MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Bożena Jemioł
Anna Pożyczka
Posługiwanie się językiem migowym
346[02].Z1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Grudzień
dr Jolanta Lesiewicz
Opracowanie redakcyjne:
inż. Danuta Szczepaniak
Konsultacja:
mgr Hanna Całuń
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[02].Z1.01
 Posługiwanie się językiem migowym , zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu asystent osoby niepełnosprawnej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Teoria języka migowego. Podstawowe pojęcia: język migowy,
migany, system językowo-migowy, daktylografia, ideografia 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Zasady i reguły pomocnicze w systemie językowo-migowym 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Język migowy a odczytywanie mowy z ust. Synergizm wzrokowo-
słuchowy 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Kultura wypowiedzi w języku migowym 17
5.4.1. Ćwiczenia 17
5.5. Daktylografia: znaki liter, liczebników głównych, porządkowych 19
5.5.1. Ćwiczenia 19
5.6. Znaki podstawowe, znaki tematyczne związane z rodziną, domem,
czasem, higieną osobistą, odzieżą, posiłkami, zakupami,
zainteresowaniami oraz z problematyką medyczną: części ciała,
dolegliwości, wzywanie pogotowia 21
5.6.1. Ćwiczenia 21
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 25
7. Literatura 40
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystent osoby niepełnosprawnej.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych w przekazywaniu wiadomości w języku migowym,
- ewaluację osiągnięć ucznia,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- ćwiczeń praktycznych,
- pogadanki lub dyskusji dydaktycznej.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
346[02].Z1
Metody pracy z osobą niepełnosprawną
346[02].Z1.01
Posługiwanie się językiem
migowym
346[02].Z1.03
346[02].Z1.02
Rozpoznawanie potrzeb
Stosowanie metod pracy
i problemów osoby
socjalnej
niepełnosprawnej
346[02].Z1.04 346[02].Z1.05
Wspieranie osoby Wykonywanie podstawowych
niepełnosprawnej w korzystaniu czynności higienicznych
z kompleksowej rehabilitacji i pielęgnacyjnych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- charakteryzować psychofizyczne i społeczne aspekty rozwoju człowieka,
- doskonalić swoje umiejętności interpersonalne,
- rozwiązywać problemy związane z funkcjonowaniem osoby niepełnosprawnej,
- prowadzić profilaktykę i promować zdrowie,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
- udzielać pierwszej pomocy,
- stosować przepisy prawa w działalności socjalnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zdefiniować podstawowe pojęcia dotyczące języka migowego,
- posłużyć się znakami języka migowego zgodnie z zasadami i regułami systemu językowo-
migowego,
- posłużyć się polskim alfabetem palcowym oraz liczebnikami głównymi i porządkowymi,
- rozpoznać, odczytać oraz przedstawić podstawowe znaki ideograficzne i pojęciowe,
- odczytać proste wypowiedzi w języku migowym,
- sformułować proste wypowiedzi w języku migowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & .......................................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Metody pracy z osobą niepełnosprawną 346[02].Z1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się językiem migowym 346[02].Z1.01
Temat: Znaki tematyczne związane z rodziną.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się systemem językowo-migowym
w przekazywaniu informacji osobom niesłyszącym.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- pokazać znaki tematyczne związane z rodziną,
- odczytać znaki przekazywane przez nauczyciela prowadzącego,
- dostosować tor mówiony do miganego podczas przekazywania znaków,
- przekazać proste zdania zgodnie z zasadami gramatyki języka polskiego.
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- praca z materiałem z
ródłowym,
- dyskusja dydaktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje do ćwiczeń,
- scenariusze zajęć,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki języka migowego,
- podręczniki i słowniki języka migowego.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Omówienie znaków tematycznych związanych z domem i rodziną z uwzględnieniem
prawidłowego zastosowania alfabetu palcowego.
4. Realizacja zajęć:
- nauczyciel ćwiczy z uczniami prawidłowe pokazywanie poznanych znaków na
bieżąco korygując popełniane błędy. Ćwiczy również dostosowanie toru mówionego
do miganego na bazie prostych zdań składających się z poznanych przez uczniów
znaków,
- ćwiczenia w odczytywaniu przez uczniów, prostych zdań w języku miganym
pokazywanych przez nauczyciela (stosowane są tylko znane uczniom znaki),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- uczniowie pracując w grupach, pokazują i odczytują wcześniej przygotowane przez
nauczyciela zdania. Jedna osoba pokazuje a pozostali odczytują, potem następna, itd.,
- nauczyciel obserwuje pracę uczniów udziela rad i wskazówek oraz kontroluje
poprawność wykonywanych znaków,
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaangażowanie uczniów
w ich realizację i uzyskane efekty, szczególnie zwracając uwagę na najtrudniejszy element
w nauczaniu języka migowego jakim jest odczytywanie przekazywanych znaków.
