MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Lilia Kimber-Dziwisz
Alicja Klimowicz
Realizowanie potrzeb osoby niepełnosprawnej w zakresie
wykorzystania czasu wolnego 346 02 .Z2.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Ewa Goliszek
dr Andrzej Niesporek
Opracowanie redakcyjne:
inż. Danuta Szczepaniak
Konsultacja:
mgr Hanna Całuń
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[02].Z2.02
 Realizowanie potrzeb osoby niepełnosprawnej w zakresie wykorzystania czasu wolnego ,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu asystent osoby niepełnosprawnej
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć 6
5. Ćwiczenia 10
5.1 Pedagogika czasu wolnego  zadania i zakres zainteresowań 10
5.1.1. Ćwiczenia 10
5.2. Funkcje czasu wolnego 12
5.2.1. Ćwiczenia 12
5.3. Sposoby spędzania czasu wolnego 13
5.3.1. Ćwiczenia 13
5.4. Organizacja czasu wolnego 15
5.4.1. Ćwiczenia 15
5.5. Indywidualna i społeczna wartość czasu wolnego 17
5.5.1. Ćwiczenia 17
5.6. Wypoczynek czynny i bierny 19
5.6.1. Ćwiczenia 19
5.7. Zainteresowania a sposób spędzania czasu wolnego 21
5.7.1. Ćwiczenia 21
5.8. Środki masowego przekazu a model spędzania czasu wolnego 23
5.8.1. Ćwiczenia 23
5.9. Organizacja czasu wolnego w placówkach opiekuńczych 25
5.9.1. Ćwiczenia 25
5.10. Higiena żywienia 27
5.10.1. Ćwiczenia 27
5.11. Etyka w pracy asystenta osoby niepełnosprawnej 29
5.11.1. Ćwiczenia 29
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 31
7. Literatura 43
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać, aby bez
problemów mógł skorzystać z poradnika,
- szczegółowe cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu kształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji materiału
nauczania,
- propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metody przypadków.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
346[02].Z2
Człowiek niepełnosprawny
w rodzinie i środowisku
346[02].Z2.01 346[02].Z2.02 346[02].Z2.03
Organizowanie Realizowanie potrzeb osoby Stosowanie wybranych
wsparcia społecznego niepełnosprawnej w zakresie form terapii zajęciowej
wykorzystania czasu wolnego
346[02].Z2.04
Pomaganie osobie niepełnosprawnej 346[02].Z2.05
w korzystaniu z ofert edukacyjnych, Wspieranie osoby niepełnosprawnej
kulturalnych, sportowych w załatwianiu spraw urzędowych
i turystycznych
Schemat układ jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu niepełnosprawności fizycznej
i intelektualnej,
- współpracować z osobami niepełnosprawnymi,
- współpracować indywidualnie i w grupie,
- współpracować w zespole opiekuńczo-terapeutycznym,
- rozróżniać niepełnosprawność fizyczną od intelektualnej,
- użytkować komputer,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
- określić znaczenie aktywności w życiu człowieka,
- scharakteryzować znaczenie czasu wolnego w życiu człowieka,
- zidentyfikować i określić potrzeby podopiecznego w zakresie spędzania czasu wolnego,
- zidentyfikować i określić ograniczenia i możliwości udziału podopiecznego w różnych
formach aktywności,
- rozpoznać zainteresowania podopiecznego,
- zmotywować osobę niepełnosprawną do wykorzystania posiadanych zdolności twórczych,
- zaktywizować podopiecznego do zwiększenia samodzielności życiowej,
- zorganizować czas wolny osobie niepełnosprawnej zgodnie z jej potrzebami
i możliwościami,
- wykorzystać w pracy z podopiecznymi różne formy terapii zajęciowej,
- pomóc niepełnosprawnemu w układaniu jadłospisu i sporządzaniu posiłków,
- zastosować zasady etyczne w kontakcie z podopiecznymi,
- dochować tajemnicy zawodowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca .............................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku
346[02].Z2
Jednostka modułowa: Realizowanie potrzeb osoby niepełnosprawnej w zakresie
wykorzystania czasu wolnego 346[02].Z2.02
Temat: Sposoby spędzania czasu wolnego.
Cel ogólny: charakteryzowanie najczęściej występujących sposobów spędzania czasu wolnego
przez osoby niepełnosprawne.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 omówić kryteria podziału sposobów spędzania czasu wolnego,
 scharakteryzować poszczególne sposoby spędzania czasu wolnego,
 dokonać podziału sposobów spędzania czasu wolnego wg poznanych kryteriów,
 rozpoznać sposoby spędzania czasu wolnego.
Metody nauczania uczenia się:
 wykład,
 prezentacja,
 dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca indywidualna,
 praca w 2 osobowych grupach.
Czas trwania: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- plansze lub prezentacje multimedialne zawierające charakterystykę sposobów spędzania
czasu wolnego,
- foliogramy na temat sposobów spędzania czasu wolnego,
- film dydaktyczny na temat spędzania czasu wolnego,
- arkusze papieru,
- arkusz do ćwiczeń,
- flamastry,
- flipchart,
- materiały przygotowane przez nauczyciela (w zależności od przyjętej formy wykonania
ćwiczenia),
- literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie, przedstawienie tematu, celów zajęć.
