydaktycznych i komputerowych programów
symulacyjnych, organizowanie wycieczek dydaktycznych do jednostek
organizacyjnych, typowych dla pracy biurowej.
Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi i praktycznymi wymaga
od nauczyciela przygotowania materiałów wspomagających organizację
procesu kształcenia, takich jak:
 instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy z podstawowymi
urzÄ…dzeniami stosowanymi w pomieszczeniach biurowych,
 stanowiskowe instrukcje do wykonywania ćwiczeń,
 teksty przewodnie,
 druki oraz przykłady pism i dokumentów.
Stosowanie metody przewodniego tekstu i metody projektów wymaga
odpowiedniego wyposażenia pracowni w sprzęt i urządzenia techniczne,
umożliwiające organizację pracy w zespołach 2 5-osobowych.
Dla zapewnienia prawidłowej organizacji i efektywności procesu
kształcenia ogólnozawodowego i zawodowego oraz specjalizacyjnego
wskazane jest zorganizowanie następujących pracowni:
 pracownia komputerowa,
 pracownia pracy biurowej,
 pracownia prawno-ekonomiczna,
Zadaniem szkoły jest zapewnienie warunków do organizacji procesu
kształcenia według modułowego programu nauczania.
Jeżeli szkoła nie może realizować programu niektórych jednostek
modułowych w oparciu o własną bazę dydaktyczną, powinna zapewnić
uczniom kształcenie w placówkach dysponująch taką bazą, np.: Centrum
Kształcenia Praktycznego, oddział Stowarzyszenia Stenografów
i Maszynistek w Polsce.
Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system
sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest
prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych.
Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem
procesu kształcenia, mają na celu sprawdzenie poziomu wiadomości
i umiejętności uczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
w wybranym obszarze. Wyniki tych badań należy wykorzystać podczas
planowania realizacji procesu kształcenia w danej jednostce modułowej.
Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają
na celu dostarczanie informacji o efektywności procesu nauczania-
uczenia się. Informacje uzyskane w wyniku tych badań pozwalają
nauczycielowi na dokonywanie niezbędnych korekt w organizacji
procesu kształcenia tak, aby uczniowie osiągnęli założone cele
kształcenia.
Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu
realizacji programu jednostki modułowej. Pozwalają one stwierdzić,
w jakim stopniu założone cele kształcenia zostały przez uczniów
osiągnięte.
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów.
Wiadomości i umiejętności mogą być sprawdzane za pomocą
sprawdzianów ustnych i pisemnych lub testów osiągnięć szkolnych
z zadaniami otwartymi i zamkniętymi.
Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez
obserwację czynności i zachowań uczniów podczas ćwiczeń, stosowanie
sprawdzianów praktycznych oraz testów praktycznych z zadaniami typu
próba pracy i nisko lub wysoko symulowanymi.
Stosowanie pomiaru dydaktycznego wymaga od nauczyciela
określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć
szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów uczniów.
Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć
w stosunku do wymagań edukacyjnych, mobilizować do systematycznej
pracy, samokontroli i samooceny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
II. Plany nauczania
PLAN NAUCZANIA
Czteroletnie technikum
Zawód: technik prac biurowych 419[01]*
Podbudowa programowa: gimnazjum
Dla młodzieży Dla dorosłych
Liczba godzin Liczba godzin Liczba godzin
tygodniowo tygodniowo w czteroletnim
w czteroletnim w czteroletnim okresie
Lp. Moduły kształcenia w zawodzie okresie okresie nauczania
nauczania nauczania
Semestry I VIII
Klasy I IV Forma Forma
stacjonarna zaoczna
1. Ekonomiczno-prawne podstawy
13 9 164
gospodarowania
2. Technika biurowa 12 8 151
3. Organizacja i funkcjonowanie biura 17 13 214
4. Podstawy aktywności zawodowej 2 1 25
5. Prowadzenie spraw pracowniczych 6 4 76
Razem 50 35 630
Praktyka zawodowa: 4 tygodnie
*Kształcenie wyłącznie dla niewidomych i słabo widzących
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: technik prac biurowych 419[01]
Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie
Dla młodzieży Dla dorosłych
Liczba godzin Liczba godzin Liczba godzin
tygodniowo tygodniowo w dwuletnim
w dwuletnim w dwuletnim okresie
Lp. Moduły kształcenia w zawodzie
okresie okresie nauczania
nauczania nauczania
Semestry I IV
Semestry I IV Forma Forma
stacjonarna zaoczna
1. Ekonomiczno  prawne podstawy
13 10 177
gospodarowania
2. Technika biurowa 12 9 166
3. Organizacja i funkcjonowanie biura 17 13 231
4. Podstawy aktywności zawodowej 2 1 27
5. Prowadzenie spraw pracowniczych 6 4 81
Razem 50 37 682
Praktyka zawodowa: 4 tygodnie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: technik prac biurowych 419[01]
Podbudowa programowa: liceum profilowane o profilu ekonomiczno-
-administracyjnym
Dla młodzieży Dla dorosłych
Liczba godzin Liczba godzin Liczba godzin
tygodniowo tygodniowo w rocznym
w rocznym w rocznym okresie
Lp. Moduły kształcenia w zawodzie okresie okresie nauczania
nauczania nauczania
Semestry I - II
Semestry I - II Forma Forma
stacjonarna zaoczna
1.
Technika biurowa 10 8 135
2. Organizacja i funkcjonowanie biura 14 10 190
3. Podstawy aktywności zawodowej 2 2 27
4. Prowadzenie spraw pracowniczych 6 4 80
Razem 32 24 432
Praktyka zawodowa: 4 tygodnie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
III. Moduły kształcenia w zawodzie
Moduł 419[01].O1
Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- wyjaśniać podstawowe pojęcia ekonomiczne,
- rozróżniać najważniejsze instytucje podstawowych gałęzi prawa,
- identyfikować różne z
ródła prawa i korzystać z nich,
- identyfikować zasady gospodarowania zasobami rzeczowymi,
finansowymi i ludzkimi w jednostce organizacyjnej,
- określać wpływ działań marketingowych na funkcjonowanie jednostek
organizacyjnych,
- prowadzić ewidencję zdarzeń gospodarczych,
- obliczać i analizować podstawowe wielkości ekonomiczne,
- sporządzać materiał statystyczny,
- interpretować dane statystyczne.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol Orientacyjna
jednostki Wykaz jednostek modułowych liczba godzin
modułowej na realizację
419[01].O1.01 Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu 108
419[01].O1.02 Przygotowanie do wykonywania prac biurowych 108
419[01].O1.03 ZarzÄ…dzanie zasobami ekonomicznymi 90
419[01].O1.04 Opracowywanie i analiza materiału statystycznego 54
419[01].O1.05 Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 108
Razem 468
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
3. Schemat układu jednostek modułowych
419[01].O1
Ekonomiczno-prawne
podstawy gospodarowania
419[01].O1.01 419[01].O1.02 419[01].O1.03
Stosowanie przepisów Przygotowanie Zarządzanie zasobami
prawa w gospodarowaniu do wykonywania prac ekonomicznymi
biurowych
419[01].O1.04
Opracowywanie i analiza
materiału statystycznego
419[01].O1.05
Ewidencjonowanie zdarzeń
gospodarczych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4. Literatura
Adamiec M., Kożusznik B.: Zarządzanie zasobami ludzkimi.
Wydawnictwo Akademickie, Kraków 2000
Banaszyk P.: Zasady zarządzania w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo
Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1997
Biernacik-Bartkiewicz M.: Elementy rachunkowości. Cz. 1. Zasady
rachunkowości. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003
Biernacik-Bartkiewicz M., Stolarek T.: Elementy rachunkowości. Cz. 2.
Rachunkowość w małej jednostce gospodarczej. Wydawnictwo REA,
Warszawa 2004
Bogusławska T.: Praca biurowa. Część 2  Praca w nowoczesnym
biurze. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003
Boratyński J.: Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo Pracy.
Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 2003
Cisowski J.,Ledwoch K., Rybarska A., Sokoła D., Sokoła A., Soswa K.:
Sam prowadzę własną firmę. INFORMER S.C., Tarnowskie Góry 2000
Cyrson E. (red.): Kompendium wiedzy o gospodarce. Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa  Poznań 1996
Duliniec E.: Badania marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem.
PWN, Warszawa 2002
Gierusz B.: Podręcznik samodzielnej nauki księgowania. ODDK, Gdańsk
2004
Griffin Rycky W.: Podstawy zarzÄ…dzania organizacjami. PWN, Warszawa
2002
Ignatczyk W., Chromińska M.: Statystyka teoria i zastosowanie. Poznań
1999
Jog. V., Suszyński C.: Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.
Wydawnictwo CIM, Warszawa 1995
Kinel K.: Technika pracy biurowej. Część 1. Pisanie na klawiaturze
komputera, WSiP, Warszawa 2003
Koba G.: Informatyka. Podstawowe tematy nie tylko dla gimnazjum.
Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa  Wrocław 2000
Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik s.c., Warszawa
2002
Komosa A.: Technika biurowa. Ekonomik, Warszawa 1999
Kret R.: Obsługa klawiatury. Poradnik dla nauczyciela. Wydawnictwo
REA, Warszawa 2005
Kret R.: Praca biurowa. Część 1. Obsługa klawiatury. Zostań mistrzem
klawiatury. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003
Kufel J., Siuda W.: Prawo gospodarcze dla ekonomistów. Scriptum,
Poznań 2001
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Martynik T.: Formy ewidencji podatkowej małych podmiotów
gospodarczych. ODDK, Gdańsk 2005
Michalski T.: Statystyka. WSiP, Warszawa 1994.
Michalski T.: Statystyka zbiór zadań. WSiP, Warszawa 1997.
Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa
w warunkach gospodarki rynkowej, cz. 1. Wydawnictwo REA, Warszawa
2003
Musiałkiewicz J.: Elementy prawa. Economik s.c., Warszawa 2002
Nickels W.G.: Zrozumieć biznes. Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1995
Paczkowski A.: ZarzÄ…dzanie zasobami ludzkimi: strategia-procesy-
metody. PWE, Warszawa 2003
Safin K.: Zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej,
Wrocław 2003
Seidel R.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 1. Wydawnictwo
eMPi2, Poznań 2002
Sepkowska Z., Rzez
nik B.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa
w warunkach gospodarki rynkowej. Cz. 2. Wydawnictwo REA, Warszawa
2002
Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. Scriptum, Poznań 2003
Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. Podręcznik. WSiP,
Warszawa 2003
Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 1. Wybrane
zagadnienia prawne. REA, Warszawa 2003
Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 2. Prawo
administracyjne. REA, Warszawa 2004
Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 3.
Postępowanie administracyjne. REA, Warszawa 2004
Kodeks postępowania administracyjnego z komentarzem. PWN,
Warszawa-Poznań 2002
Webber R.: Zasady zarzÄ…dzania organizacjami, PWE, Warszawa 1996
Wiszniewski A.: Sztuka pisania. Videograf II sp. z o.o., Katowice 2003
Wiśniewska M.: Technika biurowa. eMPi2, Poznań 1999
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Jednostka modułowa 419[01].O1.01
Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- wyjaśnić podstawowe pojęcia prawne,
- rozróżnić podstawowe gałęzie prawa,
- sklasyfikować rodzaje norm i przepisów prawnych,
- ustalić elementy stosunku prawnego,
- sklasyfikować rodzaje zdarzeń prawnych,
- zidentyfikować rodzaje wykładni prawa,
- scharakteryzować z
ródła prawa,
- określić zakres obowiązywania prawa w czasie i przestrzeni,
- rozróżnić cechy osoby fizycznej oraz osoby prawnej,
- ocenić sytuację prawną podmiotów stosunku cywilnoprawnego,
- dostosować odpowiednią formę prawną do czynności prawnej,
- ocenić skutki niezachowania właściwej formy prawnej,
- ustalić warunki skutecznego działania pełnomocnika,
- wyszczególnić przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa,
- scharakteryzować instytucję przedawnienia roszczeń,
- rozróżnić sposoby nabycia i utraty własności,
- scharakteryzować prawa i obowiązki współwłaścicieli,
- scharakteryzować instytucje użytkowania wieczystego,
- określić znaczenie ksiąg wieczystych,
- rozróżnić z
ródła zobowiązań,
- scharakteryzować zasady wykonania zobowiązania,
- ustalić skutki niewykonania zobowiązania,
- wyszczególnić sposoby wygaśnięcia zobowiązania,
- rozróżnić organa władzy i administracji rządowej,
- scharakteryzować strukturę i zadania organów administracji rządowej
i jednostek samorzÄ…du terytorialnego,
- wyszukać, zanalizować i skomentować akty prawne dotyczące
działalności administracji publicznej,
- zidentyfikować zakres spraw regulowanych prawem
administracyjnym,
- sklasyfikować formy działania administracji publicznej,
- zaprojektować przebieg postępowania administracyjnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
2. Materiał nauczania
Prawo w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym. System prawa.
Normy prawne i przepisy prawne.
Stosunki i zdarzenia prawne.
Wykładnia prawa.
y
ródła prawa. Obowiązywanie prawa w czasie i przestrzeni.
Podmioty stosunków cywilnoprawnych.
Formy czynności prawnej.
Osoby fizyczne i osoby prawne.
Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo.
Przedawnienie roszczeń.
Instytucje prawa rzeczowego.
Atrybuty prawa własności.
y
ródła zobowiązań.
Zasady wykonania zobowiązań.
Skutki niewykonania zobowiązań.
Sposoby wygaśnięcia zobowiązań.
Strony w postępowaniu administracyjnym.
Istota zakresu spraw rozstrzyganych w postępowaniu administracyjnym.
Struktura decyzji administracyjnej.
Warunki ważności decyzji administracyjnej.
Środki odwoławcze w postępowaniu administracyjnym.
3. Ćwiczenia
" Określanie rodzaju norm i przepisów prawnych na podstawie Kodeksu
cywilnego.
" Ustalanie zdarzenia prawnego powodującego określony skutek
prawny.
" Analizowanie procesu legislacyjnego ustawy.
" Interpretowanie wykładni prawa.
" Ustalanie sytuacji prawnej osoby fizycznej.
" Ocenianie ważności i skuteczności określonej czynności
cywilnoprawnej.
" Dobieranie właściwej formy prawnej do określonej czynności prawnej.
" Sporządzanie pełnomocnictwa ogólnego na podstawie Kodeksu
cywilnego.
" Ustalanie terminów przedawnienia roszczeń.
" Ustalania sposobu nabycia prawa własności w określonej sytuacji.
" Sporządzanie wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej,
" Ustalanie skutków niewykonania lub nienależytego wykonania
zobowiÄ…zania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
" Ustalanie sposobów naprawiania szkody spowodowanej czynem
niedozwolonym.
" Sporządzanie umowy sprzedaży.
" Wyznaczanie zakresu spraw rozstrzyganych w postępowaniu
administracyjnym.
" Weryfikowanie ważności decyzji administracyjnych.
" SporzÄ…dzanie decyzji administracyjnej w sprawie wydania zezwolenia.
4. Åšrodki dydaktyczne
Materiały z
ródłowe: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, kodeksy
z komentarzem, ustawy, rozporzÄ…dzenia, akty prawa miejscowego,
orzecznictwo sÄ…dowe i gospodarcze.
Dzienniki Ustaw, Monitory Polskie, dzienniki resortowe i wojewódzkie.
Wzory pism z zakresu prawa.
Czasopisma i wydawnictwa prawne.
Programy komputerowe.
Filmy edukacyjne z zakresu prawa.
Techniczne środki kształcenia.
Kodeks cywilny.
Kodeks postępowania administracyjnego.
Foliogramy.
Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dzienniki Urzędowe.
Prasa specjalistyczna.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy zwracać
uwagę na kształtowanie umiejętności posługiwania się kategoriami
prawnymi, analizowania i interpretowania norm prawnych oraz
odwoływania się do tekstów z
ródłowych. Należy podkreślać, że wiedza
z zakresu prawa umożliwia zrozumienie mechanizmów funkcjonowania
państwa i jest potrzebna do uczestniczenia w życiu społeczno-
-gospodarczym.