Praca domowa
Ułóż pięć prostych zdań związanych z domem i rodziną na podstawie poznanych znaków.
Przećwicz przed lustrem ich przekazywanie dostosowując tor mówiony do miganego.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczniowie naklejają kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swoja oceną przebiegu i
organizacji zajęć oraz zdobytej na zajęciach wiedzy i umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & .& & & & ...................................
Modułowy program nauczania: Asystent osoby niepełnosprawnej 346[02]
Moduł: Metody pracy z osobą niepełnosprawną 346[02].Z1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się językiem migowym 346[02].Z1.01
Temat: Zasady i reguły pomocnicze w systemie językowo-migowym.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się zasadami oraz regułami
obowiązującymi w systemie językowo-migowym.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- określić zasady obowiązujące w systemie językowo-migowym,
- określić elementy systemu językowo-migowego,
- wyjaśnić znaczenie dwutorowości w systemie językowo-migowym,
- określić co to są formanty i w jaki sposób są one przekazywane,
- określić co to są przedznaki oraz końcówki fleksyjne i w jaki sposób są one
przekazywane,
- wymienić odmienne części mowy, które wymagają zastosowania końcówek fleksyjnych,
- określić różnicę pomiędzy przekazywaniem rzeczowników i czasowników,
- wskazać różnicę pomiędzy przekazem pełnym a przekazem uproszczonym,
- dobrać odpowiedni sposób przekazywania podanych wyrazów,
- wyróżnić temat i końcówkę w wyrazach,
- określić przedznaki konieczne do przekazania wyrazów.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- ćwiczenia praktyczne,
- praca z materiałem z
ródłowym.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w parach.
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje do ćwiczeń,
- scenariusze zajęć,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki języka migowego,
- podręczniki i słowniki języka migowego.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Realizacja zajęć:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
- uczniowie wysłuchują wykładu nauczyciela dotyczącego zasad i reguł pomocniczych
w systemie językowo-migowym,
- uczniowie indywidualnie określają odpowiedni sposób przekazu wyrażenia  dzień
dobry ,
- uczniowie indywidualnie przedstawiają nauczycielowi efekt swojej pracy,
- uczniowie w czterech grupach wyróżniają temat podstawowy i końcówkę fleksyjną
w jednym z podanych wyrazów:  kredkami ,  domach ,  brzydkie ,  czytasz ,
- uczniowie (po jednym, z każdej grupy) prezentują nauczycielowi efekt swojej pracy,
- uczniowie w czterech grupach określają przedznaki konieczne do przekazania
wyrazów:  uczennica ,  nauczyciel ,  brat ,  sypialnia ,
- uczniowie (po jednym, z każdej grupy) prezentują nauczycielowi efekt swojej pracy,
- nauczyciel ocenia zgodność przekazu z obowiązującymi w systemie językowo-
migowym zasadami.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaangażowanie uczniów w ich
realizację i uzyskane efekty, a szczególnie przydatność realizowanych zadań
w komunikowaniu się z osobami niesłyszącymi.
Praca domowa
Opisz zasady odczytywania mowy z ust.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- wypowiedzi uczniów na temat stopnia trudności zadań,
- uczniowie wrzucają do specjalnie przygotowanej puszki, wycięte z papieru figury
geometryczne, oceniając przebieg zajęć i poziom zdobytych wiadomości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Teoria języka migowego. Podstawowe pojęcia: język
migowy, migany, system językowo-migowy, daktylografia,
ideografia
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odmień przez przypadki następujące rzeczowniki: stół, styczeń, przedmiot, herbata,
nowy, niebieski, koszula, chłopiec, mama, tata, komputer, długopis, a następnie w każdym
przypadku oddziel końcówkę od tematu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Przypomnieć podstawowe zasady gramatyki języka polskiego. Wyjaśnić
do czego potrzebna jest w języku miganym umiejętność oddzielania tematu od końcówki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić podstawowe zasady gramatyki języka polskiego,
2) odmienić wyrazy,
3) w każdym wyrazie oddzielić końcówkę od tematu,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- podręcznik do języka migowego,
- materiały piśmiennicze,
- kartki format A4,
- podręcznik do gramatyki języka polskiego.