2. Podział grupy uczniów na dwuosobowe zespoły.
3. Wykład na temat sposobów spędzania czasu wolnego. Podczas wykładu nauczyciel
korzysta z przygotowanych wcześniej plansz, prezentacji multimedialnych, filmu
dydaktycznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. Prezentacja sposobów spędzania czasu wolnego w warunkach życia codziennego przez
osoby niepełnosprawne.
5. Dyskusja na temat możliwości i sposobów spędzania czasu wolnego.
6. Ćwiczenia  praca w 2-osobowych zespołach, uczniowie wykonują ćwiczenie 2
z rozdziału 4.3.3. w Poradnika dla ucznia.
7. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie efektów swojej
pracy.
8. Podczas prezentacji nauczyciel prowadzi moderowaną dyskusję, której celem jest
wskazanie ewentualnych nieprawidłowości w wykonanym ćwiczeniu oraz poszukiwanie
prawidłowych odpowiedzi.
9. W prezentacji oraz dyskusji bierze udział każdy z uczniów.
10. Po zakończeniu prezentacji i dyskusji nauczyciel podsumowuje zajęcia.
Praca domowa
Przygotuj pracę pisemną na temat, najczęściej spotykanych Twoim zdaniem sposobów
spędzania czasu wolnego, jakie w życiu codziennym preferują osoby poruszające się na wózku
inwalidzkim. Zaproponuj również, w jaki sposób można zmotywować osobę niepełnosprawną
do aktywnych form spędzania czasu wolnego.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca .............................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku
346[02].Z2
Jednostka modułowa: Realizowanie potrzeb osoby niepełnosprawnej
w zakresie wykorzystania czasu wolnego 346[02].Z2.02
Temat: Wypoczynek bierny i czynny.
Cel ogólny: charakteryzowanie i różnicowanie form wypoczynku biernego i wypoczynku
czynnego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zdefiniować pojęcia wypoczynek, wypoczynek bierny, wypoczynek czynny,
 określić cele wypoczynku osób niepełnosprawnych,
 scharakteryzować wpływ wypoczynku czynnego na organizm osób niepełnosprawnych,
 określić formy wypoczynku biernego i wypoczynku czynnego.
Metody nauczania uczenia się:
 wykład,
 prezentacja,
 dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w 2 3-osobowych grupach.
Czas trwania: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- plansze lub prezentacje multimdialne zawierające definicje pojęcia wypoczynek,
- foliogramy z celami i zadaniami wypoczynku czynnego i wypoczynku biernego,
- plansze lub prezentacje zawierające różnorodne formy wypoczynku,
- arkusze papieru,
- flamastry,
- flipchart,
- materiały przygotowane przez nauczyciela (w zależności od przyjętej formy wykonania
ćwiczenia),
- literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
1. Przedstawienie tematu, celu zajęć.
2. Wykład na temat wypoczynku osób niepełnosprawnych, jego celów, zadań oraz form.
Podczas wykładów nauczyciel korzysta z przygotowanych wcześniej plansz, foliogramów,
prezentacji multimedialnych.
3. Ćwiczenia  uczniowie wykonują ćwiczenie 1 z rozdziału 4.4.3. w Poradniku dla ucznia.
4. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie efektów swojej
pracy.
5. Po prezentacji nauczyciel przeprowadza analizę zapisów z udziałem uczniów, której celem
jest wskazanie ewentualnych nieprawidłowości w wykonanych ćwiczeniach oraz
poszukiwanie prawidłowych odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
6. Prezentacji dokonuje wyznaczony uczeń, natomiast w analizie bierze udział każdy
z członków grupy.
7. Po zakończeniu prezentacji i analizy materiału ćwiczeń nauczyciel podsumowuje zajęcia.
Praca domowa
Przygotuj pracę pisemną na temat  Wypoczynek czynny młodzieży niepełnosprawnej .
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
5. ĆWICZENIA
5.1. Pedagogika czasu wolnego  zadania i zakres zainteresowań
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj propozycję co najmniej 2 form spędzania czasu wolnego, które
zaproponowałbyś osobie z niepełnosprawnością intelektualną.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w 2 osobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapisać co najmniej 2 propozycje form spędzenia czasu wolnego,
2) propozycjami koleżanek/kolegów (burza mózgu, nie oceniamy żadnej propozycji),
3) przeanalizować i zaproponować formy spędzania czasu wolnego,
4) zaprezentować propozycje spędzania czasu wolnego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- flmastry,
- flipchart,
- Poradnik ucznia.
Ćwiczenie 2
Przygotuj zestaw pytań do przeprowadzenia rozmowy z podopiecznym, na temat
preferowanych przez podopiecznego form spędzania czasu wolnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zebrać informacje o stopniu niepełnosprawności, stanie zdrowia, zainteresowaniach,
zdolnościach, wieku itp.,
2) przygotować pytania do podopiecznego na temat czasu wolnego,
3) przedyskutować przygotowany wzór pytań z innymi i uzupełnić swoje propozycje.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja,
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- flamastry,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5.2. Funkcje czasu wolnego
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj propozycję formy spędzania czasu wolnego uwzględniając funkcje czasu
wolnego wg Z. Dąbrowskiego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić różne formy spędzania czasu wolnego,
2) określić funkcje czasu wolnego wg Z. Dąbrowskiego,
3) przygotować swoją propozycję,
4) wziąć udział w dyskusji uzasadniając swoje propozycje.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik ucznia.
