MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jarosław Świtalski
Badanie urządzeń radiowo-telewizyjnych
312[02].Z2.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Marian Jerzy Korczyński
mgr inż.. Krzysztof Słomczyński
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Ryszard Zankowski
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 312[02].Z2.01
 Badanie urządzeń radiowo-telewizyjnych , zawartego w programie nauczania dla zawodu
technik teleinformatyk.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 13
5.1. UrzÄ…dzenia radiowe 13
5.1.1. Ćwiczenia 13
5.2. UrzÄ…dzenia telewizyjne 19
5.2.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 25
7. Literatura 40
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik teleinformatyk. W poradniku
zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
 uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które
zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
- materiał nauczania  w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
- pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w
formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w
trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
- dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z
zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,
- sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
- testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:
- pokaz,
- ćwiczenie (laboratoryjne lub inne),
- projektów,
- przewodniego tekstu.
312[02].Z2
UrzÄ…dzenia i systemy
telekomunikacyjne
312[02].Z2.01
Badanie urządzeń radiowo-
telewizyjnych
312[02].Z2.02
Eksploatowanie systemów
radiokomunikacyjnych
312[02].Z2.03 312[02].Z2.04
Eksploatowanie sieci telefonii Eksploatowanie
komórkowych telekomunikacyjnych systemów
przewodowych
Schemat układu jednostek modułowych w module
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 stosować jednostki układu SI,
 przeliczać jednostki,
 posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu statyki, dynamiki kinematyki,
elektrotechniki i elektroniki,
 rozróżniać podstawowe wielkości elektryczne i ich jednostki,
 rozróżniać elementy obwodu elektrycznego,
 odczytywać schematy prostych układów elektrycznych i elektronicznych,
 charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach
elektrycznych,
 łączyć układy elektryczne i elektroniczne zgodnie ze schematem,
 wyjaśniać działanie prostych układów elektronicznych na podstawie ich schematów,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 obsługiwać komputer,
 współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posłużyć się pojęciami z zakresu radiofonii i telewizji,
- obliczać wielkości elektryczne związane z radiofonią i telewizją,
- wyjaśnić zasady tworzenia i przetwarzania sygnałów analogowych w urządzeniach
radiowo-telewizyjnych,
- posłużyć się dokumentacją techniczną urządzeń radiowo-telewizyjnych,
- scharakteryzować poszczególne bloki funkcjonalne nadajników i odbiorników radiowych
oraz telewizyjnych,
- opisać budowę i działanie urządzeń oraz systemów radiowych i telewizyjnych,
- wykonać pomiary parametrów radiowych oraz wielkości elektrycznych
charakterystycznych dla sprzętu radiowo-telewizyjnego,
- wykonać przeglądy i regulacje sprzętu radiowo-telewizyjnego,
- zlokalizować uszkodzenia i usunąć podstawowe usterki w urządzeniach radiowo-
telewizyjnych,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas użytkowania i naprawy
sprzętu radiowo-telewizyjnego,
- posłużyć się językiem angielskim zawodowym w zakresie zagadnień sprzętu radiowo-
telewizyjnego,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska obowiązujące na stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik teleinformatyk 312[02]
Moduł: Urządzenia i systemy telekomunikacyjne 312[02].Z2
Jednostka modułowa: Badanie urządzeń radiowo-telewizyjnych 312[02].Z2.01
Temat: Badanie odbiornika radiowego.
Cel ogólny: A
ączenie układu pomiarowego do badania odbiornika radiowego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- rozpoznać przyrządy pomiarowe,
- połączyć układ pomiarowy zgodnie ze schematem blokowym,
- sprawdzić poprawność wykonanych połączeń,
- wykonać obliczenia wielkości elektrycznych związanych z określeniem parametrów
odbiornika radiowego,
- narysować charakterystykę selektancji odbiornika radiowego.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- metoda przewodniego tekstu,
- ćwiczenie laboratoryjne.
Åšrodki dydaktyczne:
- odbiornik radiowy przystosowany do wykonywania pomiarów,
- tekst przewodni,
- instrukcja do wykonania ćwiczenia,
- zestaw przyrządów kontrolno-pomiarowych,
- stanowiska do badania,
- pytania prowadzÄ…ce,
- papier formatu A4, papier milimetrowy, pisaki.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracujÄ… w grupach 2 4 osobowych.
Czas: 120 minut.
Uczestnicy:
- uczniowie kształcący się w zawodzie technik teleinformatyk.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Zadanie dla ucznia
Wykonaj pomiary: czułości, tłumienia sygnałów lustrzanych i selektywności dla
odbiornika radiowego AM. Połącz układ do badania odbiornika radiowego zgodnie ze
schematem blokowym.
