MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Elżbieta Magdzicka
Organizowanie wsparcia społecznego
346[02].Z2.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Ewa Goliszek
dr Andrzej Niesporek
Opracowanie redakcyjne:
inż. Danuta Szczepaniak
Konsultacja:
mgr Hanna Całuń
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[02].Z2.01.
 Organizowanie wsparcia społecznego , zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu asystent osoby niepełnosprawnej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć 6
5. Ćwiczenia 14
5.1. Psychologiczne aspekty udzielania wsparcia. Systemy wsparcia
społecznego. Rola i zadania systemów wsparcia 14
5.1.1. Ćwiczenia 14
5.2. Grupy wsparcia. Rodzaje wsparcia: informacyjne, emocjonalne,
materialne. Świadczenie usług. Wsparcie w rozwoju 16
5.2.1. Ćwiczenia 16
5.3. Metody udzielania wsparcia. Infrastruktura pomocy społecznej.
System poradnictwa społecznego 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
5.4. Formy pomocy świadczone podopiecznemu i jego rodzinie. Polityka
społeczna. Wolontariat 23
5.4.1. Ćwiczenia 23
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 26
7. Literatura 36
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.
W poradniku zamieszczono:
wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać, aby bez
problemów mógł korzystać z poradnika,
cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy z poradnikiem,
przykładowe scenariusze zajęć,
ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metody przypadków.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować umiejętności komunikacji interpersonalnej,
- rozpoznawać potrzeby i problemy osoby niepełnosprawnej,
- rozwiązywać problemy osób niepełnosprawnych,
- prowadzić profilaktykę i promocję zdrowia,
- stosować przepisy prawa w działalności socjalnej,
- wspierać osoby niepełnosprawne w korzystaniu z kompleksowej rehabilitacji,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- użytkować komputer,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 określić psychologiczne aspekty udzielania wsparcia,
 określić podmioty wchodzące w skład systemów wsparcia społecznego,
 wyjaśnić znaczenie wsparcia dla wzmocnienia zdrowia i poprawy samopoczucia,
 określić sytuacje, w których wzrasta zapotrzebowanie na wsparcie,
 rozpoznać zapotrzebowanie na wsparcie u podopiecznego,
 określić zakres i rodzaj wsparcia w zależności od potrzeb podopiecznego i jego rodziny,
 określić metody udzielania wsparcia,
 zaplanować działania wspierające podopiecznego i jego rodzinę,
 pomóc podopiecznemu w korzystaniu z pomocy społecznej, rehabilitacji oraz opieki
zdrowotnej,
 ocenić skuteczność podjętych działań wspomagających,
 zainicjować nieprofesjonalne formy niesienia pomocy i wsparcia,
 pozyskać wolontariuszy do współpracy w opiece nad niepełnosprawnym,
 nawiązać współpracę z grupą wolontariuszy,
 nawiązać współpracę z zespołem specjalistów świadczących usługi na rzecz
podopiecznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku
346[02].Z2
Jednostka modułowa: Organizowanie wsparcia społecznego346[02].Z2.01
Temat: Wolontariat. Kodeks etyczny wolontariusza.
Cel ogólny: Przygotowanie uczniów, poprzez organizację wolontariatu, do współpracy
z osobami niepełnosprawnymi.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien:
- określić pozainstytucjonalne formy niesienia pomocy i wsparcia,
- określić cechy dobrego wolontariusza,
- wyjaśnić, czym jest kodeks etyczny wolontariusza,
- nawiązać współpracę z grupą wolontariuszy.
Metody nauczania uczenia się:
- metoda rozwiązywania problemów w sposób twórczy,
- asocjogram,
- ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracują w grupach 5-6 osobowych.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- karty pracy nr 1 [1],
- prezentacja multimedialna dotycząca osób niepełnosprawnych,
- małe karteczki,
- kartki papieru formatu A4,
- pisaki,
- karta pracy nr 2 (Kodeks Etyczny),
- Karta pracy nr 3 (Karta Wolontariusza),
- komputer z dostępem do Internetu,
- drukarka.
Zadanie dla ucznia:
Zaprojektuj listę cech dobrego wolontariusza. Przygotuj informacje o organizacjach non
profit, społecznych i użyteczności społecznej. Określ ich zadania. Określ formę i rodzaj
wolontariatu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą aktywną, "jacy jesteśmy"
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
Przebieg
1. Uczniowie pracują w małych zespołach. Każdy uczeń otrzymuje kartę pracy nr 1 [1] i po
zapoznaniu się z opisem różnych  typów występujących w grupie, zaznacza ten, który
według niego najbardziej jest zbliżony do roli, jaką on sam zazwyczaj pełni w pracy
zespołowej. Jeżeli żaden z opisów nie odpowiada jego samoocenie, może wykorzystać
ostatnie pole ze znakami zapytania i opisać, jak widzi własną rolę.
2. Nauczyciel rozdaje tyle małych karteczek, ile osób liczy grupa. Wypisuje na każdej
z nich nazwę danego  typu , który pasuje do konkretnej osoby. Wręcza tę karteczkę
osobie, którą ocenił. W ten sposób każdy otrzyma od każdego jedną karteczkę.
3. Indywidualna analiza.
- czy ocena innych jest zgodna z samooceną?
- czy oceny innych różnią się między sobą?
4. W kolejnej fazie uczniowie wymieniają między sobą informacje, proszą o uzasadnienie
oceny.
5. Nauczyciel w krótkiej formie zaznacza, że grupa dobrze pracuje, jeżeli składa się
z różnych  typów . Podkreśla, że nie ma tu osób bardziej lub mniej wartościowych.
Najważniejsze, aby wiedzieć, kogo mamy w grupie.
Faza II.
Grupy przygotowują plakaty, na których wpisują, jakie cechy powinien mieć dobry
wolontariusz.
1. Plakaty zawieszają na tablicy i zaznaczają cechy powtarzające się w każdej grupie.
2. Wspólnie tworzą Listę Cech Dobrego Wolontariusza.
3. Oglądają prezentację multimedialną dotyczącą osób niepełnosprawnych.
4. Analizują ponownie, w tych samych grupach, problemy osób niepełnosprawnych.
- jakie formy pomocy zobaczyliśmy ?
- które z nich były formami nieprofesjonalnymi?
- czym jest wolontariat?