Ćwiczenie 2
Przygotuj propozycję formy spędzania czasu wolnego dla grupy podopiecznych
uwzględniając funkcję wg E. Wnuka-Lipińskiego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić różne formy spędzania czasu wolnego,
2) określić funkcje czasu wolnego wg E. Wnuka-Lipińskiego,
3) przygotować projekt proponowanych form spędzania czasu wolnego dla grupy
podopiecznych uwzględniając funkcję wg E. Wnuka-Lipińskiego,
4) wziąć udział w dyskusji uzasadniając swoje propozycje.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusz papieru,
- flamastry,
- Poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.3. Sposoby spędzania czasu wolnego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj propozycję spędzania czasu wolnego dla osoby niepełnosprawnej poruszającej
się na wózku inwalidzkim.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić różne sposoby spędzania czasu wolnego,
2) dokonać wyboru, które sposoby spędzania czasu wolnego są preferowane przez osoby
niepełnosprawne poruszające się na wózkach,
3) wypisać swoje propozycje,
4) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja frontalna.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru A4,
 flamastry,
 Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Przygotuj propozycję spędzania czasu wolnego dla osoby niepełnosprawnej związaną
z uczestnictwem w życiu społecznym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić preferencje podopiecznych w zakresie przebywania z innymi ludz
mi,
2) dokonać wyboru, które formy spędzania czasu wolnego budzą zainteresowanie, radość
u podopiecznych,
3) opisać wybrane propozycje spędzania czasu wolnego z elementami uczestnictwa w życiu
społecznym,
4) przygotować swoją propozycję,
5) wziąć udział w dyskusji uzasadniając wybór.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.4. Organizacja czasu wolnego
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj organizację czasu wolnego osoby niepełnosprawnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić priorytety podopiecznego,
2) ustalić  złodziei czasu,
3) wytyczyć cele motywujące,
4) zaplanować organizację czasu wolnego korzystając z narzędzi do planowania czasu,
5) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- narzędzia do planowania czasu: kalendarz tradycyjny lub indywidualny plan wsparcia
mieszkańca,
- flamastry,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Zorganizuj organizację czasu wolnego dla osoby z umiarkowanym stopniem upośledzenia
umysłowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić ogólny stan zdrowia i samopoczucie psychiczne podopiecznego,
2) ustalić ukryte zdolności, zainteresowania i marzenia podopiecznego,
3) ustalić pierwszoplanowe priorytety podopiecznego,
4) wytyczyć cele motywujące podopiecznego,
5) pisemnie zaplanować organizację czasu wolnego,
6) przedyskutować plan na forum grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry
- tablica flipchart,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.5. Indywidualna i społeczna wartość czasu wolnego
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaproponuj formę spędzania czasu wolnego dla jednego podopiecznego, poruszającego
się na wózku inwalidzkim, przeanalizuj, jakie korzyści w aspekcie indywidualnej wartości
czasu wolnego (dla pacjenta) może wnosić spędzenie czasu z wykorzystaniem danej formy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić różne formy spędzania czasu wolnego,
2) przygotować dowolny opis przypadku osoby niepełnosprawnej opisując m.in. wiek, stan
zdrowia, zainteresowania,
3) zaproponować formę spędzania czasu wolnego,
4) przygotować swoją pracę na arkuszu A4,
5) przeanalizować korzyści wynikające z wybranej formy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- tablica flipchart,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Opracuj formę spędzania czasu wolnego dla 3 podopiecznych o podobnym stopniu
i rodzaju niepełnosprawności. Opisz jakie korzyści w aspekcie społecznej wartości czasu
wolnego wnosi, Twoim zdaniem, wspólne spędzanie czasu z wykorzystaniem danej formy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić różne formy spędzania czasu wolnego,
2) przeanalizować informacje o stanie zdrowia podopiecznych oraz ich ograniczenia
i możliwości,
3) określić zainteresowania podopiecznych,
4) wybrać najodpowiedniejsze formy spędzania czasu wolnego, biorąc pod uwagę możliwość
realizacji,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- tablica flipchart,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.6. Wypoczynek czynny i bierny
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaproponuj formę wypoczynku czynnego dla:
 osoby leżącej (młodej, sprawnej intelektualnie),
 osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim (starszej, ograniczonej motorycznie,
sprawność intelektualna w normie).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić formy wypoczynku czynnego,
2) zapoznać się ze szczegółowymi informacjami o stanie zdrowia podopiecznych,
3) poznać zainteresowania podopiecznych,
4) ustalić najodpowiedniejsze formy wypoczynku czynnego z uwzględnieniem uzyskanych
informacji,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia i przedstawić (w przypadku, gdy zaproponowane formy
są różne) jakie ograniczenia były brane pod uwagę w poszczególnych przypadkach.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik ucznia.