O R MMW Osc
G S
gdzie: GS  generator sygnałowy,
OR  badany odbiornik radiowy,
MMW  miernik mocy wyjściowej,
Osc  oscyloskop.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
Faza właściwa
Praca metodÄ… tekstu przewodniego.
Faza I Informacje
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jaką funkcję spełnia generator sygnałowy?
2. Jaką funkcję spełnia miernik mocy wyjściowej?
3. Jak określona jest czułość użytkowa odbiornika radiowego?
4. Na czym polega modulacja amplitudy?
5. Jak określony jest współczynnik głębokości modulacji?
6. Jak określony jest sygnał lustrzany?
7. Jak określony jest współczynnik tłumienia sygnału lustrzanego?
8. Jak określona jest selektywność odbiornika radiowego?
9. Jak wykreślić krzywą selektancji odbiornika radiowego?
Faza II Planowanie
Uczniowie określają:
1. Jakie przyrządy kontrolno-pomiarowe należy wykorzystać do wykonania pomiarów?
2. Jak należy połączyć badany odbiornik radiowy i przyrządy kontrolno-pomiarowe?
3. Na jakich zakresach odbiornika radiowego będą wykonywane pomiary?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Faza III Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach na podstawie schematu blokowego układu pomiarowego
rozpoznają sposób połączenia odbiornika radiowego z przyrządami kontrolno-
pomiarowymi.
2. Uczniowie ustalają funkcję przyrządów kontrolno-pomiarowych.
3. Uczniowie rozpoznają poszczególne przyrządy.
4. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.
Faza IV Wykonanie
1. Uczniowie dobierajÄ… przyrzÄ…dy kontrolno-pomiarowe.
2. Uczniowie łączą układ zgodnie ze schematem.
3. Uczniowie wykonujÄ… pomiary.
4. Uczniowie wykreślają krzywą selektancji odbiornika radiowego.
Faza V Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność dobranych przyrządów kontrolno-
pomiarowych i wykonania połączeń.
2. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela włączają zasilanie układu pomiarowego.
3. Uczniowie sprawdzają poprawność działania odbiornika radiowego w układzie
pomiarowym.
Faza VI Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik teleinformatyk 312[02]
Moduł: Urządzenia i systemy telekomunikacyjne 312[02].Z2
Jednostka modułowa: Badanie urządzeń radiowo-telewizyjnych 312[02].Z2.01
Temat: Zasada działania odbiornika telewizji kolorowej
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności analizowania budowy i zasady działania odbiornika
telewizji kolorowej
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- rozpoznać bloki funkcjonalne odbiornika telewizyjnego,
- określić funkcję bloków odbiornika telewizyjnego,
- określić zasadę działania bloków odbiornika telewizyjnego,
- rozpoznać rodzaje i charakter sygnałów pomiędzy poszczególnymi fragmentami
odbiornika telewizyjnego.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- współpraca w grupie,
- planowanie zajęć.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- metoda tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- materiał w poradniku dla ucznia,
- schemat blokowy odbiornika telewizji kolorowej,
- pytania prowadzÄ…ce,
- papier formatu A4, pisaki.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 90 minut.
Uczestnicy:
- uczniowie kształcący się w zawodzie technik teleinformatyk.
Zadanie dla ucznia
Dokonaj analizy działania odbiornika telewizji kolorowej na podstawie schematu
blokowego przedstawionego na rysunku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1) Określenie tematu zajęć.
2) Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3) Zaznajomienie uczniów z racą metodą tekstu przewodniego.
Faza właściwa
Praca metodÄ… tekstu przewodniego
Faza I Informacje
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jaką funkcję spełnia głowica w.cz.?
2. JakÄ… jest zasada bloku p.cz.?
3. Jak jest zasada działania dekodera PAL?
4. Jaką funkcję spełnia układ ARW?
5. Jaką funkcję spełnia układ ARCz?
6. Jaką funkcję spełnia blok synchronizacji?
7. W jaki sposób odbywa się odchylanie strumieni elektronów w kineskopie?
8. W jaki sposób odbywa się sterowanie strumieni elektronów w działach elektronowych
RGB w kineskopie kolorowym?
9. Jaką funkcję spełnia zasilacz wysokiego napięcia?
Faza II Planowanie
Uczniowie określają:
1. Jakie bloki odbiornika będą analizować?
2. Jakie układy będą analizowane?
3. Jakich sygnałów przepływ będzie analizowany?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Faza III Ustalenie
1. Uczniowie na podstawie schematu blokowego rozpoznajÄ… bloki funkcjonalne odbiornika
telewizyjnego.
