MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Danuta Szczepaniak
Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia
346[02].O1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Grudzień
dr Iwona Kłóska
Opracowanie redakcyjne:
mgr Tomasz Sułkowski
Konsultacja:
mgr Hanna Całuń
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[02].O1.04
 Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu asystent osoby niepełnosprawnej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Zdrowie i opieka nad zdrowiem człowieka 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Wpływ różnych czynników na zdrowie 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Działania na rzecz poprawy i utrzymania zdrowia 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Polityka zdrowotna państwa 20
5.4.1. Ćwiczenia 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 22
7. Literatura 32
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych, w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać aby bez
problemów mógł skorzystać z poradnika,
- szczegółowe cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń nabędzie podczas pracy
z poradnikiem
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie umiejętności praktycznych,
- propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem: pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, ćwiczeń
praktycznych. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
346[02].O1
Podstawy świadczenia usług
socjalnych
346[02].O1.01
Charakteryzowanie psychofizycznych
i społecznych aspektów rozwoju
człowieka
346[02].O1.02 346[02].O1.03 346[02].O1.04
Doskonalenie Kształtowanie umiejętności
Prowadzenie
umiejętności rozwiązywania problemów profilaktyki
interpersonalnych
i promocji
346[02].O1.05 346[02].O1.06
Stosowanie przepisów Stosowanie przepisów prawa
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w działalności socjalnej
udzielanie pierwszej pomocy
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określać psychofizyczne i społeczne mechanizmy funkcjonowania człowieka,
- charakteryzować strukturę psychofizyczną człowieka,
- różnicować okresy rozwoju człowieka,
- określać wpływ procesów motywacyjnych na aktywność człowieka,
- stosować wybrane metody poznawania osobowości,
- określać znaczenie komunikacji w relacjach między ludz
mi,
- określać rodzaje sytuacji problemowych i zaplanować strategie rozwiązywania
problemów,
- charakteryzować strukturę pomocy społecznej,
- charakteryzować potrzeby człowieka,
- charakteryzować wzorzec asystenta osoby niepełnosprawnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 określić pojęcie zdrowia i choroby,
 scharakteryzować czynniki wpływające na stan zdrowia jednostki i zbiorowości,
 określić przyczyny powstawania i drogi szerzenia się chorób,
 określić wpływ środowiska naturalnego, zamieszkania, nauki i pracy na zdrowie
człowieka,
 zapobiec negatywnemu wpływowi czynników środowiskowych na funkcjonowanie
organizmu człowieka,
 sklasyfikować potrzeby zdrowotne człowieka,
 scharakteryzować zachowania zdrowotne,
 określić strategie promocji zdrowia,
 scharakteryzować cele, zadania i kierunki działań profilaktycznych,
 scharakteryzować zasady zdrowego stylu życia,
 zastosować metody i formy edukacji zdrowotnej,
 wdrożyć działania profilaktyczne eliminujące czynniki ryzyka choroby,
 podjąć współpracę z instytucjami, organizacjami medycznymi i społecznymi
działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych,
 scharakteryzować sytuację zdrowotną populacji polskiej,
 scharakteryzować cele i zadania polityki zdrowotnej państwa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca ..............................................................................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Podstawy świadczenia usług socjalnych 346[02].O1
Jednostka modułowa: Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia 346[02].O1.04
Temat: Program profilaktyki chorób układu krążenia.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności opracowywania programów profilaktycznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
rozpoznać i określić czynnika ryzyka występujące w chorobach układu krążenia,
wymienić choroby układu krążenia,
określić cele programu profilaktycznego,
określić sposoby zwalczania czynników ryzyka.
Metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie praktyczne,
dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
grupowa.
Czas: 1 godzina dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
roczniki statystyczne,
tablice poglądowe dotyczące chorób układu krążenia,
papier A4,
przybory do pisania.
Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów.
2. Uświadomienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:
a) wprowadzenie:
nauczyciel zadaje pytania dotyczące celów programów profilaktycznych i zasad
ich tworzenia, czynników ryzyka w chorobach układu krążenia i sposobów ich
zwalczania,
zapoznaje uczniów z kartą badań profilaktycznych,
b) praca w grupach:
nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe grupy,
każda grupa opracowuje program profilaktyki chorób układu krążenia,
c) podsumowanie lekcji:
uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie programy.
