MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Danuta Szczepaniak
Pomaganie osobie niepełnosprawnej w korzystaniu
z ofert edukacyjnych, kulturalnych, sportowych
i turystycznych 346[02].Z2.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Ewa Goliszek
dr Andrzej Niesporek
Opracowanie redakcyjne:
inż. Tomasz Sułkowski
Konsultacja:
mgr Hanna Całuń
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[02].Z2.04
 Pomaganie osobie niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert edukacyjnych, kulturalnych,
sportowych i turystycznych , zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
asystent osoby niepełnosprawnej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Hierarchia potrzeb osoby niepełnosprawnej 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Oferty edukacyjne, kulturalne, sportowe i turystyczne skierowane do
osób niepełnosprawnych 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Pomoc osobom niepełnosprawnym w korzystaniu z ofert edukacyjnych,
kulturalnych, sportowych i turystycznych 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 19
7. Literatura 28
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu poradnik, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
edukacyjnych w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.
W poradniku zamieszczono:
Treści zawarte w tym poradniku są przeznaczone dla nauczyciela prowadzącego
nauczanie zawodowe w systemie modułowym w szkole kształcącej w zawodzie asystent
osoby niepełnosprawnej 346[02]. Jednostka modułowa zawiera:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać, aby bez
problemów mógł skorzystać z poradnika,
- szczegółowe cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji materiału
nauczania,
- propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,
- wykaz literatury z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem: pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, ćwiczeń
praktycznych. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W podrozdziałach Poradnika dla ucznia pt.  Materiał nauczania , treści kształcenia
zostały omówione w sposób ogólny. Podany zasób wiadomości powinien być wystarczający
do osiągnięcia celów kształcenia zawartych w programie jednostki modułowej. Można
zachęcić ucznia do rozszerzenia wiadomości o wskazaną literaturę.
Nauczyciel może zlecić wykonanie wszystkich ćwiczeń lub wybierać określone
ćwiczenia. Może je przeprowadzić zgodnie z podanymi wskazówkami lub według własnych
pomysłów. Nauczyciel może również przedstawić swoje propozycje.
Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu
swoich postępów, odpowiadając na pytania podane w podrozdziałach  Sprawdzian
postępów . Według tego samego zestawu pytań nauczyciel dokonuje oceny wiedzy
i umiejętności ucznia. Informacji dotyczącej zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia
dostarczyć powinny też obserwacje pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, ocena
prac wykonywanych przez uczniów indywidualnie i grupowo.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem narzędzi pomiaru dydaktycznego.
W rozdziale tym podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktację zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
346[02].Z2
Człowiek niepełnosprawny
w rodzinie i środowisku
346[02].Z2.02 346[02].Z2.03
346[02].Z2.01
Realizowanie potrzeb Stosowanie wraz ze
Organizowanie wsparcia
osoby niepełnosprawnej specjalistami wybranych
społecznego
w zakresie wykorzystania form terapii zajęciowej
czasu wolnego
346[02].Z2.04
346[02].Z2.05
Pomaganie osobie niepełnosprawnej
Wspieranie osoby
w korzystaniu z ofert edukacyjnych,
niepełnosprawnej w załatwianiu
kulturalnych, sportowych
spraw urzędowych
i turystycznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
- określać psychofizyczne i społeczne mechanizmy funkcjonowania człowieka,
- określać znaczenie komunikacji w relacjach między ludz
mi,
- charakteryzować wzorzec asystenta osoby niepełnosprawnej,
- określać psychologiczne aspekty udzielania wsparcia,
- planować i organizować pracę asystenta,
- wykorzystywać dostępne zasoby materialne i niematerialne dla potrzeb
niepełnosprawnego,
- nawiązywać kontakt z osobą niepełnosprawną i jej otoczeniem,
- stosować zasady obowiązujące w pielęgnowaniu osoby niepełnosprawnej,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
- zidentyfikować i określić potrzeby edukacyjne, kulturalne, sportowe i turystyczne
podopiecznego,
- zidentyfikować i określić postawy społeczeństwa wobec podopiecznych,
- zidentyfikować i określić ograniczenia i możliwości podopiecznego do udziału
w różnych formach aktywności,
- wskazać możliwości integracji osób niepełnosprawnych w społeczeństwie,
- rozpoznać zainteresowania podopiecznego w zakresie wskazanych ofert,
- zastosować zasady etyczne w kontakcie z podopiecznym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca ...............................................................................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku
346[02].Z2
Jednostka modułowa: Wspomaganie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert
edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych
346[02].Z2.04
Temat: Instytucje realizujące zajęcia kulturalne, sportowe, dydaktyczne dla osób
niepełnosprawnych.