2. Uczniowie ustalają funkcję poszczególnych bloków odbiornika telewizyjnego.
3. Uczniowie określają działanie poszczególnych bloków odbiornika telewizyjnego.
4. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.
Faza IV Wykonanie
1. Uczniowie opisują funkcję poszczególnych bloków funcjonalnych.
2. Uczniowie opisują działanie poszczególnych bloków funkcjonalnych.
Faza V Sprawdzanie
1. Sprawdzenie poprawności przesyłu sygnałów
Faza VI Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5. ĆWICZENIA
5.1. UrzÄ…dzenia radiowe
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sklasyfikuj zakresy fal radiowych przyjęte w radiofonii.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikowanie zakresów fal
radiowych.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria klasyfikacji,
2) dokonać analizy podziału,
3) odszukać wzór na długość fali ,
4) zapisać przy zakresach fal radiowych obliczone długości fal .
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Porównaj sposób rozchodzenia się fal radiowych na zakresach fal długich, średnich,
krótkich i UKF.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na różnice w sposobie rozchodzenia się
fal radiowych na poszczególnych zakresach odbiornika.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać zjawisko,
2) dokonać analizy wpływu właściwości atmosfery na rozchodzenie się fal radiowych,
3) zapisać jakimi drogami rozchodzą się fale radiowe dla poszczególnych zakresów.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 3
Oblicz częstotliwość odbieranego sygnału w.cz. do której dostrojony jest odbiornik
radiowy AM. Częstotliwość heterodyny wynosi fh = 685 kHz.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizę procesu przemiany
częstotliwości w odbiorniku superheterodynowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać proces,
2) odszukać wzór,
3) zapisać zależność na wyliczenie częstotliwości fs,
4) wykonać obliczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 4
Oblicz częstotliwość sygnału lustrzanego fl dla odbiornika radiowego AM. Częstotliwość
odbieranego sygnału w.cz. wynosi fs = 625 kHz.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zjawisko możliwości powstawania
zakłóceń wywołanych obecnością sygnału lustrzanego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać zjawisko,
2) odszukać wzory,
3) zapisać zależność na wyliczenie częstotliwości fl,
4) wykonać obliczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Wyposażenie stanowiska pracy:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 5
Oblicz głębokość modulacji m na podstawie przedstawionego oscylogramu.
Y = 0,2 V/dz
Rysunek do ćwiczenia 5
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnienie procesu
modulacji amplitudy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać proces,
2) odszukać wzory,
3) wykonać obliczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 6
Zlokalizuj i scharakteryzuj bloki funkcjonalne odbiornika radiowego AM zaznaczone na
rysunku liczbami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Rysunek do ćwiczenia 6
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnianie funkcji
jaką spełniają poszczególne bloki odbiornika radiowego.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) rozpoznać poszczególne bloki funkcjonalne,
2) zapisać nazwy bloków,
3) dokonać analizy działania zaznaczonych bloków,
4) uzasadnić trafność określenia zaznaczonych bloków.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 7
Wykonaj pomiar tłumienia sygnałów lustrzanych w odbiorniku radiowym AM.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie uzyskanych wyników
i wyjaśnianie różnic w wartościach tłumienia sygnałów lustrzanych dl różnych zakresów fal
radiowych odbiornika.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych określenia sygnałów lustrzanych,
2) zapoznać się z metodą tekstu przewodniego,
3) połączyć układ pomiarowy zgodnie ze schematem blokowym zamieszczonym
w instrukcji,
4) wykonać pomiary,
5) wyliczyć i zapisać tłumienie sygnałów lustrzanych dla poszczególnych zakresów fal
radiowych odbiornika,
6) dokonać analizy uzyskanych wyników i je zapisać.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie laboratoryjne,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- odbiornik radiowy przystosowany do wykonywania pomiarów,
- tekst przewodni,
- instrukcja do wykonania ćwiczenia,
- stanowisko do badania,
- zestaw przyrządów kontrolno-pomiarowych,
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 8