5. Uczniowie zapisują na plakacie wszystkie skojarzenia z hasłem wolontariat (asocjogram).
6. Wraz z nauczycielem ustalają definicję wolontariatu.
7. Otrzymują kartę pracy nr 2
- dokonują analizy porównawczej między samodzielnie wypracowaną listą cech
dobrego wolontariusza a Kodeksem Etycznym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Karta pracy nr 2
KODEKS ETYCZNY WOLONTARIUSZA
Wolontariusz powinien:
1. Być pewnym.
Zastanów się, dlaczego chcesz pomagać innym ludziom.
2. Być przekonanym.
Nie oferuj swej pomocy, jeżeli nie jesteś przekonany do wartości tego, co robisz.
3. Być lojalnym.
Zgłaszaj sugestie,  nie uderzaj w innych.
4. Przestrzegać zasad
Nie krytykuj rzeczy, których nie rozumiesz. Może okazać się, że mają swoje
uzasadnienie.
5. Mówić otwarcie.
Pytaj o rzeczy, których nie rozumiesz. Nie pozwól, by tłumione wątpliwości
i frustracje odciągnęły cię od tego, co najważniejsze, bądz
zmieniły w osobę
stwarzającą problemy.
6. Chętnie uczyć się.
Rozszerzaj swoją wiedzę.
7. Stale się rozwijaj.
Staraj się wiedzieć jak najwięcej o twojej organizacji i pracy.
8. Nie sprzeciwiać się kontroli nad sobą.
Będziesz pracował lepiej i z większą satysfakcją, wykonując to, czego od ciebie się
oczekuje.
9. Być osobą, na której można polegać.
Praca jest zobowiązaniem. Wykonuj to, co zgodziłeś się zrobić. Nie składaj obietnic,
których nie jesteś w stanie spełnić.
10. Działać w zespole.
Znajdz
dla siebie miejsce w grupie. Samotnik działający na własną rękę jest mało
skuteczny.
8. Uczniowie tworzą rysunek  ludzika ze wskazaniem dążenia do samodoskonalenia:
- komu mogę pomóc?
- głowa pełna pomysłów,
- oczy wypatrujące potrzebujących,
- serce pełne życzliwości,
- ręce chętne do pracy,
- nogi gotowe do spieszenia z pomocą,
- prezentują plakaty zaznaczając, które z dążeń są najważniejsze i dlaczego.
9. Uczniowie zapoznają się z tekstem Karty Wolontariusza nawiązującą do Powszechnej
Deklaracji Praw Człowieka uchwalonej w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu na
III Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
KARTA WOLONTARIUSZA
Wolontariat jest szansą dla każdego niezależnie od płci, rasy, narodowości, wyznania,
przekonań politycznych, wieku czy stanu zdrowia, każdy ma prawo być
wolontariuszem.
Wolontariat daje szansę wykorzystania własnych umiejętności i doświadczeń,
rozwinięcia zainteresowań, zdobycia doświadczenia w nowych dziedzinach, wywarcia
wpływu na zmiany społeczne i możliwość zaangażowania się.
Wolontariusz powinien:
1) mieć jasno określony zakres obowiązków;
2) zdawać sobie sprawę z odpowiedzialności związanej ze swoją działalnością;
3) wiedzieć, przed kim jest odpowiedzialny za wykonanie swoich zadań i mieć regularny
kontakt z tą osobą;
4) mieć zapewniony udział w tworzeniu programu, w którym uczestniczy, co umożliwi
mu realizację własnych potrzeb i zainteresowań;
5) być chronionym przed jakimkolwiek ryzykiem związanym z wykonywaniem
powierzonych mu zadań;
6) być objęty ubezpieczeniem od odpowiedzialności;
7) mieć satysfakcję z własnej aktywności;
8) przestrzegać kodeksu etycznego związanego z realizowaniem powierzonych mu zadań.
Organizacje zatrudniające wolontariuszy powinny:
1) uznawać prawa wolontariusza i zapewnić ich respektowanie;
2) dbać o to, aby aktywność wolontariusza i praca pracownika płatnego miała charakter
wzajemnie uzupełniający się;
3) rozszerzać, dzięki aktywności wolontariuszy, zakres oferowanych usług;
4) nie powierzać wolontariuszowi zadań, które realizował uprzednio zatrudniony
pracownik płatny;
5) informować wolontariusza o jego prawach i obowiązkach;
6) ponosić koszty finansowe związane z aktywnością społeczną wolontariuszy;
7) dbać o interesy wolontariusza i nie wywierać na niego presji moralnej, skłaniającej do
wykonania zadań pozostających w konflikcie z jego przekonaniami.
Faza III.
1. Uczniowie pracując w zespołach ustalają, kto zajmuje się aktywnością społeczno
gospodarczą według typologii nowoczesnych państw demokratycznych: pierwszy sektor
 administracja publiczna (sektor państwowy), drugi sektor  instytucje i organizacje,
których działalność jest nastawiona na zysk (sektor prywatny), trzeci sektor  organizacje
pozarządowe (organizacje non profit).
2. W każdej grupie uczeń sprawozdawca wyszukuje na stronach Internetu nazwy
organizacji pozarządowych i formy niesionej przez nich pomocy. Wydruk przekazuje
grupie. Uczniowie zastanawiają się nad zadaniami poszczególny organizacji i sposobem
pozyskiwania wolontariuszy do współpracy.
Faza IV.
1. Uczniowie wypisują na papierze formatu A4 zadania organizacji pozarządowych (non
profit), które działają społecznie na rzecz innych osób.
2. Uczniowie wpisują do tabeli zebrane dane.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Nazwa organizacji
pozarządowej, Beneficjenci Zadania organizacji, Rodzaj pomocy
społecznej lub formy pomocy wolontarystycznej
użyteczności
publicznej
Faza V.
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność danych.
2. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela uczniowie wypełniają indywidualne Karty
Wolontariusza uwzględniając cechy osobiste, rodzinę, konflikty z prawem, zdrowie,
zainteresowania.
Faza VI.
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy lekcji sprawiły im trudności.
Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku 346[02].Z2
Jednostka modułowa: Organizowanie wsparcia społecznego 346[02].Z2.01
Temat: Pomaganie innym  istotą naszego życia.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności dostrzegania potrzeb innych, budowanie empatii.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- dostrzegać potrzeby innych ludzi,
- określić wpływ uczuć na zachowanie,
- odnalez
ć siebie w literaturze pięknej,
- budować empatię.