Cel ogólny: poznanie i ocena wpływu stosowanych form i metod pracy instytucji wsparcia na
osoby niepełnosprawne.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- zidentyfikować instytucje zajmujące się terapią zajęciową dla osób niepełnosprawnych,
- określić formy i metody pracy z osobami niepełnosprawnymi,
- określić wpływ zajęć na osoby w nich uczestniczące,
- uporządkować informacje,
- sformułować własne opinie i uzasadnienia.
Metody nauczania uczenia się:
- dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca grupowa,
- praca indywidualna.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- duże arkusze papieru,
- przybory piszące,
- notatnik.
Przebieg zajęć:
1. Wycieczka dydaktyczna do warsztatów terapii zajęciowej, środowiskowych domów
samopomocy, klubów sportowych.
2. Zapoznanie się z formami i metodami pracy odwiedzanych placówek.
3. Uczestnictwo w wybranych zajęciach.
4. Obserwowanie jaki wpływ mają zajęcia grupowe na osoby w nich uczestniczące.
5. Sporządzenie wykazu instytucji, z którymi dana placówka współpracuje i w jakim
zakresie.
6. Podsumowanie zajęć  dyskusja frontalna na forum grupy na temat znaczenia zajęć
w warsztatach terapii zajęciowej i udziału w zajęciach sportowych dla osób
niepełnosprawnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca .......................................................................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku
346[02].Z2
Jednostka modułowa: Wspomaganie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert
edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych
346[02].Z2.04
Temat: Bariery w dostępie do ofert edukacyjnych, kulturalnych i sportowych.
Cele ogólny: identyfikacja barier w dostępie do ofert edukacyjnych, kulturalnych
i sportowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- zidentyfikować bariery,
- scharakteryzować poszczególne rodzaje barier.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna.
Czas: 1 godzina dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- plansze (foliogramy) przedstawiające bariery i podstawowe informacje na ich temat,
- rzutnik,
- notatnik,
- przybory do pisania.
Zadanie dla ucznia
Sporządz
wykaz obiektów i instytucji z barierami architektonicznymi w Twojej
miejscowości.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje cele zajęć.
2. Nauczyciel w formie wykładu prezentuje podstawowe informacje na barier w dostępie do
korzystania ofert edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych.
3. Nauczyciel zapoznaje uczniów z zadaniem do wykonania.
4. Uczniowie wykonują zadanie.
- określają miejsca, które mogłaby odwiedzać osoba niepełnosprawna (np. poruszająca
się na wózku),
- analizują rodzaje barier architektonicznych w tych miejscach lub ich dostosowanie
do potrzeb osób niepełnosprawnych,
- określają ograniczenia jakie powodują dla osób niepełnosprawnych.
5. Nauczyciel zadaje pytania uczniom na temat sposobów likwidacji tych barier.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
6. Uczniowie prowadzą dyskusję na temat zmian zachodzących w społeczeństwie
w stosunku do osób niepełnosprawnych i pozwalających na likwidację barier
kulturowych.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Hierarchia potrzeb osoby niepełnosprawnej
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu przypadku dokonaj analizy niezaspokojonych potrzeb podopiecznego
i wskaż ich skutki.
Opis przypadku:
Pan Michał ma 24 lata, jest osobą z upośledzeniem słuchu. Jest absolwentem technikum
o kierunku informatyka, nigdzie nie pracuje. Biegle posługuje się językiem migowym. Jest
samodzielny w zakresie samoobsługi, samodzielnie porusza się po mieście. Mieszka
z rodzicami. Wolny czas spędza przed komputerem. Marzy o pracy i dalszej nauce. Chciałby
też mieć kontakt z osobami pełnosprawnymi. W miejscowości, w której mieszka działa klub
sportowy i Warsztaty Terapii Zajęciowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem przypadku,
2) określić niezaspokojone potrzeby Pana Michała,
3) wskazać skutki niezaspokojenia tych potrzeb,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy,
5) uczestniczyć w dyskusji ukazującej skutki niezaspokojenia potrzeb w różnych obszarach
życia podopiecznego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analiza przypadku,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
papier,
przybory do pisania,
poradnik dla ucznia,
literatura z punktu 7 Poradnika dla nauczyciela,
komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Przedstaw hierarchię potrzeb osoby w wieku 12 lat niepełnosprawnej intelektualnie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym określania potrzeb człowieka zdrowego
i niepełnosprawnego,
2) określić potrzeby podopiecznego i przedstawić ich hierarchię,
3) zaprezentować grupie, na przykład w postaci plakatu, wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja,
- analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
papier,
przybory do pisania,
literatura wymieniona w punkcie 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Dokonaj rozpoznania niezaspokojonych potrzeb osób niepełnosprawnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z artykułem bądz
opisem sytuacji (problemu) osoby niepełnosprawnej, np.
