MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Lilia Kimber-Dziwisz
Wspieranie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu
z kompleksowej rehabilitacji 346[02].Z1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Grudzień
mgr Aurelia Włoch
Opracowanie redakcyjne:
inż. Danuta Szczepaniak
Konsultacja:
mgr Hanna Całuń
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[02].Z1.04
 Wspieranie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu z kompleksowej rehabilitacji , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu asystent osoby niepełnosprawnej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć 6
5. Ćwiczenia 10
5.1. Przyczyny i rodzaje niepełnosprawności 10
5.1.1. Ćwiczenia 10
5.2. Rehabilitacja kompleksowa 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Proces rehabilitacji osób niepełnosprawnych i jego etapy 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Zespół rehabilitacyjny i jego zadania 17
5.4.1. Ćwiczenia 17
5.5. Diagnozowanie potrzeb podopiecznego w zakresie rehabilitacji 19
5.5.1. Ćwiczenia 19
5.6. Indywidualne programy rehabilitacji 21
5.6.1. Ćwiczenia 21
5.7. Metody rehabilitacji 23
5.7.1 Ćwiczenia 23
5.8. Sprzęt rehabilitacyjny 25
5.8.1. Ćwiczenia 25
5.9. Aktywizowanie osób niepełnosprawnych 27
5.9.1. Ćwiczenia 27
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 29
7. Literatura 43
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać, aby bez
problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- ćwiczenia  przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne prowadzone były różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metody przypadków.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy w zespołach.
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- stosować zasady prawidłowej komunikacji z osobą niepełnosprawną,
- nawiązywać kontakt terapeutyczny z podopiecznym kierując się akceptacją,
zrozumieniem, empatią,
- współpracować w grupie,
- różnicować okresy rozwojowe jednostki,
- określać wpływ czynników społecznych, psychicznych i emocjonalnych na rozwój
jednostki,
- przestrzegać procedur w pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- przedstawić przyczyny powstawania niepełnosprawności,
- scharakteryzować rodzaje i stopnie niepełnosprawności,
- scharakteryzować cele i zadania rehabilitacji kompleksowej,
- zdiagnozować sytuację osoby niepełnosprawnej w rodzinie i środowisku,
- zmotywować osobę niepełnosprawną do podjęcia rehabilitacji,
- opracować indywidualny program pomocy i rehabilitacji we współpracy z osobą
niepełnosprawną i zespołem rehabilitacyjnym,
- dostosować metody rehabilitacji do potrzeb i możliwości podopiecznych,
- przedstawić ofertę sprzętu rehabilitacyjnego wspomagającego proces kompleksowej
rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
- wesprzeć aktywność i samodzielność osób niepełnosprawnych,
- zainspirować osobę niepełnosprawną do nabywania wiedzy o zdrowiu i możliwościach
wykorzystania różnych form postępowania rehabilitacyjnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca .............................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Metody pracy z osobą niepełnosprawną 346[02].Z1
Jednostka modułowa: Wspieranie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu
z kompleksowej rehabilitacji 346[02].Z1.04
Temat: Przyczyny i rodzaje niepełnosprawności.
Cel ogólny: Scharakteryzowanie przyczyn i rodzajów niepełnosprawności.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 określić kryteria podziału przyczyn niepełnosprawności,
 określić kryteria podziału rodzajów niepełnosprawności,
 scharakteryzować poszczególne grupy przyczyn niepełnosprawności,
 dokonać podziału rodzajów niepełnosprawności w zależności od przyjętych kryteriów,
 dokonać podziału przyczyn niepełnosprawności w zależności od przyjętych kryteriów,
 określić najczęstsze przyczyny niepełnosprawności.
Metody nauczania uczenia się:
 prezentacja,
 ćwiczenia,
 dyskusja wielokrotna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w dwuosobowych zespołach.
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- plansze lub prezentacje multimedialne zawierające charakterystykę przyczyn i rodzajów
niepełnosprawności,
- plansze, filmy dydaktyczne lub prezentacje multimedialne obrazujące trudności jakie
w warunkach życia codziennego napotykają osoby z różnymi rodzajami
niepełnosprawności,
- arkusze papieru,
- arkusz do ćwiczeń,
- mazaki,
- flipchart,
- materiały przygotowane przez nauczyciela (w zależności od przyjętej formy wykonania
ćwiczenia),
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie, przedstawienie tematu, celu zajęć.
2. Wykład na temat przyczyn i rodzajów niepełnosprawności. Podczas wykładu nauczyciel
korzysta z przygotowanych wcześniej plansz, prezentacji multimedialnych, filmu
dydaktycznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. Prezentacja rodzajów niepełnosprawności według różnych kryteriów.
4. Dyskusja na temat eliminowania i minimalizowania zaprezentowanych przyczyn
niepełnosprawności.
5. Podział grupy uczniów na dwuosobowe zespoły.
6. Ćwiczenia w dwuosobowych zespołach  uczniowie wykonują ćwiczenie 1 z rozdziału
4.1.3. z Poradnika dla ucznia. Przykładowy sposób wykonania ćwiczenia:
- uczniowie otrzymują od nauczyciela zestaw: pojedyncze kartki na których wypisane
są rodzaje niepełnosprawności (na każdej kartce tylko jeden rodzaj
niepełnosprawności),
- ćwiczenie polega na posortowaniu kartek na cztery grupy  zgodnie z podanymi
przez nauczyciela kryteriami niepełnosprawności zawartymi w arkuszu ćwiczeń.
7. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie efektów swojej
pracy.
8. Podczas prezentacji nauczyciel prowadzi moderowaną dyskusję, której celem jest
wskazanie ewentualnych nieprawidłowości w wykonanych ćwiczeniach oraz poszukiwanie
prawidłowych odpowiedzi.
9. W prezentacji oraz dyskusji bierze udział każdy z dwuosobowych zespołów.
10. Po zakończeniu prezentacji i dyskusji nauczyciel podsumowuje zajęcia.
Praca domowa
Przygotuj pracę pisemną na temat najczęściej spotykanych Twoim zdaniem przyczyn
niepełnosprawności wrodzonej.
W pracy zaproponuj również, w jaki sposób można zminimalizować lub całkowicie
wyeliminować niektóre przyczyny.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca .............................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Metody pracy z osobą niepełnosprawną 346[02].Z1
Jednostka modułowa: Wspieranie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu
z kompleksowej rehabilitacji 346[02].Z1.04
Temat: Rehabilitacja kompleksowa.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określenia i scharakteryzowania celów oraz zadań
rehabilitacji kompleksowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zdefiniować pojęcia rehabilitacji i fizjoterapii,
 określić cele rehabilitacji kompleksowej,
 scharakteryzować zadania rehabilitacji kompleksowej,
 określić ideę rehabilitacji kompleksowej,
 wyjaśnić na czym polega rehabilitacja osób niepełnosprawnych.
Metody nauczania uczenia się:
 prezentacja,
 ćwiczenia,
 dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w 2 3 osobowych grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- plansze lub prezentacje multimedialne zawierające definicje pojęcia rehabilitacji,
- foliogramy lub filmy z celami i zadaniami rehabilitacji kompleksowej,
- arkusze papieru,
- mazaki,
- flipchart,
- materiały przygotowane przez nauczyciela (w zależności od przyjętej formy wykonania
ćwiczenia),
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
1. Przedstawienie tematu, celu zajęć.
2. Wykład na temat rehabilitacji kompleksowej, jej celów i zadań. Podczas wykładów
nauczyciel korzysta z przygotowanych wcześniej plansz, foliogramów, prezentacji
multimedialnych, filmu dydaktycznego.
3. Podział uczniów na 2 3 osobowe grupy.
4. Ćwiczenia w 2 3 osobowych grupach  uczniowie wykonują ćwiczenie 1 z rozdziału
4.2.3. z Poradnika dla ucznia. Przykładowy sposób wykonania ćwiczenia: uczniowie
otrzymują od nauczyciela arkusz do ćwiczeń z podziałem na 3 typy organizacji, do
arkusza ćwiczeń wpisują propozycje organizacji w oparciu o metodę  burzy mózgów .
5. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie efektów swojej
pracy poszczególne grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
6. Po prezentacji nauczyciel przeprowadza analizę zapisów z udziałem uczniów, której celem
jest wskazanie ewentualnych nieprawidłowości w wykonanych ćwiczeniach oraz
poszukiwanie prawidłowych odpowiedzi.
7. Prezentacji dokonuje 1 uczeń z grupy, natomiast w analizie bierze udział każdy
z członków grupy.
8. Po zakończeniu prezentacji i analizy materiału ćwiczeń nauczyciel podsumowuje zajęcia.
Praca domowa
Przygotuj pracę pisemną z określeniem celów i zadań rehabilitacji kompleksowej na
przykładzie dobrowolnie wybranego przypadku osoby z niepełnosprawnością ruchową.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
5. ĆWICZENIA
5.1. Przyczyny i rodzaje niepełnosprawności
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Podane rodzaje niepełnosprawności przyporządkuj do odpowiedniego kryterium.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i technikę wykonania. Uczniowie pracują w dwuosobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić w jaki sposób można uporządkować podane rodzaje niepełnosprawności (burza
mózgów  nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
2) przyporządkować podane rodzaje niepełnosprawności do odpowiedniego kryterium,
3) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup,
4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy różnych grup.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- arkusz do ćwiczenia:
Rodzaje niepełnosprawności:
- zaburzenia sensoryczne (zmysłów)  brak, uszkodzenie lub zaburzenie funkcji
analizatorów zmysłowych ( osoby niewidome, niedowidzące, głuche, niedosłyszące,
z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej),
- niepełnosprawność psychiczna  obniżona sprawność intelektualna  upośledzenie
umysłowe, demencja starcza (osoby psychiczne chore z zaburzeniami osobowości
i zachowania, osoby cierpiące na epilepsję  z zaburzeniami świadomości),
- obniżona sprawność komunikowania się  utrudniony kontakt słowny (zaburzenia mowy,
autyzm, jąkanie się,
- niepełnosprawność trwała (stała)  wiedza medyczna nie rokuje poprawy zdrowia,
- niepełnosprawność okresowa  wg wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu
zdrowia,
- niepełnosprawność powodująca częściową lub całkowitą niezdolność do wykonywania
dotychczasowego zatrudnienia, ale umożliwiającą wykonywanie innego, niżej
kwalifikowanego zatrudnienia,
- niepełnosprawność powodująca niezdolność do wykonywania jakiegokolwiek
zatrudnienia,
- niepełnosprawność znacznego stopnia uniemożliwiająca podjęcie zatrudnienia albo
uniemożliwiająca wykonywanie zatrudnienia w szczególności w zakładzie pracy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej, wymagającą  w celu pełnienia ról
społecznych  stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze
znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
- niepełnosprawność lekkiego stopnia, oznaczająca naruszoną sprawność organizmu
u osoby zdolnej do wykonywania zatrudnienia i nie wymagającej pomocy innej osoby
w celu pełnienia ról społecznych.