Ze względu na specyficzną terminologię prawną celowe jest
zastosowanie metod podających: wykładu informacyjnego, pogadanki
oraz metod aktywizujÄ…cych, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda
przypadków, metoda sytuacyjna, inscenizacja. Dla osiągnięcia
wszystkich celów kształcenia jednostki modułowej, należy również
zaplanować ćwiczenia praktyczne z wykorzystaniem tekstów
z
ródłowych. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w grupach
15 osobowych, w pracowni wyposażonej w komputery z odpowiednim
oprogramowaniem, literaturÄ™, teksty z
ródłowe, wzór pism, formularze,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
druki, filmy edukacyjne. Wskazane jest organizowanie wycieczek
dydaktycznych do organów administracji i sądów.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów.
W trakcie oceniania należy zwracać uwagę na aktywność uczniów
podczas zajęć, umiejętność współpracy w grupie, umiejętność
posługiwania się terminologią prawniczą.
Proces oceniania powinien obejmować:
- diagnozÄ™ poziomu wiedzy ucznia przed przystÄ…pieniem do realizacji
programu,
- sprawdzanie postępów uczniów w nauce w trakcie realizacji programu
oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu celów kształcenia,
- sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu.
Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów zaleca się stosować:
- sprawdziany ustne,
- sprawdziany pisemne: krótką wypowiedz
na piśmie lub rozwiązanie
zadania problemowego,
- ukierunkowaną obserwację czynności ucznia w czasie wykonywania
ćwiczeń, zwracając szczególną uwagę na dobór z
ródeł prawa,
interpretację przepisów oraz stosowanie specyficznych form
wypowiedzi i konstrukcji zapisów w dokumentacji prawnej,
- testy osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi (z luką, krótkiej
odpowiedzi) lub zamkniętymi (wielokrotnego wyboru, typu prawda 
fałsz, na dobieranie).
W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod
sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Jednostka modułowa 412[01].O1.02
Przygotowanie do wykonywania prac biurowych
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- przygotować stanowisko komputerowe do pracy,
- dobrać rodzaj czcionki i wielkość liter,
- przyporządkować poszczególne palce obydwu rąk do odpowiednich
klawiszy na klawiaturze komputera,
- zastosować klawisze funkcyjne do pisania wielkich liter, liczb, znaków
interpunkcyjnych, wyróżniania elementów tekstu,
- napisać tekst metodą mnemotechniczną i z wykorzystaniem
wszystkich palców obydwu rąk,
- dokonać korekty popełnionych błędów,
- dobrać ćwiczenia rąk i palców oraz ćwiczenia relaksacyjne
do wykonania podczas obsługi klawiatury,
- scharakteryzować poszczególne formy układu graficznego tekstu,
- napisać tekst w układzie blokowym i a linea,
- wyodrębnić części składowe pisma,
- sporządzić pismo na typowym blankiecie korespondencyjnym,
- obsłużyć podstawowe środki techniczne pracy biurowej (telefon, faks,
kserokopiarka).
2. Materiał nauczania
Stanowisko komputerowe.
Postawa podczas pracy z komputerem.
Gimnastyka rąk i palców oraz ćwiczenia relaksacyjne.
Higiena pracy z komputerem i maszynÄ… do pisania.
Układ strony, marginesy i odstępy między wierszami.
Układ palców na klawiaturze.
Zasady pisania liter, liczb, znaków i symboli metodą mnemotechniczną.
Korekta błędów.
Formy układu graficznego tekstu.
Zasady pisania tekstu i wyróżniania jego elementów w układzie
blokowym i a linea.
Sposoby wyszczególniania tekstu  podkreślanie, pogrubianie, kursywa,
pismo rozstrzelone.
Symetryczne rozmieszczanie tekstu i wyrównywanie do prawego brzegu
(justowanie).
Rodzaje pism.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Struktura typowego formularza pisma.
Zasady obsługi faxu, telefonu z automatyczną sekretarką i centrali
telefonicznej.
Budowa i obsługa kserokopiarki.
3. Ćwiczenia
" Organizowanie pracy na stanowisku komputerowym.
" Przygotowanie klawiatury do pisania.
" Wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych podczas pracy.
" Obliczanie wskaz
ników poprawności oraz biegłości pisania.
" Pisanie wielkich liter z zastosowaniem zmieniaka i ustalaka rejestru.
" Wykorzystanie klawiszy funkcyjnych do pisania polskich liter i znaków.
" Pisanie cyfr z wykorzystaniem części zasadniczej klawiatury i części
numerycznej.
" Pisanie różnych znaków i symboli.
" Pisanie tekstów w układzie blokowym i a linea.
" Dobieranie marginesu, kroju, rozmiaru czcionki i opcji wyrównywania,
w zależności od rodzaju pisma i tekstu.
" Obsługiwanie kserokopiarki, z uwzględnieniem wymiany tonera oraz
doboru i uzupełniania papieru.
" Prowadzenie służbowych rozmów telefonicznych.
" Wysyłanie i przyjmowanie faksów.
4. Åšrodki dydaktyczne
16 stanowisk komputerowych.
Plansza klawiatury komputera lub/i elektronicznej maszyny do pisania.
Zestaw ćwiczeń i zadań edukacyjnych (o ile nie został umieszczony
w podręczniku).
Magnetofon.
Osłony klawiatury.
Program komputerowy  Mistrz klawiatury (lub inny o podobnym
przeznaczeniu).
SÅ‚owniki ortograficzne.
Przykłady formularzy pism.
Przynajmniej dwa aparaty telefoniczne z faksem, połączone ze sobą
w sieci.
Telefon z automatycznÄ… sekretarkÄ….
Kserokopiarka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu
kształtowanie umiejętności obsługi klawiatury metodą mnemotechniczną
oraz z wykorzystaniem wszystkich palców obu dłoni. Umiejętności te
stanowiÄ… podstawÄ™ profesjonalnej pracy z komputerem oraz
sporządzania maszynopisów w różnych układach graficznych tekstu,
formatowania tekstów i sporządzania pism.
Osiągnięcie założonych celów kształcenia umożliwi dobór
efektywnych metod nauczania oraz środków dydaktycznych. Proponuje
się stosowanie metody dyskusji dydaktycznej, metody projektów, pokazu
z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia uczniowie powinni
wykonywać w określonej kolejności, korzystając z klawiatury komputera.
Główny nacisk należy położyć na poprawność pisania, natomiast
wymaganą biegłość uczniowie uzyskają poprzez powtarzanie
i utrwalanie zasad pisania metodÄ… mnemotechnicznÄ….
Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone w pracowni
wyposażonej w stanowiska komputerowe w 15 osobowych grupach.
Po zakończeniu ćwiczeń uczniowie powinni wydrukować wykonane
prace i kompletować je w teczce lub segregatorze, tworząc teczkę
dowodów pracy.
Jeżeli stanowiska komputerowe podłączone są do sieci wewnętrznej,
uczniowie mogą przesyłać swoje prace do pliku nauczyciela, co ułatwi
mu dokonanie oceny ich postępów. Umiejętność wykonania tego
zadania uczniowie powinni wynieść z gimnazjum.
Podczas zajęć zwracamy uwagę na kształtowanie umiejętności
pisania metodą bezwzrokową i z wykorzystaniem wszystkich palców obu
dłoni, a także na prawidłową postawę podczas pracy z komputerem oraz
stosowanie ćwiczeń dłoni.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.
Proces oceniania powinien obejmować:
- rozpoznanie poziomu umiejętności w zakresie jakości i biegłości
pisania w celu porównywania postępów uczniów na kolejnych etapach
kształcenia. Taka diagnoza może również motywować uczniów do
doskonalenia umiejętności profesjonalnego posługiwania się klawiaturą
i podnoszenia wyniku szybkości pisania,
- sprawdzanie postępów w nauce w trakcie realizacji programu
jednostki modułowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
- sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu
programu.
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów można prowadzić na
podstawie:
 sprawdzianów ustnych,
 obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń,
 wykonanych projektów
Obserwując czynności uczniów należy zwracać uwagę na:
 organizacjÄ™ stanowiska pracy,
 przestrzeganie zasady prawidłowego przyporządkowania palców
do odpowiednich klawiszy oraz prawidłowej postawy podczas
ćwiczeń,
 sposób wykonywania ćwiczenia,
 dokładność i czas wykonania,
 umiejętność samokontroli.
Prowadząc obserwację, nauczyciel powinien uwzględnić różnice
indywidualne między uczniami, poziom ich zdolności manualnych,
stopień zainteresowania pisaniem metodą bezwzrokową, chęć
doskonalenia tej umiejętności, a także stosunek do własnych osiągnięć.
Obserwacje powinny być prowadzone systematycznie, według
opracowanej przez nauczyciela karty obserwacji.
Badania biegłości i jakości pracy uczniów na klawiaturze powinny być
prowadzone na wszystkich etapach poznawania zakresu funkcji
poszczególnych klawiszy.
Uczniowie powinni dokonywać oceny swoich osiągnięć poprzez
bezpośrednie obliczanie wskaz
ników biegłości i poprawności pisania lub
wykorzystanie do tego celu programu komputerowego  Mistrz klawiatury
oraz porównywanie efektów wykonywanych zadań typu  próba pracy
w zakresie sporządzania pism i obsługi typowych urządzeń technicznych
pracy biurowej.
Przedmiotem oceny powinna być również: merytoryczna jakość
wypowiedzi, stosowanie poznanych pojęć, poprawność interpretowania
uzyskanych wyników.
Ocena końcowa ma na celu ustalenie stopnia umiejętności
stosowania metody mnemotechnicznej. Zakłada się, że po zakończeniu
procesu kształcenia uczeń powinien osiągnąć biegłość wynoszącą około
120 uderzeń na minutę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Jednostka modułowa 412[01].O1.03
ZarzÄ…dzanie zasobami ekonomicznymi
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- scharakteryzować istotę i cele zarządzania,
- rozróżnić i scharakteryzować podstawowe funkcje i zakres
zarzÄ…dzania,
- scharakteryzować współczesne techniki zarządzania,
- wyszczególnić i scharakteryzować etapy zarządzania,
- scharakteryzować strategie zarządzania,
- wyjaśnić rolę marketingu w zarządzaniu strategicznym,
- scharakteryzować style zarządzania i kierowania,
- wykazać związki między strategiami zarządzania, zasobami
rzeczowymi, ludzkimi, finansowymi efektami ekonomicznymi,
- scharakteryzować systemy zarządzania przez jakość,
- uzasadnić znaczenie zarządzania jakością,
- przeprowadzić analizę ekonomicznej efektywności jednostki
organizacyjnej z uwzględnieniem wskaz
ników statystycznych.
2. Materiał nauczania
Istota i cele zarzÄ…dzania.
Funkcje i zakres zarzÄ…dzania.
Etapy zarzÄ…dzania.
Style zarzÄ…dzania i kierowania.
Współczesne techniki zarządzania.
ZarzÄ…dzanie zasobami rzeczowymi, ludzkimi i finansowymi.
Kierowanie pracą zespołu.
Cechy dobrego menedżera.
Rola marketingu w zarzÄ…dzaniu
Zarządzanie jakością a zapewnienie jakości.
Jakość jako sfera prac prawno-organizacyjnych.
Systemy zarządzania jakością.
Dokumentacja systemu zarządzania jakością.
Wybrane wskaz
niki analizy ekonomicznej.
3. Ćwiczenia
" Formułowanie celów strategicznych oraz celów operacyjnych
przedsiębiorstwa.
" Rozróżnianie sposobów motywacji do pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
" Rozróżnianie stylów kierowania w przedsiębiorstwie.
" Określanie cech menedżera.
" Analizowanie dokumentacji zarządzania jakością.
" Pisanie procedur i instrukcji w zakresie prac biurowych.
" Dobieranie odpowiednich strategii i instrumentów marketingowych
wpływających na decyzje konsumenta.
" Analizowanie ekonomicznej efektywności jednostki organizacyjnej
z zastosowaniem wskaz
ników statystycznych.
4. Åšrodki dydaktyczne
Plansze.
Zestaw foliogramów.
Materiały z
ródłowe: przykładowe dokumentacje systemów zarządzania
jakością.
Zestaw ćwiczeń.
Techniczne środki kształcenia.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Treści programowe jednostki modułowej obejmują ogólną wiedzę
o zarządzaniu zasobami ekonomicznymi. Uszczegółowienie
i usystematyzowanie wiedzy z tego zakresu przewidziane jest w trakcie
realizacji programów jednostek modułowych zawartych w modułach
zawodowych. Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy
zwrócić uwagę na rolę zarządzania w procesie gospodarowania
zasobami, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania zasobami
ludzkimi, który to zakres zarządzania będzie stanowił bazę do
specjalizacji. Wskazane jest również kształtowanie umiejętności działań
marketingowych w procesie podejmowania decyzji.
W procesie dydaktycznym należy pobudzać aktywność uczniów do
samodzielnego osiągania założonych celów. Zajęcia edukacyjne
powinny być prowadzone z uwzględnieniem, aktywizujących metod
nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadku, sytuacyjnej,
inscenizacji oraz ćwiczeń. Ćwiczenia powinny być prowadzone
w odpowiednio wyposażonej pracowni w 15 osobowych grupach.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. W początkowej
fazie realizacji programu proponuje siÄ™ sprawdzenie poziomu
umiejętności uczniów w posługiwaniu się programami komputerowymi
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
stosowanymi do obliczeń statystycznych i graficznej prezentacji
wyników.
Do sprawdzania osiągnięć uczniów poleca się stosować:
- sprawdziany ustne dotyczące umiejętności posługiwania się
terminologią ekonomiczną oraz właściwego argumentowania
i wnioskowania,
- sprawdziany pisemne dotyczące systemów zarządzania jakością,
- obserwację czynności uczniów w trakcie wykonywania zadań
praktycznych.
Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwracać uwagę na:
- umiejętność ukazywania relacji między strategią zarządzania
a efektami ekonomicznymi przedsiębiorstwa,
- interpretacjÄ™ wskaz
ników analizy ekonomicznej.
W procesie ocieniania należy także uwzględnić aktywność uczniów
w czasie zajęć oraz sposób prezentowania wytworów pracy
indywidualnej i grupowej.
W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod
sprawdzania osiągnięć uczniów stosowanych przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Jednostka modułowa 412[01].O1.04
Opracowywanie i analiza materiału statystycznego
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- zidentyfikować z
ródła informacji niezbędne do opracowania materiału
statystycznego,
- dokonać selekcji danych statystycznych pod kątem ich przydatności
analitycznej i decyzyjnej,
- scharakteryzować badanie statystyczne,
- rozróżnić miary statystyczne,
- opracować materiał statystyczny dla potrzeb sprawozdawczości,
- przeprowadzić analizę statystyczną badanego zjawiska
statystycznego.
2. Materiał nauczania
Przedmiot statystyki i sprawozdawczości oraz ich rola w zarządzaniu
i podejmowaniu decyzji.
Podstawowe pojęcia statystyczne (jednostka, zbiorowość, cecha
statystyczna).
Rodzaje badań statystycznych.
Organizacja badania statystycznego.
Opracowanie materiału statystycznego.
Podstawowe miary statystyczne:
 wskaz
niki struktury i natężenia, miary tendencji centralnej (średnia
arytmetyczna, mediana, dominanta),
 analiza rozproszenia (odchylenie przeciętne i standardowe,
współczynnik zmienności),
 analiza dynamiki zjawisk (przyrost absolutny i względny).
Obliczenia statystyczne w procesie podejmowania decyzji.
3. Ćwiczenia
" Identyfikowanie instytucji statystycznych.
" Wyjaśnianie pojęć statystycznych.
" Rozróżnianie metod badań statystycznych.
" Obliczanie i interpretowanie podstawowych miar statystycznych.
" Prezentowanie wyników obliczeń statystycznych w formie graficznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
4. Åšrodki dydaktyczne
Plansze.
Zestaw foliogramów lub prezentacja multimedialna.
Roczniki statystyczne.
Zestaw ćwiczeń.
Techniczne środki kształcenia, z uwzględnieniem komputerów.
Programy komputerowe do obliczeń statystycznych.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu
kształtowanie umiejętności uczniów w zakresie selekcjonowania danych
statystycznych, sporządzania materiału statystycznego i jego analizy.
Osiągnięcie założonych celów kształcenia umożliwi stosowanie
aktywizujÄ…cych metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody
przypadków oraz metody projektów i ćwiczeń.
Dominującą metodą nauczania powinny być ćwiczenia poświęcone
obliczaniu wybranych wielkości statystycznych oraz opracowaniu
materiału statystycznego w postaci tabelarycznej i wykresów. Wskazane
jest, aby zadania te były wykonywane przez uczniów z wykorzystaniem
technik informatycznych. Ćwiczenia, z zakresu obliczeń statystycznych
oraz prezentacji wyników obliczeń technikami komputerowymi, powinny
odbywać się w pracowni komputerowej w 15-osobowych grupach,
z indywidualnym dostępem do komputera.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie na podstawie określonych kryteriów.