Ćwiczenie 2
Zaproponuj formę wypoczynku biernego dla osoby starszej, bardzo aktywnej,
poruszającej się z pomocą laski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić formy wypoczynku biernego,
2) zapoznać się/zebrać informacje o stanie zdrowia podopiecznego,
3) zaplanować, w jaki sposób należy zachęcić podopiecznego do włączenia się w daną formę
wypoczynku,
4) przedstawić korzyści wynikające z wypoczynku,
5) zaproponować wybraną formę wypoczynku biernego,
6) wziąć udział w dyskusji, jak należy zorganizować wybraną formę wypoczynku biernego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.7. Zainteresowania a sposób spędzania czasu wolnego
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj przeprowadzenie wywiadu z podopiecznym w celu uzyskania informacji o jego
zainteresowaniach.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze stosowną dokumentacją, informacjami z innych z
ródeł (wywiad z rodziną,
dotychczasowym opiekunem, lekarzem) o stanie fizycznym i psychicznym podopiecznego,
2) ocenić, na podstawie dokumentacji, możliwe sposoby komunikacji i wybrać najlepszy
z nich,
3) zaplanować przeprowadzenie wywiadu, ułatwiając podopiecznemu komunikowanie się
poprzez np. odpowiednio głośne i wyraz
ne zadawanie pytań krótkich, jasno
sprecyzowanych.
4) zaprezentować wyniki na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analiza przypadku,
- dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- przykładowa dokumentacja (wywiad z rodziną, lekarzem) i informacje ogólne o stanie
fizycznym i psychicznym podopiecznego,
- arkusz z przykładowymi zdaniami do wywiadu:
- czym lubi się Pani/Pan zajmować w wolnym czasie?
- a może czytanie sprawia Pani/Panu przyjemność?
- czy uprawia Pani/Pan jakąś dyscyplinę sportu?
- mam wrażenie, że lubi Pani/Pan grę w szachy.
- zapewne pływanie musi być przyjemne,
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie2
Zaplanuj ścieżkę rozwoju zainteresowań podopiecznego poprzez zdobywanie nowej
wiedzy. Opracuj listę pytań, na które odpowiedz
ułatwi Ci poznanie jego zainteresowań.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze stosowną dokumentacją, informacjami z innych z
ródeł (wywiad z rodziną,
dotychczasowym opiekunem, lekarzem) o stanie fizycznym i psychicznym podopiecznego,
2) na podstawie dokumentacji ocenić możliwość zastosowania odpowiedniej formy nauki,
3) przeprowadzić wywiad i poznać zainteresowania,
4) ustalić z podopiecznym potrzeby zdobywania wiedzy,
5) opracować ścieżkę rozwoju,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia,
7) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 przykładowa dokumentacja (wywiad z rodziną, lekarzem) i informacje ogólne o stanie
fizycznym i psychicznym podopiecznego,
 arkusze papieru,
 flamastry,
 flipchart,
 Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.8. Środki masowego przekazu a model spędzania czasu wolnego
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj plan spędzania czasu wolnego czasu z wykorzystaniem środków masowego
przekazu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) poznać ogólny stan fizyczny i psychiczny podopiecznego,
2) zapoznać się zainteresowaniami podopiecznego,
3) dobrać rodzaj środków masowego przekazu, zgodny z zainteresowaniami i preferencjami
podopiecznego,
4) zaplanować w czasie możliwość korzystania z ustalonych środków masowego przekazu,
5) zaplanować, jak stworzyć, zgodnie z możliwościami, komfortowe warunki dla
podopiecznego do korzystania ze środków przekazu,
6) ocenić możliwy wpływ środków masowego przekazu na stan podopiecznego,
7) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy,
8) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia indywidualne,
- dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- przykładowa dokumentacja podopiecznego,
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- dostęp do nośników mediów,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Opracuj plan wykorzystania środków masowego przekazu z uwzględnieniem funkcji
korelacyjnej i kontynuacyjnej mediów (telewizji) w odniesieniu do osoby ograniczonej
motorycznie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) poznać stan fizyczny i psychiczny podopiecznego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
2) zapoznać się zainteresowaniami podopiecznego i poziomem włączenia w wydarzenia
prezentowane w mediach,
3) przygotować/wybrać ofertę programową na dany okres czasu (tydzień, miesiąc),
4) zaplanować, jak stworzyć zgodnie z możliwościami komfortowe warunki dla
podopiecznego do korzystania z wybranego medium i umożliwić jak najlepszy odbiór
komunikatów,
5) opisać sposób czuwania nad realizacją ustalonej oferty pod względem czasowym,
6) ocenić wpływ środków masowego przekazu na stan podopiecznego,
7) przedstawić wyniki pracy na forum grupy,
8) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- przykładowa dokumentacja podopiecznego,
- przykładowe programy telewizyjne z gazet,
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.9. Organizacja czasu wolnego w placówkach opiekuńczych
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj działania motywujące osobę niepełnosprawną do podjęcia aktywności.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zdefiniować pojęcie motywacji i określić elementy procesu motywacji,
2) określić czynniki motywujące,
3) zaplanować kilka możliwych działań zwiększających motywację do podjęcia aktywności,
4) przedstawić propozycje na forum grupy, uzasadniając wybór,
5) zapoznać się z propozycjami innych,
6) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja wielokrotna,
 analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik ucznia.