Kryteria niepełnosprawności
trwałości obowiązującego aktualnie
psychosomatyczne niezdolności do pracy
(okresu trwania) orzecznictwa
- mazaki,
- flipchart,
 poradnik ucznia.
Ćwiczenie 2
Podziel podane przyczyny niepełnosprawności na nabyte i wrodzone.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania. Uczniowie pracują w 4 osobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, w jaki sposób można uporządkować podane przyczyny niepełnosprawności
(metoda: burza mózgów  nie oceniając żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
2) uporządkować zaproponowane przez członków grupy przyczyny niepełnosprawności,
3) porównać propozycje swojej grupy z zapisami innych grup,
4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy różnych grup,
5) ustalić końcowy podział przyczyn niepełnosprawności.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- arkusz do ćwiczeń:
Przyczyny niepełnosprawności
- czynniki dziedziczne  genetycznie uwarunkowane uszkodzenia narządów, funkcji
i sprawności organizmu, uszkodzenia centralnego układu nerwowego,
- czynniki wrodzone powodujące uszkodzenia płodu w okresie ciąży, jak zatrucia, choroby i
urazy przyszłej matki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
- choroby specyficzne dla danego narządu (oka, narządu ruchu) powodujące
w konsekwencji uszkodzenie różnych narządów, funkcji i sprawności organizmu,
- choroby przewlekłe zwłaszcza tzw. neurologiczne np. SM, SLA, lub narządu ruchu, np.
RZS, choroby układu sercowo-naczyniowego,
- nagłe  wypadki, w tym wypadki przy pracy, urazy, zatrucia,
- choroby psychiczne i negatywne skutki dotyczące higieny i jakości zdrowia psychicznego,
- utrata zdrowia wskutek różnych szkodliwych substancji występujących w środowisku
pracy i zamieszkania, wadliwy styl życia, zanieczyszczenie środowiska naturalnego,
- naturalne  starcze zmiany organizmu obniżające jego ogólną sprawność lub niektórych
narządów.
Przyczyna niepełnosprawności nabyta Przyczyna niepełnosprawności wrodzona
- mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Rehabilitacja kompleksowa
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie poniższej definicji rehabilitacji kompleksowej, podaj przykłady instytucji
samorządowych, państwowych i organizacji pozarządowych, włączających się w proces
rehabilitacji kompleksowej.
Rehabilitację kompleksową rozumieć należy jako ciągły i trwający proces
ogólnospołeczny, w którym bierze udział wiele instytucji na szczeblu samorządowym,
państwowym, a także organizacji charytatywnych, fundacji. Główny cel tych działań to
tworzenie warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym powrót do pełnego zdrowia
lub wykształcenie mechanizmów kompensacyjnych w przypadku utraty normalnych funkcji
organizmu. Rehabilitacja powinna w możliwie szybki sposób przygotować osobę
niepełnosprawną do czynnego udziału w życiu rodziny i społeczeństwa. Osiągnąć ten cel
można realizując zadania rehabilitacji leczniczej, zawodowej, społecznej .
Organizacje/instytucje Organizacje/instytucje Organizacje/instytucje
państwowe samorządowe pozarządowe
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania. Uczniowie wykonują zadanie w grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, jakie instytucje włączają się w proces rehabilitacji kompleksowej,
2) zapisać propozycje,
3) uporządkować zapisane propozycje i wpisać je do tabeli,
4) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup,
5) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
- arkusz do ćwiczenia z tabelą do wypełnienia,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 2
Zaprezentuj ideę nowoczesnej rehabilitacji w oparciu o tzw. polską szkołę rehabilitacji
prof. W. Degi.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w 4 osobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, w jaki sposób można uporządkować i w jakiej formie zapisać treści dotyczące
nowoczesnej rehabilitacji,
2) uporządkować i zapisać w opracowanym schemacie określone informacje,
3) skonfrontować własny zapis z zapisami innych uczniów,
4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Proces rehabilitacji osób niepełnosprawnych i jego etapy
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj nazwy poszczególnych etapów rehabilitacji do podanych opisów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać opis etapów rehabilitacji,
2) wypełnić tabelę w arkuszu do ćwiczenia,
3) przeanalizować własne propozycje z zapisami innych uczniów,
4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy,
5) przedstawić propozycję końcowego zapisu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- arkusz do ćwiczenia:
Opisy etapów:
1. & rozpoczynamy szeroki proces rehabilitacyjny, włączając wszystkie składowe fizjoterapii
 kinezyterapię, fizykoterapię, masaż itd. Na tym etapie jesteśmy w stanie najwięcej
osiągnąć w całym procesie usprawniania. Trzeba tutaj powiedzieć, że jest to etap
o największej dynamice w procesie rehabilitacji. Wprowadzani są do zespołu kolejni
specjaliści.
2. & kontynuujemy rehabilitację z okresu poprzedniego, włączając coraz to inne formy
usprawniania leczniczego, rehabilitację społeczną, zawodową itp. Na tym etapie uczymy
pacjenta samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie.
3. & przeważnie stosujemy rehabilitację leczniczą, inaczej medyczną  pod tym pojęciem
rozumiemy proces leczenia umożliwiający szybszy proces naturalnej regeneracji oraz
zmniejszenie się fizycznych i psychicznych następstw choroby. Unowocześnianie technik
diagnostycznych oraz leczniczych, kontrolowanie procesu leczenia i regeneracji
organizmu, ograniczają skutki trwającej choroby.