Metody nauczania uczenia się:
- rozwiązywania problemów w sposób twórczy,
- tekstu przewodniego,
- ćwiczenia.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- muzyka relaksacyjna Jesień, z serii  Odpoczynek z muzyką i brzmieniem natury ,
- kartki formatu A4,
- farby.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Przebieg zajęć:
1. Z doświadczeń psychoterapeutki M. Szulc (fragmenty  Spotkania z podświadomością) 
uczestnicy słuchają czterech części doświadczenia i odpowiadają na pytania.
Część I
 Byłam wówczas kierownikiem Zakładu Biochemii Akademii Wychowania Fizycznego
w Warszawie. (& ) Tego dnia siedziałam w moim Zakładzie zmęczona. (& ) I właśnie wtedy
ktoś zapukał do mojego gabinetu.(& )Wszedł szczupły i wysoki pan o czarnych włosach. Gdy
usiadł, uważniej spojrzałam na jego twarz, wydała mi się jakaś dziwna, przede wszystkim
uderzyły mnie jego oczy  bardzo inteligentne, ale zgaszone. Twarz jego była surowa,
zdawało się, jakby chciał coś powiedzieć  ale milczał. Cała sylwetka wyglądała tak, jakby
coś z niej uleciało, właśnie to, co było najwartościowsze .
Pytania prowadzącego:
1. Dlaczego ludzie zwracają się do innych o pomoc?
2. Jakie formy może przybierać taka pomoc?
3. W jaki sposób możemy wspierać innych?
4. Jak myślicie, co się mogło stać temu człowiekowi?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Część II
 Co panu dolega ?  spytałam.
Jestem człowiekiem, który nie ma serca. W czasie wojny stwardniało jak kamień.
Czy można dalej opowiadać?
Spojrzałam na siedzącego; przedstawił się  Mam na imię Paweł.
Kiwnęłam przyzwalająco głową  słuchałam uważnie. Paweł opowiadał.(& )
Pytania prowadzącego:
1. Jaką wartość w dzisiejszych czasach ma przyjaz
ń? Podziel się swoimi spostrzeżeniami.
2. Jaką wartość dla Ciebie ma przyjaz
ń? Czy utożsamiasz się w tej kwestii z bohaterem
opowiadania?
3. Jak, według Ciebie potoczyły się losy Pawła i jego przyjaciela?
Część III
 ...ale pewnego dnia  nie zapomnę tego dnia  była obława, nie mogłem więc przejść na
czas w umówione miejsce. Gdy stanąłem wreszcie w piwnicy i uniosłem cegłę, zobaczyłem
zaniepokojonego Irka i że getto jest otoczone; ale Irek tego nie zauważył. Widziałem, jak
bardzo się niepokoił, że nie przychodzę, oddalił się nawet od muru getta i chciał przejść
dołem  pewnie chciał mnie zobaczyć z daleka, poszukać wzrokiem& I wtedy zobaczyłem
straszną nogę stojącego obok żandarma, która przygniatała głowę Irka. Widziałem okropną
śmierć mojego przyjaciela, przez uduszenie. Gdy tę scenę oglądałem, stałem nieruchomo
i również potem nie mogłem się ruszyć, mijały godziny, a ja się nie ruszałem. W ręku
trzymałem uniesioną cegłę i stałem jak skamieniały& tak stałem całą noc  i czułem, jak
serce mi stwardniało. Czułem, że się zmieniam. Moje serce zmieniło się w kamień. Stałem tak
do świtu, a gdy stamtąd odszedłem, zamiast serca czułem kamień. Nie wróciłem już do domu
 poszedłem prosto do lasu, walczyć w powstaniu, dużo przeżyłem. Przechodziłem przez
kanały, prowadziłem jakąś ranną sanitariuszkę. Wszystko robiłem, ale serca już nie miałem.
Od tego dnia&  .
Pytania prowadzącego:
1. Co czujesz po wysłuchaniu tej historii?
2. Jaką wartość w Twoich oczach ma pomaganie innym ludziom?
3. Jak często pomagasz innym i czy masz z tego jakieś korzyści?
4. Jak można pomoc Pawłowi?
Część IV
 Wiedziałam, że to, co mówił Paweł, nie jest łatwe do usunięcia, był to, bowiem
człowiek twardy, nieuzewnętrzniający swoich uczuć. Wiarę w człowieka trzeba mu było
wpajać stopniowo, bo stracił ją całkowicie, i to było pierwszym obowiązkiem. Od gruntu
trzeba było budować nowe spojrzenie Pawła na ludzi, dlatego był on tym, który najdłużej
korzystał z mojej pomocy.(& ), Na zakończenie szepnął;  Dziękuję To wszystko. Chciałam
usłyszeć coś więcej. Wzięłam, więc magnetofon, aby przesłuchać nagranie, z taśmy
przemawiał głos Pawła, który zamiast słów pożegnania recytował własny wiersz.(& )
Pytania prowadzącego:
1. Jak terapeutka pomogła Pawłowi?
2. Jakie to budziło w nim emocje?
3. Czy w podobny sposób możemy pomagać innym?
4. O czym jest wiersz Pawła?
5. Czy wynosisz dla siebie jakąś wartość z tego opowiadania?
a)  I co było dalej&   prowadzący prosi uczniów, aby napisali, jak dalej potoczyło się
życie Pawła, (co robił, kim był itp.). Ochotnicy na forum klasy odczytują wymyślone
przez siebie zakończenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
b) Ilustracja (Jesień  muzyka relaksacyjna) uczestnicy przy dz
więkach muzyki
relaksacyjnej malują ilustrację do wiersza Pawła.
c) Analiza końcowa.
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy lekcji sprawiły im trudności.
Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5. ĆWICZENIA
5.1. Psychologiczne aspekty udzielania wsparcia. Systemy
wsparcia społecznego. Rola i zadania systemów wsparcia
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj problemy (potrzeby) osoby niepełnosprawnej występujące w rodzinie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób jego wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać odpowiednie określenia wskazujące na psychologiczne aspekty wsparcia osoby
niepełnosprawnej,
2) określić samopoczucie wspomaganego i wspomagającego,
3) wypisać na małych kartkach rozpoznane potrzeby osoby niepełnosprawnej (na jednej
kartce jedna informacja),
4) przeanalizować i pogrupować otrzymane wyniki,
5) uzasadnić różnice pomiędzy rodzajami wsparcia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- metoda przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
- telewizor,
- kaseta video z filmem pt.  Więcej niż widzieć , reż. Mike Robe,
- magnetowid,
- arkusze papieru formatu A4,
- flamastry,
- małe kartki,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj, wraz z zespołem scenariusz scenki dotyczącej emocjonalnego wsparcia osoby
niepełnosprawnej na podstawie obejrzanego filmu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób jego wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie i
zespołowo.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć film dotyczący problemów osoby niepełnosprawnej,
2) zapisać w postaci scenariusza treść scenki sytuacyjnej,
3) zaprezentować swoją rolę,
4) dokonać analizy zebranego materiału podczas prezentacji,
5) współpracować w zespole,
6) podzielić się z grupą uwagami dotyczącymi samopoczucia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4,
- flamastry,
- do wyboru akcesoria typu rehabilitacyjnego,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wyszukaj w Internecie instytucje zajmujące się wspomaganiem osób niepełnosprawnych.
Dokonaj analizy obszarów ich działania.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób jego wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) znalez
ć w Internecie wykaz instytucji i organizacji zajmujących się problemami osób
niepełnosprawnych,
2) dokonać analizy na czym polega wspomaganie osób niepełnosprawnych,
3) wydrukować lub wynotować zebrane informacje (na jednej kartce jeden obszar
wsparcia),
4) przypiąć na tablicy pod określonym systemem wsparcia,
5) podzielić się wnioskami z grupą.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu (jedno stanowisko na dwóch uczniów),
- arkusze papieru formatu A4,
- małe kartki samoprzylepne,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.2. Grupy wsparcia. Rodzaje wsparcia: wsparcie informacyjne,
emocjonalne, materialne. Świadczenie usług. Wsparcie
w rozwoju
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ w jaki sposób i kto może pomóc w realizacji celów osoby niepełnosprawnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób jego wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie
i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) powtórzyć psychologiczne aspekty wspierania,
2) narysować swoją linię życia i zaznaczyć na niej, wiernie odtwarzając, najważniejsze
wydarzenia od urodzenia do chwili obecnej,
3) zastanowić się, dlaczego zaznaczone wydarzenia były aż tak istotne i kto wówczas
pomagał w ich realizacji,
4) określić jaki to był rodzaj wsparcia w dążeniu do określonego celu,
5) porozmawiać z kolegą i wymienić się doświadczeniami,
6) wykorzystać swoją wiedzę o osobach niepełnosprawnych z określoną dysfunkcją
rozwojową,
7) narysować linię życia osoby niepełnosprawnej, np. rówieśnika,
8) zaznaczyć ważne wydarzenia, w jego życiu,
9) określić, w jaki sposób i kto może pomóc w realizacji celów osoby niepełnosprawnej,
10) wspólnie z kolegą zaprezentować materiał na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- kartki formatu A4,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Opisz cele samopomocowej grupy wsparcia dla określonej niepełnosprawności.
Zaprojektuj logo grupy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i jego sposób wykonania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) znalez
ć miejsce w grupie:
zespół I  osoby z uszkodzonym narządem ruchu,
zespół II  osoby z uszkodzonym narządem wzroku,
zespół III  osoby z uszkodzonym aparatem słuchu,
zespół IV  osoby z przewlekłymi chorobami,
2) określić jakie zadania i cele mają grupy samopomocowe wskazane dla zespołu,
3) wypisać informacje na arkuszu papieru i przypiąć do tablicy,
4) w parze z kolegą/koleżanką zaprojektować logo dla grupy wsparcia osób z określoną
niepełnosprawnością,
5) zaznaczyć wspólne cele dla wszystkich grup samopomocowych,
6) dokonać analizy pozostałych informacji z innych grup,
7) zredagować notatkę na temat zadań samopomocowych grup wsparcia,
8) zaprezentować opracowany materiał i logo podając uzasadnienie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- metoda projektu.
Środki dydaktyczne:
- cztery arkusze szarego papieru,
- taśma przylepna do tablicy,
- flamastry,
- kartki formatu A4,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Określ rodzaje wsparcia informacyjnego, emocjonalnego, materialnego,
instrumentalnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia, sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy. Ćwiczenie powinno być
wykonywane indywidualnie i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wylosować jeden z rodzajów wsparcia:
grupa A  zadania wsparcia informacyjnego,
grupa B  zadania wsparcia emocjonalnego,
grupa C  zadania wsparcia materialnego,
grupa D  zadania wsparcia instrumentalnego,
2) znalez
ć w Internecie stronę Prawo  Dzieci Sprawne Inaczej,
3) wydrukować zadania analizowanego wsparcia,
4) wraz z innymi omówić zadania określonego wsparcia,
5) dokonać korekty w informacjach,
6) poprawiony tekst zapisać na dysku pod hasłem INFORMATOR.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 komputer z dostępem do Internetu,
 papier do drukarki,
 drukarka,
 poradnik dla ucznia
Ćwiczenie 4
Wcielając się w rolę niepełnosprawnego uczestniczącego w zajęciach grupy wsparcia,
przedstaw pantomimicznie, a następnie wykonaj dowolną techniką plastyczną wybrany
fragment mitu  Puszka Pandory .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób jego wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie
i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wysłuchać nagrania mitu  Puszka Pandory ,
2) wziąć udział w dyskusji na temat wysłuchanego mitu,
3) przedstawić pantomimicznie wybrany fragment mitu uwzględniając:
- odgrywanie kulminacyjnego punktu mitu jakim jest otwieranie puszki,
- odgrywanie roli człowieka, opanowanego przez Smutki, ale mającego nadzieję,
- wcielanie się w rolę człowieka  opanowanego przez Smutki ,
- odegranie punktu zwrotnego: pukającej na dnie puszki Nadziei,
4) omówić z innymi, w której roli czułe się najlepiej i dlaczego,
5) wykonać pracę plastyczną  W jakich sytuacjach chciałbym, aby przyszła do mnie
Nadzieja ?,
6) zająć stanowisko w dyskusji jaki rodzaj wsparcia otrzyma osoba niepełnosprawna
uczestnicząc w tego typu zajęciach.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja,
- pantonima.