upośledzonej umysłowo, głuchej, niewidomej itp.,
2) zapoznać się z informacjami na temat danego rodzaju niepełnosprawności,
3) wziąć udział w dyskusji w grupie prowadzącej do rozpoznania potrzeb bohatera artykułu,
opisu,
4) zaprezentować na forum całej grupy efekty pracy i uzasadnienie przyjętego rozwiązania,
5) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia prowadzącego do scharakteryzowania potrzeb
różnych grup osób niepełnosprawnych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- analizie przypadku,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- opisy przypadków,
- artykuły poświęcone problemom osób niepełnosprawnych,
- papier A4,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Oferty edukacyjne, kulturalne, sportowe i turystyczne
skierowane do osób niepełnosprawnych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządz
wykaz klubów sportowych działających w Twoim miejscu zamieszkania
i zapoznaj się z ich ofertami. Oceń, które zajęcia można polecić osobom niepełnosprawnym,
z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonywania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) sporządzić wykaz klubów sportowych działających w swojej miejscowości
2) zapoznać się z sekcjami działającymi na ich terenie,
3) zorientować się czy mają oferty skierowane do osób niepełnosprawnych,
4) dokonać oceny prowadzonych zajęć pod kątem przydatności dla osób z różnymi
rodzajami niepełnosprawności,
5) wnioski przedstawić na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier,
- przybory piszące.
Ćwiczenie 2
Korzystając z Internetu lub telefonu sporządz
listę ofert biur podróży skierowanych do
osób niepełnosprawnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonywania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w Internecie lub przy pomocy telefonu biura podróżny mające w swojej ofercie
propozycje turystyczne dla osób niepełnosprawnych ,
2) określić jakie warunki panujące w oferowanych ośrodkach (bariery architektoniczne,
możliwości dojazdu),
3) ocenić, które z ofert będą odpowiednie dla osób z różnymi rodzajami
niepełnosprawności,
4) wnioski przedstawić na forum grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- telefon,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Na podstawie opisu przypadku określ rodzaj zajęć dla podopiecznego.
Opis przypadku
Podopieczny w wieku 19 lat jest osobą ze znacznym upośledzeniem wzroku.
W miejscowości, w której mieszka działają Warsztaty terapii Zajęciowej, które prowadzą
zajęcia artystyczne (malarstwo, rzez
ba, fotografia), muzyczne i teatralne.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonywania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem przypadku,
2) dokonać analizy zainteresowań podopiecznego,
3) wskazać zajęcia odpowiednie dla jego niepełnosprawności,
4) swoje propozycje przedstawić na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
z
ródła informacji dotyczące upośledzenia wzroku,
papier,
mazaki.
Ćwiczenie 4
Określ ofertę Warsztatów Terapii Zajęciowej działających w Twojej miejscowości.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonywania. Przed wykonaniem ćwiczenia nauczyciel powinien podzielić zespół
na grupy 2 osobowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odwiedzić Warsztaty Terapii Zajęciowej w swojej miejscowości,
2) zapoznać się z rodzajami zajęć tam prowadzonych,
3) dokonać oceny prowadzonych zajęć pod kątem przydatności dla osób z różnymi
rodzajami niepełnosprawności,
4) wnioski przedstawić na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier,
- przybory piszące.
Ćwiczenie 5
Określ w jaki sposób korzystanie z ofert edukacyjnych, sportowych, turystycznych
wpływa na rozwój osobowości jednostki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonywania. Ćwiczenie powinno przebiegać w 4 zespołach (na zasadzie
dobrowolnego doboru). Uczniowie losują rodzaj ofert.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z ofertami edukacyjnymi, sportowymi i turystycznymi.