Etap kompensacyjny  Etap adaptacyjny 
Etap ostry  szpitalny
poszpitalny wczesny poszpitalny póz
ny
- mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 2
Na podstawie poniższej definicji, przedstaw przykłady działań adaptacyjnych osoby
niepełnosprawnej.
 Adaptacja polega na umiejętności przystosowania się osoby do określonych warunków
socjalnych i do takiego stanu morfologicznego, który należy uznać za trwały. Adaptacji
podlega zarówno sfera umysłowa (duchowa), jak i organiczna człowieka.
Umożliwia ona przystosować się do obniżonej sprawności poważnych narządów,
powstałej po urazach bądz
chorobach. Odpowiednie stosowanie i wykorzystanie procesu
adaptacyjnego daje optymalne efekty leczenia końcowego. Najważniejszym wynikiem
stosowanych działań adaptacyjnych jest doprowadzenie osoby niepełnosprawnej do
samodzielności życiowej związanej z funkcjonowaniem w życiu osobistym i rodzinnym oraz
zawodowym i społecznym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie powinni
pracować w grupie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić, w jaki sposób można podzielić działania adaptacyjne (burza mózgów  nie
krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
2) zapisać propozycje,
3) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup,
4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy różnych grup,
5) przedstawić końcową wersję zapisu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.4. Zespół rehabilitacyjny i jego zadania
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie analizy przypadku zaproponuj skład zespołu rehabilitacyjnego w II etapie
rehabilitacji. Uzasadnij wybór.
Opis przypadku:
Student politechniki lat 22, po amputacji kończyny lewej dolnej, w wyniku urazu
komunikacyjnego, dotychczas mieszkał w akademiku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować dokładnie opis przypadku,
2) zapisać zaproponowane przez członków grupy propozycje z uzasadnieniem (burza
mózgów  nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
3) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup,
4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup,
5) zapisać i przedstawić końcową wersję.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja,
 analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy przypadku zaproponuj skład zespołu rehabilitacyjnego. Uzasadnij
wybór poszczególnych specjalistów w okresie kompensacyjnym rehabilitacji.
Opis przypadku:
Mężczyzna, lat 67, mieszka na wsi, z niedowładem połowiczym prawostronnym po udarze
mózgu, wdowiec.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować dokładnie opis przypadku,
2) zapisać zaproponowane przez członków grupy propozycje z uzasadnieniem (burza
mózgów  nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
3) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup,
4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup,
5) zapisać i przedstawić końcową wersję.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.5. Diagnozowanie potrzeb podopiecznego w zakresie
rehabilitacji
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ na podstawie analizy przypadku co najmniej 3 istotne elementy środowiskowe,
które uwzględnisz przy diagnozowaniu potrzeby rehabilitacji osoby niepełnosprawnej.
Opis przypadku:
Student lat 22 z niedowładem kończyn dolnych, porusza się na wózku inwalidzkim.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować opis przypadku,
2) zapisać zaproponowane przez członków grupy propozycje,
3) uzasadnić wybór,
4) przedstawić końcową wersję propozycji elementów środowiskowych istotnych dla
diagnozy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja,
 analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
Ćwiczenie 2
Opracuj zestaw pytań kierowanych do osoby niepełnosprawnej. Odpowiedz
na nie będzie
istotna przy diagnozowaniu sytuacji społecznej podopiecznego. Zestaw musi zawierać
minimum 8 pytań.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować, jakie informacje należy uzyskać,
2) zaproponować pytania (burza mózgów  nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek /
kolegów),
3) uporządkować propozycje,
4) zapisać i przedstawić końcową wersję.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgu,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.6. Indywidualne programy rehabilitacji
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie poniższego zapisu, przygotuj przykładową kartę obserwacji podopiecznego
do programu indywidualnej rehabilitacji.
 ...ważną rolę stanowią arkusze lub karty obserwacji, w których na bieżąco odnotowujemy
zachowania, u postępy oraz zmiany terapeutyczne osoby objętej programem .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) opisać przykład osoby niepełnosprawnej, zaznaczając wiek, zainteresowania, sytuację
rodzinną podopiecznego, rodzaj stosowanej rehabilitacji,
2) określić założony cel programu rehabilitacji,
3) określić częstość wpisów przebiegu procesu terapeutycznego do karty obserwacji,
4) utworzyć kartę obserwacji podopiecznego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 papier,
 długopis/ołówek,
 linijka,
 komputer,
 drukarka.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy przypadku oraz poniższego zapisu określ najistotniejsze elementy,
które muszą być zawarte w indywidualnym programie rehabilitacji.
Opis przypadku:
Podopieczny, poruszający się na wózku inwalidzkim, mieszkający w środowisku
rodzinnym.
 ...konstruując program rehabilitacji należy pamiętać o jego dostosowaniu do indywidualnych
potrzeb zdrowotnych, społecznych, edukacyjnych itp. podopiecznego a także, że powinien on
mieć charakter edukacyjno-terapeutyczny, z uwagi na fakt, że w przypadku, zwłaszcza
rehabilitacji dzieci i młodzieży, tych funkcji nie można od siebie oddzielać .