Wykonaj przeglÄ…d i regulacjÄ™ stereofonicznego odbiornika radiowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zakres przeglądu i regulacji
odbiornika radiowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) podłączyć odbiornik radiowy do instalacji antenowej,
2) wykonać przegląd pod kątem jakości odbioru na wszystkich zakresach fal radiowych
odbiornika,
3) wykonać regulacje dostępne z zewnątrz odbiornika: siła głosu, barwa dz
więku
i równoważenie kanałów (balans),
4) wykonać programowanie stacji radiowych na zakresie UKF,
5) sprawdzić jakość odbioru programów stereofonicznych,
6) zapisać spostrzeżenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- stereofoniczny odbiornik radiowy,
- instrukcja obsługi odbiornika,
- stanowisko do badania,
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 9
Zlokalizuj uszkodzenie i usuń usterkę w zasilaczu odbiornika radiowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na stosowanie ogólnych zasad napraw
odbiorników radiowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych ogólne zasady napraw odbiorników radiowych,
2) zdemontować odbiornik w kolejności w/g instrukcji serwisowej,
3) wykonać pomiary napięć w wybranych punktach,
4) dokonać analizy uzyskanych wyników i zapisać spostrzeżenia,
5) zlokalizować i wymienić uszkodzony element,
6) zmontować odbiornik,
7) sprawdzić poprawność działania odbiornika po dokonanej naprawie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- odbiornik radiowy,
- schemat ideowy i instrukcja serwisowa odbiornika,
- stanowisko do badania,
- multimetr cyfrowy,
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.2. UrzÄ…dzenia telewizyjne
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz częstotliwość odchylania poziomego w standardzie telewizyjnym USA wiedząc,
że obraz jest podzielony na 525 linii a czas wybierania jednej linii obrazu wynosi 64 µs.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnianie funkcji
jaką spełniają poszczególne bloki odbiornika radiowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać zagadnienie,
2) odszukać wzór,
3) zapisać zależność na wyliczenie częstotliwości odchylania poziomego,
4) wykonać obliczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zlokalizuj na rysunku przedstawiającym fragment całkowitego sygnału wizji telewizji
czarno-białej impulsy: synchronizacji poziomej i pionowej, wygaszania linii i pola oraz
wyrównawcze.
Rysunek do ćwiczenia 2
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnianie funkcji
jaką spełniają poszczególne impulsy całkowitego sygnału wizji telewizji czarno-białej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać określenia poszczególnych impulsów,
2) zaznaczyć na rysunku wymienione impulsy,
3) uzasadnić trafność wskazania impulsów.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, flamastry,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 3
Oblicz częstotliwość nośną wizji, gdy częstotliwość nośna fonii wynosi 540 MHz.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na porównanie wartości częstotliwości
nośnej wizji i fonii w nadajniku telewizyjnym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać zagadnienie,
2) zapisać zależność na wyliczenie częstotliwości nośnej wizji,
3) wykonać obliczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 4
Porównaj systemy telewizji kolorowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na różnice w podstawowych systemach
telewizji kolorowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria porównania,
2) podać nazwy systemów,
3) dokonać analizy porównawczej systemów,
4) zapisać różnice w systemach ze wskazaniem na cechy charakterystyczne i właściwości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 5
Zlokalizuj na rysunku przedstawiającym fragment całkowitego sygnału wizji
odpowiadającemu obrazowi pasów kolorowych sygnały luminancji, chrominancji, burst oraz
impulsy synchronizacji poziomej.
Rysunek do ćwiczenia 5
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizę całkowitego sygnału wizji
odpowiadającemu obrazowi pasów kolorowych, powszechnie stosowanemu w serwisie
odbiorników telewizji kolorowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać określenia poszczególnych sygnałów,
2) zaznaczyć na rysunku wymienione sygnały,
3) uzasadnić trafność wskazania sygnałów.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ćwiczenie 6
Zlokalizuj i scharakteryzuj bloki funkcjonalne odbiornika telewizji kolorowej zaznaczone
na rysunku liczbami.