2) przedstawić znaczenie określonych ofert na rozwój osobowości osoby niepełnosprawnej,
3) wnioski przedstawić na forum grupy,
4) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenia,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
papier,
przybory piszące,
poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Pomoc osobom niepełnosprawnym w korzystaniu z ofert
edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ bariery osób niepełnosprawnych w dostępie do ofert kulturalnych, edukacyjnych,
sportowych i turystycznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę jego wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym barier,
2) określić rodzaje barier,
3) scharakteryzować poszczególne bariery,
4) zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
metoda tekstu przewodniego,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 arkusze papieru,
 przybory piszące.
Ćwiczenie 2
Sporządz
wykaz obiektów i instytucji z barierami architektonicznymi w Twoim miejscu
zamieszkania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić miejsca, które mogłaby odwiedzać osoba niepełnosprawna (na przykład
poruszająca się na wózku) mieszkająca w swojej okolicy (muzeum, kino, biblioteka,
teatr, domy kultury, szkoły, przedszkola, dzienne domy pomocy społecznej, kluby
seniora, szkoły językowe),
2) przeanalizować występowanie barier architektonicznych w tych obiektach, lub ich
dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
3) wskazać, jakie bariery architektoniczne występują w wybranych obiektach i jakie
powodują ograniczenia dla osoby niepełnosprawnej,
4) zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- metoda projektu,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- odtwarzacz video,
- rzutnik pisma,
- taclica flip-chart,
- papier,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Dokonaj analizy zachowań społeczeństwa w stosunku do osób niepełnosprawnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować w grupach zachowania społeczeństwa w stosunku do osób
niepełnosprawnych,
2) przedstawić wnioski na forum grupy,
3) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 arkusze papieru,
 przybory piszące.
Ćwiczenie 4
Przedstaw formy wspomagania osób niepełnosprawnych w korzystaniu z ofert
kulturalnych, edukacyjnych, sportowych i turystycznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonania. Podzielić klasę na zespoły 3 osobowe. Uczniowie przyjmują po kolei
wszystkie role wskazane w ćwiczeniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym form wspomagania osób
niepełnosprawnych,
2) scharakteryzować formy wspomagania osoby niepełnosprawnej w dostępie do ofert,
w zależności od rodzaju niepełnosprawności,
3) przedstawić wnioski na forum grupy,
4) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 papier,
 przybory piszące,
 Poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Pomaganie osobie
niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert edukacyjnych, kulturalnych,
sportowych i turystycznych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 18 są z poziomu podstawowego,
- zadania 5, 14, 17, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. a, 5. b, 6. c, 7. d, 8. d, 9. d, 10. a, 11. d,
12. b, 13. c, 14. b, 15. c, 16. d, 17. a, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Rozpoznać rodzaje niepełnosprawności A P a
2. Zidentyfikować potrzeby bezpieczeństwa B P c
3. Zidentyfikować rodzaje potrzeb człowieka C P b
4. Rozpoznać elementy potrzeb człowieka B P a
5. Określić charakter przyczyn niezaspokojenia
C PP b
potrzeb człowieka
6. Zidentyfikować zajęcia kulturalne dostępne
dla osób z różnymi rodzajami C P c
niepełnosprawności
7. Określić znaczenie sportu dla osób
B P d
niepełnosprawnych
8. Określić znaczenie ofert edukacyjnych,
sportowych, kulturalnych i turystycznych dla C P d
osób niepełnosprawnych
9. Określić funkcje ofert kulturalnych,
B P d
edukacyjnych, sportowych i turystycznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
10. Określić znaczenie warsztatów terapii
B P a
zajęciowej dla osób niepełnosprawnych
11. Scharakteryzować rodzaje barier w dostępie
C P d
do ofert
12 Scharakteryzować bariery psychologiczne. B P b
13. Scharakteryzować formy pomocy osobie
D P c
niepełnosprawnej
14. Zidentyfikować zachowania społeczeństwa
C PP
w stosunku do osób niepełnosprawnych
15. Sklasyfikować potrzeby człowieka B P c
16. Rozpoznać rodzaje niepełnosprawności B P d
17. Scharakteryzować przeszkody
C PP a
uniemożliwiające zaspokajanie potrzeb
18. Rozpoznać czynniki składające się na
powstawanie barier dla osób
C P b
niepełnosprawnych
19. Określić znaczenie pracy dla osób
niepełnosprawnych w aspekcie leczniczym, C PP d
psychologiczny, ekonomicznym
20. Scharakteryzować zajęcia odpowiednie dla
D PP c
osób z określoną niepełnosprawnością
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Osoby z niepełnosprawnością sensoryczną to osoby
a) głuchonieme.
b) z uszkodzeniami układu ruchu.
c) z niepełnosprawnością intelektualną.
d) z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych.