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie powinni pracować w 3 osobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować z członkami grupy przedstawiony przypadek osoby niepełnosprawnej,
2) zapisać propozycje członków zespołu,
3) wybrać najistotniejsze elementy istotne do opracowania planu rehabilitacji,
4) przygotować projekt planu indywidualnej rehabilitacji dla przedstawionego przypadku.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.7. Metody rehabilitacji
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj zabiegi i ćwiczenia do grup metod terapeutycznych stosowanych
w rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) określić, w jaki sposób można uporządkować podane propozycje (burza mózgów  nie
krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
3) uporządkować i zapisać zaproponowane przez członków grupy propozycje,
4) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup,
5) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup,
6) zapisać i przedstawić końcową wersję.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 karta ćwiczeń:
 metoda Peto,  hipoterapia,
 jonoforeza,  metoda Knilla,
 metoda Faya,  ćw. oddechowe,
 ćw. redresyjne,  wodolecznictwo,
 światłolecznictwo,  ćw. izometryczne,
 metoda Domana,  Program Stymulacji Intelektualnej,
 ćw. czynne wolne,  ćw. bierne,
 laseroterapia,  ultradzwięki,
 metoda Sherbourne,  Metoda Dobrego Startu,
 TENS,  metoda ośrodków pracy.
kinezyterapia fizykoterapia wczesna interwencja
 mazaki,
- flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Ćwiczenie 2
Na podstawie poniższego opisu, podaj propozycje działań upowszechniania wiedzy
w społeczeństwie na temat niepełnosprawności.
 ...bardzo ważną częścią rehabilitacji społecznej jest przygotowanie rodziny i najbliższego
otoczenia osoby niepełnosprawnej, a także całego społeczeństwa do współżycia i współpracy z
człowiekiem z niepełną sprawnością. W tym celu konieczne jest upowszechnianie wiedzy
o niepełnosprawności, o możliwościach rehabilitacji osób niepełnosprawnych, o możliwościach
i ograniczeniach tych osób, a w konsekwencji o tym, w jakim zakresie osoby te mogą, a nawet
powinny radzić sobie same, a w jakim potrzebują pomocy. Bardzo ważną rolę mają tutaj do
odegrania środki masowego przekazu; wiele bowiem zależy od sposobu prezentowania
problemów ludzi niepełnosprawnych i służb rehabilitacyjnych przez prasę, radio, telewizję... .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaproponować i zapisać działania upowszechniania wiedzy na temat niepełnosprawności
(np. burza mózgów  nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
2) zaprezentować własne propozycje,
3) przedyskutować propozycje z grupą.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.8. Sprzęt rehabilitacyjny
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Pomoce techniczne stosowane w różnych fazach rehabilitacji można podzielić według ich
przeznaczenia na: sprzęt ortopedyczny, rehabilitacji leczniczej, lokomocyjny, rehabilitacji
zawodowej, rehabilitacyjny do obsługi osobistej. Do każdego rodzaju sprzętu, podaj co
najmniej po 2 przykłady.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zastanowić się nad przykładami,
2) zapisać własne propozycję,
3) porównać własne propozycje z zapisami innych grup,
4) na podstawie własnych propozycji i propozycji pozostałych grup stworzyć jeden plakat
prezentujący przykłady sprzętu rehabilitacyjnego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
Ćwiczenie 2
Określ podział pomocy technicznych w procesie rehabilitacji, stosując kryterium
użyteczności.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zastanowić się, i zapisać wszystkie propozycje (np. burza mózgów  nie krytykując
żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
2) porównać i przedyskutować ewentualne różnice z propozycjami innych grup,
3) przedstawić końcową wersję.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Środki dydaktyczne:
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.9. Aktywizowanie osób niepełnosprawnych
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ rodzaje/sposoby spędzania wolnego czasu, pobudzające aktywność osób
niepełnosprawnych. Zapisz je w tabeli.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w 3 osobowych grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapisać wszystkie podane propozycje,
2) przedstawić własną propozycję na forum klasy,
3) zapoznać się z propozycjami zapisów innych grup,
4) uzupełnić tabelę,
5) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup,
6) zapisać i przedstawić końcową wersję.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne
 arkusze papieru,
 wzór tabeli:
choreoterapia estetoterapia ludoterapia muzykoterapia
 mazaki,
 flipchart,
 poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Na podstawie programu  Wzmocnienie roli wolontariatu na rzecz osób
niepełnosprawnych , podaj kilka przykładów wpływu programu na aktywizowanie osób
niepełnosprawnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować program  wzmocnienie roli wolontariatu na rzecz osób
niepełnosprawnych ,
2) zapisać propozycje poszczególnych członków grupy (np. burza mózgów  nie krytykując
żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów),
3) przygotować wspólny dla grupy zapis,
4) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup,
5) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup,
6) zapisać i przedstawić końcową wersję.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja wielokrotna.