Ćwiczenie 2
Podaj opis słowny zapisu gestograficznego następujących znaków migowych:
- PE:78tg # IV<+ .
- PBK:58k+ # II # @.
- Pik:25kll+ # I <  .
- PNw:23k / LBk:13k # P:II+.
- LB:75kl }{ PB:75kp.
- PUm:25tg+ ## PUm:25td+.
- Pum:35d+ ## Pum36tp+.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w dwuosobowych
zespołach, a wyniki swojej pracy przedstawili na forum całej grupy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z podanymi znakami migowymi,
2) przeanalizować opisy układu palców:
- pozycję rąk,
- miejsce artykulacji,
- położenie rąk w stosunku do ciała i do siebie,
- artykulację  kierunek ruchu,
- artykulację  sposób wykonania ruchu,
3) zapisać wnioski,
4) zaprezentować wnioski na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- materiały piśmiennicze,
- tabela z nietypowymi układami dłoni, pozycjami rąk,
- zapis gestograficzny wzajemnego położenia rąk,
- tabela z zapisem kierunku ruchu rąk, artykulacji  sposobu wykonania ruchu,
- tabela z informacjami dodatkowymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Zasady i reguły pomocnicze w systemie językowo-migowym
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz odpowiedni sposób przekazu wyrażenia  dzień dobry .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby każdy uczeń indywidualnie wyszukał odpowiedni
sposób podanego wyrażenia i przedstawił go nauczycielowi, który ocenia zgodność przekazu z
obowiązującymi w systemie językowo-migowym zasadami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić części mowy występujące w tym wyrażeniu,
2) wyjaśnić zasady tworzenia znaków określających wyrazy złożone,
3) określić tor mówiony i migany dla tego wyrażenia,
4) sprawdzić zasadność wykorzystania w tym wyrażeniu końcówek fleksyjnych oraz
przedznaków,
5) określić, czy konieczne będzie wykorzystanie daktylografii, czy tylko znaków
ideograficznych,
6) dobrać najlepszy sposób przekazu wyrazu  dzień oraz wyrazu  dobry ,
7) zastanowić się czy wybrany sposób jest prawidłowy, czy przekaz byłby zgodny z zasadami
i właściwie odebrany przez osoby niesłyszące.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura specjalistyczna,
- tablice poglądowe.
Ćwiczenie 2
Wyróżnij temat podstawowy i końcówkę fleksyjną w wyrazie  kredkami ,  domach ,
 brzydkie ,  czytasz .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w czterech grupach, i aby każda z
nich wyróżniła temat i końcówkę fleksyjną w jednym z podanych wyrazach i przedstawiła efekt
swojej pracy nauczycielowi, który ocenia zgodność przekazu z obowiązującymi
w systemie językowo-migowym zasadami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić część mowy występującą w tych wyrazach,
2) wyjaśnić zasady stosowania końcówek fleksyjnych,
3) określić tor mówiony i migany dla tego wyrazu,
4) określić temat wyrazów i ich końcówkę,
5) określić, jaki znak ideograficzny należy wykorzystać w przekazie tych wyrazów,
6) dobrać odpowiednie do końcówki fleksyjnej znaki daktylograficzne,
7) dobrać najlepszy sposób przekazania wyrazów,
8) zastanowić się czy wybrany sposób jest prawidłowy, czy twój przekaz byłby zgodny
z zasadami i właściwie odebrany przez osoby niesłyszące.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura specjalistyczna,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym.
Ćwiczenie 3
Określ przedznaki konieczne do przekazania wyrazów  uczennica ,  nauczyciel ,  brat
 sypialnia .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w czterech grupach, i aby każda z
nich wyróżniła przedznak w jednym z podanych wyrazach i przedstawiła efekt swojej pracy
nauczycielowi, który ocenia zgodność przekazu z obowiązującymi w systemie językowo-
migowym zasadami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić część mowy występującą w tych wyrazach,
2) wyjaśnić zasady stosowania przedznaków,
3) określić tor mówiony i migany dla tych wyrazów,
4) określić, jaki znak ideograficzny należy wykorzystać w przekazie,
5) dobrać odpowiedni przedznak,
6) dobrać najlepszy sposób przekazania wyrazów,
7) zastanowić się czy wybrany sposób jest prawidłowy, czy przekaz byłby zgodny z zasadami
i właściwie odebrany przez osoby niesłyszące.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura specjalistyczna,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Język migowy a odczytywanie mowy z ust. Synergizm
wzrokowo-słuchowy
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zapisz kilka prostych zdań, a następnie przekaż je, bazując tylko na ruchu warg.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Należy zwrócić szczególną uwagę na wyraz
ne wypowiadanie słów.