2. Potrzeba bezpieczeństwa to potrzeba
a) snu, pożywienia.
b) sukcesu.
c) szacunku, sukcesu.
d) stabilizacji, opieki, ochrony przed krzywdą.
3. Potrzeby godności, prestiżu, niezależności należą do grupy potrzeb
a) przynależności i miłości.
b) szacunku i uznania.
c) wiedzy i rozumienia.
d) twórczości i ekspresji.
4. Bliskość fizyczna i psychiczna to elementy składowe potrzeby
a) przywiązania.
b) odczuwania.
c) szacunku.
d) eksperymentowania.
5. Bezwzględne przyczyny niezaspokojenia potrzeb osób niepełnosprawnych to
a) nieumiejętność zmiany stylu życia.
b) brak miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych.
c) łatwa rezygnacja z założonych celów.
d) niemożność zmiany sytuacji życiowej.
6. Oferty kulturalne, które są dostępne dla osób niewidomych to
a) zajęcia malarskie w plenerze.
b) zajęcia fotograficzne.
c) zajęcia teatralne.
d) seanse filmowe.
7. Zajęcia sportowe służą
a) podnoszeniu sprawności fizycznej.
b) propagowaniu zdrowego stylu życia.
c) integrowaniu osób pełno i niepełnosprawnych.
d) wszystkim powyższym celom.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
8. Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w imprezach kulturalnych, sportowych,
edukacyjnych i turystycznych pozwala im na
a) wyjście z izolacji, podwyższenie kwalifikacji zawodowych, podniesienie sprawności
fizycznej.
b) zagospodarowanie wolnego czasu.
c) integrowanie się ze społeczeństwem.
d) zrealizowanie wszystkich powyższych celów.
9. Oferty kulturalne, edukacyjne, sportowe i turystyczne nie spełniają funkcji
a) adaptacyjnej.
b) integracyjnej.
c) rekreacyjnej.
d) doradczej.
10. Udział w zajęciach Warsztatów Terapii zajęciowej nie pozwala osobom
niepełnosprawnym na
a) pokonanie barier architektonicznych.
b) rozwijanie zainteresowań i zamiłowań.
c) spełnienie pragnień twórczych.
d) udoskonalenie w wybranej dziedzinie.
11. Barierami w dostępie osób niepełnosprawnych do ofert kulturalnych, edukacyjnych,
sportowych i turystycznych są bariery
a) architektoniczne.
b) komunikacyjne.
c) psychologiczne.
d) geograficzne.
12. Barierami psychologicznymi są
a) negatywne reakcje środowiska społecznego na osoby z niepełną sprawnością.
b) trudności w zaakceptowaniu własnej niepełnosprawności.
c) bariery utrudniające poruszanie się w terenie.
d) bariery utrudniające poruszanie się w mieszkaniu.
13. Do form pomocy podopiecznemu niepełnosprawnemu w korzystaniu z ofert
edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych nie należy
a) pomoc w dotarciu na miejsce.
b) wyszukanie ofert.
c) przygotowanie dokumentów.
d) zapoznanie się z barierami.
14. Do niekorzystnych zachowań społeczeństwa w stosunku do osób niepełnosprawnych nie
należy
a) niechęć i brak akceptacji.
b) kontrolowanie, ocenianie.
c) zakłopotanie, bezradność, lęk.
d) traktowanie osób niepełnosprawnych jak ludzi gorszej kategorii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
15. Potrzeby twórczości, ekspresji, realizacji siebie w różnych rolach życiowych to potrzeby
a) estetyczne.
b) fizjologiczne.
c) samourzeczywistnienia.
d) przynależności.
16. Osoby z niepełnosprawnością fizyczną to osoby
a) niedowidzące.
b) niesłyszące.
c) z zaburzeniami osobowości.
d) z uszkodzonym narządem ruchu.
17. Przeszkody względne, uniemożliwiające zaspokojenie potrzeb osoby niepełnosprawnej to
a) brak miejsc pracy.
b) nieumiejętność zmiany stylu życia.
c) łatwa rezygnacja.
d) niemożność zmiany sytuacji życiowej.