Środki dydaktyczne
 arkusze papieru,
 mazaki,
 flipchart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wspieranie osoby
niepełnosprawnej w korzystaniu z kompleksowej rehabilitacji
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 3, 5, 8, 9, 16 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. a,
12. b, 13. b, 14. c, 15. c, 16. a, 17. c, 18. c, 19. b, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Scharakteryzować czym jest niepełnosprawność A P c
2 Określić czym jest kinezyterapia B P b
Przeanalizować w jaki sposób można określić czy
3 C PP b
program rehabilitacji jest prowadzony prawidłowo
Scharakteryzować na czym polega rehabilitacja
4 B P b
kompleksowa
5 Określić inaczej niepełnosprawności dziedziczne A PP a
Scharakteryzować wg Polskiego modelu
6 rehabilitacji, jakie elementy powinna posiadać B P a
rehabilitacja kompleksowa
Określić do jakiej metody rehabilitacji należy
7 C P a
stosowanie ultradz
więków
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Scharakteryzować w jakiej grupie osób
8 niepełnosprawnych stosowana jest metoda C PP b
wczesnej interwencji
Przeanalizować z czym powinno być związane
9 C PP b
aktywizowanie osób niepełnosprawnych
10 Określić kogo nazywamy osobą niepełnosprawną A P b
Scharakteryzować od czego w większości
11 B P a
przypadków rozpoczyna się proces rehabilitacji
Określić liczbę grup niepełnosprawności
12 uwzględniając kryteria biologiczne, społeczne A P b
i zawodowe
Scharakteryzować do jakiego kryterium
13 A P b
niepełnosprawności zaliczysz umiarkowany stopień
Scharakteryzować kto opracowuje indywidualny
14 B P c
program rehabilitacji
Określić w jakim czasie powinien być opracowany
15 B P c
indywidualny program rehabilitacji
Scharakteryzować cele zaopatrzenia
16 C PP a
ortopedycznego
Określić jakiego typu przywracanie sprawności
17 B P c
powinno być celem końcowym rehabilitacji
Scharakteryzować rodzaj rehabilitacji która się
18 zajmuje ułatwianiem uzyskiwania zatrudnienia B P c
osobie niepełnosprawnej
19 Określić inaczej rehabilitację leczniczą A P b
20 Określić przyczyny naturalne niepełnosprawności A P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel przeprowadzenia testu.
3. Zapoznaj uczniów z zasadami punktowania i oceny.
4. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom, instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko prawidłowo zrozumieli, wyjaśnij wątpliwości.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. 5 minut przed końcem czasu wypełniania testu, przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Dla każdego zadania są dołączone 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając X prawidłową
odpowiedz
.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Niepełnosprawnością nazywamy
a) niepełnosprawność fizyczną.
b) niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej.
c) niezdolność do wykonywania zawodu.
d) niepełnosprawność społeczną.
2. Kinezyterapią jest
a) leczenie przy pomocy bodz
ców fizykalnych i ruchu.
b) leczenie ruchem.
c) leczenie przy pomocy bodz
ców fizykalnych.
d) balneoterapia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
3. Prawidłowość prowadzenia programu rehabilitacji ocenisz
a) poprzez obserwację.
b) drogą ewaluacji.
c) poprzez przeprowadzenie wywiadu.
d) poprzez rozmowę z pacjentem.
4. Rehabilitacja kompleksowa polega na
a) spójnych działaniach medycznych i zawodowych.
b) zorganizowanych działaniach medycznych, społecznych i zawodowych.
c) spójnych działaniach psychologicznych i leczniczych.
d) zorganizowanych działaniach społecznych i zawodowych.
5. Niepełnosprawnościami dziedzicznymi są niepełnosprawności
a) genetyczne.
b) nabyte.
c) przewlekłe.
d) ostre.
6. Polski model rehabilitacji kompleksowej zakłada
a) powszechność, ciągłość, wczesność, kompleksowość.
b) powszechność, wczesność, kompleksowość, ciągłość.
c) powszechność, wczesność, kompleksowość, ogólność.
d) powszechność, szerokość, jasność, kompleksowość.
7. Stosowanie ultradz
więków należy do
a) fizykoterapii.
b) kinezyterapii.
c) balneoterapii.
d) ergoterapii.
8. Metoda wczesnej interwencji stosowana jest
a) u osób z niepełnosprawnością ruchową.
b) u dzieci niepełnosprawnych.
c) u młodzieży niepełnosprawnej.
d) u osób w wieku podeszłym.
9. Aktywizowanie osób niepełnosprawnych związanej jest
a) tylko z integracją społeczną osoby niepełnosprawnej.
b) z integracją i reintegracją społeczną osoby niepełnosprawnej.
c) tylko z reintegracją społeczną osoby niepełnosprawnej.
d) z usprawnianiem ruchowym.
10. Osobą niepełnosprawną nazywamy, osobę której stan fizyczny
a) trwale lub okresowo utrudnia funkcjonowanie społeczne.
b) lub/i psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza albo uniemożliwia
wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi
i społecznymi.
c) trwale lub okresowo utrudnia funkcjonowanie zawodowej.
d) trwale lub okresowo utrudnia funkcjonowanie ruchowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
11. Proces rehabilitacji rozpoczyna się od
a) leczenia funkcjonalnego tzn. prowadzenia ćwiczeń ruchowych.
b) terapii zajęciowej.
c) terapii sztuką.
d) psychoterapii.
12. Liczba grup niepełnosprawności wg kryterium biologicznego, społecznego i zawodowego
to
a) 4.
b) 3.
c) 2.
d) 1.
13. Umiarkowany stopień niepełnosprawności zaliczamy do kryterium
a) somatycznego.
b) obowiązującego orzecznictwa.
c) wg zdolności do pracy zawodowej.
d) wg spisu powszechnego.
14. Indywidualny program rehabilitacji opracowuje
a) lekarz specjalista w rehabilitacji, fizjoterapeuta, pielęgniarka, psycholog kliniczny.
b) logopeda, pracownik socjalny, technik ortopedyczny, pedagog specjalny.
c) wszyscy członkowie zespołu rehabilitacyjnego.
d) lekarz i pacjent z rodziną.
15. Indywidualny program rehabilitacji powinien być opracowany
a) w okresie 3 miesięcy.
b) w okresie 1 miesiąca.
c) możliwie najkrótszym czasie.
d) po powrocie ze szpitala.