Ćwiczenie należy wykonać w dwuosobowych zespołach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapisać kilka prostych zdań na kartce,
2) przyjąć rolę wypowiadającego i wyraz
nie wypowiedzieć swoje zdania poruszając tylko
wargami i nie używając głosu,
3) przyjąć rolę odczytującego i odczytać zdanie bazując tylko na ruchu warg,
4) zamienić się rolami z kolega/koleżanką,
5) wziąć udział w dyskusji i podzielić się swoimi odczuciami.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- słowniki języka migowego,
- materiały piśmiennicze,
- kartki formatu A4.
Ćwiczenie 2
Przygotuj i przekaż w sposób niewerbalny prosty komunikat dotyczący uczuć.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien rozdać uczniom kartki z
wypisanymi na nich wyrazami a następnie omówić sposób realizacji ćwiczenia. Nauczyciel
przygotowuje i rozdaje uczniom różne wyrazy wyrażające główne uczucia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałami dotyczącymi komunikatów niewerbalnych,
2) przygotować stanowisko pracy ustawiając krzesła tak, aby się nawzajem dobrze widzieć,
3) zaprezentować przed grupą, używając tylko gestów, ruchów swojego ciała, mimiki, prosty
komunikat dotyczący uczuć,
4) odczytać to co pokazują koledzy i koleżanki,
5) wziąć udział w dyskusji i podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- pokaz,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- słowniki języka migowego,
- materiały piśmiennicze,
- kartki formatu A4.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.4. Kultura wypowiedzi w języku migowym
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Za pomocą gestów pokaż czynność przyszywania guzika.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie indywidualnie przed lustrem wykonali
ćwiczenie i zaprezentowali je przed całą grupą oraz nauczycielem, który ocenia właściwą
plastykę ruchów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić jakich części ciała należy użyć w pokazie,
2) wykonać kilkakrotnie czynność przyszywania autentycznego guzika,
3) zapamiętać wszystkie kolejne ruchy,
4) wyobrazić sobie niewidzialny rekwizyt, określić jego wielkość, strukturę, kształt, masę,
5) odtworzyć całą czynność bez rekwizytów,
6) stanąć przed lustrem i ponownie odtworzyć całą czynność bez rekwizytów,
7) stanąć przed grupą i zademonstrować czynność,
8) ocenić własną plastykę ruchów, wyszukując i poprawiając błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura specjalistyczna,
- guzik, igła i nici, nożyczki,
- lustro.
Ćwiczenie 2
Za pomocą mimiki twarzy pokaż zadowolenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie indywidualnie przed lustrem wykonali
ćwiczenie i zaprezentowali je przed całą grupą oraz nauczycielem, który ocenia właściwą
plastykę ruchów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałami opisującymi mimikę twarzy i jej rolę w wyrażaniu przeżyć
wewnętrznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
2) określić możliwości mimiczne twarzy,
3) wyobrazić sobie stan zadowolenia,
4) zastanowić się jaką mimikę twarzy należy dobrać do odczucia zadowolenia,
5) określić mięśnie mimiczne, które należy wykorzystać do pokazu,
6) stanąć przed lustrem i za pomocą mimiki twarzy pokazać zadowolenie,
7) obserwować pracę mięsni twarzy podczas pokazu,
8) stanąć przed grupą i dokonać pokazu,
9) ocenić zgodność mimiki twarzy z pokazanym uczuciem, poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura specjalistyczna,
- instrukcja do ćwiczeń,
- tablice poglądowe.
Ćwiczenie 3
Za pomocą gestów i mimiki twarzy zilustruj wybrane przysłowie lub powiedzenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie indywidualnie przed lustrem wykonali
ćwiczenie i zaprezentowali je przed całą grupą oraz nauczycielem, który ocenia właściwą
plastykę ruchów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać dowolne przysłowie lub powiedzenie,
2) przeanalizować dokładnie treść i jej znaczenie,
3) dobrać gesty i mimikę twarzy do treści,
4) wczuć się w nastrój tego tekstu,
5) stanąć przed lustrem i zilustrować wybrany tekst,
6) ocenić płynność ruchów i mimikę twarzy,
7) stanąć przed grupą i dokonać prezentacji,
8) poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura specjalistyczna,
- instrukcja do ćwiczeń,
- tablice poglądowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.5. Daktylografia: znaki liter, liczebników głównych,
porządkowych
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przekaż alfabetem palcowym następujące wyrazy: gazeta, rodzina, domowy, majątek,
węgiel maść, baśń, niedz
wiedz
, bandaż, żuchwa, czapka dłonie, szyszka, obrządek, krzaczek,
wędlina, dzięgiel, karczma, schody, grzech, brzeg, willa, gastronomia, PZG, PKO, SOSW,
ZHP.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach przekazywali daktylograficznie
poszczególne wyrazy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami obowiązującymi w posługiwaniu się alfabetem palcowym,
2) zapoznać się z znakami liter,
3) określić, które znaki potrzebne do przekazania poszczególnych wyrazów są statyczne,
a które dynamiczne,
4) przekazać alfabetem palcowym podane wyrazy,
5) zsynchronizować tor mówiony z miganym,
6) poprawić ewentualne błędy w przekazie alfabetu palcowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura dotycząca alfabetu palcowego,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki alfabetu palcowego.