Środki dydaktyczne:
 kaseta z nagraniem mitu  Puszka Pandory ,
 kredki,
 farby,
 pędzle,
 naczynie z wodą,
 plastelina (do wyboru ),
 papier,
 poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Metody udzielania wsparcia. Infrastruktura pomocy
społecznej. System poradnictwa społecznego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie zebranych danych opracuj informator o instytucjach i organizacjach
pozarządowych świadczących pomoc środowisku lokalnym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób jego wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie
i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić informacje o instytucjach i organizacjach świadczących pomoc społeczną
w środowisku lokalnym,
2) uporządkować zebrane informacje wg klucza: rodzaj pomocy, adres, numery telefonów
kontaktowych,
3) wybrać formę informatora,
4) zaprojektować i wykonać szatę graficzną,
5) zaprezentować informator na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- metoda projektu.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4,
- wydruki bazy danych z Internetu,
- komputer z drukarką
- flamastry,
- klej,
- kredki,
- kolorowe mazaki,
- kolorowy papier,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Rozwiąż otrzymaną krzyżówkę i zapisz hasło na tablicy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób jego wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie
i zespołowo.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy haseł do rozwiązania krzyżówki,
2) wpisać odpowiedz
pod wskazanym numerem,
3) rozwiązanie krzyżówki umieścić na tablicy,
4) wyjaśnić czego i jakich obszarów działań dotyczy rozwiązanie krzyżówki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- kartki formatu A4,
- flamastry,
- krzyżówki,
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
- hasła wg kolejności:
1) wykaz instytucji z adresami i telefonami,
2) stan dysfunkcji aparatu ruchowego, słuchowego lub wzrokowego,
3) może być społeczna lub zawodowa,
4) czeskie tak,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5) pomoc chirurgiczna,
6) na niebie lub sportu,
7) program dla dzieci  & ..ja to wiem ,
8) dla ucznia lub dla nauczyciela,
9) życiowy lub na muszce,
10) plan, szkic,
11) ani uległość, ani agresja,
12) przy jego pomocy połączysz się z Internetem,
13) wielu ma już do niego dostęp,
14) służą do kolorowego pisania,
15) strefa,
16) narzędzie stosowane w terapii rękodzieła,
17) przemoc,
18) bywa koleżeńska,
19) nieodpłatna działalność społeczna na rzecz innych,
20) wchodzenie w stan drugiej osoby.
Ćwiczenie 3
Określ jak zmieniają się ludzie na przestrzeni lat i w którym okresie życia potrzebują
pomocy innych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia, sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy. Ćwiczenie powinno być
wykonywane indywidualnie i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
- leżące na stole gazetowe zdjęcia człowieka z różnych okresów życia ułożyć
chronologicznie i nakleić na kartce,
- uzupełnić tabelę:
Okres życia Potrzeby Rodzaj pomocy
Indywidualna Grupowa Instytucjonalna
- zaprezentować pracę i omówić jak zmieniają się ludzie na przestrzeni lat,
- włączyć się w dyskusję, próbując odpowiedzieć na pytania:
- w którym okresie życia najbardziej potrzebujemy pomocy od innych?
- kto może zapewnić taką opiekę?
- kto ma obowiązek zapewnić wysoką jakość pomocy?
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Środki dydaktyczne:
- gazetowe zdjęcia człowieka z różnych okresów życia,
- kartki formatu A4,
- flamastry,
- klej.
Ćwiczenie 4
Na podstawie opisu przypadku, opracuj wniosek o pomoc w usunięciu barier
architektonicznych.
Opis przypadku
Pan Kazimierz od niedawna, na skutek ciężkiej choroby, jest osobą o znacznym stopniu
niepełnosprawności poruszającą się tylko za pomocą wózka inwalidzkiego.
Budynek, w którym mieszka nie ma podjazdu dla wózka inwalidzkiego. Drzwi
wejściowe są za wąskie, aby można przez nie wjechać do mieszkania. Syn i opiekun Pana
Kazimierza są zmęczeni całą sytuacją. Za każdym razem zarówno wózek jak i Pana
Kazimierza trzeba wnosić i wynosić z mieszkania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać rozdział
Materiału nauczania. Nauczyciel powinien omówić zakres ćwiczenia i sposób jego
wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
- zapoznać się z opisem przypadku,
- wybrać właściwe podstawy prawne mówiące o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób
niepełnosprawnych,
- wypisać kolejność postępowania w likwidacji barier architektonicznych w domu Pana
Kazimierza,
- zredagować wniosek skierowany do właściwej instytucji w przedmiotowej sprawie,
- zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- metoda projektu.
Środki dydaktyczne:
- podstawowe akty prawne dotyczące osób niepełnosprawnych,
- kartki papieru,
- poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.4. Formy pomocy świadczone podopiecznemu i jego rodzinie.
Polityka społeczna. Wolontariat
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ zasady funkcjonowania instytucji i organizacji realizujących zadania z zakresu
pomocy społecznej oraz rodzaje wsparcia i formy pomocy świadczone niepełnosprawnym
i ich rodzinom.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia, sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy. Ćwiczenie powinno być
wykonywane indywidualnie i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) sporządzić plan poznania wskazanej przez nauczyciela lub wybranej przez siebie
instytucji,
2) wziąć udział w wycieczkach tematycznych do różnego typu instytucji pomocy społecznej
oraz organizacji społecznych, realizujących zadania z zakresu pomocy społecznej,
uzyskać informacje o:
- celach i zadaniach realizowanych przez poznawaną instytucję lub organizację,
- świadczeniach/usługach realizowanych przez daną placówkę,
- metodach oraz formach pomocy stosowanych w danej placówce w pracy
z podopiecznymi/lub jego rodziną,
- warunkach i trybie przyjęcia lub uzyskania świadczeń oferowanych przez
placówkę,
- specjalistach zatrudnionych w danej placówce,
3) sporządzić sprawozdanie z pobytu w placówce,
4) wziąć udział w dyskusji podsumowujących ćwiczenie, mających na celu uporządkowanie
zebranych informacji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- lista instytucji i organizacji pomocy społecznej działających w danej
miejscowości/regionie,
- notatnik,
- materiały piśmiennicze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Ćwiczenie 2
Przygotuj informator o instytucjach i urzędach świadczących pomoc społeczną
działających w Twojej miejscowości/regionie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia, sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy. Ćwiczenie powinno być
wykonywane indywidualnie i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować wiadomości oraz materiały uzyskane w wyniku realizacji ćwiczenia 1,
2) uporządkować zebrany materiał według następującego schematu:
- nazwa, adres i telefony instytucji,
- adresaci, do których kierowana jest oferta danej instytucji,
- zakres jej działalności,
- rodzaje udzielanego wsparcia i formy pomocy,
- warunki i tryb przyjęcia lub uzyskania świadczeń,
3) przygotować w grupie redakcyjnie tekst informatora,
4) opracować szatę graficzną informatora,
5) wydrukować przygotowany przez grupę tekst informatora,
6) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy,
7) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- materiały uzyskane w wyniku realizacji ćwiczenia 1,
- ulotki,
- foldery,
- papier,
- komputer,
- drukarka.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj działania wspierające podopiecznego i jego rodzinę na podstawie opisanej
sytuacji.