4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów, ocena ich aktywności, pracy w zespole i prezentacji
wypracowanych pomysłów.
5. Pożegnanie uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Praca domowa
Wyszukaj w Twojej miejscowości organizacje zajmujące się promocją zdrowia i opisz,
jaką prowadzą działalność.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca ..............................................................................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Podstawy świadczenia usług socjalnych 346[02].O1
Jednostka modułowa: Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia 346[02].O1.04
Temat: Moja koncepcja zdrowego stylu życia.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności zdrowego stylu życia.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zidentyfikować zasady zdrowego stylu życia,
 wskazać wpływ zdrowego stylu życia na zdrowie człowieka,
 uporządkować informacje,
 sformułować własne opinie i uzasadnienia.
Metody nauczania uczenia się:
mapa myśli,
 dyskusja frontalna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
indywidualna,
grupowa.
Czas: 1 godzina dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
duże arkusze papieru,
 mazaki,
 tablica flip chart.
Przebieg zajęć:
1. Przedstawienie celów zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z zasadami tworzenia mapy myśli:
 w centrum arkusza zapisuje się problem (temat) w formie słownej lub graficznej,
 poszczególne hasła, stwierdzenia, rysunki umieszcza się na całym arkuszu,
porządkując i łącząc liniami według występujących pomiędzy nimi związków,
 hasła zapisuje się wzdłuż linii wyraz
nie, drukowanymi literami lub umieszcza
w połączonych liniami kołach,
 linie powinny wychodzić ze środka arkusza (od zapisanego problemu  tematu),
a następnie się rozgałęziać,
 na każdej linii (w kole) zapisuje się jedno słowo (hasło) lub umieszcza jeden symbol,
 do tworzenia mapy myśli warto używać kolorów,
 należy zapisywać wszystko, co przychodzi do głowy, starając się umieszczać hasła
(symbole w logiczny sposób według łączących je związków).
3. Przedstawienie zadania do wykonania.
4. Podział uczniów na 4 5 osobowe zespoły.
5. Rozdanie dużych arkuszy panieru i mazaków.
6. Uczniowie:
 zapisują w centralnym miejscu dużego arkusza papieru temat,
 wybierają najważniejsze ich zdaniem aspekty zdrowego stylu życia,
 zapisują je wokół tematu, zgodnie z zasadami tworzenia mapy myśli,
 wybierają i zapisują inne ważne informacje związane z wypisanymi aspektami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
7. Przedstawiciel każdej grupy (lider) prezentuje opracowaną mapę myśli.
8. Uczniowie oceniają pracę koleżanek/kolegów, zadają dodatkowe pytania.
9. Podsumowanie zajęć  należy zwrócić uwagę na wpływ zdrowego trybu życia oraz na
różne aspekty zdrowia człowieka.
10. Ocena pracy uczniów.
Zakończenie zajęć
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Zdrowie i opieka nad zdrowiem człowieka
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedstaw na forum grupy charakterystykę jednego z wylosowanych zagadnień
dotyczących zdrowia:
- mechanistyczne widzenie człowieka,
- socjomedyczna koncepcja zdrowia,
- podejście holistyczne do zdrowia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposoby wykonania. Podzielić klasę na trzy grupy na zasadach dobrowolnego doboru
i pozwolić przedstawicielom grup wylosowanie zagadnień.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zdrowia,
2) wylosować zagadnienie do scharakteryzowania,
3) zaprezentować wylosowane zagadnienie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Korzystając z roczników statystycznych z ostatnich 5 lat przeanalizuj zachorowalność na
choroby układu krążenia i choroby nowotworowe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Podzielić klasę na dwie grupy i przydzielić zadanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zachorowalności na choroby układu
krążenia i choroby nowotworowe,
2) wyszukać w rocznikach dane statystyczne dotyczące zachorowań na choroby układu
krążenia w ciągu ostatnich 5 lat,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
3) wyszukać w rocznikach dane statystyczne dotyczące zachorowań na choroby
nowotworowe w ciągu 5 lat,
4) określić podczas dyskusji w grupie czy zachorowalność na te choroby spada, czy się
zwiększa.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
roczniki statystyczne,
roczniki statystyczne służby zdrowia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Wpływ różnych czynników na zdrowie
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj pojęcia: styl życia, zachowania prozdrowotne, zachowania
antyzdrowotne. Określ czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na zdrowie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podzielić klasę na 3-4
osobowe grupy. Zalecane jest, aby w prezentacji brali udział wszyscy uczniowie a nie tylko
przedstawiciel grupy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym czynników wpływających na zdrowie,
2) scharakteryzować poszczególne pojęcia,
3) w formie plakatu przedstawić czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na zdrowie,
4) zaprezentować wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
arkusze papieru,
markery,
klej,
nożyczki,
kolorowe kartki.