Rysunek do ćwiczenia 6
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnianie funkcji
jaką spełniają poszczególne bloki odbiornika telewizji kolorowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać poszczególne bloki,
2) zapisać nazwy bloków,
3) dokonać analizy działania zaznaczonych bloków,
4) uzasadnić trafność określenia zaznaczonych bloków.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ćwiczenie 7
Wykonaj regulację równoważenia bieli w odbiorniku telewizji kolorowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnianie funkcji
jaką spełniają poszczególne bloki odbiornika telewizji kolorowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
w zakresie regulacji i strojenia sprzętu telewizyjnego,
2) rozpoznać zagadnienie,
3) zapoznać się z instrukcją serwisową,
4) połączyć układ pomiarowy zgodnie ze schematem blokowym zamieszczonym
w instrukcji,
5) wykonać regulację równoważenia bieli,
6) dokonać analizy wykonywanych czynności podczas regulacji.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie laboratoryjne,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- odbiornik telewizji kolorowej,
- instrukcja serwisowa,
- generator obrazu pasów kolorowych,
- stanowisko do badania,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
Ćwiczenie 8
Wykonaj przeglÄ…d i regulacjÄ™ odbiornika telewizji kolorowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zakres przeglądu i regulacji
odbiornika telewizji kolorowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) doprowadzić do odbiornika sygnał z generatora obrazów testowych,
2) dokonać analizy jakości obrazu na podstawie obserwacji uzyskanych obrazów na ekranie
odbiornika,
3) wykonać regulacje dostępne z zewnątrz odbiornika w celu uzyskania najlepszego obrazu
i dz
więku (w/g subiektywnej oceny własnej),
4) dokonać analizy wykonywanych czynności.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie laboratoryjne,
- pogadanka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Åšrodki dydaktyczne:
- odbiornik telewizji kolorowej,
- generator obrazów testowych,
- instrukcja obsługi odbiornika,
- zestaw przyrządów kontrolno-pomiarowych,
- stanowisko do badania.
Ćwiczenie 9
Zlokalizuj uszkodzenie i usuń usterkę w bloku odchylania poziomego odbiornika
telewizyjnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ogólnych zasad napraw odbiorników telewizyjnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ogólne zasady napraw odbiorników telewizyjnych,
2) dokonać lokalizacji uszkodzonego bloku odbiornika na podstawie charakterystycznych
objawów zaobserwowanych na ekranie odbiornika telewizyjnego
3) zdemontować odbiornik w kolejności wg instrukcji serwisowej,
4) połączyć układ pomiarowy zgodnie ze schematem blokowym zamieszczonym
w instrukcji serwisowej,
5) wykonać pomiary napięć stałych w wybranych punktach i zaobserwować przebiegi
napięciowe na ekranie oscyloskopu,
6) dokonać analizy uzyskanych wyników,
7) zlokalizować i wymienić uszkodzony element,
8) zmontować odbiornik,
9) sprawdzić poprawność działania odbiornika po dokonaniu naprawy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie laboratoryjne,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- odbiornik telewizyjny,
- schemat ideowy i instrukcja serwisowa odbiornika,
- stanowisko do badania,
- aparatura kontrolno-pomiarowa,
- papier formatu A4, ołówek,
- literatura z rozdziału 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Badanie urządzeń radiowo-
telewizyjnych
Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:
zadania 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 sÄ… poziomu podstawowego,
zadania 5, 6, 10, 12, 20 sÄ… poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,
dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. b, 4. b, 5. c, 6. b, 7. a, 8. c, 9. b, 10. a, 11. b,
12. d, 13. b, 14. c, 15. c, 16. a, 17. d, 18. c, 19. c, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Obliczyć długość fali elektromagnetycznej C P b
2 Sklasyfikować zakresy fal radiowych B P a
3 Wyjaśnić pojęcie strefy martwe B P b
4 Określić rodzaj anteny B P b
5 Obliczyć częstotliwość heterodyny C PP c
6 Obliczyć częstotliwość sygnału lustrzanego C PP b
7 Rozpoznać blok nadajnika AM A P a
8 Określić skrót ARW B P c
9 Rozpoznać blok odbiornika radiowego A P b
10 Określić funkcję mieszacza B PP a
11 Określić składowe sygnału stereofonicznego MPx B P b
12 Wyjaśnić proces modulacji amplitudy C PP d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
13 Określić system transmisji informacji użytkowych
B P b
w kanale radiowym
14 Wyjaśnić pojęcie analiza obrazu B P c
15 Określić czas wybierania jednej linii obrazu B P c
16 Określić z ilu linii składa się obraz w standarcie
B P a
europejskim
17 Wyjaśnić pojęcie wybieranie międzyliniowe B P d
18 Określić funkcję maski w kineskopie kolorowym B P c
19 Określić pojęcie impulsy synchronizacji pionowej B P c
20 Obliczyć częstotliwość nośną fonii C PP c
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 min.
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Długość fali elektromagnetycznej  emitowanej przez nadajnik radiowy pracujący przy
częstotliwości 200 kHz wynosi
a) 66,6 m.
b) 1500 m.
c) 150 m.
d) 666 m.
2. Przyjęty w radiofonii przedział częstotliwości: 525 1605 kHz to zakres fal
a) średnich.
b) UKF.
c) krótkich.
d) długich.
3. Przy rozchodzeniu się fal radiowych występują tzw. strefy martwe w odbiorze stacji dla
fal
a) długich.
b) krótkich.
c) UKF.
d) średnich.