Opis sytuacji:
Rodzina Państwa Kowalskich mieszka w dużym mieście, w którym działa dobrze
zorganizowana sieć placówek pomocy społecznej, służby zdrowia, działają także liczne
organizacje pozarządowe. W mieście znajduje się szkoła kształcąca opiekunki środowiskowe
i Wyższa Szkoła Pedagogiczna. Państwo Kowalscy borykają się z wieloma problemami
związanymi z niepełnosprawnością ich córki. Córka jest po porażeniu mózgowym,
intelektualnie sprawna lecz wymagająca systematycznej, intensywnej rehabilitacji.
Dziewczynka ma 11 lat i tęskni do kontaktów rówieśniczych. Ma indywidualne nauczanie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Rzadko wychodzi z domu, rodzina mieszka na I piętrze w budynku bez windy. Rodzice nie
mają samochodu, by zawieść córkę do lekarza, na imprezy do szkoły, czy też dla relaksu poza
miasto. Matka by opiekować się dzieckiem zwolniła się z pracy i dwa razy dziennie, zgodnie
z zaleceniami lekarza, wykonuje wraz z córką intensywne ćwiczenia, które wymagają od niej
wiele samozaparcia, ale też siły fizycznej. Ostatnio Pani Kowalska przeżywa kryzys
psychiczny, boi się, że nie da sobie rady, że sytuacja zaczyna ją przerastać, bowiem doszły
jeszcze problemy finansowe. Pan Kowalski pracuje, stara się zarobić na utrzymanie rodziny,
ale jego pracodawca nie wypłaca regularnie wynagrodzenia. Rodzina ma zaległości w co
miesięcznych opłatach.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
ćwiczenia i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie
i zespołowo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem sytuacji,
2) określić potrzeby osób niepełnosprawnych oraz sytuacje trudne, w których mogą się oni
oraz ich rodziny znajdować,
3) określić sytuację problemową w opisanej sytuacji,
4) przeanalizować wiadomości uzyskane podczas wizyt w poszczególnych instytucjach
i organizacjach pomocy społecznej, a także wiadomości z innych z
ródeł o możliwościach
udzielania wsparcia osobom w sytuacji podobnej do opisanej i zastanów się, które z nich
mogłyby w tej sytuacji udzielić rodzinie Państwa Kowalskich wsparcia i jakiego rodzaju,
5) zastanowić się, czy w opisanej sytuacji można byłoby zastosować inne nieprofesjonalne
formy niesienia pomocy,
6) określić działania, które należałoby podjąć dla udzielenia pomocy rodzinie Państwa
Kowalskich i opracować propozycje działań bezpośrednich i pośrednich,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia i dyskusji na temat wypracowanych propozycji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- informatory,
- Ustawa o pomocy społecznej,
- duże arkusze papieru,
- mazaki,
- tablica flip-chart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Organizowanie wsparcia
społecznego
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 14, 16, 17, 18, są poziomu podstawowego,
zadania 3, 10, 13, 15, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. d, 4. a, 5. c, 6. a, 7. b, 8. b, 9. a, 10. c, 11. b,
12. a, 13. a, 14. b, 15. b, 16. b, 17. b, 18. d, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zidentyfikować rodzaje wsparcia społecznego B P c
2 Zidentyfikować systemy wsparcia społecznego B P a
Zanalizować wzorce wpływające na przebieg relacji
3 D PP d
między podopiecznym a asystentem
Rozpoznać zapotrzebowanie na wsparcie
4 B P a
u podopiecznego
Zidentyfikować formy świadczenia pomocy
5 B P c
podopiecznemu i jego rodzinie.
Dobrać formy pomocy do rozpoznanych
6 C P a
u podopiecznego potrzeb
Zidentyfikować rodzaje działań bezpośrednich
7 B P b
stosowanych przez osobę udzielającą wsparcia
Zanalizować wpływ wykorzystania działań
8 C P b
bezpośrednich na zachowanie podopiecznego
Zidentyfikować formy wsparcia materialnego
9 w ramach pomocy społecznej dla osób znajdujących B P a
się w trudnej sytuacji życiowej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Dobrać formy poradnictwa w ramach interwencji
10 D PP c
kryzysowej
11 Rozpoznać rodzaje wsparcia B P b
12 Zdefiniować pojęcie  wsparcie społeczne A P a
13 Posłużyć się elementami wiedzy prawnej D PP a
Wyjaśnić znaczenie wsparcia dla wzmocnienia
14 C P b
zdrowia i poprawy samopoczucia
Wzmocnić jakość współpracy z rodziną osoby
15 D PP b
niepełnosprawnej
16 Zaplanować formy pomocy rodzinie podopiecznego C P b
17 Określić odbiorców wolontariatu C P b
18 Zidentyfikować zawartość Karty Wolontariusza C P d
19 Określić cel Karty Praw Osób Niepełnosprawnych D PP c
Określić zakres działań Unii Europejskiej na rzecz
20 D PP b
osób niepełnosprawnych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Załatwianie spraw podopiecznego w urzędzie to rodzaj wsparcia
a) emocjonalnego.
b) materialnego.
c) przez świadczenie usług.
d) w rozwoju.
2. Najbliżsi przyjaciele stanowić mogą
a) pierwotny system wsparcia.
b) wtórny system wsparcia.
c) grupę samopomocy.
d) grupę wolontariuszy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
3. Podopieczny ma pretensje do wszystkich, że nie otrzymuje pomocy na czas, że wszyscy
go lekceważą, nie dostrzegają jego potrzeb, czuje się opuszczony i nic nieznaczący dla
innych. Postawa tego podopiecznego wynikać może z zaburzonego wzorca
a) partnera interakcji.
b) realizacji zadań.
c) relacji między ludz
mi.
d) obrazu świata.