Ćwiczenie 2
Przekaż daktylograficznie znaki liczebników głównych: 3, 7, 14, 19, 28, 85, 147, 458,
792, 2495, 5815, 1653295, 6913672, 1321456789, 4123675879.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach przekazywali daktylograficznie
znaki liczebników głównych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami obowiązującymi w posługiwaniu się liczebnikami głównymi,
2) zapoznać się z znakami liczebników głównych,
3) określić, które znaki potrzebne do przekazania poszczególnych wyrazów są statyczne a
które dynamiczne,
4) przekazać stosując znaki daktylograficzne podane liczebniki główne,
5) zsynchronizować tor mówiony z miganym,
6) poprawić ewentualne błędy w przekazie liczebników głównych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- słowniki języka migowego,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki alfabetu palcowego.
Ćwiczenie 3
Przekaż daktylograficznie znaki liczebników porządkowych: trzeci, siódmy, dziesiąty,
dwudziesty piąty, pierwsza, jedenaste, pięćdziesiąte czwarte, dwutysięczny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach przekazywali daktylograficznie
znaki liczebników porządkowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami obowiązującymi w posługiwaniu się liczebnikami porządkowymi,
2) zapoznać się z znakami liczebników porządkowych,
3) przekazać stosując znaki daktylograficzne wyżej wymienione liczebniki porządkowe,
4) zsynchronizować tor mówiony z miganym,
5) poprawić ewentualne błędy w przekazie liczebników porządkowych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura specjalistyczna,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się znakami liczebników porządkowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.6. Znaki podstawowe, znaki tematyczne związane z rodziną,
domem, czasem, higieną osobistą, odzieżą, posiłkami,
zakupami, zainteresowaniami oraz z problematyką
medyczną: części ciała, dolegliwości, wzywanie pogotowia
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przetłumacz podane poniżej zdania z użyciem poznanych ideogramów:
1. To jest dom moich rodziców i rodzeństwa.
2. Dlaczego wczoraj wieczorem nie było cię w domu?
3. Mój brat codziennie kąpie się pod prysznicem.
4. Teraz jest zima i trzeba ubierać się w czapkę, rękawiczki i szalik oraz w ciepłą kurtkę.
5. Dzisiaj na obiad będzie zupa pomidorowa z makaronem.
6. Mama wypłaciła pieniądze z banku i kupiła mi spodnie i buty.
7. Moja rodzina pójdzie jutro do muzeum na wystawę obrazów i rzez
b.
8. Ciocia Krysia poczuła się słabo i wujek wezwał pogotowie ratunkowe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie wykonywali ćwiczenie w 2 3 osobowych
grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić ideogramy podstawowe i tematyczne,
2) określić przedznaki i końcówki fleksyjne niezbędne do przekazania zdań w systemie
językowo-migowym,
3) ustalić jednolity tor mówiony i migany,
4) dostosować mimikę twarzy do treści przekazywanych znaków,
5) przetłumaczyć podane zdania w systemie językowo-migowym,
6) poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
- inscenizacja,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- słowniki języka migowego,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki alfabetu palcowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ćwiczenie 2
Ułóż 5 zdań stosując znane Ci znaki a następnie przekaż je w języku migowym
pozostałym osobom, których zadaniem jest prawidłowe odczytanie przedstawionych
wypowiedzi (nie używaj głosu podczas prezentacji).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie wykonywali ćwiczenie w 4 5 osobowych
grupach. Znaki przekazywali w systemie językowo-migowym, nie używali podczas prezentacji
głosu a jedynie mówiąc poruszali ustami, oraz stosowali odpowiednią mimikę w zależności od
potrzeb.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić ideogramy podstawowe i tematyczne,
2) określić przedznaki i końcówki fleksyjne niezbędne do przekazania zdań w systemie
językowo-migowym,
3) dostosować mimikę twarzy do treści przekazywanych znaków,
4) przetłumaczyć ułożone zdania w systemie językowo-migowym,
5) odczytać znaki przekazywane przez kolegów lub nauczyciela,
6) poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- inscenizacja,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- słowniki języka migowego,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki alfabetu palcowego.