4. Przedstawiona na rysunku antena radiowa to
a) antena Yagi.
b) półfalowy dipol pętlowy.
c) antena pokojowa.
d) półfalowy dipol prosty.
5. Częstotliwość heterodyny fh w odbiorniku radiowym FM dostrojonym do stacji radiowej
pracującej na częstotliwości 97 MHz wynosi
a) 86,3 MHz.
b) 110,2 MHz.
c) 107,7 MHz.
d) 97,465 MHz.
6. Częstotliwość tzw. sygnału lustrzanego (mogący powodować powstawanie zakłóceń) dla
odbiornika radiowego dostrojonego do częstotliwości 5 MHz (na zakresie fal krótkich)
wynosi
a) 5,465 MHz.
b) 5,93 MHz.
c) 15,7 MHz.
d) 4,535 MHz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
7. Blok oznaczony znakiem zapytania na rysunku przedstawiajÄ…cym schemat blokowy
nadajnika AM pełni funkcję
a) modulatora.
b) powielacza.
c) detektora.
d) dyskryminatora napięcia.
8. Skrót ARW oznacza
a) automatycznÄ… regulacjÄ™ fazy.
b) automatyczną regulację warikapów.
c) automatycznÄ… regulacjÄ™ wzmocnienia.
d) automatyczny rozruch wzmacniacza.
9. Blok oznaczony znakiem zapytania na rysunku przedstawiajÄ…cym schemat blokowy
odbiornika radiowego spełnia funkcję
a) filtru środkowo-przepustowego.
b) demodulatora.
c) filtru m.cz..
d) dekodera stereo.
10. RolÄ… mieszacza w odbiorniku radiowym jest
a) wytworzenie sygnału pośredniej częstotliwości.
b) wzmocnienie sygnału wielkiej częstotliwości.
c) wydzielenie sygnału małej częstotliwości.
d) wzmocnienie sygnału pośredniej częstotliwości.
11. Zespolony sygnał stereofoniczny MPx złożony jest z
a) pilota stereo, sygnałów lewego i prawego kanału.
b) pilota stereo, sygnałów: mono M = (L+P)/2 i stereo S = (L-P)/2.
c) podnośnej stereo, sygnałów: mono M = (L+P)/2 i stereo S = (L-P)/2.
d) podnośnej stereo, sygnałów lewego i prawego kanału.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
12. W procesie modulacji amplitudy sygnał w.cz oddziaływuje na
a) amplitudę sygnału m.cz.
b) fazę sygnału w.cz.
c) częstotliwość sygnału w.cz.
d) amplitud sygnału w.cz.
13. System transmisji informacji użytkowych w kanale radiowym w paśmie UKF-FM to
a) DAB.
b) RDS.
c) AMDS.
d) NICAM.
14. Analiza obrazu w urzÄ…dzeniach telewizyjnych to
a) przetwarzanie sygnałów elektrycznych na obraz.
b) wyznaczenie poziomu sygnału luminancji.
c) przetwarzanie obrazu na sygnały elektryczne.
d) określenie zawartości kolorów RGB w obrazie.
15. Czas wybierania jednej linii obrazu wynosi
a) 20 µs.
b) 64 ms.
c) 64 µs.
d) 25 ms.
16. W standardzie europejskim obraz jest podzielony na
a) 625 linii.
b) 819 linii.
c) 525 linii.
d) 325 linii.
17. Wybieranie międzyliniowe jest stosowane w
a) telewizji użytkowej.
b) telewizji naukowej.
c) telemetrii.
d) telewizji programowej.
18. Maska w kineskopie kolorowym służy do
a) uzyskania równowagi bieli.
b) wytworzenia strumieni elektronów.
c) zapewnienia czystości kolorów.
d) skupienia strumieni elektronów.
19. Impulsy synchronizacji pionowej oznaczajÄ… moment
a) zakończenia analizy linii.
b) zakończenia wygaszania strumieni elektronów.
c) zakończenia analizy półobrazu.
d) rozpoczęcia analizy linii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
20. Przy częstotliwości nośnej wizji równej 207 MHz, częstotliwość nośna fonii wynosi
a) 200,5 MHz.
b) 212,5 MHz.
c) 213,5 MHz.
d) 202,5 MHz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ..........................................................................................................................