Wiadomości i umiejętności uczniów można sprawdzać na podstawie:
- sprawdzianów ustnych i pisemnych,
- testów osiągnięć szkolnych,
- obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń,
- wykonanych projektów.
Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej należy
zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe
stosowanie poznanych pojęć statystycznych, poprawność analizowania
i interpretowania materiału statystycznego. Nauczyciel prowadząc
obserwację uczniów powinien uwzględnić różnice indywidualne, ich
poziom percepcji, zainteresowania, stosunek do własnych osiągnięć,
poziom umiejętności przed rozpoczęciem kształcenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
 Oceny osiągnięć edukacyjnych można także dokonać na podstawie
analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory pracy ucznia
oraz kwestionariusze oceny i samooceny za projekty wykonywane przez
ucznia w trakcie realizacji programu jednostki modułowej.
W procesie oceniania należy zwrócić uwagę na umiejętność
wykonania następujących zadań praktycznych:
- opracowania materiału statystycznego w postaci układu
tabelarycznego oraz graficznego,
- obliczania podstawowych wskaz
ników struktury i natężenia badanego
zjawiska,
- przeprowadzenia analizy rozproszenia i dynamiki badanego zjawiska,
- prezentacji wyników obliczeń statystycznych.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów, umożliwi
nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod nauczania,
form organizacyjnych pracy uczniów i środków dydaktycznych do
predyspozycji uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Jednostka modułowa 419[01].O1.05
Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- zidentyfikować uregulowania prawne dotyczące prowadzenia
rachunkowości,
- rozróżnić i sklasyfikować majątek jednostki organizacyjnej oraz z
ródła
jego finansowania,
- rozróżnić typy operacji gospodarczych,
- sklasyfikować i skontrolować dokumenty księgowe,
- sporządzić dowody księgowe,
- zastosować procedury przygotowania dowodów do księgowania,
- dokonać archiwizacji dowodów księgowych,
- rozróżnić z
ródła przychodów,
- zidentyfikować koszty,
- ustalić koszt jednostkowy produktu,
- skalkulować cenę sprzedaży,
- przeprowadzić inwentaryzację w małej jednostce gospodarczej,
- zaewidencjonować przychody i koszty uzyskania przychodów
w podatkowej księdze przychodów i rozchodów,
- obliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych,
- dokonać zapisów w rejestrze zakupu i sprzedaży VAT,
- rozliczyć podatek VAT,
- obliczyć wynagrodzenia pracowników,
- sporządzić dokumenty dotyczące rozrachunków z pracownikami
z tytułu wynagrodzeń,
- sporządzić deklaracje ZUS,
- sporządzić deklaracje podatkowe,
- obsłużyć program finansowo-księgowy do ewidencji w podatkowej
księdze przychodów i rozchodów,
- obsłużyć program do ewidencji przychodów w ryczałcie
ewidencjonowanym.
-
2. Materiał nauczania
Podstawy prawne prowadzenia rachunkowości.
Zakres podmiotowy rachunkowości.
MajÄ…tek jednostek gospodarczych i z
ródła jego finansowania.
Operacje gospodarcze.
Dokumentacja księgowa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Inwentaryzacja.
Kalkulacja kosztów i cen.
Przychody ze sprzedaży.
Rozliczenia z tytułu wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych.
Rozliczenia podatkowe.
Formy opodatkowania i ewidencji działalności gospodarczej w małych
przedsiębiorstwach  podatkowa księga przychodów i rozchodów oraz
ewidencja przychodów.
3. Ćwiczenia
" Klasyfikowanie majÄ…tku i z
ródeł jego finansowania w jednostce
gospodarczej.
" Przeprowadzanie inwentaryzacji.
" Sporządzanie dowodów księgowych.
" Kontrolowanie i archiwizacja dowodów księgowych.
" Identyfikowanie kosztów.
" Przeprowadzanie kalkulacji kosztów i cen.
" Sporządzanie imiennych kart przychodów pracowników.
" Sporządzanie listy płac.
" Sporządzanie zgłoszeniowych i rozliczeniowych deklaracji ZUS.
" Ewidencjonowanie operacji gospodarczych w podatkowej księdze
przychodów i rozchodów.
" Prowadzenie ewidencji w rejestrze zakupu i sprzedaży VAT.
" SporzÄ…dzanie deklaracji podatkowych.
" Prowadzenie uproszczonych ewidencji dla celów podatkowych
i sporzÄ…dzanie deklaracji ZUS, podatkowych, z wykorzystaniem
programów komputerowych.
4. Åšrodki dydaktyczne
Zestaw foliogramów.
Przepisy prawa podatkowego.
Druki dokumentów i deklaracji podatkowych, dokumentów ZUS.
Arkusze spisu z natury.
Wzór ewidencji przychodów ewidencjonowanych.
Podatkowa księga przychodów i rozchodów.
Druki:
- ewidencja przychodów,
- ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych
i prawnych,
- ewidencja wyposażenia,
- ewidencja przebiegu pojazdów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
- rejestry zakupu i sprzedaży VAT,
- imienne karty przychodów pracowników,
- listy płac.
Programy komputerowe umożliwiające uproszczoną ewidencję dla celów
podatkowych oraz sporzÄ…dzanie deklaracji podatkowych i ZUS.
Techniczne środki kształcenia.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie
uczniów do prowadzenia uproszczonych form rachunkowości. Zakres
ewidencji zdarzeń gospodarczych należy ograniczyć do ewidencji
uproszczonej w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów,
przychodów ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wskazane jest
prowadzenie ewidencji z zastosowaniem programów komputerowych.
Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umożliwi stosowanie
aktywizujÄ…cych i praktycznych metod nauczania. Zaproponowane
w programie ćwiczenia można modyfikować lub uzupełniać w zależności
od potrzeb edukacyjnych. Treść ćwiczeń powinna odzwierciedlać
rzeczywiste zdarzenia gospodarcze. Wskazane jest by uczniowie
wzorowali siÄ™ na poprawnie sporzÄ…dzonych dokumentach, deklaracjach,
rejestrach i księgach.
Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w pracowni wyposażonej
w stanowiska komputerowe z oprogramowaniem finansowo-księgowym
oraz zestawy druków, dokumentów, literaturę i przepisy z zakresu prawa
podatkowego. Ćwiczenia należy prowadzić w 15 osobowych grupach,
z indywidualnym dostępem do komputera.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie osiągnięć ucznia powinno odbywać się systematycznie
na podstawie określonych kryteriów.
W procesie sprawdzania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę
na ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych oraz prowadzenie
rozliczeń z tytułu wynagrodzeń, podatków i ubezpieczeń społecznych.
Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być
dokonywana na podstawie:
 sprawdzianów ustnych,
 sprawdzianów pisemnych,
 obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń.
Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na
podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne
zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu
jednostki modułowej. Dokonywanie samooceny przyczynia się do
podejmowania odpowiedzialności za pracę związaną z prowadzeniem
rachunkowości.
Ocena końcowa powinna uwzględniać wyniki wszystkich
sprawdzianów stosowanych przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Moduł 419[01].Z1
Technika biurowa
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- stosować mnemotechniczną metodę podczas pisania tekstów,
- dobierać sprzęt techniczny do wykonywanego zadania,
- konserwować sprzęt biurowy w podstawowym zakresie,
- planować rozmieszczenie pisma na blankiecie korespondencyjnym,
- wykonywać i wypełniać formularze,
- kopertować i frankować pisma,
- odbierać i przekazywać informacje za pomocą nowoczesnych
urządzeń biurowych,
- użytkować urządzenia i sprzęt techniczny stosowany w pracy
biurowej,
- utrwalać, odtwarzać i przekazywać informacje,
- zakładać strukturę rozdziałów i sporządzać spis treści,
- drukować dokument i korespondencję seryjną,
- stosować arkusz kalkulacyjny,
- korzystać z dostępnej bazy danych,
- stosować typowe programy graficzne,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania
prac biurowych,
- posługiwać się językiem obcym w pracy biurowej.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol Orientacyjna
jednostki Wykaz jednostek modułowych liczba godzin
modułowej na realizację
419[01].Z1.01 Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej 100
419[01].Z1.02 Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów 140
419[01].Z1.03 Obsługiwanie urządzeń biurowych 52
419[01].Z1.04 Stosowanie języka obcego w pracy biurowej 140
Razem 432
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
3. Schemat układu jednostek modułowych
Moduł 419[01].Z1
Technika biurowa
419[01].Z1.04
419[01].Z1.01 419[01].Z1.03
Stosowanie
Stosowanie technik Obsługiwanie urządzeń
języka obcego
informatycznych w pracy biurowych
w pracy biurowej
biurowej
419[01].Z1.02
Opracowywanie tekstów,
pism i dokumentów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
4. Literatura
Bogusławska T.: Praca biurowa. Część 2  Praca w nowoczesnym
biurze. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003
Kinel K.: Technika pracy biurowej. Część 1. Pisanie na klawiaturze
komputera, WSiP, Warszawa 2003
Koba G.: Informatyka. Podstawowe tematy nie tylko dla gimnazjum.
Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa  Wrocław 2000
Kolbusz E.: Informatyka w zarzÄ…dzaniu: metody i systemy. Szczecin
1999
Komosa A.: Technika biurowa. Ekonomik, Warszawa 1999
Kret R.: Praca biurowa. Część 1. Obsługa klawiatury. Zostań mistrzem
klawiatury. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003
Le Robert N.: Angielski współczesny słownik tematyczny. Wydawnictwo
REA, Warszawa 2002
Mirecka E.: Wyszukiwanie, selekcjonowanie i gromadzenie informacji.
Część 1. WSiP SA, Warszawa 2003
Sarna P.: Kultura zawodu dla ekonomistów. eMPi2, Poznań 1998
Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. Podręcznik. WSiP,
Warszawa 2003
Wiszniewski A.: Sztuka pisania. Videograf II sp. z o.o., Katowice 2003
Wiśniewska M.: Technika biurowa. eMPi2, Poznań 1999
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Jednostka modułowa 419[01].Z1.01
Stosowanie technik informatycznych w pracy
biurowej
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- pozyskać, utrwalić i przekazać informacje drogą elektroniczną,
- wydrukować dokument i korespondencję seryjną,
- opracować i zastosować w praktyce arkusz kalkulacyjny,
- skorzystać z dostępnej bazy danych na potrzeby prac biurowych,
- zaadresować koperty z wykorzystaniem technik komputerowych,
- zastosować typowe programy graficzne na potrzeby sprawozdań
biurowych i statystycznych,
- przygotować prezentację multimedialną,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
komputerowym.
2. Materiał nauczania
Zasady pozyskiwania informacji z Internetu na potrzeby pracowników
biurowych.
Zasady przyjmowania i przekazywania korespondencji za pomocÄ…
poczty elektronicznej.
Wydruk dokumentu i korespondencji seryjnej.
Arkusz kalkulacyjny.
Komputerowa baza danych w pracy biurowej.
Zasady adresowania kopert z wykorzystaniem technik komputerowych.
Programy graficzne na potrzeby sprawozdań biurowych i statystycznych.
Programy służące do opracowania prezentacji multimedialnej.
Wykorzystanie edytora tekstu do sporzÄ…dzania pism.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku komputerowym.
3. Ćwiczenia
" Pozyskiwanie informacji z Internetu i utrwalenie w bazie komputera
oraz na dyskietce i płycie CD.
" Tworzenie skrzynki adresowej poczty elektronicznej.
" Pozyskiwanie i przekazywanie informacji pocztÄ… elektronicznÄ….
" Opracowywanie i zastosowanie arkusza kalkulacyjnego.
" Korzystanie z bazy danych na potrzeby prac biurowych
i korespondencyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
" Adresowanie kopert z wykorzystaniem technik komputerowych.
" Wykonywanie wykresów i tabelarycznych zestawień.
" Opracowywanie multimedialnej prezentacji pracy biurowej.
" Identyfikowanie przepisów dotyczących ochrony pracy na stanowisku
komputerowym.
4. Åšrodki dydaktyczne
Stanowiska komputerowe z oprzyrzÄ…dowaniem.
Specjalistyczne programy komputerowe.
Dyskietki i płyty CD.
Projektor multimedialny.
Ekran ciekłokrystaliczny.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie
uczniów do korzystania z technik informatycznych w pracy biurowej.
Osiągnięcie zaplanowanych w programie celów kształcenia umożliwi
stosowanie efektywnych metod nauczania, takich jak: dyskusja
dydaktyczna, metoda przewodniego tekstu, pokaz z objaśnieniem oraz
ćwiczenia praktyczne.
Ćwiczenia powinny odbywać się w pracowni pracy biurowej,
w 15 osobowych grupach. Stanowiska komputerowe powinny być
wyposażone w specjalistyczne programy wspomagające pracę biurową.
Każdy uczeń powinien mieć zapewnione indywidualne miejsce pracy.
Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na obsługę
klawiatury metodą mnemotechniczną, zachowanie właściwej postawy
oraz stosowanie ćwiczeń relaksacyjnych.
Wszystkie ćwiczenia powinny być również ściśle związane z tematyką
prac biurowych.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie na podstawie ustalonych kryteriów.
Podstawowe metody oceniania osiągnięć uczniów to:
 obserwacja pracy uczniów, prowadzona podczas wykonywania
ćwiczeń,
 sprawdziany ustne i pisemne.
Przedmiotem oceny powinny być przede wszystkim praktyczne
umiejętności wykorzystania technik informatycznych w pracy biurowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Dlatego też nauczyciel powinien opracować czytelne dla ucznia kryteria
oceniania oraz arkusz obserwacji pracy ucznia.
Jeżeli komputerowe stanowiska dydaktyczne podłączone są do sieci
wewnętrznej, uczniowie mogą tworzyć swoje portfolia w zapisie
elektronicznym, a nauczyciel na bieżąco będzie mógł sprawdzać efekty
pracy uczniów, identyfikować błędy i słabe strony oraz dawać wskazówki
dotyczące doskonalenia umiejętności.
Ocena końcowa powinna pozwolić na określenie stopnia przyrostu
umiejętności wykorzystania technik informatycznych w pracy biurowej.
Do sprawdzania osiągnięć uczniów poleca się stosowanie testów
osiągnięć szkolnych, zawierających zróżnicowane zadania otwarte
i zamknięte, sprawdzające poziom wiadomości i umiejętności
praktycznych.
Ocena końcowa powinna uwzględniać wyniki wszystkich metod
sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów,
umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod
nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do
predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
 Jednostka modułowa 419[01].Z1.02
Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- zastosować znaki szczególne i symbole w tekstach pisanych w języku
polskim oraz w językach obcych,
- rozmieścić tytuły i podtytuły w poszczególnych układach tekstu,
- rozmieścić tekst na stronie,
- dobrać sposób wyróżniania tekstu,
- narysować tabelę o typowej i nietypowej strukturze oraz wypełnić jej
pola treścią,
- zaprojektować nietypowy formularz pisma,
- zredagować treść pisma formalnego i okolicznościowego według
przyjętych norm i zasad,
- napisać tekst informacyjny z zastosowaniem odpowiednich technik,
- wkomponować elementy graficzne w tekst,
- napisać tekst dla mediów oraz o charakterze reklamowym,
- napisać tekst o charakterze naukowym,
- założyć strukturę rozdziałów i sporządzić spis treści,
- zastosować zasady etyki podczas wykonywania zadań zawodowych.
2. Materiał nauczania
Zasady pisania tekstu zawierającego znaki szczególne i symbole.
Zasady opracowania nietypowego formularza pisma.
Rodzaje tekstów.
Zasady pisania poszczególnych rodzajów pism i tekstów.
Etyka pracy pracownika biurowego w zakresie sporzÄ…dzania pism oraz
przepisywania tekstów.
3. Ćwiczenia
" Pisanie tekstów polsko- i obcojęzycznych w układzie blokowym
i a linea z wykorzystaniem znaków szczególnych i symboli
" Rozmieszczanie tytułów i podtytułów w poszczególnych układach
tekstu.
" Pisanie tekstu w tabelach.
" Projektowanie wzoru formularza pisma.
" Redagowanie treści pism formalnych i okolicznościowych.