Ćwiczenie 3
Ułóż i przekaż w języku migowym dialogi słyszącego z osobą niesłyszącą na temat
dotyczący: higieny osobistej, jedzenia, zakupów, zainteresowań, rodziny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie wykonywali ćwiczenie w 2 3 osobowych
grupach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić ideogramy podstawowe i tematyczne,
2) określić przedznaki i końcówki fleksyjne niezbędne do przekazania zdań w systemie
językowo-migowym,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
3) ustalić jednolity tor mówiony i migany,
4) dostosować mimikę twarzy do treści przekazywanych znaków,
5) ułożyć i przekazać w języku migowym dialogi niesłyszącego z osobą słyszącą,
6) odczytać znaki przekazywane przez kolegów lub nauczyciela,
7) poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- słowniki języka migowego,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki alfabetu palcowego.
Ćwiczenie 4
Zainscenizuj scenkę tematyczną dotyczącą wizyty lekarza pogotowia ratunkowego
w domu niesłyszącej osoby chorej, uwzględniającą prowadzenie wywiadu osobowego
chorobowego i społecznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie wykonywali ćwiczenie w 3 osobowych
grupach. Znaki przekazywali w systemie językowo-migowym, dostosowywali tor mówiony do
miganego oraz stosowali odpowiednią mimikę w zależności od potrzeb. Nauczyciel na bieżąco
powinien korygować błędy popełniane przez uczniów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić ideogramy podstawowe i tematyczne,
2) określić przedznaki i końcówki fleksyjne niezbędne do przekazania zdań w systemie
językowo-migowym,
3) ustalić jednolity tor mówiony i migany,
4) zainscenizować scenkę tematyczną,
5) dostosować mimikę twarzy do treści przekazywanych znaków,
6) odczytać znaki przekazywane przez kolegów lub nauczyciela,
7) poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
- pokaz z objaśnieniem,
- inscenizacja,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
 Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- słowniki języka migowego,
- filmy dydaktyczne na temat posługiwania się językiem migowym,
- foliogramy przedstawiające znaki alfabetu palcowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Posługiwanie się językiem
migowym"
Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,20, 22, 23, 24 są z poziomu
podstawowego,
- zadania 10, 12, 21 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 24.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej, 1 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. c, 4. d, 5. b, 6. b, 7. c, 8. a, 9. b, 10. a, 11. b,
12. b, 13. c, 14. d, 15. a, 16. d, 17. b, 18. c, 19. b, 20. a, 21. c, 22. d, 23. a, 24. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozróżnić elementy języka migowego B P d
2 Scharakteryzować dwutorowość w języku migowym C P b
3 Określić przedznaki do odpowiednich ideogramów C P c
4 Rozróżnić przyrostki i przedrostki w wyrazach B P d
5 Scharakteryzować stosowanie końcówek fleksyjnych C P b
6 Określić z czego są zbudowane końcówki fleksyjne C P b
Nazwać elementy wspomagające odbiór języka
7 A P c
migowego
Wybrać sposób przekazu tematu rzeczowników
8 C P a
odmiennych
9 Wybrać sposób przekazywania czasowników C P b
Wyjaśnić na czym polega pełny wariant w systemie
10 D PP a
językowo-migowym
Scharakteryzować przyczyny wolnego tempa
11 C P b
przekazu w pełnym wariancie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Określić na czym polega wariant uproszczony
12 D PP b
w systemie językowo-migowym
Określić sytuacje, w których wykorzystywany jest
13 C P c
wariant uproszczony
Wyliczyć zasadnicze elementy odpowiedniej plastyki
14 A P d
ruchów
15 Scharakteryzować gesty C P a
Porównać elementy kultury wypowiedzi w języku
16 C P d
migowym
17 Scharakteryzować mimikę C P b
18 Wyjaśnić od czego zależna jest mimika twarzy B P c
19 Wyróżnić części ciała związane z plastyką ruchów B P b
Określić podstawowe zadanie rąk w przekazie
20 C P a
językowo-migowym
21 Scharakteryzować technikę wewnętrzną D PP c
22 Określić z czym związana jest technika wewnętrzna C P d
Rozróżnić największe trudności w opanowaniu
23 B P a
techniki wewnętrznej
Określić kogo reprezentuje tłumacz prezentujący
24 C P b
teksy innych osób
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 24 zadania dotyczące posługiwania się językiem migowym Wszystkie
zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej KARCIE ODPOWIEDZI: w zadaniach
wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku pomyłki należy
błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz

prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Elementem języka migowego nie jest
a) język mówiony,
b) język migany.
c) mimika twarzy.
d) przekaz pisemny.