16. Celem zaopatrzenia ortopedycznego jest
a) uzupełnienie podstawowego leczenia bezoperacyjnego lub operacyjnego.
b) uzupełnienie podstawowego leczenia bezoperacyjnego.
c) uzupełnienie podstawowego leczenia operacyjnego.
d) leczenie ortopedyczne.
17. Celem końcowym rehabilitacji jest przywrócenie sprawności
a) fizycznej, psychicznej.
b) fizycznej, psychicznej, społecznej.
c) fizycznej, psychicznej, społecznej, zawodowej.
d) motorycznej.
18. Rehabilitacja, która się zajmuje ułatwianiem uzyskiwania zatrudnienia osobie
niepełnosprawnej to
a) rehabilitacja społeczna.
b) rehabilitacja lecznicza.
c) rehabilitacja zawodowa.
d) rehabilitacja pedagogiczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
19. Rehabilitację leczniczą nazywamy rehabilitacją
a) społeczną.
b) medyczną.
c) pielęgniarską.
d) zawodową.
20. Naturalne przyczyny niepełnosprawności to przyczyny
a) środowiskowe.
b) społeczne.
c) starcze.
d) wrodzone.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wspieranie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu z kompleksowej
rehabilitacji
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wspieranie osoby
niepełnosprawnej w korzystaniu z kompleksowej rehabilitacji
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 6, 9, 11, 12, 15, 16, 17, 18, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 7, 8, 10, 13, 14, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi : 1. c, 2. d, 3. d, 4. c, 5. b, 6. c, 7. a, 8. b, 9. c, 10. c, 11. a,
12. c, 13. b, 14. c, 15. b, 16. c, 17. b, 18. c, 19. b, 20. a
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić znaczenie terminu rehabilitacja B P c
2 Określić cel rehabilitacji A P d
Przeanalizować czego dotyczy
3 B P d
niepełnosprawność
4 Określić kim jest logopeda A P c
5 Określić znaczenie rehabilitacji leczniczej A P b
Scharakteryzować niepełnosprawność
6 A P c
sensoryczną
Określić dziedziczne przyczyny
7 C PP a
niepełnosprawności
Scharakteryzować na czym polega rehabilitacja
8 C PP b
kompleksowa
Przeanalizować co ułatwia uzyskiwanie
9 B P c
zatrudnienia osobie niepełnosprawnej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Określić, którą z cech zalicza się do istoty
10 C PP c
rehabilitacji wg prof. Degi
Scharakteryzować na czym polega ciągłość
11 B P a
procesu rehabilitacji
Określić przyczyny naturalne
12 A P c
niepełnosprawności
Scharakteryzować wg jakiego kryterium
13 wyróżniamy umiarkowany stopień C PP b
niepełnosprawności
Scharakteryzować kryterium niezdolności do
14 pracy wg, jakiego wyróżniamy grupy C PP c
niepełnosprawności
Określić kto jest łącznikiem między osobą
15 niepełnosprawną a środowiskiem, zakładem A P b
pracy
Określić kto opracowuje indywidualny
16 B P c
program rehabilitacji
17 Określić pojęcie kinezyterapii A P b
18 Określić termin ergoterapii A P c
Określić jak się dowiesz czy program
19 C PP b
rehabilitacji jest prawidłowo prowadzony
20 Określić co to jest rehabilitacja A P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel przeprowadzenia testu.
3. Zapoznaj uczniów z zasadami punktowania i oceny.
4. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom, instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko prawidłowo zrozumieli, wyjaśnij wątpliwości.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. 5 minut przed końcem czasu wypełniania testu, przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Dla każdego zadania są dołączone 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając X prawidłową
odpowiedz
.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Rehabilitacja to
a) kinezyterapia.
b) fizykoterapia.
c) fizjoterapia.
d) balneoterapia.
2. Rehabilitacja ma na celu
a) poprawę stanu fizycznego.
b) poprawę stanu psychicznego.
c) adaptację do uszkodzenia.
d) przywracanie sprawności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
3. Niepełnosprawność dotyczy sfery
a) psychicznej.
b) fizycznej.
c) sensorycznej.
d) psychicznej, fizycznej i sensorycznej.
4. Logopeda to
a) terapeuta zajęciowy
b) terapeuta ruchowy
c) terapeuta mowy
d) terapeuta zaopatrzenia ortopedycznego.
5. Rehabilitacja lecznicza to inaczej rehabilitacja
a) społeczna.
b) medyczna.
c) pielęgniarska.
d) zawodowa.
6. Niepełnosprawność tzw. sensoryczna
a) wiąże się z utratą możliwości zarobkowania.
b) wiąże się z utratą podejmowania wysiłku fizycznego.
c) może, ale nie musi ograniczać zdolności zarobkowania.
d) nie wpływa na rodzaj podejmowanej pracy.
7. Dziedzicznymi przyczynami niepełnosprawności są przyczyny
a) genetyczne.
b) nabyte.
c) przewlekłe.
d) ostre.
8. Rehabilitacją kompleksową są
a) spójne działania medyczne i zawodowe.
b) zorganizowane działania medyczne, społeczne, zawodowe.
c) spójne działania psychologiczne i lecznicze.
d) zorganizowane działania społeczne i zawodowe.
9. Ułatwianiem uzyskiwania zatrudnienia osobie niepełnosprawnej zajmuje się
a) rehabilitacja społeczna.
b) rehabilitacja lecznicza.
c) rehabilitacja zawodowa.
d) rehabilitacja pedagogiczna.