Ćwiczenie 2
Analizując własne codzienne zachowania określ, jaki reprezentujesz styl życia. Określ
czy elementy Twojego stylu życia niosą zagrożenia dla zdrowia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym stylów życia,
2) przeanalizować własne codzienne zachowania,
3) określić styl życia, jaki reprezentuje,
4) określić czy reprezentowane przez niego zachowania mogą stanowić zagrożenie dla
zdrowia,
5) przedstawić wyniki swojej pracy,
6) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
kartki papieru,
przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tabelę korzystając z gotowych karteczek z podanymi czynnikami
stresogennymi.
Czynniki stresogenne zewnętrzne Czynniki stresogenne wewnętrzne
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
oraz rozdać uczniom karteczki z czynnikami do uporządkowania. Uczniowie powinni mieć
możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym czynników stresogennych,
2) dokonać selekcji karteczek z czynnikami,
3) przykleić karteczki w odpowiednich miejscach w tabeli,
4) porównać swoją tabelę z innymi z uczniami.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
czynniki stresogenne przygotowane na karteczkach:
- presja środowiska,
- nierealistyczne oczekiwania,
- brak kwalifikacji,
- choroba,
- nieodpowiednie nawyki,
- zmiana pracy,
- kompleksy,
- monotonia pracy,
- wypadek,
tabela do uzupełnienia,
klej,
literatura dotycząca czynników stresogennych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Ćwiczenie 4
Wskaż techniki redukcji stresu, odnosząc je do sytuacji z życia codziennego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy. Ćwiczenie
może być wykonane indywidualnie, w parach lub 3 4 osobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie przynajmniej dwie sytuacje, które Go stresują i zastanowić się, jak
wówczas reaguje,
2) przeanalizować techniki redukcji stresu (na podstawie informacji zawartych w Poradniku
dla ucznia oraz korzystając z innych dostępnych z
ródeł),
3) dobrać właściwą technikę radzenia sobie ze stresem do rodzaju sytuacji,
4) wyniki swojej pracy zaprezentować na forum grupy, uzasadniając swój wybór,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
kartki papieru,
przybory do pisania.
Ćwiczenie 5
Opracuj mapę zagrożeń ekologicznych w Twojej miejscowości.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zagrożeń ekologicznych,
2) zidentyfikować z
ródła zagrożeń dla środowiska naturalnego np.:
zakłady przemysłowe,
 środki transportu.
3) opracować mapę zagrożeń ekologicznych,
4) wyniki swojej pracy zaprezentować na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
kartki papieru,
przybory do pisania.
Ćwiczenie 6
Opracuj poradnik na temat radzenia sobie ze stresem w szkole.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Uczniowie powinni mieć możliwość przedstawienia swojej pracy na forum klasy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym radzenia sobie ze stresem,
2) przedyskutować, jakie elementy powinny znalez
ć się w poradniku,
3) wziąć udział w ogólnej dyskusji nad ostatecznym kształtem poradnika,
4) zapisać na tablicy wnioski i opracować poradnik,
5) umieścić poradnik na stronie internetowej szkoły.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
literatura dotycząca stresu,
komputer z dostępem do Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Działania na rzecz poprawy i utrzymania zdrowia
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj scenariusz zajęć na temat profilaktyki próchnicy zębów dla uczniów szkoły
podstawowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.