2. Dwutorowość w języku migowym oznacza
a) tor pisany i mówiony.
b) tor mówiony i migany.
c) tor migany i czytany.
d) tor mówiony i słuchany.
3. Przedznaki uzupełniają ideogramy
a) posiłków.
b) higieny osobistej.
c) pomieszczeń.
d) części ciała.
4. Przedrostki i przyrostki w wyrazach nazywane są
a) formatami.
b) formami.
c) firmami.
d) formantami.
5. Końcówki fleksyjne stosowane są w przekazywaniu
a) odmiennych części mowy.
b) nieodmiennych części mowy.
c) elementów prozodycznych mowy.
d) plastyki ruchów.
6. Końcówki fleksyjne zawierają
a) całe wyrazy.
b) całe sylaby.
c) całe ideogramy.
d) całe zdania.
7. Odbiór języka migowego wspomagany jest przez
a) analizę słuchowo-wzrokową.
b) ćwiczenia grafomotoryczne.
c) odczytywanie mowy z ust.
d) pracę z tekstem.
8. Jeżeli przekazujemy temat rzeczowników odmiennych, używamy
a) znaków ideograficznych.
b) znaków daktylograficznych.
c) znaków liczebników głównych.
d) znaków liczebników porządkowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
9. Czasowniki przekazywane są
a) ruchem pojedynczym lub szybszym.
b) ruchem powtórzonym lub wolniejszym.
c) ruchem krótszym lub pojedynczym.
d) ruchem dłuższym lub powtórzonym.
10. Pełny wariant w systemie językowo-migowym polega na przekazie tekstu z dokładnością
co do
a) każdej litery.
b) każdego wyrazu.
c) każdej spółgłoski.
d) każdego akcentu.
11. Wolne tempo przekazu w pełnym wariancie jest spowodowane
a) koniecznością tłumaczenia długich tekstów.
b) koniecznością stosowania daktylografii, przedznaków oraz końcówek fleksyjnych.
c) koniecznością używania skomplikowanych wypowiedzi.
d) koniecznością osobnej prezentacji toru mówionego i migowego.
12. Uproszczony wariant w systemie językowo-migowym polega na przekazie tekstu
z dokładnością co do
a) każdej litery.
b) każdego wyrazu.
c) każdej spółgłoski.
d) każdego akcentu.
13. Wariant uproszczony wykorzystywany jest w
a) zajęciach dydaktycznych.
b) każdym kontakcie słyszącego z osobą niesłyszącą.
c) sytuacjach tłumaczenia na bieżąco tekstów innych osób.
d) rozmowie osób niesłyszących.
14. Odpowiednia plastyka ruchów oparta jest na
a) znakach daktylograficznych.
b) ideogramach.
c) odczytywaniu mowy z ust.
d) gestach.
15. Gesty są to
a) ruchy ciała, które towarzyszą mówieniu i podkreślają treść tego o czym się mówi.
b) nic nie znaczące ruchy towarzyszące chodzeniu.
c) przykurcze i tiki.
d) mięśnie odpowiadające z mówienie.
16. Kultura wypowiedzi w języku migowym obejmuje
a) treść i sens wypowiedzi.
b) utwory literacki.
c) sztukę tworzoną przez niesłyszących.
d) elementy prozodyczne wypowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
17. Mimiką nazywamy
a) przekaz treści za pomocą gestykulacji.
b) ruchy mięśni twarzy wyrażające przeżywane uczucia i nastroje.
c) nieskoordynowane ruchy podczas pisania.
d) maskę używaną w pantomimie.
18. Mimika zależna jest od pracy
a) narządów artykulacyjnych.
b) połączeń kostnych.
c) mięsni mimicznych twarzy.
d) ośrodków czuciowych w mózgu.
19. Z właściwą plastyką ruchów związane są następujące części ciała
a) głowa, nogi i ręce.
b) głowa, ręce i tułów.
c) nogi, ręce i tułów.
d) tułów, nogi i głowa.