10. Istotą rehabilitacji wg prof. W. Degi jest
a) staranność.
b) jasność.
c) powszechność.
d) długotrwałość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
11. Ciągłość procesu rehabilitacji polega na
a) jednolitym i nie przerywanym procesie rehabilitacji.
b) skoordynowanym działaniu rehabilitantów.
c) stałym ćwiczeniu.
d) spójności działań.
12. Przyczynami naturalnymi niepełnosprawności są przyczyny
a) środowiskowe.
b) społeczne.
c) starcze.
d) wrodzone.
13. Umiarkowany stopień niepełnosprawności wynika z podziału wg kryterium
a) somatycznego.
b) obowiązującego orzecznictwa.
c) zdolności do pracy zawodowej.
d) spisu powszechnego.
14. Kryterium niezdolności do pracy wyróżnia następującą liczbę grup niepełnosprawności
a) 2.
b) 5.
c) 3.
d) 4.
15. A
ącznikiem między osobą niepełnosprawną a środowiskiem i zakładem pracy jest
a) terapeuta zajęciowy.
b) pracownik socjalny.
c) psycholog.
d) pielęgniarka.
16. Indywidualny program rehabilitacji opracowuje
a) lekarz.
b) rehabilitant.
c) zespół rehabilitacyjny.
d) rodzina pacjenta.
17. Kinezyterapią jest
a) leczenie światłem.
b) leczenie ruchem.
c) leczenie sanatoryjne.
d) wodolecznictwo.
18. Ergoterapią jest
a) terapia ruchem.
b) terapia środowiskowa.
c) terapia pracą.
d) terapia fizykalna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
19. Informacji o prawidłowości prowadzonego programu rehabilitacji dostarcza
a) obserwacja.
b) ewaluacja.
c) wywiad.
d) rozmowa z pacjentem.
20. Rehabilitacja to proces
a) medyczno-społeczny.
b) leczniczy.
c) społeczny.
d) zawodowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wspieranie osoby niepełnosprawnej w korzystaniu z kompleksowej
rehabilitacji
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
7. LITERATURA
1. Dykcik W.: Pedagogika specjalna. Wyd. Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza,
Poznań 1997
2. Garrison S.J.: Podstawy rehabilitacji i medycyny fizykalnej. PZWL, Warszawa 1997
3. Hulek A.: Kształcenie i wychowanie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej a służby socjalne
 zadania pedagoga. Zakład Narodowy im. Ossolińskich PAN, Wrocław 1992
4. Karwat I. D.: Problemy rehabilitacyjne i zagadnienia pomocy społecznej osób
niepełnosprawnych w Polsce T.2. Liber, Lublin 2002
5. Kawczyńska-Butrym Z.: Niepełnosprawność-specyfika pomocy społecznej. BPS,
Katowice 1998
6. Kirenko J.: Psychospołeczne przystosowanie osób z paraplegią. Wyd. UMCS,
Lublin 1991
7. Kirenko J.: Rehabilitacja lecznicza młodzieży niepełnosprawnej w warunkach
pozaszpitalnych. Post. Reh. 1991
8. Kirenko J.: Oblicza niepełnosprawności. WA, Lublin 2006
9. Kiwerski J. (red): Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2006
10. Kowalik S.: Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
Warszawa 1996
11. Kostrzewa. E., Marek E., Patkiewicz. J., Wójcik M.: Vademecum niepełnosprawnych,
Wrocław 1993
12. Kwolek A.: Rehabilitacja medyczna. T1-2. Wyd. Medyczne Urban i Partner,
Wrocław 2003
13. Laidler P.: Rehabilitacja po udarze mózgu: zasady i strategia. Wyd. Lekarskie PZWL,
Warszawa 2004
14. Levitt S.: Rehabilitacja w porażeniu mózgowym i zaburzeniach. PZWL, Warszawa 2000
15. Milanowska K.: Rehabilitacja medyczna. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2001
16. Marciniak J.: Sprzęt szpitalny i rehabilitacyjny. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2003
17. Michałowicz R.: Mózgowe porażenie dziecięce. PZWL, Warszawa 2000
18. Mika T.: Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 2003
19. Podolski K., Turnowiecki W.: Polityka społeczna. Gdańsk 1993
20. Przez
dziak B.: Zaopatrzenie rehabilitacyjne. Via Medica, Gdańsk 2003
21. Rutkowska E.: Rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych. Czelej,
Lublin 2002
22. Straburzyński. G., Straburzyńska-Lupa. A.: Medycyna fizykalna, Warszawa 2000.
23. Sowa. J.: Pedagogika specjalna w zarysie. Wydawnictwo Oświatowe FOSZE,
Rzeszów 1997
24. Sherborne V.: Ruch rozwijający dla dzieci. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002
25. Speck O.: Niepełnosprawni w społeczeństwie: Podstawy ortopedagogiki. Gdańskie
Wydawnictwa Psychologiczne, Gdańsk 2005
26. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób
Niepełnosprawnych. (M.P. z 3 sierpnia 1997 r., Nr 50, poz. 475)
27. Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych. (Dz. U. z 9 paz
dziernika 1997 r., Nr 123, poz. 776 z póz
n. zm.)
28. Ustawa z marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U z 15 kwietnia 2004 r., Nr 64, poz.
593, ze zm.)
29. Zabłocki K. J.: Dziecko niepełnosprawne, jego rodzina i edukacja. Wyd. Akad., Warszawa
1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43