" Pisanie tekstów informacyjnych oraz o charakterze reklamowym
i naukowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
" Zakładanie struktury rozdziałów i sporządzanie spisu treści.
" Opracowywanie i wprowadzanie elementów graficznych do tekstu.
4. Åšrodki dydaktyczne
Stanowiska komputerowe z oprogramowaniem.
SÅ‚owniki ortograficzne.
Przykłady formularzy pism.
Katalogi norm.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu
przygotowanie uczniów do opracowywania tekstów informacyjnych, pism
i dokumentów z wykorzystaniem technik informatycznych.
W procesie nauczania uczenia się należy uwzględniać zasadę
stopniowania trudności, polegającą na kształtowaniu umiejętności
w kolejnych etapach kształcenia w ścisłym związku z umiejętnościami
nabytymi wcześniej. Szczególną uwagę należy zwracać na właściwą
postawę uczniów podczas pracy z komputerem oraz przestrzeganie
zasad metody mnemotechnicznej i doskonalenie jakości i biegłości
pisania.
Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umożliwi zastosowanie
metody pracy z tekstem, metody pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń
praktycznych.
Ćwiczenia powinny być prowadzone w pracowni komputerowej,
w 15 osobowych grupach na indywidualnych stanowiskach
komputerowych.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów.
W ocenie umiejętności praktycznych należy brać pod uwagę:
- pisanie tekstów w układzie graficznym, z uwzględnieniem
marginesów, odpowiedniego kroju i rozmiaru czcionki oraz sposobu
wyrównywania,
- rozmieszczenie tekstu na stronie z uwzględnieniem tytułów,
podtytułów i wyróżników tekstu,
- pisanie tekstu w układzie tabelarycznym i w tabeli,
- wkomponowanie elementów graficznych w tekst,
- sporządzanie spisu treści z wykorzystaniem technik informatycznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
- sporzÄ…dzanie pism na typowym i nietypowym blankiecie
korespondencyjnym.
Podstawową metodą oceniania osiągnięć edukacyjnych powinna być
obserwacja czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Wymaga
to od nauczyciela opracowania czytelnego arkusza obserwacji,
uwzględniającego aktywność uczniów i poziom wykonania ćwiczenia.
Obserwacja powinna być skierowana na:
- organizacjÄ™ stanowiska pracy,
- stosowanie zasad metody mnemotechnicznej,
- pozycjÄ™ podczas pracy na stanowisku komputerowym,
- gospodarowanie materiałami (szczególnie papierem do pisania),
- sposób wykonywania ćwiczenia,
- dokładność i czas wykonania,
- jakość i biegłość pisania,
- umiejętność samokontroli.
Wskazane jest ustawiczne prowadzenie obliczeń wskaz
ników biegłości
i jakości pisania, aby w efekcie końcowym uzyskać wynik około 180
uderzeń na minutę. Jest to standard międzynarodowy, stanowiący
miernik w procesie uznawania kwalifikacji w zakresie biegłości i jakości
pisania tekstów.
Do oceny umiejętności uczniów po zakończeniu realizacji programu
jednostki zaleca się stosowanie testów osiągnięć szkolnych,
zawierających zadania sprawdzające poziom wiadomości i umiejętności
praktycznych.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów,
umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod
nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do
predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
Jednostka modułowa 419[01].Z1.03
Obsługiwanie urządzeń biurowych
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- dobrać sprzęt techniczny do wykonywanego zadania oraz
przygotowywać go do pracy,
- obsłużyć pomocnicze środki techniki biurowej, takie jak: niszczarka
dokumentów, frankownica, urządzenia do składania pism
i kopertowania, gilotyna, bindownica lub sklejarka,
- odebrać i przekazać informacje za pomocą nowoczesnych urządzeń
biurowych,
- obsłużyć środki łączności stosowane w pracy biurowej,
- obsłużyć kserokopiarkę z zastosowaniem wszystkich funkcji,
- zidentyfikować niebezpieczeństwa wynikające z nieprawidłowej
obsługi technicznych środków biurowych,
- usunąć drobne usterki użytkowanych urządzeń biurowych,
- dokonać konserwacji sprzętu biurowego w podstawowym zakresie,
- uzasadnić ekonomiczne aspekty racjonalnego gospodarowania
urządzeniami i materiałami biurowymi.
2. Materiał nauczania
Sprzęt techniczny stosowany w pracy biurowej  podstawowe
i pomocnicze środki techniki biurowej.
Budowa i zasady obsługi technicznych środków wspomagających pracę
biurowÄ…: laminatora biurowego, bindownic, gilotyny biurowej itp.
Podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie obsługi
urządzeń pracy biurowej.
Wymiana materiałów i konserwacja urządzeń.
Zasady racjonalnego wykorzystania urządzeń techniki biurowej.
3. Ćwiczenia
" Dobieranie urządzeń techniki biurowej do wykonywania określonych
zadań i czynności.
" Przygotowywanie urządzeń techniki biurowej do pracy.
" Obsługiwanie podstawowych i pomocniczych urządzeń techniki
biurowej.
" Pisanie tekstu z wykorzystaniem dyktafonu.
" Usuwanie drobnych usterek i konserwowanie urządzeń biurowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
" Identyfikowanie niebezpieczeństw podczas pracy z urządzeniami
techniki biurowej.
" Udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji porażenia prądem lub
skaleczenia.
4. Åšrodki dydaktyczne
Laminator biurowy.
Bindownica.
Urządzenia do składania pism i kopertowania.
Niszczarka dokumentów.
Instrukcje obsługi poszczególnych urządzeń.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie
uczniów do obsługi technicznych środków pracy biurowej. Wszystkie
urządzenia potrzebne do pracy biurowej powinny stanowić wyposażenie
pracowni. Podstawowymi metodami umożliwiającymi osiągnięcie
założonego celu kształcenia, powinny ćwiczenia praktyczne, pokaz
z instruktażem i metoda tekstu przewodniego. Niezbędne jest
wykorzystanie instrukcji obsługi poszczególnych urządzeń.
Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na
umiejętność korzystania z instrukcji obsługi poszczególnych urządzeń
oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w grupach 15-osobowych.
Uczniowie w ramach ćwiczeń mogą wykonywać usługi na rzecz
szkoły, uczniów lub innych przedstawicieli społeczności szkolnej.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów należy
prowadzić systematycznie, na podstawie określonych kryteriów.
Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być
dokonywana na podstawie:
 sprawdzianów ustnych,
 sprawdzianów pisemnych,
 obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń.
Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na
podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory
pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu
jednostki modułowej.
Obserwacja pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń może być
prowadzona przez nauczyciela, jak również przez uczniów, przy pomocy
arkusza obserwacji.
Zadania wykonywane na rzecz  klientów pracowni również mogą
stanowić podstawę do oceny osiągnięć uczniów. Wówczas jednak
wskazane jest, aby nauczyciel najpierw sprawdził przygotowanie ucznia
lub grupy uczniów do wykonania zadania i dopiero po tej diagnozie
wyraził zgodę na wykonanie pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Jednostka modułowa 419[01].Z1.04
Stosowanie języka obcego w pracy biurowej
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- streścić przeczytany tekst oraz opisać dokument tematycznie
zwiÄ…zany z zakresem pracy technika prac biurowych,
- posłużyć się słownictwem związanym z praktyką gospodarczą i pracą
biurową w formułowaniu zdań oraz w sporządzaniu krótkich
rozprawek, z wykorzystaniem poznanych zasad gramatyki,
- przeprowadzić konwersacje z wykorzystaniem podstawowego
słownictwa z zakresu kształcenia zawodowego,
- odebrać i przeprowadzić rozmowę telefoniczną w języku obcym,
- udzielić podstawowych informacji o instytucji, funkcjonowaniu biura
oraz miejscowości,
- powitać i zaanonsować gościa oraz przedstawić osoby uczestniczące
w spotkaniu,
- opisać charakter pracy biurowej (pisemnie i ustnie),
- sporządzić proste pisma, dokumenty i notatki służbowe,
charakterystyczne dla pracy biurowej (szczególnie w sekretariacie),
- zredagować list i pisma na potrzeby korespondencji z klientem
obcojęzycznym,
- posłużyć się obcojęzycznymi instrukcjami i oprogramowaniem.
2. Materiał nauczania
SÅ‚ownictwo z zakresu funkcjonowania jednostki organizacyjnej i biura
oraz rynku pracy.
Rozmowy telefoniczne.
Informacje o miejscu pracy, miejscowości i kraju.
Konwersacje z klientem obcojęzycznym obcokrajowcem.
Powitanie gości w sekretariacie firmy.
Podstawowe zwroty oraz zasady redagowania korespondencji w języku
obcym.
Dokumentacja osobowa towarzyszÄ…ca procesowi poszukiwania pracy
(curriculum vitae oraz listy motywacyjne).
3. Ćwiczenia
" Czytanie i rozumienie tekstu oraz konwersacje o tematyce biurowej.
" Charakteryzowanie zadań pracowników biurowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
" Powitanie i anonsowanie gości.
" Przyjmowanie i wywoływanie rozmów telefonicznych.
" Redagowanie listów i pism urzędowych.
" Sporządzanie pism, sprawozdań i notatek służbowych.
" Identyfikowanie słownictwa z zakresu przepisów dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy biurowej.
" Korzystanie z materiałów pomocniczych: słowników, opracowań
specjalistycznych, Internetu.
" Wyciąganie wniosków z informacji zawartych w tekście.
" Analizowanie przepisów prawa dotyczących pracy biurowej.
" Wykonywanie testów słownikowych z zakresu znajomości terminologii
zawodowej.
" Wyszukiwanie artykułów o tematyce zawodowej w Internecie.
" Sporządzanie notatek z lektury tekstów.
" Tłumaczenie tekstów zawodowych na język obcy.
" Tłumaczenie tekstów zawodowych z języka obcego na język polski.
4. Åšrodki dydaktyczne
Czasopisma merytorycznie związane z wykonaniem ćwiczeń
skierowanych na czytanie, rozumienie i konwersacje w poszczególnych
obszarach tematycznych  obco- i polskojęzyczne.
Magnetowid.
Programy komputerowe i filmy dydaktyczne z serii  Język obcy
w biznesie .
Kamera wideo.
Magnetofon.
Aparaty telefoniczne.
Rzutnik pisma.
SÅ‚owniki.
Instrukcje obsługi biurowych urządzeń technicznych (w wersji polskiej
i obcojęzycznej).
Przewodniki prowadzenia korespondencji w języku obcym.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Zakres treści programowych jednostki modułowej obejmuje działania
uczniów zmierzające do praktycznego posługiwania się językiem obcym
zawodowym poprzez rozwijanie integracji dwóch sprawności
językowych: czytania ze zrozumieniem i pisania. Nabywaniu
umiejętności językowych powinien służyć kontakt z autentycznymi
wypowiedziami pisemnymi. Po zakończeniu realizacji programu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
jednostki uczeń powinien porozumieć się pisemnie
w sytuacjach typowych, związanych z obszarem jego zadań
zawodowych.
Wskazane jest, aby zajęcia były prowadzone w porozumieniu
z pozostałymi nauczycielami kształcącymi w zawodzie, w celu
skorelowania materiału nauczania i tematyki ćwiczeń. Uczniowie powinni
otrzymywać do opracowania lub przetłumaczenia materiały
wykorzystywane podczas realizacji innych modułów.
Mając na celu przygotowanie uczniów do samodzielnego zdobywania
i wykorzystywania wiedzy, należy kształtować umiejętność posługiwania
się różnymi z
ródłami informacji, słownikami, czasopismami i prasą
obcojęzyczną, a w tym umiejętność czytania ze zrozumieniem,
problematyzowania odczytanego tekstu i hierarchizowania jego treści,
streszczania, sporządzania notatki. Należy położyć również nacisk na
sprawne korzystanie z Internetu (wyszukiwarki, poczty elektronicznej).
Umiejętność posługiwania się różnymi z
ródłami informacji mogą rozwijać
przygotowywane przez uczniów referaty  indywidualne wystąpienia na
dany temat, streszczenia problematyki dokumentów i artykułów
zawodowych.
Do osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia proponuje się
stosować indywidualne i grupowe projekty na zadany temat oraz
ćwiczenia praktyczne przy komputerze. Ćwiczenia indywidualne,
związane głównie z tłumaczeniami i korzystaniem z Internetu, powinny
być dostosowane do poziomu umiejętności językowych uczniów.
Na początku każdych zajęć nauczyciel powinien przedstawić uczniom
ich cele. Poszczególne elementy zajęć oraz ćwiczenia powinny być
zawsze podsumowane przez nauczyciela. Zajęcia powinny być
realizowane w pracowni komputerowej z dostępem do Internetu i poczty
elektronicznej, w grupach do 15 osób. Podczas zajęć w pracowni każdy
uczeń w grupie powinien mieć do dyspozycji zestaw komputerowy
z odpowiednim oprogramowaniem.
Wskazane jest, aby językiem stosowanym w praktyce zawodowej był
język angielski, jako powszechnie uznany za  język biznesu . Nie
wyklucza się jednak prowadzenia dwóch języków obcych, szczególnie w
szkole policealnej, do której trafić może młodzież ze znajomością
ogólnych podstaw różnych języków obcych. W takiej sytuacji rodzaj
języka może stanowić kryterium podziału na grupy. Przy podbudowie
tego samego języka obcego, kryterium podziału uczniów na grupy może
stanowić stopień zaawansowania w znajomości języka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Ocenie powinna
podlegać zdolność rozumienia i budowania poprawnych pod względem
językowym wypowiedzi.
Kontrolując stopień rozwoju sprawności czytania ze zrozumieniem,
proponuje się stosować następujące techniki:
- zaznaczanie wypowiedzi prawdziwej/fałszywej,
- odpowiedzi na pytania do tekstu dotyczące informacji ogólnych
i szczegółowych,
- wybór zdania najlepiej oddającego/charakteryzującego tekst,
- dobór tytułu do tekstu,
- porządkowanie rozsypanych zdań tak, aby stanowiły spójny tekst,
- pisemne streszczanie tekstu.
W wypowiedziach pisemnych oceniać należy poprawność leksykalną
i gramatyczną, styl, zgodność wypowiedzi z tematem oraz ortografię.
Realizowane indywidualnie lub zespołowo projekty powinny być
oceniane według kryteriów poprawności językowej, kreatywności,
wartości estetycznej, dociekliwości. Ważne jest, aby nauczyciel
premiował każdą samodzielną pracę ucznia, jego inicjatywę
w poszerzaniu wiedzy, dodatkowe wiadomości związane
z obcojęzycznym słownictwem zawodowym. Konieczne jest częste
wykonywanie przez uczniów ćwiczeń związanych z wyszukiwaniem
informacji w różnych z
ródłach. Opracowania dotyczące zebranych
informacji powinny być systematycznie sprawdzane przez nauczyciela.
W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki
wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
Moduł 419[01].Z2
Organizacja i funkcjonowanie biura
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- charakteryzować strukturę jednostki organizacyjnej,
- projektować organizację stanowiska pracy biurowej zgodnie
z wymaganiami ergonomii,
- organizować i oceniać efekty pracy w komórkach administracyjno-
-biurowych,
- organizować pracę sekretariatu przedsiębiorstwa,
- prowadzić sekretariat przedsiębiorstwa,
- podejmować decyzje w powierzonym zakresie,
- interpretować i stosować zarządzenia regulujące prace
administracyjno-biurowe w jednostce organizacyjnej,
- opracowywać i przekazywać informacje w powierzonym zakresie,
- prowadzić rozmowy telefoniczne w języku polskim i obcym,
- prowadzić ewidencję i rozliczanie rozmów telefonicznych,
- prowadzić prace biurowo-kancelaryjne,
- zarządzać informacją i dokumentacją kancelaryjną,
- porządkować, prowadzić i archiwizować powierzoną dokumentację
i akta organizacji,
- opracowywać i doskonalić system obiegu dokumentacji,
- przygotowywać i organizować narady, zebrania, konferencje,
- sporządzać protokoły, sprawozdania i notatki służbowe z narad,
konferencji i zebrań,
- dbać o pozytywny wizerunek firmy,
- stosować zasady kultury w kontaktach z przełożonymi, pracownikami
i interesantami,
- wykazywać wpływ motywacji na aktywność jednostki,
- uzasadniać wpływ aktywności własnej na rozwój osobowości,
- określać rolę społeczną pracownika w biurze,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol Orientacyjna
jednostki Wykaz jednostek modułowych liczba godzin
modułowej na realizację
419[01].Z2.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
40
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
419[01].Z2.02 Prowadzenie korespondencji 160
419[01].Z2.03 Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów 72
419[01].Z2.04 Organizowanie pracy w sekretariacie 108
419[01].Z2.05 Obsługa klienta 164
Razem 544
3. Schemat układu jednostek modułowych
Moduł 419[01].Z2
Organizacja i funkcjonowanie
biura
419[01].Z2.01
Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska
419[01].Z2.02 419[01].Z2.04
Prowadzenie Organizowanie pracy
korespondencji w sekretariacie
419[01].Z2.03
ZarzÄ…dzanie informacjÄ… 419[01].Z2.05
i obiegiem dokumentów Obsługa klienta
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
4. Literatura
Bogusławska T.: Praca biurowa  część 2: Praca w nowoczesnym
biurze. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003
Boratyński J., Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo Pracy.
Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 2003
Chwałek J.: Obsługa klienta. Jakość usług. WSiP S.A., Warszawa 2003
Gutowska L.: Sekretarka z klasÄ…. Wydawnictwo Prawno-Ekonomiczne
INFOR, Warszawa 1998
Komosa A.: Technika biurowa. Ekonomik, Warszawa 1999
Le Robert N.: Angielski współczesny słownik tematyczny. Wydawnictwo
REA, Warszawa 2002
Mirecka E.: Wyszukiwanie, selekcjonowanie i gromadzenie informacji.
Część 1. WSiP SA, Warszawa 2003
Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Gdańsk 2003
Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. WSiP, Warszawa 2003
Sarna P.: Kultura zawodu dla ekonomistów. eMPi2, Poznań 1998
Wiszniewski A.: Sztuka pisania. Videograf II sp. z o.o., Katowice 2003
Wiśniewska M.: Technika biurowa. eMPi2, Poznań 1999
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
Jednostka modułowa 419[01].Z2.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- wyszukać akty prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,
przepisów przeciwpożarowych oraz ochrony środowiska,
- scharakteryzować podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny
pracy,
- zidentyfikować czynniki warunkujące bezpieczeństwo i higienę pracy
biurowej,
- rozróżnić przyczyny i skutki zagrożeń w środowisku pracy biurowej,
- scharakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa
przeciwpożarowego oraz postępowania w razie pożaru,
- scharakteryzować wymagania ergonomii na stanowisku pracy,
- udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach,
- wskazać warunki i zasady służące ochronie środowiska pracy,
- dokonać analizy wybranych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
2. Materiał nauczania
Podstawowe zasady i zadania bezpieczeństwa i higieny pracy.
Czynniki bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zasady i kierunki kształtowania poczucia bezpieczeństwa i higieny pracy
w miejscu pracy.
Ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego
w zakładzie pracy, ze szczególnym uwzględnieniem charakteru pracy
biurowej.
Przyczyny wypadków i pożarów w zakładzie pracy.
Wymagania ergonomii.
Zasady udzielania pierwszej pomocy.
Istota ochrony środowiska w miejscu pracy.
Cele i zadania ochrony środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem
charakteru pracy biurowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
3. Ćwiczenia
" Interpretowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
" Rozpoznawanie zadań służących zapewnieniu bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy.
" Identyfikowanie zagrożeń w miejscu pracy biurowej i przyczyn ich
powstawania.
" Analizowanie społecznych i ekonomicznych następstw
nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
" Wykonywanie sztucznego oddychania zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi
procedurami.
4. Åšrodki dydaktyczne
Rzutnik pisma, ekran ciekłokrystaliczny, magnetowid, komputer.
Kodeks pracy (Dział X  Bezpieczeństwo i higiena pracy).
Ustawa Prawo ochrony środowiska.
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej.
Komplet foliogramów, przezroczy lub prezentacja multimedialna
wspomagajÄ…ca organizacjÄ™ procesu dydaktycznego.
Wyposażenie do nauki udzielania pierwszej pomocy.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
w środowisku pracy. Podczas realizacji programu nauczania należy
zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia
w pracy zawodowej oraz nieprawidłowości i zagrożenia, które mogą
wystąpić w procesie pracy, a także na wymagania ergonomii na
stanowisku pracy.
Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować
aktywizujÄ…ce metody nauczania: inscenizacji, sytuacyjnÄ…, dyskusjÄ™
dydaktyczną, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych
z zastosowaniem środków ochrony indywidualnej i odpowiedniego
sprzętu.
Metoda tekstu przewodniego wymaga przygotowania materiałów do
wykonania ćwiczeń, np.: pytań prowadzących i formularzy do
wypełnienia. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien być specjalistą
z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
Program jednostki modułowej należy realizować w odpowiednio
wyposażonej pracowni w 15 osobowych grupach.
Podczas ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności
rozpoznawania i stosowania sprzętu przeciwpożarowego, wykonywania
czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy osobom
poszkodowanym w wypadkach. Konieczne jest uświadomienie uczniom,
że ochrona zdrowia i życia człowieka w środowisku pracy jest
zagadnieniem nadrzędnym.
5. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno być prowadzone
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.
Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje się
stosowanie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów
dydaktycznych. Wiadomości teoretyczne niezbędne do wykonania
ćwiczeń praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów
osiągnięć szkolnych. Proponuje się sprawdzanie umiejętności
praktycznych przez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia
podczas ćwiczeń oraz stosowanie sprawdzianów praktycznych
z zadaniami typu próba pracy. Obserwując czynności ucznia podczas
wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny pracy, należy zwrócić uwagę
na:
- organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii,
- wykonywanie pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny
pracy,
- udzielanie pierwszej pomocy,
- stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych.
Kontrolę poprawności wykonywania ćwiczeń należy prowadzić
w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić
wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza
oceny postępów. Potem kontroli powinien dokonać nauczyciel według
tego samego arkusza.
Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być
poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie jednostki
modułowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60
Jednostka modułowa 419[01].Z2.02
Prowadzenie korespondencji
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- scharakteryzować pisma stosowane w korespondencji wewnętrznej
i zewnętrznej,
- dobrać blankiety do rodzaju sporządzanych pism,
- rozmieścić poszczególne elementy pisma,
- zaadresować kopertę w sposób klasyczny i z wykorzystaniem
komputera,
- sporządzić pisma charakterystyczne dla korespondencji handlowej
oraz wewnętrznej przedsiębiorstwa,
- utworzyć bazę do korespondencji seryjnej oraz scalać dane
z dokumentem,
- opracować protokół, sprawozdanie i notatkę służbową.
2. Materiał nauczania
Cel, zadania i rodzaje korespondencji.
Rodzaje blankietów występujących w korespondencji według Polskiej
Normy, układu amerykańskiego i europejskiego.
Elementy składowe pism i zasady ich rozmieszczania.
Rodzaje pism występujących w korespondencji handlowej i wewnętrznej
przedsiębiorstwa oraz zasady ich redagowania.
Zasady prowadzenia i obiegu korespondencji.
Sposoby i zasady adresowania kopert.
Korespondencja seryjna.
Korespondencja z zastosowaniem poczty elektronicznej.
Formuły grzecznościowe stosowane w korespondencji krajowej
i zagranicznej.
Protokoły, sprawozdania i notatki służbowe.
3. Ćwiczenia
" Identyfikowanie różnic w sporządzaniu pism do korespondencji
krajowej i zagranicznej.
" SporzÄ…dzanie pism charakterystycznych dla korespondencji
handlowej w poszczególnych fazach transakcji kupna-sprzedaży,
według przyjętych zasad i norm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
61
" SporzÄ…dzanie pism charakterystycznych dla korespondencji
wewnętrznej:
" Przygotowywanie pisma do wysłania.
" Adresowanie kopert różnego formatu w sposób klasyczny oraz
z wykorzystaniem komputera.
" Tworzenie bazy do korespondencji seryjnej oraz scalanie danych
z dokumentem.
4. Åšrodki dydaktyczne
Typowe formularze blankietów korespondencyjnych.
Normy Polskie, europejskie i amerykańskie dotyczące prowadzenia
korespondencji handlowej.
Instrukcje kancelaryjne.
Pakiet programów biurowych.
Wzory typowych pism i dokumentów stosowanych w korespondencji
zewnętrznej i wewnętrznej.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy zwracać
uwagę na kształtowanie umiejętności poprawnego sporządzania pism
stosowanych w korespondencji wewnętrznej i zewnętrznej oraz
opracowywania protokołów, sprawozdań i notatek służbowych.
W procesie nauczania zaleca siÄ™ stosowanie aktywizujÄ…cych metod
nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda sytuacyjna oraz
metody tekstu przewodniego i ćwiczeń. Zajęcia edukacyjne powinny być
prowadzone w 15 osobowych grupach, w odpowiednio wyposażonej
pracowni techniki pracy biurowej. Ćwiczenia powinny być wykonywane
indywidualnie i w 2-3 osobowych zespołach. Protokoły
i sprawozdania mogą być sporządzane na podstawie rzeczywistych
zdarzeń w szkole lub w zespole klasowym albo z wykorzystaniem
inscenizacji lub opisu sytuacji.
Osiągnięcie zaplanowanych celów jest możliwe po zrealizowaniu
programów jednostek modułowych Z1.01 i Z1.02.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.
Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być
dokonywana za pomocÄ…:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
62
 sprawdzianów ustnych,
 sprawdzianów pisemnych,
 obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń.
Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na
podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory
pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne
zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu
jednostki modułowej. Obserwacja pracy uczniów w czasie wykonywania
ćwiczeń powinna być prowadzona przy pomocy arkusza obserwacji
i powinna uwzględniać aktywność uczniów i poziom wykonania ćwiczeń.
Nauczyciel powinien na bieżąco identyfikować słabe strony wykonanych
zadań i motywować uczniów do doskonalenia ważnych dla technika
prac biurowych umiejętności zawodowych. Do oceny umiejętności
uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki zaleca się
stosowanie testów osiągnięć szkolnych, zawierających zadania
sprawdzające poziom wiadomości i umiejętności praktycznych.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów,
umożliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania,
organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do predyspozycji
i możliwości poznawczych uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
63
Jednostka modułowa 419[01].Z2.03
Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
 wyodrębnić elementy struktury informacji,
 rozróżnić nośniki informacji najczęściej występujących w biurze,
 wyjaśnić istotę i zakres zarządzania informacją wewnątrz instytucji,
 odebrać i przekazać informacje za pomocą nowoczesnych urządzeń
biurowych;
 wykorzystać instrukcję kancelaryjną do ustalenia obiegu pism
i dokumentów,
 pozyskać i dokonać selekcji informacji,
 zaklasyfikować informacje według różnych kryteriów,
 zarejestrować sprawy i oznakować je,
 zarejestrować pisma w dzienniku korespondencyjnym,
 zaklasyfikować akta spraw, stosując klasyfikację dziesiętną,
 zaklasyfikować akta spraw według kategorii archiwalnych,
 zaklasyfikować materiały archiwalne do likwidacji lub konserwacji.
 przygotować akta do archiwizowania,
 wykonać typowe czynności związane z porządkowaniem,
prowadzeniem i archiwizowaniem powierzonej dokumentacji i akt
jednostki organizacyjnej.
2. Materiał nauczania
Informacja jako główny produkt pracy biurowej.
y
ródła informacji.
Etapy obiegu informacji.
Instrukcja kancelaryjna.
System kancelaryjny dziennikowy i bezdziennikowy.
Rodzaje akt i ich znaczenie.
Rzeczowy wykaz akt.
Organizacja obiegu dokumentów  ewidencja, udostępnianie,
przechowywanie.
Przechowywanie akt bieżących i archiwalnych.
Zasady archiwizowania akt.
Archiwum zakładowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
64
3. Ćwiczenia
" Ustalanie z
ródeł pozyskiwania informacji.
" Pozyskiwanie, selekcjonowanie i klasyfikowanie informacji.
" Przetwarzanie i przekazywanie informacji.
" Ustalanie drogi obiegu dokumentu z wykorzystaniem instrukcji
kancelaryjnej.
" Rejestrowanie pism wpływających i wysyłanych w systemie jedno-
i dwudziennikowym.
" Rozróżnianie dokumentów biurowych, akt i dokumentacji.
" Przyporządkowywanie pism i dokumentów do odpowiedniej klasy
rzeczowego wykazu akt.
" Klasyfikowanie akt archiwalnych z punktu widzenia czasu ich
przechowywania i ich oznakowanie.
" Przygotowywanie akt do archiwizowania.
" Zabezpieczanie akt przed zniszczeniem.
" Brakowanie akt archiwalnych.
4. Åšrodki dydaktyczne
Normy polskie dotyczÄ…ce ewidencjonowania i przechowywania akt.
Instrukcje kancelaryjne.
Niszczarka dokumentów.
Laminatory.
Taśmy klejące.
Teczki i segregatory.
Dzienniki kancelaryjne.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie
uczniów do pozyskiwania, selekcjonowania i przekazywania informacji,
do korzystania z instrukcji kancelaryjnej, porzÄ…dkowania pism
i dokumentów oraz przygotowywania akt do archiwizacji. Program
jednostki modułowej powinien być realizowany w korelacji z programem
jednostek Z1.02 i Z1.03.
W procesie nauczania-uczenia siÄ™ zaleca siÄ™ stosowanie metod
aktywizujących oraz metody projektów, metody tekstu przewodniego
i ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia powinny być prowadzone
w odpowiednio wyposażonej pracowni w 15 osobowych grupach.
Wskazane jest, aby uczniowie pracowali zarówno indywidualnie,
jak i w 2-3 osobowych zespołach. W planowaniu i organizacji pracy
warto uwzględnić również metodę projektów, np.: do rozpoznania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
65
dokumentów biurowych, akt i dokumentacji w wybranym zakładzie pracy
lub w szkole. Zespół realizujący projekt może przygotować ciekawy
materiał do ćwiczeń związanych z klasyfikacją pism, dokumentów i akt
oraz ich znakowania.
Ciekawą formą zajęć może być wycieczka dydaktyczna do archiwum
oraz spotkanie z pracownikiem sekretariatu szkoły.
Dla ukształtowania umiejętności konserwowania akt można
wykorzystać stare, zniszczone akta szkolne, które uczniowie
odpowiednio zabezpieczÄ… i przygotujÄ… do archiwizowania.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.
W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy
zwracać szczególną uwagę na:
 pozyskiwanie, przetwarzanie, przekazywanie oraz przechowywanie
informacji,
- ustalanie drogi obiegu dokumentów, zgodnie z instrukcją
kancelaryjnÄ… oraz rodzajem informacji,
- rejestrowanie spraw i pism,
- klasyfikowanie akt i dokumentów do przechowywania
i archiwizowania,
- przygotowanie akt do archiwizowania,
- konserwowanie akt i dokumentów i zabezpieczanie ich przed
zniszczeniem.
Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być
dokonywana na podstawie:
 sprawdzianów ustnych,
 sprawdzianów pisemnych,
 obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń,
Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na
podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory
pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne
zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu
jednostki modułowej. Wykonane przez uczniów projekty powinny być
oceniane na etapie planowania, realizacji oraz prezentacji.
Obserwację pracy uczniów w czasie ćwiczeń nauczyciel powinien
prowadzić przy pomocy arkusza obserwacji. Nauczyciel powinien na
bieżąco identyfikować słabe strony wykonanych czynności i motywować
uczniów do doskonalenia ważnych dla technika prac biurowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
66
umiejętności zawodowych. Ocena końcowa może być przeprowadzona
za pomocą testu osiągnięć szkolnych, zawierającego zróżnicowane
zadania otwarte i zamknięte sprawdzające wiadomości i umiejętności
praktyczne uczniów.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów
umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod
nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do
predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
67
Jednostka modułowa 419[01].Z2.04
Organizowanie pracy w sekretariacie
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- przedstawić graficznie strukturę jednostki organizacyjnej,
- scharakteryzować podstawowe funkcje i zadania poszczególnych
komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa,
- wyszczególnić podstawowe funkcje i zadania sekretariatu,
- zidentyfikować role społeczne pracownika w sekretariacie,
- wyjaśnić podstawowe zasady organizacji stanowiska pracy biurowej
w sekretariacie,
- scharakteryzować rodzaje zarządzeń regulujących pracę komórek
administracyjno-biurowych w jednostce organizacyjnej,
- dobrać odpowiedni strój do pracy w sekretariacie,
- zadbać o wygląd zewnętrzny i higienę osobistą,
- scharakteryzować podstawowe zadania i zachowania pracowników
sekretariatu podczas organizacji zebrań oraz przyjmowania gości,
- zaplanować podróż służbową,
- zidentyfikować uprawnienia do podejmowania decyzji,
- zaplanować czas pracy i zadania przełożonego,
- podjąć decyzje w powierzonym zakresie,
- ocenić efekty pracy w sekretariacie.