4. Podopieczna czuje się zagubiona, nie wie kto mógłby jej pomóc gdy urodzi dziecko
z zespołem Downa. Pierwszy raz usłyszała to określenie w szpitalu. Ma wiele
wątpliwości, jak powinna opiekować się dzieckiem. W jej przypadku najtrafniejszy
rodzaj wsparcia to wsparcie
a) informacyjne.
b) materialne.
c) duchowe.
d) dowartościowujące.
5. Formą usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo w jej miejscu
zamieszkania dla nie mniej niż 3 osób i nie więcej niż 8 osób wymagających z powodu
wieku wsparcia jest
a) dom pomocy społecznej.
b) mieszkanie chronione.
c) rodzinny dom pomocy.
d) dzienny dom pomocy.
6. Pani Maria cierpi na zaburzenia psychiczne, stan jej zdrowia nie wymaga jednak
hospitalizacji, wobec tego została wypisana ze szpitala do domu. Jest osobą mieszkającą
samotnie Pani Maria potrafi wykonywać wszystkie czynności domowe, ale często nie
gotuje obiadów, zapomina zjeść, czasem zażyć zalecone lekarstwa. Ponadto przebywanie
w pustym domu z
le wpływa na jej samopoczucie. Najodpowiedniejszą formą pomocy
w tym przypadku byłoby
a) uczestnictwo w środowiskowym domu samopomocy.
b) pobyt w domu pomocy społecznej.
c) zorganizowanie usług opiekuńczych.
d) pobyt w rodzinnym domu pomocy.
7. Nakłonienie podopiecznego do przyjęcia propozycji przedstawionej przez osobę
pomagającą to
a) konfrontacja.
b) perswazja.
c) porada.
d) nadzorowanie.
8. Stosując metodę wpływu osobistego, asystent może zmieniać zachowanie podopiecznego
poprzez
a) sugestię.
b) nagradzanie.
c) przydzielanie ról.
d) przydzielanie funkcji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
9. Pomocą pieniężną z pomocy społecznej jest
a) zasiłek stały, celowy, okresowy.
b) zasiłek stały, celowy, opiekuńczy.
c) zasiłek stały, opiekuńczy, okresowy.
d) zasiłek opiekuńczy, okresowy, celowy.
10. Państwo Nowakowie mają problemy wychowawcze z niepełnosprawnym synem, który
jest w okresie dojrzewania. Jego zachowanie jest przyczyną konfliktów między rodzicami
i pozostałymi dziećmi. Najodpowiedniejsza forma poradnictwa w tej sytuacji to
poradnictwo
a) prawne.
b) psychologiczne.
c) rodzinne.
d) zawodowe.
11. Wartościującym wsparciem osoby niepełnosprawnej jest
a) dofinansowanie potrzeb materialnych.
b) akceptacja, uznanie, potwierdzenie znaczenia i wartości osoby niepełnosprawnej dla
życia społecznego.
c) wprowadzenie osoby niepełnosprawnej w świat kultury i nauki.
d) organizowanie uczestnictwa w grupowych zajęciach rehabilitacyjnych.
12. Termin  wsparcie społeczne osób niepełnosprawnych oznacza
a) powszechną pomoc dostępną dla jednostki lub grupy w sytuacjach trudnych,
stresowych.
b) mobilizację sił społecznych.
c) dofinansowanie potrzeb materialnych i zdrowotnych.
d) zorganizowanie dowozu do miejsca rehabilitacji.
13. Gmina określa szczegółowe zasady i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne
usługi opiekuńcze na podstawie
a) uchwały Rady Gminy.
b) wysokości dochodów w rodzinie.
c) nie przyznaje, bo robi to inny organ państwowy.
d) sprawozdania specjalistów.
14. Dla wzmocnienia zdrowia i poprawy samopoczucia osoby niepełnosprawnej potrzebne
jest wsparcie
a) informacyjne.
b) emocjonalne.
c) materialne.
d) instrumentalne.
15. Jakość współpracy z rodziną osoby niepełnosprawnej zależy od
a) określenia roszczeń rodziny.
b) zawartego kontraktu (umowy).
c) wysokości dochodów na jednego członka rodziny.
d) liczby konsultacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
16. Współpraca z rodzinami osób niepełnosprawnych ma różne formy. Forma grupowa to
a) interwencja.
b) warsztaty i treningi.
c) wymiana informacji.
d) gromadzenie danych o jednostce.
17. Wolontariat jest szansą dla
a) niepełnosprawnych.
b) każdej jednostki bez względu na płeć, rasę, wyznanie.
c) chorych przebywających w Domach Pomocy Społecznej.
d) dzieci przebywających w Domach Dziecka.
18. Karta Wolontariusza to
a) zbiór zadań wolontariusza.
b) uprawnienie do wejścia do ośrodków pomocowych.
c) forma legitymacji.
d) zakres powinności wolontariusza i organizacji zatrudniających go.
19. Kartą Praw Osób Niepełnosprawnych jest
a) opis działań pomocowych.
b) wykaz Instytucji i Organizacji wspomagających osoby niepełnosprawne.
c) katalog 10 praw wskazujących najważniejsze obszary działań.
d) wykaz świadczeń rodzinnych.
20. Do działań Unii Europejskiej na rzecz osób niepełnosprawnych należy
a) zrozumienie problemów niepełnosprawnych.
b) walka z dyskryminacją osób niepełnosprawnych.
c) nie ma takich działań.
d) organizacja obchodów dnia niepełnosprawnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko...............................................................................