Uczniowie powinni mieć możliwość prezentacji swoich prac na forum klasy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zajęć profilaktycznych,
2) opracować scenariusz zawierający:
 cele główny,
 cele szczegółowe,
 przebieg lekcji.
3) przygotować pomoce dydaktyczne potrzebne do przeprowadzenia zajęć: plakaty, filmy,
ulotki,
4) przedstawić swoją pracę na forum klasy,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 karki papieru,
 wzory scenariuszy lekcji,
 literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj i przeprowadz
metodą pogadanki zajęcia na temat szkodliwości palenia tytoniu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposoby wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym prowadzenia zajęć,
2) przygotować pytania dotyczące substancji szkodliwych zawartych w papierosach, chorób
spowodowanych przez palenie tytoniu,
3) uzupełnić odpowiedzi uczestników dodatkowymi informacjami,
4) zaplanować zajęcia i przeprowadzić je w grupie,
5) przedyskutować wyniki ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 plakaty obrazujące szkodliwość palenia tytoniu,
 dane dotyczące substancji szkodliwych zawartych w tytoniu,
 wykaz chorób spowodowanych paleniem papierosów.
Ćwiczenie 3
Przeprowadz
metodą dyskusji zajęcia na temat szkodliwości nadużywania alkoholu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposoby wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym szkodliwości nadużywania alkoholu,
2) wybrać lidera grupy, w której będziesz pracował,
3) pracując w grupie, poddać pod dyskusję: przyczyny alkoholizmu, zachowania alkoholika,
szkodliwość alkoholu dla zdrowia, społeczne skutki alkoholizmu,
4) zanotować na tablicy odpowiedzi liderów innych grup i wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 broszury i plakaty o szkodliwości alkoholu dla zdrowia,
 tablica i kreda.
Ćwiczenie 4
Wykonaj plakat informujący o czynnikach ryzyka chorób układu krążenia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposoby wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym czynników ryzyka chorób układu
krążenia,
2) wypisać wzorce zachowania sprzyjające powstawaniu chorób układu krążenia,
3) wybrać czynniki ryzyka jako najistotniejsze w zachorowaniach na te choroby,
4) zaproponować działania profilaktyczne zmniejszające ryzyko zachorowania,
5) zaprezentować przygotowany plakat.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 broszury informacyjne na temat chorób układu krążenia,
 arkusze papieru,
 kolorowe markery,
 klej,
 papier kolorowy,
 nożyczki.
Ćwiczenie 5
Przedstaw i przedyskutuj w grupach:
- teorię potrzeb Maslowa i jej przydatność w pomaganiu/opiece,
- znaczenie profilaktyki w dbaniu o zdrowie,
- związek promocji zdrowia, profilaktyki i edukacji zdrowotnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposoby wykonania. Podzielić uczniów na trzy grupy, pozwolić wylosować przedstawicielowi
grupy zagadnienie do omówienia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym wylosowanego problemu do dyskusji,
2) scharakteryzować przydzielone zagadnienie,
3) włączyć się do dyskusji przy omawianiu pozostałych zagadnień przez inne grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,
 kartki papieru,
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.4. Polityka zdrowotna państwa
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Po przeanalizowaniu Narodowego Programu Zdrowia z dnia 3.09.1996 r. wypisz:
- cele NPZ i zadania dla ich osiągnięcia,
- oczekiwane zmiany w stanie zdrowia ludności.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podzielić uczniów na
dwa zespoły i przydzielić zagadnienie do wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować Narodowy Program Zdrowia,
2) opracować w grupie zagadnienia,
3) zaprezentować wyniki pracy,
4) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
Narodowy Program Zdrowia z dn. 3.09.1996 r.,
arkusze papieru,
przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Przedstaw i przedyskutuj w grupach:
- ideę promocji zdrowia jako podstawę wprowadzania przemian w opiece nad zdrowiem,
- rolę Światowej Organizacji Zdrowia,
- strategie polityki zdrowotnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien podzielić uczniów na
zespoły i przydzielić zagadnienie do wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zagadnień do dyskusji,