2. Materiał nauczania
Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa.
Funkcje i zadania sekretariatu.
Wyposażenie i charakterystyka stanowiska pracy biurowej
w sekretariacie.
Podstawowe zadania i kwalifikacje pracowników sekretariatu.
Europejskie i światowe standardy wymagań w odniesieniu do
pracowników sekretariatu.
WyglÄ…d i higiena pracownika sekretariatu.
Obieg korespondencji.
Zasady prowadzenia rozmów telefonicznych oraz ich rozliczanie.
Obsługa poczty komputerowej.
Obsługa zebrań, narad i konferencji.
Organizacja i obsługa wizyt służbowych oraz spotkań z kontrahentami.
Podróże służbowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
68
ZarzÄ…dzanie czasem pracy.
Organizacja pracy przełożonego.
Proces podejmowania decyzji.
Odpowiedzialność i etyka pracy w sekretariacie.
Mierniki efektywności pracownika sekretariatu.
3. Ćwiczenia
" Identyfikowanie sekretariatu w strukturze organizacyjnej jednostki.
" Charakteryzowanie podstawowych funkcji i zadań sekretariatu.
" Projektowanie organizacji stanowiska pracy biurowej w sekretariacie.
" Analizowanie zadań i kwalifikacji pracowników sekretariatu.
" Projektowanie wizerunku pracownika sekretariatu.
" Wykonywanie dziennego makijażu.
" Przygotowywanie konferencji.
" Powitanie oraz przyjmowanie gości.
" Nakrycie stołu i przygotowanie poczęstunku.
" Opracowanie harmonogramu pracy przełożonego.
4. Åšrodki dydaktyczne
Schematy struktur organizacyjnych przedsiębiorstw i instytucji.
Regulaminy pracy sekretariatu.
Film lub prezentacja na temat wyposażenia i organizacji sekretariatu.
Żurnale mody.
Lusterka i kosmetyki.
Teksty przewodnie.
Meble modułowe.
Film dydaktyczny  Synergii pt.:  Savoir vivre w biurze i nie tylko .
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie
uczniów do organizowania pracy sekretariatu w jednostce
organizacyjnej. Program obejmuje zagadnienia dotyczÄ…ce
organizowania stanowiska pracy biurowej w sekretariacie, planowania
zadań i czasu pracy, obsługi podróży służbowych spotkań i konferencji
oraz kreowania wizerunku pracownika sekretariatu.
W procesie kształcenia zaleca się stosowanie aktywizujących metod
nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, gry
dydaktyczne oraz ćwiczenia.
Praktyczne umiejętności mogą być kształtowane podczas wykonywania
zadań użytecznych dla pracy sekretariatu szkoły lub dotyczących
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
69
codziennych i okazjonalnych zdarzeń występującym w życiu szkoły, na
przykład:
 przygotowanie i zorganizowanie spotkania z rodzicami,
 projektowanie wycieczki klasowej,
 nakrywanie stołu podczas uroczystości klasowych (wigilia, dyskoteka,
zakończenie roku szkolnego).
Ćwiczenia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposażonej
pracowni w 15 osobowych grupach.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.
W procesie oceniania należy uwzględnić umiejętności wynikające
z zaplanowanych celów kształcenia, a w szczególności:
- zaprojektowanie zmian w aranżacji sekretariatu szkoły,
- opracowanie propozycji obiegu korespondencji w wybranej
organizacji,
- zorganizowanie i obsługę ważnych spotkań i wydarzeń szkoły lub
klasy (posiedzenia rady pedagogicznej, zebrania z rodzicami, narady
kadry kierowniczej, wizyty ważnych gości, ważne narady klasowe).
Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być
dokonywana na podstawie:
 sprawdzianów ustnych,
 sprawdzianów pisemnych,
 obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń,
Obserwacja pracy uczniów powinna być prowadzona przy pomocy
arkusza obserwacji, ustalonych kryteriów oceniania uwzględniających
umiejętności praktyczne oraz postawy i zachowanie. Obserwację
wykonywanych prac powinien również prowadzić zespół uczniów, który
opracowuje raport oraz wnioski dotyczące oceny jakości wykonanego
zadania.
Ocena końcowa powinna uwzględniać wyniki wszystkich metod
sprawdzania osiągnięć uczniów stosowanych przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
70
Jednostka modułowa 419[01]Z2.05
Obsługa klienta
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- określić czynniki psychologiczne, warunkujące powstawanie relacji
międzyludzkich,
- zaklasyfikować klienta do odpowiedniej grupy interesantów,
- zidentyfikować potrzeby klienta,
- rozróżnić formy i metody obsługi klienta,
- zastosować zasady kultury w kontaktach z przełożonymi,
pracownikami i interesantami,
- scharakteryzować zasady komunikowania się z klientem,
- rozpoznać czynniki wpływające na powstawanie barier w procesie
komunikowania siÄ™ z klientem sekretariatu,
- przeprowadzić rozmowę telefoniczną z  trudnym klientem,
- zidentyfikować sytuacje konfliktowe,
- dobrać odpowiedni sposób rozwiązania konfliktu wynikającego
z niewłaściwej obsługi,
- przeprowadzić negocjacje doprowadzające do konsensusu,
- zidentyfikować stres wynikający z nieporozumienia z klientem lub
z  wypalenia zawodowego,
- dokonać oceny jakości obsługi klienta.
2. Materiał nauczania
Podstawy psychologii ogólnej i społecznej.
Typy indywidualnych i instytucjonalnych klientów sekretariatu.
Sylwetka klienta i jego potrzeby.
Proces komunikowania się w obsłudze klienta.
Znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
Pisemna komunikacja z klientem.
Telefoniczna komunikacja z klientem.
Zasady przeprowadzania spotkań i rozmów z klientami.
Kultura osobista pracownika sekretariatu.
Zasady obsługi klienta. Umiejętność słuchania i mówienia w obsłudze
klienta.
Sytuacja konfliktowa i konflikt.
Zasady i etapy rozwiÄ…zywania konfliktu.
Negocjacje na drodze dochodzenia do konsensusu.
Stres w warunkach pracy oraz techniki jego pokonywania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
71
Osobowość sekretarki a wizerunek organizacji.
Ocena jakości obsługi klienta biura i sekretariatu.
3. Ćwiczenia
" Analizowanie znaczenia komunikacji werbalnej i niewerbalnej
w kontakcie z klientem.
" Identyfikowanie barier w procesie komunikowania siÄ™.
" Rozpoznawanie przyczyn powodujÄ…cych konflikty w relacji:
sekretarka klient.
" Dobieranie technik skutecznego porozumiewania siÄ™ z klientem na
drodze rozwiązywania konfliktów.
" Prowadzenie negocjacji w celu rozwiÄ…zania konfliktu.
" Rozpoznawanie objawów stresu oraz poszukiwanie sposobów
radzenia sobie ze stresem.
" Porównywanie rezultatów obsługi klienta z obowiązującymi
procedurami i standardami postępowania.
" Analizowanie ekonomicznych i społecznych następstw niewłaściwej
postawy pracowników biura i sekretariatu.
4. Åšrodki dydaktyczne
Scenariusze gier dydaktycznych.
Arkusze obserwacji.
Filmy dydaktyczne na temat komunikacji niewerbalnej.
Materiały wizualne ilustrujące formy zachowania w relacjach
międzyludzkich.
Czasopisma specjalistyczne.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu
rozwijanie umiejętności komunikowania się, radzenia sobie w sytuacjach
konfliktowych oraz prowadzenia negocjacji. Zawarte w programie
umiejętności społeczne są niezbędne technikowi prac biurowych do
nawiązywania kontaktów z klientami oraz układania właściwych relacji
międzyludzkich. W procesie kształcenia zaleca się stosowanie
aktywizujÄ…cych metod nauczania, takich jak: gry dydaktyczne, dyskusje
dydaktyczne, metoda przypadków oraz ćwiczenia. Zajęcia edukacyjne
powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach, z podziałem na 2-3
osobowe zespoły. Zespoły mogą wykonywać te same lub odmienne
zadania. Zajęcia powinny być poprzedzone ustaleniem norm
zachowania w grupie, sposobu wyrażania własnych myśli,
wykorzystania czasu na wypowiedzi oraz zasad autoprezentacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
72
Współpraca w grupie powinna odbywać się w atmosferze partnerstwa,
otwartości i zaufania.
Wskazane jest wykorzystanie filmów dydaktycznych, tablic
poglądowych, poradników i instrukcji, pozatekstowych z
ródeł informacji.
Przy zastosowaniu metody inscenizacji dla ukazania relacji
w kontaktach: sekretarka  klient, wskazane jest wykorzystanie kamery
wideo. Zarejestrowany materiał filmowy stanowi doskonałe z
ródło
identyfikowania barier w procesie komunikowania siÄ™ oraz informacji
o mocnych i słabych stronach rozmów z klientami.
Nauczyciel kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniów
powinien udzielać im pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych
z realizacją zadań, sterować tempem pracy z uwzględnieniem
predyspozycji oraz doświadczeń uczniów.
6. Propozycje metod sprawdzenia i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. W procesie
oceniania należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi,
właściwe stosowanie pojęć poprawność wnioskowania. Systematyczna
kontrola i ocena powinna aktywizować i motywować do pracy zarówno
uczniów jak i nauczycieli.
Ocena zakresu i poziomu nabytych umiejętności może być
dokonywana na podstawie:
 sprawdzianów ustnych i pisemnych,
 testów osiągnięć szkolnych,
 obserwacji zachowań uczniów podczas ćwiczeń.
Obserwując zachowanie uczniów podczas ćwiczeń należy zwracać
uwagÄ™ na:
 sposób pełnienia określonych ról społecznych związanych z procesem
komunikowania się (np. nadawcy komunikatu, słuchacza, obserwatora,
inspiratora, naśladowcy, oponenta, przewodniczącego zebrania itp.),
 jakość wykonywanych czynności intelektualnych, sensorycznych
i psychomotorycznych,
 umiejętność współpracy w grupie,
 aktywność na zajęciach,
 przestrzeganie reguł postępowania obowiązujących w grupie.
Bardzo pomocne, zwłaszcza przy diagnozowaniu postaw
i umiejętności społecznych, mogą być testy psychologiczne, arkusze
obserwacji ze skalą ocen, zestawy kryteriów i norm oceniania oraz
arkusze samooceny i ocen uczniowskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
73
W ocenie końcowej należy brać pod uwagę wyniki wszystkich,
stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
74
Moduł 419[01].Z3
Podstawy aktywności zawodowej
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- identyfikować z
ródła informacji o zawodzie,
- charakteryzować miejsce i zakres prac biurowych,
- planować ścieżkę kariery zawodowej technika prac biurowych,
- rozpoznawać możliwości samozatrudnienia na lokalnym rynku pracy,
- rozpoznawać i charakteryzować etapy aktywnego poszukiwania
pracy.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol Orientacyjna
jednostki Wykaz jednostek modułowych liczba godzin
modułowej na realizację
419[01].Z3.01 Planowanie kariery zawodowej 20
419[01].Z3.02 Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia 44
Razem 64
3. Schemat układu jednostek modułowych
Moduł 412[01].Z3
Podstawy aktywności
zawodowej
419[01].Z3.02
419[01].Z3.01
Poszukiwanie pracy
Planowanie kariery
i podejmowanie
zawodowej
zatrudnienia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
75
4. Literatura
Cisowski J., Ledwoch K., Rybarska A., SokoÅ‚a A., SokoÅ‚a D., ·Soswa K.:
Sam prowadzę własną firmę. INFORMER S.C., Tarnowskie Góry 2000
Cyrson E. (red.): Kompendium wiedzy o gospodarce. Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa  Poznań 1996
Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik s.c., Warszawa
2002
Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa
w warunkach gospodarki rynkowej. Cz. 1. Wydawnictwo REA,
Warszawa 2003
Moscovici S. (red.): Psychologia społeczna w relacji JA  inni. WSiP,
Warszawa 1998
Nickels W.G.: Zrozumieć biznes. Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1995
Oldham J.M., Morris L.B.: Twój psychologiczny autoportret. Jacek
Santorski & CO, Warszawa 2002
Safin K.: Zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej, Wrocław 2003
Sepkowska Z.: Przedsiębiorczość. Kreowanie ról na rynku pracy. WSiP
SA, Warszawa 1999
Tyszka T.: Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji.
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
76
Jednostka modułowa 419[01].Z3.01
Planowanie kariery zawodowej
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- rozróżnić z
ródła informacji o zawodzie,
- zidentyfikować podstawowe zadania zawodowe pracowników
biurowych oraz miejsca ich pracy,
- usytuować własne miejsce w strukturze standardu kwalifikacji
zawodowych,
- zaprojektować ścieżkę kariery zawodowej technika prac biurowych,
- rozpoznać własne cechy i predyspozycje, niezbędne do pracy
w zawodzie technika prac biurowych.
2. Materiał nauczania
y
ródła informacji o zawodzie.
Struktura standardu kwalifikacji zawodowych, poziomy i rodzaje
kwalifikacji.
Podstawowe zadania pracowników biurowych.
Kwalifikacje niezbędne do wykonania zadań zawodowych.
Kierunki kształcenia ustawicznego w zakresie zawodów administracyjno-
-biurowych.
Rynek edukacyjny w zakresie zawodów administracyjno-biurowych,
rynek lokalny, ogólnokrajowy, europejski.
Zasady skutecznego i ustawicznego uczenia siÄ™ i doskonalenia
zawodowego.
Formy doskonalenia zawodowego.
Rynek pracy w zakresie potrzeb zatrudnienia pracowników biurowych.
3. Ćwiczenia
" Identyfikowanie z
ródeł informacji o zawodzie.
" Dobieranie zakresu kwalifikacji do podstawowych zadań
zawodowych.
" Ustalanie własnego miejsca w strukturze kwalifikacji zawodowych.
" Analizowanie możliwości kontynuowania nauki w zakresie zawodów
administracyjno-biurowych.
" Analizowanie potrzeby ustawicznego doskonalenia umiejętności
w zakresie prac administracyjno-biurowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
77
" Analizowanie potrzeb rynku pracy w zakresie zatrudniania
pracowników biurowych.
4. Åšrodki dydaktyczne
Charakterystyka zawodu pracownika biurowego.
Zestaw foliogramów lub prezentacja multimedialna.
Roczniki statystyczne.
Techniczne środki kształcenia.
Wykaz szkół policealnych i wyższych z wyszczególnieniem kierunków
kształcenia.
Zestaw testów do badania zdolności i predyspozycji zawodowych.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące
orientacji zawodowej, a przede wszystkim możliwości kontynuowania
nauki oraz doskonalenia zawodowego. Celem realizacji programu jest
przygotowanie ucznia do korzystania z różnych z
ródeł informacji
o zawodzie, z pomocy doradcy zawodowego oraz planowania
doskonalenia zawodowego lub kontynuowania edukacji zgodnie
z zainteresowaniami.
Nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne powinien posiadać
kwalifikacje doradcy zawodowego lub powinien współpracować z takim
specjalistÄ….
W procesie kształcenia zaleca się stosowanie aktywizujących metod
nauczania. Zajęcia powinny być prowadzone w odpowiednio
wyposażonej pracowni, w 15 osobowych grupach.
W realizacji programu proponuje się wykorzystanie opisu zawodów
prezentowanych na stronie internetowej www.praca.gov.pl w oknie
 klasyfikacja zawodów oraz elementów Indywidualnego Planu
Działania, stosowanego przez doradców zawodowych i liderów klubu
pracy w instytucjach publicznych służb zatrudnienia (głównie
w Powiatowych Urzędach Pracy).
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Zaleca się
stosowanie następujących metod sprawdzania:
 sprawdzianów ustnych i pisemnych,
 testów osiągnięć szkolnych,
 obserwacji zachowań uczniów podczas ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
78
Wskazane jest, aby nauczyciel opracował arkusz obserwacji
z wyszczególnieniem obserwowanych obszarów aktywności ucznia oraz
kryteriów oceniania.