Ćwiczenie 2
Opracuj założenia do indywidualnego planu terapeutycznego dla podopiecznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować syntetyczną informację o podopiecznym,
2) zaplanować najbardziej odpowiedni czas realizacji zajęć, konieczne przerwy i ich rodzaj,
3) zaplanować rodzaj zajęć,
4) wyniki ćwiczenia zapisać na plakacie i zaprezentować na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji,
6) zapisać ciekawe propozycje kolegów/koleżanek.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja frontalna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.10. Higiena żywienia
5.10.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj uwzględniając upodobania podopiecznego jadłospis na jeden dzień.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) poznać upodobania, ulubione potrawy podopiecznego,
2) zaplanować godziny spożywania posiłków biorąc pod uwagę przerwy między posiłkami
(trzy posiłki stałe + podwieczorek),
3) przygotować propozycję zestawu posiłków uwzględniając podstawowe składniki
pokarmowe: budulcowe, energetyczne i regulacyjne zgodnie z potrzebami
żywnościowymi,
4) przygotować jadłospis na plakacie i zawiesić na tablicy,
5) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 metoda projektu,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusz A2,
- flamastry,
- tablica flipchart,
- Poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj przygotowanie posiłku, np. kolacji, uwzględniając upodobania podopiecznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić co chciałby zjeść podopieczny na kolację,
2) zorientować się jakie produkty spożywcze są potrzebne do przygotowania kolacji,
3) wspólnie z podopiecznym przygotować stanowiska pracy do przygotowania posiłku
(stolik, produkty spożywcze, sprzęt do przygotowania posiłków),
4) dokonać podziału pracy, uwzględniając te czynności, które podopieczny może sam
wykonać, a które musi wykonać asystent,
5) zaprezentować na forum grupy opracowany projekt,
6) wziąć udział w dyskusji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- flamastry,
- flipchart,
- sprzęt do przygotowania posiłków,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5.11. Etyka w pracy asystenta osoby niepełnosprawnej
5.11.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj plakat nt.: Dylematy etyczne występujące najczęściej w pracy z osobami
niepełnosprawnymi?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zebrać informacji na temat najczęściej występujących dylematów etycznych występujących
u podopiecznych,
2) dokonać hierarchii dylematów etycznych od najważniejszych do najmniej ważnych (np.
związane z eutanazją, zachowań w kontakcie z innymi osobami),
3) omówić najczęściej występujące dylematy etyczne u podopiecznych,
4) przedstawić je w formie plakatu,
5) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia indywidualne,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- duże arkusze papieru,
- flamastry,
- flipchart,
- Poradnik ucznia.
Ćwiczenie 2
Przedstaw, sposób postępowania wobec osób, które chcą się dowiedzieć o stanie zdrowia
i samopoczuciu podopiecznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić czy podopieczny życzy sobie przekazania informacji o sobie innym osobom,
2) uzgodnić jakie informacje można przekazać i w jakim zakresie,
3) ustalić jakich informacji nie wolno przekazywać dochowując tajemnicy zawodowej,
4) przedstawić wyniki ćwiczenia w formie pisemnej,
5) wziąć udział w dyskusji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru A4,
- flamastry,
- flipchart,
- Poradnik ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Realizowanie potrzeb osoby
niepełnosprawnej w zakresie wykorzystania czasu wolnego
Test 1 składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18 są z poziomu podstawowego,
- zadnia: 8, 9, 12, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. b , 4. a, 5. a, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. c, 11. a,
12. c, 13. b, 14. b, 15. a, 16. a, 17. a, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Określić co to jest czas wolny B P c
Scharakteryzować jakie są funkcje czasu wolnego
2. C P b
wg Z. Dąbrowskiego
Scharakteryzować w jakim aspekcie należy
3. C P b
rozpatrywać indywidualną wartość czasu wolnego
4. Określić co to są zainteresowania A P a
5. Określić co rozumiesz pod pojęciem aktywizacja A P a
6. Scharakteryzować jak określisz wartość czasu C P c
7. Zdefiniować pojęcie etyka A P a
Scharakteryzować jedną z funkcji środków
8. C PP d
masowego przekazu wg Harolda Lasswellda
Przeanalizować funkcje i zadania środków
9. C PP b
masowego przekazu wg McQuaila
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
10. Określić co to jest racjonalne żywienie A P c
11. Przeanalizować rolę witamin w odżywianiu C P a
12. Przeanalizować rolę tłuszczów w odżywianiu D PP c
13. Scharakteryzować środki masowego przekazu A P b
14. Określić czym jest motywacja A P b
15. Scharakteryzować co to jest etyka zawodowa B P a
Przeanalizować co należy uwzględnić przy
16. organizowaniu czasu wolnego dla osoby C P a
niepełnosprawnych
17. Scharakteryzować formy wypoczynku biernego C P a
Określić co rozumiesz pod pojęciem brak
18. A P b
aktywności
Scharakteryzować kto albo co jest głównym
19. C PP d
 złodziejem czasu
Przeanalizować jak efektywnie należy wykorzystać
20. D PP c
czas wolny
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel przeprowadzenia testu.
3. Zapoznaj uczniów z zasadami punktowania i oceny.
4. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom, instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko prawidłowo zrozumieli, wyjaśnij wątpliwości.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Dla każdego zadania są dołączone 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając X prawidłową
odpowiedz
.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAN TESTOWYCH
1. Czasem wolnym nazywamy
a) czas przeznaczony na pracę zarobkową.
b) czas przeznaczony na pracę zarobkową.
c) zajęcia, którym jednostka może oddawać się z własnej chęci bądz
dla odpoczynku,
rozrywki, dobrowolnego udziału w życiu społecznym.
d) czas przeznaczony na obowiązki rodzinne.
2. Funkcje czasu wolnego wg Z. Dąbrowskiego to
a) psychokompensacyjna, kulturalna, psychokreatywna, psychorekreacyjna.
b) wypoczynek, rozrywka, rozwój zainteresowań i uzdolnień, poszukiwanie własnego
miejsca w społeczeństwie.
c) edukacyjne, wychowawcze, integracyjne.
d) psychorekreacyjne, kompensacyjne, kulturalne, psychokreatywne.