2) scharakteryzować wybrane zagadnienie na forum grupy,
3) przedyskutować jego znaczenie dla zdrowia ludności.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
 Środki dydaktyczne:
poradnik dla ucznia,
literatura z punktu 7 poradnika dla nauczyciela,
 komputer z dostępem do Internetu,
 kartki papieru,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Zaprezentuj organizacje pozarządowe zajmujące się wspomaganiem działań
profilaktycznych i promocją zdrowia w swojej miejscowości lub w jej okolicy. Zapoznaj się
z ich programem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposoby wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym organizacji pozarządowych
zajmujących się promocją zdrowia,
2) odwiedzić stowarzyszenia, fundacje i związki działające w swojej miejscowości,
3) zapoznać się z pracą tych jednostek na rzecz profilaktyki i promocji zdrowia
4) wnioski spisać na jednym arkuszu i zaprezentować na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru,
 przybory do pisania,
 poradnik dla ucznia,
 literatura z punktu 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Prowadzenie profilaktyki
i promocji zdrowia
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 16, 17, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 12, 14, 15, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
 dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
 dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
 dobry  za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. d, 4. a, 5. a, 6. d, 7. c, 8. d, 9. d, 10. a, 11. d,
12. a, 13. b, 14. b, 15. a, 16. b, 17. a, 18. b, 19. b, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Wyjaśnić wpływ czynników na zdrowie
A P c
człowieka
2 Określić rozwój międzynarodowej polityki
A P a
zdrowotnej
3 Określić znaczenie promocji zdrowia C P d
4 Określić zadania polityki zdrowotnej B P a
5 Zdefiniować pojęcie stylu życia B P a
6 Wyjaśnić wpływ środowiska na zdrowie
C P d
człowieka
7 Określić metody redukcji stresu B P c
8 Rozpoznać hierarchię potrzeb człowieka
B P d
zdrowego
9 Wskazać narzędzia do szacowania potrzeb
B P d
zdrowotnych
10 Określić cel działań zaliczanych do profilaktyki
C P a
I fazy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
11 Określić zadania i rolę edukacji zdrowotnej C P d
12 Scharakteryzować technikę wykonywania
D PP a
pomiaru tętna
13 Określić prawidłowe wartości ciśnienia
B P b
tętniczego
14 Określić czynniki określające prawidłowy
C PP b
oddech
15 Określić działanie stresu na organizm człowieka C PP a
16 Określić znaczenie dystresu dla organizmu B P b
17 Określić wpływ na organizm neustresu B P a
18 Określić poziom stresu, który stwarza zagrożenia
D PP b
dla zdrowia człowieka
19 Zakwalifikować techniki redukcji stresu C PP b
20 Określić zadania Narodowego Programu Zdrowia C P d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
6. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości.
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
9. Zbierz i sprawdz
testy a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
10. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
11. Ustal przyczyny niepowodzeń uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
12. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących prowadzenia profilaktyki i promocji zdrowia.
5. Udziel odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Zaznacz jedną prawidłową
odpowiedz
X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a
następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Według Lalonda największy wpływ na zdrowie mają
a) czynniki genetyczne.
b) opieka zdrowotna.
c) style życia.
d) środowisko fizyczne.
2. Kartę Promocji Zdrowia opracowano na konferencji w
a) Ottawie.
b) Ałma-Acie.
c) Adelajdzie.
d) Sundvall.
3. Promocja zdrowia to
a) uświadamianie zagrożeń dla zdrowia.
b) podnoszenie poziomu wiedzy na temat zdrowia.
c) kształtowanie postaw zdrowotnych.
d) wszystkie powyższe zadania.
4. Polityką zdrowotną nazywamy
a) całokształt działań podejmowanych w celu najlepszej ochrony zdrowia ludności.
b) tworzenie programów informacyjnych.
c) określanie metod leczenia.
d) tworzenie programów edukacyjnych.
5. Styl życia można zdefiniować jako
a) zespół postaw, zachowań i ogólną filozofię życia.
b) sposób ubierania się.
c) sposób spędzania wolnego czasu.
d) środowisko, w którym człowiek żyje.