Prowadząc obserwację, nauczyciel powinien uwzględnić różnice
indywidualne między uczniami, ich poziom percepcji, stopień
zainteresowania charakterystyką zawodu, stosunek do własnych
osiągnięć, a także chęć planowania własnej kariery zawodowej.
Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać
uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie
poznanych pojęć, poprawność wnioskowania. Umiejętności praktyczne
można sprawdzać podczas wykonywania ćwiczeń. Należy zwracać
uwagę na: posługiwanie się przez uczniów materiałami z
ródłowymi,
sposób wykonywania ćwiczenia, dokładność, czas wykonania,
stosowanie aktywnych metod pracy.
Proponuje się tworzenie przez ucznia własnej teczki osiągnięć,
w której będą gromadzone sprawozdania z wykonanych projektów,
informacje o nowościach z zakresu prac biurowych i kontrolne prace
pisemne.
Po zakończeniu realizacji procesu nauczania uczenia się
w jednostce modułowej proponuje się zastosowanie testu osiągnięć
szkolnych.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów
umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod
nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do
predyspozycji uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
79
Jednostka modułowa 419[01].Z3.02
Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- dokonać analizy lokalnego rynku pracy w zakresie możliwości
zatrudnienia,
- dokonać oceny posiadanych kwalifikacji oraz predyspozycji
do wykonywania prac biurowych,
- opracować pisma i dokumenty towarzyszące procesowi aktywnego
poszukiwania pracy (oferta pracy, list intencyjny, list motywacyjny,
życiorys zawodowy),
- przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej,
- zidentyfikować instytucje wspomagające w procesie aktywnego
poszukiwania pracy na rynku lokalnym oraz przeciwdziałające
bezrobociu,
- scharakteryzować podstawowe prawa i obowiązki bezrobotnego
absolwenta,
- scharakteryzować istotę przedsiębiorczości wirtualnej (przedsiębiorcy
wirtualnego),
- wyszczególnić zasoby rzeczowe i finansowe niezbędne do
uruchomienia działalności gospodarczej,
- zaplanować pozyskanie funduszy obcych,
- zidentyfikować fundusze i instytucje wspomagające działalność
mikroprzedsiębiorców w środowisku lokalnym, w Polsce i w Unii
Europejskiej,
- opracować biznesplan na potrzeby planowanej działalności
gospodarczej,
- wypełnić dokumenty towarzyszące procedurze otwierania
działalności gospodarczej,
- zaplanować tok postępowania w procesie uruchamiania
zaplanowanej działalności gospodarczej.
2. Materiał nauczania
Istota i zakres procesu aktywnego poszukiwania pracy.
Potrzeby pracodawców w zakresie prac biurowych i ich oczekiwania
wobec kwalifikacji pracowników.
Analiza lokalnego rynku pracy w zakresie możliwości zatrudnienia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
80
Analiza SWOT w zakresie wykorzystania posiadanych kwalifikacji
w pracy biurowej.
Zasady opracowania dokumentacji towarzyszÄ…cej procesowi aktywnego
poszukiwania pracy.
Czynności kandydata poprzedzające rozmowę kwalifikacyjną.
Formy i warunki zatrudnienia.
Prawa i obowiÄ…zki bezrobotnego absolwenta.
Instytucje wspomagajÄ…ce w procesie aktywnego poszukiwania pracy
na lokalnym rynku.
System EURES jako z
ródło informacji o możliwościach zatrudnienia
w krajach Unii Europejskiej i w innych krajach objętych tym systemem.
Analiza lokalnego rynku pracy w zakresie możliwości prowadzenia
własnej działalności gospodarczej przez technika prac biurowych.
Istota przedsiębiorczości wirtualnej.
Miejsce i zakres działalności gospodarczej.
Koszty uruchomienia działalności gospodarczej i z
ródła ich
finansowania.
Instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości w Polsce i ich agendy
w regionie.
Programy Unii Europejskiej oraz fundusze społeczne skierowane na
rozwój mikroprzedsiębiorców.
Procedura uruchamiania działalności gospodarczej.
Dokumenty towarzyszące procesowi uruchamiania działalności
gospodarczej.
3. Ćwiczenia
" Analizowanie lokalnego rynku pracy pod względem możliwości
zatrudnienia technika prac biurowych.
" Wartościowanie posiadanych kwalifikacji do podejmowania pracy
w komórkach administracyjno-biurowych.
" Planowanie czynności poprzedzających rozmowę kwalifikacyjną.
" Identyfikowanie pomocy w procesie aktywnego poszukiwania pracy
na lokalnym rynku.
" Planowanie działalności gospodarczej, skierowanej na wykorzystanie
kwalifikacji technika prac biurowych.
" Rozpoznawanie możliwości skorzystania z funduszy obcych (kredytu
oraz funduszy społecznych).
" Finansowe planowanie działalności gospodarczej.
" Opracowywanie biznes planu dla potrzeb wybranej działalności
gospodarczej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
81
" Wypełnianie dokumentów towarzyszących procedurze otwierania
działalności gospodarczej.
4. Åšrodki dydaktyczne
Teksty ofert pracy pracodawców i kandydatów do pracy.
Teksty przewodnie do zadań i ćwiczeń dydaktycznych.
Zestaw foliogramów lub prezentacja multimedialna.
Filmy dydaktyczne ukazujÄ…ce przebieg rozmowy kwalifikacyjnej.
Kamera wideo i magnetowid.
Kodeks pracy.
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
z póz
niejszymi zmianami.
Materiały promujące pomoc w procesie aktywnego poszukiwania pracy
przez instytucje lokalnego rynku pracy.
Oferty usług kredytowych.
Przykłady biznesplanów.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Głównym celem realizacji programu jednostki modułowej jest
ukazanie możliwości zatrudnienia po zakończonym procesie kształcenia
w zawodzie technik prac biurowych oraz przygotowanie do
podejmowania własnej działalności gospodarczej. Cele i treści
kształcenia jednostki modułowej stanowią nadbudowę
ogólnokształcącego programu nauczania: podstawy przedsiębiorczości.
Zaleca siÄ™ stosowanie aktywizujÄ…cych metod nauczania oraz
ćwiczeń i metody projektów. Wskazane jest zespołowe opracowanie
projektów na temat możliwości samozatrudnienia technika prac
biurowych.
Propozycje projektów - opracowanie biznes planów dla:
 punktu małej poligrafii i przepisywania tekstów,
 biura podań i pism urzędowych (np. w wersji wirtualnej),
 działalności handlowej skierowanej na obrót artykułami piśmiennymi
i biurowymi.
Wszystkie propozycje biznes planów powinny być zapisane
w formie elektronicznej i przekazane uczniom do ewentualnego
wykorzystania w przyszłości.
Wskazane jest również zorganizowanie spotkania seminaryjnego
z przedstawicielem wybranej instytucji rynku pracy na temat możliwości
i ewentualnych trudności w znalezieniu pracy dla technika prac
biurowych.
Szczególnie istotne jest przygotowanie uczniów do rozmowy
kwalifikacyjnej. Zastosowanie kamery wideo podczas symulacji
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
82
rozmów kwalifikacyjnych oraz póz
niejsza analiza wartościująca,
niewątpliwie wpływają na podnoszenie atrakcyjności i efektywności
procesu kształcenia.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być
prowadzone systematycznie, na podstawie określonych kryteriów.
Oceny osiągnięć ucznia można dokonać na podstawie obserwacji jego
pracy podczas wykonywania ćwiczeń zarówno w wyniku pracy
indywidualnej jak i zespołowej. Wskazane jest, aby nauczyciel
opracował arkusz obserwacji z wyszczególnieniem obserwowanych
obszarów aktywności ucznia oraz kryteriów oceniania.
W procesie oceniania należy uwzględnić:
 umiejętność oceny posiadanych kwalifikacji oraz predyspozycji
do wykonywania prac o charakterze biurowym,
- przygotowanie dokumentacji towarzyszÄ…cej procesowi aktywnego
poszukiwania pracy, z uwzględnieniem poprawności językowej,
rzeczowej i graficznej.
- umiejętność prezentowania swoich kwalifikacji,
- świadome podejmowanie zatrudnienia wyrażające się znajomością
podstawowych zagadnień prawa pracy związanych
z nawiÄ…zywaniem stosunku pracy (podpisywanie umowy o pracÄ™,
podstawowe prawa i obowiązki pracownika, odpowiedzialność
prawna pracownika prac biurowych).
Przedmiotem oceny mogą być również teczki osiągnięć, w których
uczniowie kompletujÄ… wytwory pracy, np.: prace domowe, sprawdziany
postępów w nauce, dokumenty niezbędne do aktywnego poszukiwania
pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
83
Moduł 419[01].Z4
Praktyka zawodowa
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
 identyfikować rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej,
 analizować strukturę organizacyjną jednostki,
 wykazywać więzi między stanowiskami pracy i komórkami
organizacyjnymi,
 rozróżniać zadania wykonywane przez poszczególne komórki
funkcjonalne,
 analizować strukturę zatrudnienia,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- przestrzegać zasad współżycia społecznego,
 kształtować estetykę własnego stanowiska pracy,
 uruchamiać i obsługiwać techniczne środki pracy biurowej,
 wykonywać prace biurowe w powierzonym zakresie.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol Orientacyjna
jednostki Wykaz jednostek modułowych liczba godzin
modułowej na realizację
412[01].Z4.01 Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań jednostki 40
organizacyjnej
Wykonywanie prac biurowych w jednostce
412[01].Z4.02 120
organizacyjnej
Razem 160
3. Schemat układu jednostek modułowych
Moduł 419[01].Z4
Praktyka zawodowa
419[01].Z4.01
Rozpoznawanie zakresu
działalności i zadań jednostki
organizacyjnej
419[01].Z4.02
Wykonywanie prac biurowych
w jednostce organizacyjnej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
84
Jednostki modułowe 419[01].Z4.01
Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań
jednostki organizacyjnej
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- scharakteryzować rodzaj i zakres działalności prowadzonej przez
jednostkÄ™ organizacyjnÄ…,
- usytuować miejsce komórek wykonujących prace biurowe
w strukturze organizacyjnej jednostki,
- rozróżnić zadania wykonywane przez poszczególne komórki
funkcjonalne,
- rozpoznać rynki zaopatrzenia i zbytu jednostki gospodarczej,
- wykazać więzi między stanowiskami pracy i komórkami
organizacyjnymi,
- scharakteryzować poszczególne grupy pracowników, zgodnie ze
strukturÄ… zatrudnienia,
- zidentyfikować podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ochrony środowiska w jednostce organizacyjnej,
- rozróżnić podstawowe i specjalistyczne środki pracy biurowej.
2. Materiał nauczania
Zapoznanie z działalnością jednostki organizacyjnej.
Przedstawienie struktury organizacyjnej jednostki.
Określanie zadań komórek funkcjonalnych.
Określanie struktury zatrudnienia w jednostce organizacyjnej.
Charakteryzowanie zadań poszczególnych komórek organizacyjnych.
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej w jednostce organizacyjnej.
Obsługiwanie technicznych urządzeń stosowanych na stanowisku pracy
biurowej.
Stosowanie programów komputerowych w pracy biurowej.
3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest zapoznanie
uczniów ze strukturą organizacyjną oraz zakresem prac prowadzonych
przez jednostkę organizacyjną, ze szczególnym uwzględnieniem prac
biurowych.
Przed podjęciem decyzji o miejscu odbywania praktyki należy
dokonać wyboru przedsiębiorstwa spełniającego organizacyjne
i techniczne warunki realizacji programu jednostki modułowej. W czasie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
85
praktyki uczniowie powinni poznać strukturę zatrudnienia, zasady
sporzÄ…dzania obowiÄ…zujÄ…cej dokumentacji, zasady obiegu dokumentacji
w jednostce organizacyjnej.
W zależności od miejsca realizacji programu praktyki, możliwości
organizacyjno-technicznych praktyka zawodowa powinna być
prowadzona metodą ćwiczeń w grupach 2-3 osobowych. Wskazane jest
realizowanie zadań wynikających z potrzeb przedsiębiorstwa w oparciu
o pomysłowość i inwencję twórczą uczniów.
W trakcie praktyki uczniowie powinni prowadzić dzienniczek,
w którym udokumentują przebieg praktyki zawodowej. Wskazane jest,
aby uczniowie wykonali opis struktury i zadań przedsiębiorstwa.
Dokument ten będzie przydatny do wykonywania zadań zaplanowanych
w programie jednostki modułowej Z3.02.
3. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Oceny osiągnięć edukacyjnych dotyczących realizacji programu
jednostki modułowej dokonuje opiekun praktyk zawodowych na
podstawie obserwacji pracy wykonywanej przez uczniów oraz na
podstawie zapisów w dzienniczku praktyki zawodowej.
Ocenianie uczniów powinno odbywać się na podstawie ustalonych
kryteriów i powinno uwzględniać:
- przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- samodzielność wykonywania pracy,
- zdyscyplinowanie i punktualność,
- umiejętność organizowania i wykonywania prac,
- zainteresowanie wykonywaniem zadań,
- jakość wykonanej pracy.
Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun
praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniku praktyki opinię
o pracy i postępach ucznia oraz ocenę końcową.
Uczeń powinien samodzielnie ocenić wyniki swojej pracy na
podstawie opracowanego przez nauczyciela arkusza oceny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
86
Jednostka modułowa 419[01].Z4.02
Wykonywanie prac biurowych w jednostce
organizacyjnej
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- zorganizować stanowisko pracy biurowej,
- obsłużyć urządzenia biurowe,
- opracować teksty informacyjne,
- zredagować treść pisma formalnego i okolicznościowego,
- odebrać i przekazać informacje za pomocą urządzeń biurowych,
- wykorzystać instrukcję kancelaryjną do ustalenia obiegu dokumentów,
- przygotować akta do archiwizowania,
- zastosować zasady etyki podczas wykonywania zadań zawodowych.
2. Materiał nauczania
Organizowanie stanowiska pracy.
Użytkowanie urządzeń biurowych.
Przepisywanie tekstów.
Sporządzanie pism i dokumentów.
Odbieranie i przekazywanie informacji.
Korzystanie z instrukcji kancelaryjnej.
Ustalanie obiegu dokumentów i korespondencji.
Przechowywanie i archiwizowanie dokumentów.
Kreowanie wizerunku pracownika biurowego.
3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu praktyki zawodowej jest doskonalenie
ukształtowanych w szkole umiejętności praktycznych, w warunkach
rzeczywistych. Uczeń może sam wybrać miejsce praktyki zawodowej,
np.: w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych, usługowych,
jednostkach i zakładach budżetowych oraz w innych instytucjach
i organizacjach, w zależności od zainteresowań i możliwości
zatrudnienia w danym regionie. Przebieg praktyki powinien być
uzależniony od stosowanych w jednostce form i technik pracy biurowej
oraz potrzeb obu stron  pracodawcy i ucznia. W trakcie praktyki uczeń
powinien uczestniczyć w pracy i wykonywać czynności wynikające
z zakresu obowiązków pracownika biurowego pod kierunkiem
doświadczonego pracownika, który powinien weryfikować ewentualne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
87
błędy, udzielać rad i wskazówek oraz oceniać poziom umiejętności
zawodowych ucznia.
Uczniowie powinni prowadzić dzienniczek praktyk, w którym
udokumentujÄ… wykonywane prace.
4. Propozycje metod sprawdzania oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na
podstawie obserwacji czynności wykonywanych przez ucznia.
W ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić:
- przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- samodzielność wykonywania pracy,
- zdyscyplinowanie i punktualność,
- organizacjÄ™ stanowiska pracy,
- umiejętność organizowania i wykonywania prac,
- zainteresowanie wykonywaniem zadań,
- jakość wykonanej pracy.
Wskazane jest, aby niezależnie od metody oceny praktyki
zawodowej, zorganizować w szkole lub w zakładzie pracy seminarium
podsumowujące efekty praktyki zawodowej, podczas którego uczniowie
określą własne mocne i słabe strony oraz wskażą ciekawe rozwiązania
pracy biurowej w różnych jednostkach organizacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
88
Moduł 419[01].S1
Prowadzenie spraw pracowniczych
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- identyfikować przepisy prawa związane z zatrudnianiem
pracowników,
- rozróżniać i charakteryzować rodzaje umów o pracę,
- przeprowadzać analizę podstawowych praw i obowiązków stron
stosunku pracy,
- sporządzać pisma i dokumenty związane z nawiązaniem, trwaniem
i rozwiÄ…zaniem stosunku pracy,
- ustalać długość urlopu wypoczynkowego i prowadzić jego ewidencję,
- zakładać i prowadzić teczkę akt osobowych pracownika,
- chronić dane osobowe pracowników zgodnie z obowiązującym
stanem prawnym,
- korzystać z techniki komputerowej w rozwiązywaniu typowych
problemów prawnych w zakresie zatrudniania pracowników
(programy kadrowo-płacowe, programy prawne oraz Internet).