3. Indywidualną wartość czasu wolnego należy rozpatrywać w aspekcie
a) korzyści społecznych.
b) korzyści indywidualnych.
c) zarządzania czasem.
d) funkcji czasu wolnego.
4. Zainteresowaniem nazywamy
a) pracę wykonywaną dla relaksu, w czasie wolnym od obowiązków.
b) czynności wykonywane z przyjemnością poza praca zarobkową.
c) czynności zawodowe, których wykonywanie nie satysfakcjonuje.
d) pracę wykonywana w wolnym czasie.
5. Aktywizacją nazywamy
a) zespół działań mających na celu włączenie człowieka do udziału w różnych
dziedzinach życia.
b) przeprowadzenie osoby niepełnosprawnej z aktywności do pasywności.
c) brak kontaktów, pomocy ze strony innych osób, poczucie izolacji i osamotnienia.
d) połączenie obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych.
6. Pojęcie wartości czasu należy określać w kontekście
a) czas to pieniądz.
b) czas przemija bezpowrotnie.
c) czas to wartościowy kapitał  czas to życie.
d) czas leczy rany.
7. Etyką nazywamy
a) to ogół norm moralnych przyjętych w danej zbiorowości społecznej.
b) zespół norm i ocen zachowania jednostki.
c) zespół norm względem innych osób i przyrody.
d) świadczenie usług osobom potrzebującym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
8. Jedną z funkcji środków masowego przekazu wg Harolda Lasswellda jest
a) kontynuacja.
b) korelacja.
c) informacja.
d) nadzór nad otoczeniem.
9. Funkcją i zadaniem środków masowego przekazu wg McQuaila jest
a) nadzór nad otoczeniem.
b) informacja, korelacja, kontynuacja, rozrywka, mobilizacja.
c) koordynacja elementów systemu społecznego.
d) transmisja kultury, czyli transmisja dziedzictwa społecznego następnym pokoleniom.
10. Racjonalnym żywieniem jest
a) dostarczanie organizmowi składników budulcowych.
b) dostarczanie organizmowi składników energetycznych.
c) dostarczanie organizmowi w określonym czasie odpowiednich ilości składników
budulcowych, energetycznych i regulacyjnych.
d) dostarczanie organizmowi składników regulujących witaminy i sole mineralne.
11. Witaminy w odżywianiu
a) są niezbędne do utrzymania prawidłowego stanu zdrowia i właściwego rozwoju
zaliczają się do składników regulujących.
b) są niezbędne w odżywianiu zaliczają się do składników energetycznych.
c) dostarczają organizmowi składników budulcowych.
d) są niezbędne do rozwoju organizmu i prawidłowego odżywiania.
12. Tłuszcze w odżywianiu
a) są wykorzystywane jako materiał budulcowy i składniki ciał odpornościowych.
b) dostarczają organizmowi witamin i soli mineralnych.
c) stanowią dla ustroju z
ródło energii.
d) są wykorzystywane jako składniki enzymów i hormonów.
13. Środki masowego przekazu
a) wywierają niekorzystny wpływ na stan zdrowotny osoby niepełnosprawnej.
b) wpływają korzystnie na stan zdrowia podopiecznego, pod warunkiem, że są
odpowiednio dobrane.
c) nie są elementem kultury masowej.
d) nie zawierają koncepcji wspólnego mianownika.
14. Motywacja jest
a) elementem etyki opiekuna.
b) stanem gotowości człowieka do podjęcia określonego działania.
c) funkcja czasu wolnego.
d) formą spędzania czasu wolnego.
15. Etyka zawodowa
a) poza normami zawiera także konkretne dla danego zawodu nakazy i zakazy.
b) to świadczenie opieki sprawiedliwie wobec każdego podopiecznego.
c) charakteryzuje się rzetelnym wykonywaniem obowiązków w pracy zawodowej.
d) to unikanie działań szkodliwych dla podopiecznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
16. Przy organizowaniu czasu wolnego dla osoby niepełnosprawnych należy uwzględnić
a) włączenie osoby niepełnosprawnej w planowanie i organizowanie ofert wolnego
czasu.
b) przygotowanie samodzielnie ofert wolnego czasu przez asystenta.
c) ambicje asystenta.
d) potrzeby placówek opiekuńczych.
17. Formą wypoczynku biernego jest
a) sen.
b) gra w kart.
c) pływanie.
d) indywidualne codzienne czynności rehabilitacyjne.
18. Brak aktywności należy rozumieć jako
a) prowadzenie życia rodzinnego i społecznego.
b) niechęć do kontaktów społecznych, towarzyskich, poczucie krzywdy i izolacji.
samotności.
c) wykonywanie obowiązków zawodowych, uczenie się.
d) prowadzenie twórczego i harmonijnego życia.
19. Głównym  złodziejem czasu jest
a) praca zawodowa, nauka, samokształcenie.
b) gry i zabawy ruchowe, konkursy itp.
c) aktywny udział w różnych organizacjach społecznych.
d) telewizja, filmy, telefony, bierna postawa oraz goście, znajomi, itp.