Organizowanie wsparcia społecznego
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
TEST 2
Test  próba pracy do jednostki modułowej  Organizowanie wsparcia
społecznego
Zadanie dla ucznia
Opracuj projekt informatora dla osób niepełnosprawnych na potrzeby MOPS.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za z
le wykonaną
czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za wykonanie prawidłowo czynności 1, 2, 4, uzyskuje 5 punktów,
- dostateczny  za wykonanie prawidłowo czynności 1, 2, 4, 5, uzyskanie 6 punktów,
- dobry  za prawidłowe wykonanie czynności 1, 2, 3, 4 oraz 5 lub 6 uzyskanie 9 punktów,
- bardzo dobry  za wykonanie wszystkich czynności, uzyskanie 10 punktów,
Kryteria oceny
Klucz punktowania
Obszar wymagań Numer Sprawdzana czynność Kryterium wykonania Punktacja
czynności czynności 0  1
Organizacja 1 Uczeń zapoznaje się z Zapoznał się z dokumentacją 0 lub 1
stanowiska pracy dokumentacją zadania zadania
Wykonywanie 2 Uczeń segreguje załącznikiZ zestawu posegregował 0 lub 1
zadania z potrzebne do wykonania załączniki zgodnie z zasada
zachowaniem ćwiczenia mi przygotowania informatora
zasad Z zestawu załączników ułożył 0 lub 1
przygotowania
w kolejności czynności
informatora wykonywane podczas
przygotowania informatora
dla osób niepełnosprawnych
Uzupełnił brakujące informacje 0 lub 1
3 Uczeń wykonuje projekt Wykonał projekt informatora 0 lub 1
informatora dla osób dla osób niepełnosprawnych
niepełnosprawnych
4 Uczeń sprawdza z doku Sprawdził z dokumentacją 0 lub 1
mentacją prawidłowość prawidłowość wykonanego
wykonanego planu planu
5 Uczeń przygotowuje Przygotował prezentację 0 lub 1
prezentację
6 Uczeń prezentuje i ocenia Ocenił jakość swojej pracy, 0 lub 1
wykonane ćwiczenie wskazał ewentualne
nieprawidłowości
Prezentowanie
i ocena wykona
nego ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
KARTA OBSERWACJI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wymagania dotyczące przygotowania projektu kampanii reklamowej
Zadanie dla ucznia
Opracuj projekt informatora dla osób niepełnosprawnych na potrzeby MOPS.
OBSZAR LICZBA
CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA
WYMAGAC
PUNKTÓW
Organizacja stanowiska Czynność 1.:Zapoznawanie się z dokumentacją zadania 1
pracy Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń zapoznał się
z dokumentacją zadania
Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń zorganizował
stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii
Wykonywanie zadania Czynność 2.:Segregowanie załączników potrzebnych do
z zachowaniem zasad wykonania zadania
przygotowania Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń posegregował
informatora załączniki zgodnie z zasadami przygotowania kampanii 1
reklamowej
Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń z zestawu
załączników ułożył w kolejności czynności wykonywane
1
podczas przygotowania informatora dla osób
niepełnosprawnych.
Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń uzupełnił brakujące
1
informacje
Czynność 3: wykonanie planu informatora dla osób 3
niepełnosprawnych
Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń wykonał projekt
informatora
Czynność4: sprawdza z dokumentacją prawidłowość 1
wykonanego planu
Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń sprawdził
z dokumentacją prawidłowość wykonanego planu
I ewentualnie skorygował błędy
Czynność 5: przygotowuje prezentację 1
Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń przygotował
prezentację
Prezentowanie Czynność 6: Prezentacja i ocena wykonanego zadania 1
I ocena wykonanego
zadania
Kryterium wykonania:  jeżeli uczeń ocenił jakość swojej
pracy, wskazał ewentualne nieprawidłowości
Uzyskana ilość A
ączna liczba punktów
punktów i ocena
Uzyskana ocena szkolna
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania:  próba pracy oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę ocenienia wykonywanych czynności, jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu  próba pracy ,
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom Instrukcje do wykonania zadania wraz z dokumentacją, podaj czas
przeznaczony na wykonanie zadania.
8. Rozdaj uczniom zestawy różnych załączników dotyczących etapów tworzenia kampanii
reklamowej i organizacji zebrania.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia wykonania ćwiczenia.
11. Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te czynności, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
3. Test  próba pracy oceniany jest według punktacji określającej zarówno czynności
wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość.
4. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
5. Po dokonanym doborze załączników  wykonaj projekt informatora.
6. Oceń poprawność wykonanego fragmentu poprzez porównanie go z dokumentacją
zadania.
7. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
8. Po zakończonym zadaniu uporządkuj stawisko pracy.
9. Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia.
10. Na rozwiązanie testu masz 20 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja z dokumentacją zadania,
- zestaw załączników dotyczących kampanii reklamowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
7. LITERATURA
1. Brudnik E.: Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Cz. II.(s.120) Kielce 2002
2. Chlebińska J.: Anatomia i fizjologia człowieka. Warszawa 1986
3. Doroszewska J.: Pedagogika specjalna. Warszawa 1981
4. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
5. Główny Urząd Statystyczny: Statystyczny opis jakości życia 1990 1995. Informacje
i Opracowania Statystyczne. GUS, Warszawa 1997
6. Główny Urząd Statystyczny: Rocznik demograficzny. GUS, Warszawa 1997
7. Heine M.: Problemy integracji społecznej osób niepełnosprawnych i niedostosowanych.
UZ, Zielona Góra 2001
8. Kawczyńska-Butrym Z.: Rodziny osób niepełnosprawnych. Raport z badań. IS PAN,
Warszawa 1994
9. Kościelska M.: Oblicza upośledzenia. PWN, Warszawa 1995
10. Kowalik S.: Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1999
11. Meder J.: Praca socjalna z osobami z zaburzeniami psychicznymi. Wydawnictwo Śląsk,
Katowice 2002
12. Obuchowska I.: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa 1999
13. Ostrowska A., Sikorska J.: Syndrom niepełnosprawności w Polsce: bariery integracji.
PAN, Warszawa 1996
14. Ostrowska A.: Niepełnosprawni w społeczeństwie: postawy społeczeństwa polskiego
wobec ludzi. Raport z badań. IS PAN, Warszawa 1994
15. Szulc M.: Z doświadczeń psychoterapeutki (fragmenty  Spotkania z podświadomością)
16. Tarnowska E.: Życie codzienne w domach pomocy społecznej. Warszawa 1994
17. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24.04.2003 r. Dz. U.
Nr 96/2003, poz. 873
18. Warrick A.: Porozumiewanie się bez słów. Komunikacja wspomagająca i alternatywna
na świecie. Warszawa 1999
19. wolontariat.pl/slowniczek.php
20. www.pefron.pl, www.isi.idn.org.pl
21. www.idn.org.pl/edukacja/fio/index.htm
22. bazy.ngo.pl/search/info.asp
Czasopisma:
- Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej
- Wiadomości Statystyczne
- Nowiny Psychologiczne
- Polityka Społeczna
- Praca Socjalna
Filmy video:
- Frida, reż. J. Taymor
- Moja lewa stopa, reż. J. Sheridan
- Rain Man, reż. B. Levinson
- Więcej niż widzieć, reż. Mike Robe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36