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol Orientacyjna
jednostki Wykaz jednostek modułowych liczba godzin
modułowej na realizację
Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących
419[01].S1.01 40
stosunku pracy
419[01].S1.02 Prowadzenie spraw osobowych pracownika 152
Razem 192
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
89
3. Schemat układu jednostek modułowych
Moduł 419[01].S1
Prowadzenie spraw
pracowniczych
419[01].S1.01
Identyfikowanie przepisów prawa
dotyczÄ…cych stosunku pracy
419[01].S1.02
Prowadzenie spraw osobowych
pracownika
4. Literatura
Beck C.H.: Kodeks pracy. (Seria: Komentarze Becka) Warszawa, 2005
Bogusławska T.: Praca biurowa  część 2: Praca w nowoczesnym
biurze, Wydawnictwo REA, Warszawa 2003
Boratyński J., Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo Pracy.
Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 2003
Ciborski P.: Kodeks pracy. Nowelizacja unijna. Wydawnictwo ODDK
2004
Florek L.: Europejskie prawo pracy. Wydawnictwo LexisNexis,
Warszawa 2003
Gutowska L.: Sekretarka z klasÄ…. Wydawnictwo Prawno-Ekonomiczne
INFOR, Warszawa 1998
Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie. (pr. zbior.),
Wydawnictwo Naukowe PWN, Poznań 1995
Małkowska D., Jacewicz A.: Kadry i płace  obowiązki pracodawców,
rozliczenie świadczeń pracowniczych, dokumentacja kadrowa,
podatkowa i ZUS. ODDK 2005
Andrzej Patulski (red.): Kodeks pracy. Komentarz dla praktyków, ODDK
2005
Suchar M.: Rekrutacja kandydatów metodą IPK. Zestaw kwestionariuszy
i formularzy, ODDK 2005
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
90
Ziółkowski P.: Kodeks pracy z omówieniem. Wykaz aktów prawnych.
Pełny skorowidz rzeczowy. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004
Kodeks cywilny
Konstytucja RP
RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zakresu
prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych
ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych
pracownika Dz. U. 62/96 poz. 286
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych
Dz. U. 133/97 poz. 133
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
91
Jednostka modułowa 419[01].S1.01
Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących
stosunku pracy
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- wyjaśnić zasady i zakres prawa pracy,
- scharakteryzować podstawy prawne zatrudnienia,
- zidentyfikować formę, konieczne elementy oraz podstawowe cechy
umowy o pracÄ™,
- scharakteryzować rodzaje umów o pracę,
- wykazać główne różnice między umową-zleceniem a umową o dzieło,
- przeprowadzić analizę podstawowych praw i obowiązków stron
stosunku pracy,
- rozróżnić sposoby rozwiązywania różnych rodzajów umów o pracę
oraz przyporządkować im terminy wypowiedzenia,
- scharakteryzować istotę i warunki wypowiedzenia zmieniającego,
- wyjaśnić wpływ dyskryminacji i mobbingu na efekty pracy,
- scharakteryzować skutki prawne czynności wynikających
z prowadzenia spraw pracowniczych,
- wskazać obowiązki pracodawcy wobec pracowników objętych
szczególną ochroną,
- sklasyfikować rodzaje odpowiedzialności pracodawcy z tytułu
naruszania prawa pracy,
- scharakteryzować tryb rozpatrywania sporów ze stosunku pracy
i zasady postępowania przed sądem pracy,
- wykorzystać komputerowe programy kadrowo-płacowe, programy
prawne oraz Internet w poszukiwaniu informacji dotyczÄ…cych prawa
pracy i rozwiązywania typowych problemów prawnych w zakresie
zatrudniania pracowników,
- scharakteryzować kierunki zmiany prawa pracy w świetle dyrektyw
unijnych.
2. Materiał nauczania
Przedmiot i z
ródła prawa pracy.
Podstawy prawne świadczenia pracy  umowy cywilnoprawne i umowa
o pracÄ™.
Treść, elementy, forma i cechy umowy o pracę. Rodzaje umów o pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
92
Przyczyny ustania stosunku pracy. Sposoby rozwiązywania umów
o pracÄ™. Wypowiedzenie zmieniajÄ…ce.
ObowiÄ…zki i prawa stron stosunku pracy i skutki ich naruszania.
Podstawowe zagadnienia z zakresu ochrony pracy.
Odpowiedzialność pracodawcy za naruszenie praw pracowniczych.
Tryb rozpatrywania sporów ze stosunku pracy. Zasady postępowania
przed sÄ…dem pracy.
Procesy zmiany prawa pracy pod kÄ…tem harmonizacji z KonstytucjÄ…
Rzeczypospolitej i dyrektywami unijnymi.
3. Ćwiczenia
" Analizowanie wybranych umów cywilnoprawnych i wynikających ze
stosunku pracy.
" SporzÄ…dzanie umowy o pracÄ™.
" Ustalanie okresów wypowiedzenia wybranych umów o pracę
i sposobów ich rozwiązywania.
" Określanie wzajemnej współzależności praw i obowiązków stron
stosunku pracy.
" Identyfikowanie uprawnień związanych z macierzyństwem oraz
ochroną pracy kobiet ciężarnych.
" Ustalanie skutków niewykonania lub nienależytego wykonania
obowiązków stron stosunku pracy.
" Ustalanie procedur postępowania w sporach wynikających ze
stosunku pracy.
" Wyszukiwanie i porządkowanie przepisów prawa pracy
z zastosowaniem programów komputerowych lub dostępnych stron
internetowych.
4. Åšrodki dydaktyczne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.
Kodeks cywilny i kodeks pracy.
Wybrane organy promulgacyjne  Dzienniki Ustaw, Monitory Polski,
resortowe dzienniki urzędowe.
Tablice poglÄ…dowe i foliogramy.
Wzorcowe umowy cywilnoprawne  o dzieło i zlecenie.
Wzory formularzy i pism dotyczÄ…cych stosunku pracy.
Programy komputerowe kadrowo-płacowe i prawne.
Powszechnie udostępniane płyty CD popularyzujące wiedzę w zakresie
prawa pracy (załączniki do popularnych wydawnictw i czasopism
prawnych).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
93
Strony internetowe oferujÄ…ce informacjÄ™ prawnÄ…, serwisy dotyczÄ…ce
pracy, grupy dyskusyjne pracodawców.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Głównym celem realizacji programu jednostki modułowej jest
zaznajomienie uczniów z przepisami prawa pracy potrzebnymi
pracownikom służb pracowniczych, a także uświadomienie znaczenia
znajomości prawa jako podstawy profesjonalnego działania. Podczas
realizacji programu należy przede wszystkim zwrócić uwagę na
przygotowanie ucznia do analizy sytuacji prawnej, kształtowanie nawyku
korzystania z różnych z
ródeł prawa pracy i przewidywania skutków
prawnych podejmowanych działań i decyzji pracodawcy. Niebagatelne
znaczenie ma tutaj prowadzenie procesu dydaktycznego w oparciu
o konkretne organy promulgacyjne, wdrażanie do swobodnego czytania
i komentowania odnośnych przepisów.
Istotnym elementem w realizacji programu jednostki modułowej jest
kształtowanie postawy poszanowania porządku prawnego i kultury
prawnej w relacjach pracodawca  pracownik. Treści programowe
należy aktualizować i uwzględniać zmiany wynikające z konieczności
dostosowania polskiego prawa pracy do przepisów prawa pracy
w krajach Unii Europejskiej.
W procesie kształcenia zaleca się stosowanie metod aktywizujących,
z uwzględnieniem szerokiego wykorzystania materiałów z
ródłowych
zawierających przepisy o kluczowym znaczeniu oraz opisu przypadków.
Stosowanie dyskusji dydaktycznej, pracy z tekstem oraz pokazu
i ćwiczeń, wdraża uczniów do samodzielnego myślenia i działania.
Ćwiczenia powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach,
jednak dla zapewnienia wysokiej efektywności pracy każdy
uczeń powinien mieć zapewniony indywidualny dostęp do komputera,
również z możliwością korzystania z Internetu. Pracownia powinna być
wyposażona w podręczną biblioteczkę prawną, w której zgromadzić
należy niezbędne akty normatywne  kodeksy, wybrane ustawy
i rozporządzenia, przykładowe organy promulgacyjne oraz podstawowe
druki, formularze i wzorcowe dokumenty.
6. Propozycje metod sprawdzania oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Efektywna
realizacja treści programowych wymaga przeprowadzenia wstępnej
diagnozy edukacyjnej w zakresie znajomości podstawowych pojęć
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
94
i terminologii z zakresu prawa, zasad publikacji aktów prawnych,
samodzielnego ustalania aktualnego stanu prawnego i wyszukiwania
obowiązującej wykładni.
W ocenie końcowej należy wziąć pod uwagę następujące elementy:
 poprawność wykonania zadań i ćwiczeń, ze szczególnym
uwzględnieniem samodzielnej pracy z materiałem z
ródłowym,
 prowadzonÄ… przez nauczyciela obserwacjÄ™ ucznia pod kÄ…tem
aktywności, umiejętności pracy z aktem prawnym, sumiennego
i kreatywnego sposobu myślenia,
 samoocenę ucznia  analizę słabych i mocnych stron,
 wyniki sprawdzianu postępów,
 wynik sprawdzianu osiągnięć po zakończeniu realizacji treści
programowych objętych jednostką modułową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
95
Jednostka modułowa 419[01]S1.02
Prowadzenie spraw osobowych pracownika
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
- zastosować przepisy Kodeksu pracy oraz innych aktów
normatywnych regulujących stosunki między pracodawcą
a pracownikiem,
- wskazać podstawy prawne prowadzenia dokumentacji pracowniczej,
- określić wewnątrzzakładowe przepisy dotyczące organizacji pracy,
- scharakteryzować zakres treści objętych regulaminem pracy,
- sporządzić pisma i dokumenty związane z nawiązaniem, trwaniem
i rozwiÄ…zaniem stosunku pracy,
- założyć teczkę akt osobowych,
- wystawić świadectwo pracy,
- określić pojęcie wynagrodzenia za pracę i jego składniki,
- ustalić wynagrodzenie pracownika na podstawie przepisów
płacowych,
- wyjaśnić zasady ochrony wynagrodzenia za pracę,
- wskazać zasady udzielania urlopów wypoczynkowych,
- ustalić prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego i obliczyć jego
wymiar,
- sporządzić plan urlopów,
- wyjaśnić zasady udzielania urlopów bezpłatnych,
- wskazać zasady udzielania urlopów macierzyńskich
i wychowawczych,
- wyjaśnić zasady korzystania z dni wolnych od pracy z zachowaniem
prawa do wynagrodzenia, ustalić podstawowy wymiar i zasady
ewidencji czasu pracy,
- zabezpieczyć dane osobowe pracowników, zgodnie z obowiązującym
stanem prawnym,
- wykorzystać programy komputerowe do gromadzenia
i przygotowywania informacji oraz dokumentów niezbędnych do
prowadzenia spraw pracowniczych.
2. Materiał nauczania
Podstawy prawne prowadzenia dokumentacji pracowniczej  zasady
prowadzenia akt osobowych.
Åšwiadectwo pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
96
Pisma w sprawach osobowych w korespondencji wewnętrznej
i zewnętrznej.
Dokumenty dotyczÄ…ce organizacji pracy u pracodawcy  regulamin
pracy, podstawowa informacja, regulamin wynagradzania.
Wynagrodzenie za pracÄ™ i jego ochrona prawna.
Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego, jego wymiar i zasady
udzielania. Inne rodzaje urlopów (bezpłatny, macierzyński) oraz dni
wolne od pracy zachowaniem prawa wynagrodzenia.
Pojęcie i wymiar czasu pracy.
Ochrona danych osobowych w procesie rekrutacji i zatrudniania
pracowników.
3. Ćwiczenia
" Zakładanie teczek akt osobowych
" Projektowanie pisma - podstawowej informacji o obowiÄ…zujÄ…cym
w zakładzie porządku pracy.
" Sporządzanie pism i dokumentów wynikających ze stosunku pracy.
" Ustalanie podstawy i składników wynagrodzenia dla konkretnego
pracownika.
" Obliczanie wymiaru urlopu wypoczynkowego.
" Ustalanie prawa korzystania z tzw. urlopów specjalnych oraz dni
wolnych od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
" Obliczanie godzin nadliczbowych przy podstawowym wymiarze czasu
pracy.
4. Åšrodki dydaktyczne
Akty prawne: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, kodeks
postępowania administracyjnego, kodeks cywilny, kodeks pracy i akty
wykonawcze, wybrane orzeczenia sÄ…du pracy,
Wzory pism i formularzy w sprawach osobowych.
Przykładowe regulaminy pracy, regulaminy wynagradzania, zakresy
obowiązków.
Filmy dydaktyczne i foliogramy z zakresu prawa pracy.
Kadrowo-płacowe programy komputerowe.
Strony internetowe oferujÄ…ce informacje prawnÄ…, serwisy dotyczÄ…ce
pracy, grupy dyskusyjne pracodawców.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
97
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Podstawą realizacji program nauczania jednostki modułowej jest
wykorzystanie umiejętności uczniów nabytych na wcześniejszych
etapach kształcenia, z zakresu ogólnej orientacji prawnej, procesów
zwiÄ…zanych z poszukiwaniem pracy i zatrudnieniem.
Głównym celem realizacji programu jednostki modułowej jest
przygotowanie ucznia do prowadzenia spraw pracowniczych w zakresie
podstawowym. Wymaga to spojrzenia na stosunek pracy z punktu
widzenia pracodawcy.
W trakcie realizacji programu należy przede wszystkim zwrócić
uwagÄ™ na przygotowanie ucznia do analizy sytuacji prawnej, wyrobienie
umiejętności korzystania z różnych z
ródeł prawa pracy i przewidywania
skutków prawnych podejmowanych działań.
Szczególny nacisk należy położyć na sposób prowadzenia
dokumentacji pracowniczej, akcentujÄ…c takie cechy pracownika
biurowego, jak sumienność, dokładność, rzetelność i profesjonalizm.
Treści programowe należy aktualizować, w miarę pojawiania się
nowych przepisów i rozporządzeń.
Osiąganie założonych celów kształcenia wymaga stosowania metod
aktywizujących, takich jak: metoda przypadków, dyskusja dydaktyczna
oraz ćwiczenia praktyczne, metoda projektów i tekstu przewodniego.
Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach
z podziałem na 3 5 osobowe zespoły. W procesie nauczania nauczyciel
powinien stymulować aktywność indywidualną i zespołową, wspierać
ucznia w pokonywaniu pojawiających się trudności, udzielać wyjaśnień.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni wyposażonej w komplet
druków i formularzy i wzorów dokumentów dotyczących spraw
pracowniczych oraz stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu.
6. Propozycje metod sprawdzania oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić
systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Nauczyciel
powinien również przeprowadzić diagnozę edukacyjną w celu
rozpoznania poziomu znajomości podstawowej terminologii z zakresu
prawa, zasad publikacji aktów prawnych, samodzielnego wyszukiwania
obowiązującej wykładni oraz rozróżniania etapów stosowania prawa.
W ocenie końcowej należy uwzględnić następujące elementy:
 poprawność wykonania zadań praktycznych i ćwiczeń oraz realizacji
projektów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
98
 wyniki obserwacji nauczyciela w zakresie: aktywności,
samodzielności i konsekwencja w wykonywaniu zadań, umiejętności
rozwiązywania problemów i samokontroli,
 samoocenę ucznia  analiza słabych i mocnych stron  formułowanie
wniosków pod kątem poprawy efektywności pracy własnej, określenie
obszarów wymagających samokształcenia,
 wyniki sprawdzianu postępów,
 wyniki sprawdzianu osiągnięć po zakończeniu realizacji treści
programowych jednostki modułowej.
W procesie oceniania należy zwrócić szczególną uwagę na
aktywność uczniów podczas zajęć, umiejętność współpracy w grupie,
umiejętność posługiwania się terminologią prawniczą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
99