20. Aby czas wolny był efektywnie wykorzystany należy
a) zajmować się dodatkowo pracą zawodową.
b) wykonywać obowiązki rodzinne.
c) wykorzystać czas na rozwój zainteresowań i uzdolnień.
d) przeznaczyć czas na obowiązkową pracę społeczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Realizowanie potrzeb osoby niepełnosprawnej w zakresie wykorzystania
czasu wolnego
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Realizowanie potrzeb osoby
niepełnosprawnej w zakresie wykorzystania czasu wolnego
Test 2 składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadnia: 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
- zadania: 6, 8, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi : 1. a, 2. d, 3. d, 4. b, 5. a, 6. b, 7. c, 8. b, 9. c, 10. a, 11. c,
12. c, 13. a, 14. a, 15. b, 16. a, 17. a, 18. c, 19. a, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Scharakteryzować czas wolny B P a
Scharakteryzować funkcje społeczne
2. A P d
czasu wolnego
Przeanalizować zasady prawidłowego
3. C P d
żywienia człowieka
4. Określić rolę białka w odżywianiu A P b
Określić czym zajmuje się etyka
5. B P a
normatywna
Scharakteryzować czas wolny wg
6. C PP b
T. Veblena
Określić sposoby efektywnego
7. C P c
wykorzystania czasu wolnego
Scharakteryzować opiekuna
8. C PP b
spolegliwego
Przeanalizować możliwości
9. C P c
wykorzystania czasu wolnego
Określić co jest  najsprytniejszym
10. A P a
złodziejem czasu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Określić rolę węglowodanów
11. A P c
w odżywianiu spełniają tłuszcze
12. Zdefiniować pojęcie czasu wolnego A P c
Określić funkcje czasu wolnego wg
13. C P a
Z. Dąbrowskiego
Scharakteryzować środki masowego
14. A P a
przekazu
15. Określić pojęcie aktywności A P b
16. Określić pojęcie etyki B P a
Scharakteryzować indywidualną
17. C PP a
wartość czasu wolnego
18. Zdefiniować pojęcie zainteresowania A P c
19. Zdefiniować pojęcie motywacji A P a
Scharakteryzować jedną z funkcji
20. środków masowego przekazu wg C PP a
Harolda Lasswellda
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel przeprowadzenia testu.
3. Zapoznaj uczniów z zasadami punktowania i oceny.
4. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom, instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko prawidłowo zrozumieli, wyjaśnij wątpliwości.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Dla każdego zadania są dołączone 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając X prawidłową
odpowiedz
.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Czas wolny powinien
a) być okresem odbiegającym od codziennej monotonii, być przyjemny dla osoby, która
z niego korzysta,
b) służyć terapii zajęciowej.
c) służyć uczeniu się, wspomaganiu i kształtowaniu wychowanków.
d) być przeznaczony na pracę normalna, dodatkową i obowiązki rodzinne.
2. Funkcje społeczne czasu wolnego polegają na
a) kształtowaniu procesów osobowościowych, dla rozwijania twórczej działalności.
b) rozwijaniu zainteresowań i uzdolnień.
c) wypoczynku, śnie, kąpieli, zaspokajaniu głodu.
d) aktywizowaniu jednostki, którego celem jest włączenie jej do życia w społeczeństwie.
3. Prawidłowe wyżywienie człowieka to pożywienie
a) pełnowartościowe, wolne od substancji szkodliwych.
b) łatwo przyswajalne, smaczne.
c) łatwo strawne o odpowiedniej temperaturze, smaczne.
d) pełnokaloryczne, pełnowartościowe, łatwo strawne i łatwo przyswajalne, smaczne.
4. Białko, jako składnik pokarmowy
a) jest wykorzystywane w ustroju jako materiał energetyczny.
b) jest wykorzystywane jako materiał budulcowy.
c) dostarcza organizmowi witamin.
d) dostarcza organizmowi soli mineralnych.
5. Etyka normatywna
a) zajmuje się formułowaniem reguł postępowania pozwalającego zachować dobro
i unikać czynienia zła.
b) rozważa normy regulujące zachowaniem się osoby względem samej siebie.
c) rozważa normy regulujące zachowanie względem innych osób i przyrody.
d) zajmuje się analizą, opisem i wyjaśnieniem moralności w różnych środowiskach.
6. T. Veblen określa czas wolny jako
a) czas poza pracą + sen.
b) całość czasu poza pracą.
c) czas nie przeznaczony na pracę zarobkową.
d) czas nie przeznaczony na systematyczne kształcenie.
7. Efektywnie wykorzystać czas wolny to znaczy
a) zajmować się dodatkowo pracą zawodową.
b) wykonywać obowiązki rodzinne.
c) wykorzystać czas na rozwój zainteresowań i uzdolnień.
d) przeznaczyć go na obowiązkową pracę społeczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
8. Opiekuna spolegliwy to
a) wykonujący obowiązki zawodowe zgodnie z zakresem czynności.
b) człowiek troskliwy, opiekuńczy, budujący zaufanie, o dobrym sercu, wrażliwy na
cudze potrzeby.
c) świadczący opiekę sprawiedliwie wobec każdego podopiecznego.
d) szanujący godność podopiecznego.
9. Czas wolny należy wykorzystywać na
a) zajmowanie się dodatkowo pracą zawodową.
b) wykonywanie codziennych obowiązków.
c) rozwój zainteresowań i uzdolnień.
d) obowiązkową pracę społeczną.