Badanie urządzeń radiowo-telewizyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Badanie urządzeń radiowo-
telewizyjnych
Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:
zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 14, 17, 18, 19, 20 sÄ… poziomu podstawowego,
zadania 8 ,12, 13, 15, 16 sÄ… poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,
dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. d, 5. c, 6. a, 7. c, 8. d, 9. b, 10. d, 11. b,
12. c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. a, 17. c, 18. d, 19. b, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić funkcję kodera w urządzeniach
B P c
telewizyjnych
2 Określić cechę charakterystyczną systemu telewizji
kolorowej polegajÄ…cÄ… na niejednoczesnej transmisji B P b
sygnałów różnicowych
3 Rozpoznać sygnały w całkowitym sygnale wizji A P a
4 Zidentyfikować skrót ARCz A P d
5 Zidentyfikować skrót PIP A P c
6 Zdefiniować pojęcie separacja impulsów A P a
7 Dobrać przyrząd pomiarowy do sprawdzenia
A P c
parametrów przebiegu podanego na rysunku
8 Dobrać przyrząd pomiarowy do sprawdzenia
C PP d
parametrów przebiegu podanego na rysunku
9 Zlokalizować uszkodzony blok na podstawie
C P b
obserwacji wadliwego obrazu
10 Dobrać przyrząd pomiarowy do sprawdzenia
C P d
parametrów przebiegu podanego na rysunku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
11 Rozpoznać skutki włożenia bezpiecznika
A P b
o pomylonym prÄ…dzie znamionowym
12 Dobrać sposób włączenia odbiornika telewizyjnego
do sieci energetycznej zgodnie z przepisami C PP c
bezpieczeństwa i higieny pracy
13 Zaprezentować sposób postępowania podczas
wykonywania regulacji parametrów obrazu C PP a
telewizyjnego
14 Rozróżnić zastosowanie podstawowych przyrządów
B P c
pomiarowych
15 Przewidzieć rodzaj zakłócenia wywołanego
D PP b
nieprawidłowością przesyłu określonego sygnału
16 Rozszyfrować oznaczenia skrótów literowych
C PP a
podstawowych sygnałów telewizyjnych
17 Rozróżnić systemy telewizji kolorowej B P c
18 Określić parametry wybranych sygnałów
B P d
telewizyjnych
19 Zidentyfikować sygnały sterujące tworzeniem
A P b
sygnału na ekranie telewizora
20 Opisać sposoby modulacji sygnałów wizyjnych B P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami
punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 min.
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Koder w urządzeniach telewizyjnych służy do
a) uzyskania sygnału luminancji i sygnałów różnicowych.
b) wydzielenia sygnałów synchronizacji.
c) utworzenia całkowitego sygnału wizji telewizji kolorowej.
d) wydzielenia sygnałów wygaszania.
2. Niejednoczesna transmisja sygnałów różnicowych jest cechą charakterystyczną systemu
telewizji kolorowej
a) NTSC.
b) SECAM.
c) D2-MAC.
d) PAL.
3. W przedstawionym na rysunku fragmencie całkowitego sygnału wizji odpowiadającemu
obrazowi pasów kolorowych, sygnał oznaczony znakiem zapytania to sygnał
a) synchronizacji kolorów.
b) synchronizacji poziomej.
c) synchronizacji pionowej.
d) luminancji.
4. Skrót ARCz oznacza automatyczną regulację
a) częstościomierza.
b) czystości kolorów.
c) czasu.
d) częstotliwości.
5. Skrót PIP w odbiornikach telewizyjnych oznacza
a) prosty identyfikator programu.
b) cyfrowy system dz
więku.
c) obraz w obrazie.
d) dekoder teletekstu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
6. Separacja w odbiorniku telewizyjnym to
a) rozdzielenie impulsów synchronizacji na impulsy synchronizacji poziomej i pionowej.
b) wydzielenie sygnału chrominancji.
c) wydzielenie sygnału burst.
d) oddzielenie całkowitego sygnału synchronizacji od sygnału wizji.
7. W instrukcji serwisowej odbiornika radiowego zamieszczono rysunek prawidłowego
przebiegu krzywej przenoszenia wzmacniacza p.cz.. W celu sprawdzenia rzeczywistych
parametrów przebiegu należy użyć
a) oscyloskopu.
b) woltomierza i częstościomierza.
c) wobulatora.
d) woltomierza i dokładnego miernika czasu.
8. W instrukcji serwisowej odbiornika telewizyjnego zamieszczono rysunek prawidłowego
przebiegu napięciowego w określonym punkcie. W celu sprawdzenia rzeczywistych
parametrów przebiegu należy użyć
a) wobulatora.
b) generatora telewizyjnego.
c) woltomierza i miernika czasu.
d) oscyloskopu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
9. Na ekranie odbiornika telewizji kolorowej jest obraz kolorowy o prawidłowej wysokości
i zbyt małej szerokości. Przyczyną wadliwej pracy odbiornika może być uszkodzenie
a) bloku wysokiego napięcia.
b) bloku odchylania poziomego.
c) dekodera CSW.
d) bloku p.cz..