18. Niechęć, wrogość, obojętność środowiska w stosunku do osób niepełnosprawnych należą
do barier
a) psychologicznych.
b) społecznych.
c) komunikacyjnych.
d) architektonicznych.
19. Możliwość podjęcia pracy ma dla osoby niepełnosprawnej znaczenie
a) psychologiczne.
b) lecznicze.
c) ekonomiczne.
d) wszystkie te znaczenia.
20. Zajęcia prowadzone w WTZ, które nie będą odpowiednie dla osób z uszkodzeniami
słuchu to zajęcia
a) fotograficzne.
b) malarskie.
c) muzyczne.
d) rzez
biarskie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...................................................................................................
Pomaganie osobie niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert edukacyjnych,
kulturalnych, sportowych i turystycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Test 2
Test do jednostki modułowej  Pomaganie osobie niepełnosprawnej
w korzystaniu z ofert edukacyjnych, kulturalnych, sportowych
i turystycznych
Zadanie dla ucznia
Obejrzyj uważnie film przedstawiający instytucje oraz obiekty użyteczności publicznej
(kulturalnych, edukacyjnych, sportowych, turystycznych), z których mogłyby korzystać
osoby niepełnosprawne, a następnie wykonaj następujące zadania:
1. Określ bariery w dostępie osób niepełnosprawnych do ofert edukacyjnych, kulturalnych,
sportowych oraz turystycznych.
2. Scharakteryzuj poszczególne bariery.
3. Wskaż sposoby likwidacji barier w dostępie do ofert.
Punktacja zadań:
Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:
Kryterium Sposób punktowania
1. Wymienienie rodzajów barier (4) 1 pkt.  za jeden rodzaj bariery
w dostępie do ofert edukacyjnych, 2 pkt.  za dwa rodzaje barier
kulturalnych, sportowych i turystycznych. 3 pkt.  za trzy rodzaje barier
4 pkt.  za cztery rodzaje barier
2. Charakteryzowanie barier Po 0 2 punktów za charakterystykę każdej
bariery (1  za charakterystykę niepełną,
2  za wyczerpującą charakterystykę
3. Omówienie sposobów likwidacji barier. Po 0 1 punktu za podanie sposobu likwidacji
każdej z barier.
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:
Ocena Liczba uzyskanych punktów
dopuszczający 7
dostateczny 10
dobry 13
bardzo dobry 16
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom
zad. (mierzenie osiągnięcia ucznia) celu wymagań
1 Zidentyfikować bariery w dostępie do ofert
edukacyjnych, kulturalnych, sportowych C P
i turystycznych
2 Scharakteryzować bariery C P
3 Wskazać sposoby likwidacji barier D PP
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcje, treść zadania, kartę
odpowiedzi).
4. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne zadawane przez uczniów.
5. Przypomnij o upływający czasie na 10 minut przed końcem sprawdzianu.
6. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
7. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z treścią zadania.
4. Obejrzyj uważnie film.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Na wykonanie sprawdzianu masz 45 minut.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- treść zadania,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ........................................................................................................................
Pomaganie osobie niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert edukacyjnych,
kulturalnych, sportowych i turystycznych
1. Określ bariery w dostępie osób niepełnosprawnych do ofert edukacyjnych, kulturalnych,
sportowych i turystycznych:
a) ......................................................................................................
b) .......................................................................................................
c) .......................................................................................................
d) .......................................................................................................
2. Scharakteryzuj poszczególne bariery:
a) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
b) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
c) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
d) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
3. Wskaż sposób likwidacji tych barier:
a) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
b) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
c) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
d) ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
7. LITERATURA
1. Kowalik S.: Psychospołeczne postawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych. PZWL,
Warszawa 1997
2. Kwaśniewska G., Wojnarowska A.: Aktualne problemy wsparcia społecznego osób
niepełnosprawnych. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004
3. Niepełnosprawni w społeczeństwie. Postawy społeczeństwa polskiego wobec ludzi
niepełnosprawnych. Raport z badań, Warszawa 1995
4. Ochonczenko H., Nowicka A.: Potrzeby osób niepełnosprawnych w warunkach przemian
społeczno-gospogarczych. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006
Czasopisma:
- Bifron
- Nasze Forum
- Pol-Familia
- Społeczeństwo dla Wszystkich
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28