10.  Najsprytniejszym złodziejem czasu jest
a) telewizja, filmy, telefony, bierna postawa oraz goście, znajomi itp..
b) praca zawodowa, nauka, samokształcenie.
c) gry i zabawy ruchowe, konkursy itp..
d) aktywny udział w różnych organizacjach społecznych.
11. Tłuszcze spełniają następującą rolę w odżywianiu
a) są wykorzystywane jako materiał budulcowy.
b) dostarczają organizmowi witamin.
c) stanowią dla ustroju z
ródło energii.
d) są wykorzystywane jako składniki hormonów.
12. Czasem wolnym określamy
a) a) czas przeznaczony na pracę nie zarobkową.
b) b) czas przeznaczony na pracę zarobkową.
c) c) czas w którym jednostka może oddawać się własnemu hobby, zainteresowaniom
jednocześnie zarabiając pieniądze.
d) d) czas przeznaczony na obowiązki rodzinne.
13. Z. Dąbrowski wyróżnił następujące funkcje czasu wolnego
a) wypoczynek, rozrywka, rozwój zainteresowań i uzdolnień, poszukiwanie własnego
miejsca w społeczeństwie.
b) edukacyjne, wychowawcze, integracyjne.
c) psychokompensacyjna, kulturalna, psychokreatywna, psychorekreacyjna.
d) psychorekreacyjne, kompensacyjne, kulturalne, psychokreatywne.
14. Środki masowego przekazu
a) są elementem kultury masowej.
b) nie zawierają koncepcji wspólnego mianownika.
c) wywierają niekorzystny wpływ na stan zdrowotny osoby niepełnosprawnej.
d) takie jak gazeta powstały w XIII w.
15. Aktywność to
a) prowadzenie życia rodzinnego.
b) chęć do kontaktów rodzinnych, społecznych i towarzyskich, potrzebę rozwoju
fizycznego i zawodowego.
c) wykonywanie codziennych obowiązków.
d) uczenie się.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
16. Etyka zawodowa to
a) określone normy oraz konkretne dla danego zawodu nakazy i zakazy.
b) świadczenie opieki sprawiedliwie wobec każdego podopiecznego.
c) rzetelnym wykonywaniem obowiązków w pracy zawodowej.
d) unikanie działań szkodliwych dla podopiecznych.
17. Indywidualna wartość czasu wolnego dotyczy
a) indywidualnych korzyści poszczególnej osoby, wynikających z wykorzystania czasu
wolnego.
b) etyki zawodowej.
c) funkcji czasu wolnego.
d) żywienia.
18. Zainteresowania to
a) praca wykonywana w wolnym czasie.
b) czynności zawodowe, których wykonywanie nie satysfakcjonuje.
c) praca wykonywana dla relaksu, w czasie wolnym od obowiązków, może być
powiązana z zarobkiem.
d) czynności wykonywane z przyjemnością poza praca zarobkową.
19. Motywacja to
a) stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania.
b) funkcja czasu wolnego.
c) element etyki opiekuna.
d) forma spędzania czasu wolnego.
20. Jedna z funkcji środków masowego przekazu wg Harolda Lasswellda to
a) transmisja kultury.
b) kontynuacja.
c) korelacja.
d) informacja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Realizowanie potrzeb osoby niepełnosprawnej w zakresie wykorzystania
czasu wolnego
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
7. LITERATURA
1. Błędowski P.: Pomoc Społeczna i opieka nad osobami starszymi w RFN. Interart,
Warszawa 1996
2. Drzycimski A.: Komunikatorzy, wpływ, wrażenie, wizerunek. Warszawa 2000
3. Garlin Ch. D., Seabury B.A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej. Warszawa
1996
4. Globan-Klas T.: Madia i komunikowanie masowe. Warszawa 1999
5. Gurzycka A.: Rozwój i kształtowanie zainteresowań. Warszawa 1990
6. Hale G.: Poradnik dla niepełnosprawnych. Muza S.A., Warszawa 1996
7. Hulek A. (red.): Świat ludziom niepełnosprawnym. Warszawa 1993
8. Jaroszuk Z., Czakon W.: Gry i metody. Lublin 1996
9. Kawczyńska-Butrym Z.: Niepełnosprawność  specyfika pomocy społecznej. BPS,
Katowice 1998
10. Korczak C.: Higiena i ochrona zdrowia. PZWL, Warszawa 1997
11. Ploch L.: Jak organizować czas wolny dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo.
Warszawa 1997
12. Przetacznik Gierowska M., Makieło Jarża G.: Podstawy psychologii ogólnej. WSiP,
Warszawa 1989
13. Przez
dziak B.: Zaopatrzenie rehabilitacyjne. Via Medica, Gdańsk 2003
14. Rojewska J.: Grupa bawi się i pracuje. UNUS 2000
15. Seiwert L.J.: Jak organizować czas. Warszawa 1993
16. Szczepankowska B., Mikulski J. (red): Osoby niepełnosprawne w środowisku lokalnym.
Wyrównywanie szans. Warszawa 1999.
17. Tondelli G.: W stronę sportu. Jedność 2004
18. Tyszkowa M.: Aktywność i działalność dzieci i młodzieży. Warszawa 1990
19. Vopel K. W.: Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży. Część 1, 2, 3. Jedność
2005
20. Wieczorek Chełmińska Z.: Zasady żywienia i dietetyka stosowana. PZWL 1987
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43