10. Na ekranie odbiornika telewizyjnego obraz przesuwa się w górę lub w dół. Przyczyną
wadliwej pracy odbiornika jest uszkodzenie bloku
a) wizji.
b) odchylania pionowego.
c) p.cz..
d) synchronizacji.
11. Podczas wymiany uszkodzonego bezpiecznika, zabezpieczajÄ…cego stronÄ™ pierwotnÄ…
transformatora sieciowego w zasilaczu stabilizowanym, pomyłkowo włożono bezpiecznik
o prądzie znamionowym 10-krotnie większym. Taka pomyłka może spowodować
a) zwiększenia napięcia po stronie wtórnej transformatora.
b) uszkodzenie uzwojeń transformatora.
c) brak stabilizacji napięcia na wyjściu zasilacza.
d) zmniejszenie napięcia po stronie wtórnej transformatora.
12. Zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy podczas regulacji, strojenia
i napraw odbiornika telewizyjnego należy włączyć pomiędzy sieć energetyczną
i odbiornik
a) zasilacz stabilizowany napięcia stałego 230 V.
b) autotransformator.
c) transformator ochronny.
d) transformator obniżający napięcie.
13. Kontrast należy ustawić w odbiorniku TV w taki sposób, aby
a) na ekranie odtwarzana była maksymalna skala gradacji szarości.
b) uzyskiwane obrazy miały naturalne kolory.
c) uzyskać najgłębszą czerń.
d) uzyskać najlepszą ostrość obrazu.
14. Do podstawowych przyrządów serwisowych należy zaliczyć
a) multimetr uniwersalny.
b) autotransformator.
c) generator sygnału wizji.
d) sonda wysokiego napięcia.
15. Zakłócenia lub zniekształcenie odbieranego sygnału teletekstowego przejawiają się
w odtwarzanym obrazie jako
a) tzw. mora.
b) przemieszczenia znaków lub wierszy.
c) śnieżenie obrazu.
d) zmiany geometryczne obrazu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
16. Impulsy synchronizacji poziomej sÄ… oznaczane jako
a) SH.
b) SV.
c) IH.
d) IV.
17. Podstawowy system telewizji kolorowej (analogowej) w Europie to
a) D2MAC.
b) NTSC.
c) PAL.
d) SECAM.
18. Sygnały różnicowe są ograniczone w telewizji kolorowej do
a) 6 MHz.
b) 4,5 MHz.
c) 3 MHz.
d) 1,5 MHz.
19. Sygnał ramki to inaczej sygnał
a) synchronizacji obrazu.
b) synchronizacji półobrazów.
c) geometrii obrazu.
d) synchronizacji linii.
20. Częstotliwości wizyjne są transmitowane dwuwstęgowo
a) do ok. 0,75 MHz.
b) powyżej 0,75 MHz.
c) dla każdej częstotliwości.
d) tylko w systemie NTSC.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...........................................................................................................................
Badanie urządzeń radiowo-telewizyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. LITERATURA
1. Chaciński H.: Urządzenia radiowe. WSiP, Warszawa 1989
2. Bogdan T.: Urządzenia radiowe. Podręcznik dla technikum. WSiP, Warszawa 1991
3. Bogdan T.: Urządzenia radiowe. Podręcznik dla zasadniczej szkoły zawodowej. WSiP,
Warszawa 1988
4. Pieniak J.: Anteny telewizyjne i radiowe. WKiA
, Warszawa 1997
5. Limann O., Pelka H.: Radiotechnika. Poradnik. WKiA
, Warszawa 1993
6. Morawski J.: UrzÄ…dzenia telewizyjne. WSiP, Warszawa 1988
7. Ibrahim K. F.: Odbiorniki telewizyjne. WNT, Warszawa 1994
8. Urbański B.: Odbiorniki telewizji kolorowej. WNT, Warszawa 1981
9. Rusin M.: Systemy transmisji. Telewizja. WKiA
, Warszawa 1990
10. Filipowski D.: Serwis odbiorników telewizyjnych. WKiA
, Warszawa 1996
11. Limann O., Pelka H.: Telewizja. Poradnik. WKiA
, Warszawa 1993
12. Wielich G.: Nowoczesny odbiornik telewizji kolorowej. AVT Warszawa 2004
13. Instrukcje serwisowe odbiorników radiowych i telewizyjnych
Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
Czasopisma
 Nowa Edukacja Zawodowa
 Edukator Zawodowy  www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40