6. Na zdrowie człowieka wpływa środowisko
a) biologiczne.
b) społeczne.
c) fizykochemiczne.
d) wszystkie te środowiska.
7. Do metody redukcji stresu nie należą metody
a) środowiskowe.
b) fizjologiczne.
c) geograficzne.
d) umysłowe.
8. W hierarchii potrzeb według A. Maslowa u podstawy znajdują się potrzeby
a) samorealizacji.
b) bezpieczeństwa.
c) szacunku.
d) biologiczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
9. Do narzędzi szacowania potrzeb zdrowotnych nie zaliczamy
a) ankiety.
b) wywiadu.
c) pomiaru.
d) szacowania.
10. Profilaktyka I fazy ma na celu
a) zapobieganie konsekwencjom choroby przez wczesne jej wykrycie.
b) kontrolowanie czynników ryzyka, mogących wywołać chorobę.
c) utrwalanie prawidłowych wzorców zachowań.
d) zahamowanie postępu choroby.
11. Edukacja zdrowotna ukierunkowana na zdrowie jako główny cel przyjmuje
a) zapobieganie określonym chorobom.
b) prewencję chorób, które mogą pojawić się w określonej populacji.
c) wiedzę o sposobach radzenia sobie w czasie choroby.
d) wiedzę o zdrowiu i wzmacnianiu zdrowia.
12. Pomiaru tętna dokonujemy najczęściej na tętnicy
a) promieniowej.
b) szyjnej.
c) udowej.
d) dowolnej.
13. Nadciśnienie u dorosłego człowieka to wartości ciśnienia tętniczego powyżej
a) 110/70.
b) 140/90.
c) 80/60.
d) 120/80.
14. Cechą oddechu jakiej nie bierzemy pod uwagę przy ocenie układu oddechowego jest
a) rytm.
b) długość.
c) szybkość.
d) zapach.
15. Eustres to stres
a) korzystny.
b) niekorzystny.
c) neutralny.
d) obojętny.
16. Dystres działa na organizm
a) korzystnie.
b) szkodliwie.
c) zdrowotnie.
d) neutralnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
17. Neustres jest dla danej osoby
a) neutralny.
b) korzystny.
c) szkodliwy.
d) zdrowotny.
18. Zmierzony poziom stresu u podopiecznego wynosił 180 punktów. Ryzyko wystąpienia
choroby to
a) 10%.
b) 33%.
c) 50%.
d) 88%.
19. Do technik umysłowych redukcji stresu należą
a) kontrolowanie oddechu, relaksacja mięśniowa.
b) medytacja, relaksacja wyobrażeniowa.
c) redukcja wagi wydarzenia, medytacja.
d) redukcja niepewności, autohipnoza.
20. Narodowy Program Zdrowia zawiera
a) główne kierunki polityki zdrowotnej państwa.
b) programy edukacji zdrowotnej.
c) programy profilaktyczne.
d) programy promocji zdrowia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ............................................................................................................................
Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Test 2
Test praktyczny typu  próba pracy do jednostki modułowej  promowanie
profilaktyki i promocji zdrowia
Zadanie praktyczne
Przeanalizuj Narodowy Program Zdrowia i wykonaj zadania zgodnie z podanymi
wytycznymi.
1. Scharakteryzuj koncepcje zdrowia.
2. Określ zadania promocji zdrowia.
3. Określ zadania profilaktyki.
4. Zidentyfikuj fazy profilaktyki.
5. Zidentyfikuj modele edukacji zdrowotnej.
6. Wykaż związki między pojęciami: zdrowie, promocja zdrowia, profilaktyka, edukacja
zdrowotna.
Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:
Kryterium Sposób punktowania
1. Omówienie koncepcji zdrowia 1 pkt  za omówienie jednej koncepcji ,
2 pkt.  za omówienie dwóch koncepcji,
3 pkt.  za omówienie trzech koncepcji
2. Wskazywanie zadań promocji zdrowia 0 2 za omówienie zadań promocji zdrowia
3. Wskazywanie zadań profilaktyki 0 2 za omówienie zadań profilaktyki (1  za
odpowiedz
niepełną, 2  za wyczerpującą odpowiedz
)
4. Wskazanie i omówienie faz 1 punkt  za omówienie 1 fazy
profilaktyki 2 punkty  za omówienie 2 faz
3 punkty  za omówienie 3 faz
5. Wskazywanie modeli edukacji 1 punkt za wskazanie jednego modelu
zdrowotnej 2 punkty za wskazanie dwóch modeli
3 punkty za wskazanie trzech metod
6. Wskazanie związków pomiędzy 0  2 za wskazanie związków między pojęciami
zdrowiem, promocją zdrowia, (1  za odpowiedz
niepełną lub obarczoną niewielkim
profilaktyką i edukacją zdrowotną. błędem, 2  za odpowiedz
wyczerpującą)
Proponuje się następujące formy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za uzyskanie co najmniej 7 punktów,
- dostateczny  za uzyskanie co najmniej 10 punktów,
- dobry  za uzyskanie co najmniej 13 punktów,
- bardzo dobry  za uzyskanie co najmniej 15 punktów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom
zad. (mierzenie osiągnięcia ucznia) celu wymagań
1 Scharakteryzować koncepcje zdrowia B P
2 Określić zadania promocji zdrowia A P
3 Wykazać znaczenie działań profilaktycznych dla zdrowia C P
4 Zidentyfikować zadania zaliczane do profilaktyki I, II, III
C P
poziomu
5 Zidentyfikować modele edukacji zdrowotnej C PP
6 Wskazać związki pomiędzy zdrowiem, promocją zdrowia,
C PP
profilaktyką i edukacją zdrowotną
Instrukcja dla nauczyciela
2. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
3. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
4. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązywania zadań.
5. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcje, treść zadania praktycznego,
kartę odpowiedzi).
6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne zadawane przez uczniów.
7. Przypomnij o upływający czasie na 10 minut przed końcem sprawdzianu.
8. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
9. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego.
4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Na wykonanie sprawdzianu masz 45 minut.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- treść zadania praktycznego
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ............................................................................................................................
Prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia
1. Charakterystyka koncepcji zdrowia.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
2. Zadania promocji zdrowia.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
3. Zadania profilaktyki.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
4. Fazy profilaktyki.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
5. Modele edukacji zdrowotnej.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
6. Związki między pojęciami: zdrowie, promocja zdrowia, profilaktyka, edukacja
zdrowotna.
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
Kryterium Punktacja
1
2
3
4
5
6
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
7. LITERATURA
1. Boenish E., Haney C.M.: Twój stress. Sens życia, równowaga i zdrowie. GWP, Gdańsk 2002
2. Karski J. B.: Promocja zdrowia. Oficyna Poligraficzna MBG, Warszawa 1992
3. Korczak C.:(red.): Higiena i ochrona zdrowia. PZWL, Warszawa 1997
4. Odleżyny, zapobieganie i leczenie  praca zbiorowa. Naczelna Rada Pielęgniarek
i Położnych. Warszawa 2001
5. Pike S., Forster D.: Promocja zdrowia dla wszystkich. Lublin 1998
6. Praca zbiorowa pod red. Ślusarskiej B., Zarzyckiej D., Zahradniczek K.: Podstawy
pielęgniarstwa. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004
7. Praca zbiorowa pod red. Zahradniczek K.: Pielęgniarstwo, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2004
8. Praca zbiorowa do red. Kulik T. B. i Latalskiego M.: Zdrowie publiczne. Wydawnictwo
Czelej, Lublin 2002
9. Praca zbiorowa pod red. Kulik T. B. i I. Wrońskiej I.: Zdrowie w medycynie i naukach
społecznych. KUL, Oficyna Wydawnicza W Stalowej Woli, 2000
10. Praca zbiorowa pod redakcją Gwiazdkowskiego A.: Zachowania zdrowotne. Instytut
Medycyny Pracy, A
ódz
1990
11. www.mpps.gov.pl
Czasopisma:
Remedium
Zdrowa żywność, zdrowe żywienie,
Zdrowie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32