20. Podstawowym zadaniem rąk w przekazie językowo-migowym jest
a) prezentacja znaków migowych.
b) gestykulacja.
c) wykonywanie ćwiczeń manualnych.
d) zapisywanie przekazywanego tekstu.
21. Technika wewnętrzna jest
a) częścią składową procesu dydaktycznego.
b) samokontrolą podczas wykonywanych zadań.
c) elementem kultury języka migowego.
d) metodą porozumiewania się z osobami niesłyszącymi.
22. Technika wewnętrzna związana jest z
a) dokładnością przekazu w języku migowym.
b) opanowaniem znaków daktylograficznych oraz ideograficznych.
c) zastosowaniem zasad pomocniczych w języku migowym.
d) zaangażowaniem osobistym w przekazywany tekst.
23. Największą trudność w opanowaniu techniki wewnętrznej sprawia tłumaczenie tekstów
a) innych osób przekazywanych na żywo.
b) własnych bez wcześniejszego przygotowania.
c) własnych po wcześniejszym przygotowaniu.
d) innych osób po wcześniejszym przygotowaniu.
24. Tłumacz prezentujący tekst innych osób działa w imieniu
a) własnym.
b) osób, których wypowiedz
tłumaczy.
c) osób, które odczytują wypowiedz
.
d) osób, do których skierowany jest tekst.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & ..............................& & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Posługiwanie się językiem migowym
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Posługiwanie się językiem
migowym"
Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 19, 20, 21, 22, 23, 24 są
z poziomu podstawowego.
- zadania 6,7,10, są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 24.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej, 1 z poziomu ponadpodstawowego
- bardzo dobry  za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. a, 5. b, 6. a, 7. d, 8. c, 9. d, 10. a, 11. b,
12. d, 13. c, 14. b, 15. c, 16. a, 17. b, 18. a, 19. b, 20. c, 21. b, 22. d, 23. b, 24. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozpoznać nazwisko twórcy metody migowej A P c
2 Scharakteryzować klasyczny język migowy C P c
Określić cechy charakterystyczne systemu językowo- C P b
3
migowego
4 Określić rodzaje znaków migowych C P a
5 Wybrać prawidłowy sposób zapisu gestograficznego C P b
6 Rozpoznać prawidłową pozycję ręki w przestrzeni D PP a
Określić jak oznacza się ułożenie ręki w stosunku do D PP d
7
ciała w zapisie gestograficznym
Porównać gramatykę języka polskiego z gramatyką C P c
8
języka migowego
9 Zastosować bimodalne sposoby komunikowania C P d
Ocenić synergiczne sposoby komunikowania się D PP a
10
z osobami niesłyszącymi
Zanalizować sposób przekazywania informacji D P b
11
w języku miganym
12 Zastosować alfabet palcowy w odpowiedniej sytuacji C P d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
13 Określić sposób przekazu informacji C P c
14 Rozróżnić metody przekazywania informacji C P b
15 Zastosować alfabet palcowy do przekazu informacji C P c
16 Rozróżniać odpowiednie układy dłoni B P a
Wykryć różnicę pomiędzy znakami dynamicznymi C P b
17
a statycznymi
18 Zastosować cyfry w zakresie od 1 do 19 C P a
19 Zastosować cyfry w zakresie od 20 do 100 C P b
20 Zastosować cyfry w zakresie od 200 do 900 C P c
21 Zastosować cyfry powyżej1000 C P b
22 Zastosować znaki podstawowe w języku miganym C P d
23 Zastosować znaki związane z domem i rodziną C P b
24 Zastosować znaki związane z czasem C P d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 24 zadania. Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi: w zadaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas..
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Twórcą metody migowej jest
a) Kazimierz Funk.
b) Samuel Heinicke.
c) Michał de l'EpeŁ.
d) Piotr Szymański.
2. Klasyczny język migowy to
a) znaki migowe w połączeniu z gramatyką języka polskiego.
b) tylko znaki migowe.
c) znaki migowe i gramatyka o charakterze pozycyjnym.
d) znaki migowe podawane w bezokoliczniku.
3. Znaki migowe w szyku gramatycznym narodowego języka to
a) język migowy.
b) język migany.
c) język migano-migowy.
d) język mówiony.
4. Znaki ideograficzne określają
a) pojęcia.
b) liczby.
c) litery.
d) znaki interpunkcyjne.
5. Zapis gestograficzny zawierający literę  L oznacza
a) rękę prawą.
b) rękę lewą.
c) prawą stronę twarzy.
d) lewą stronę twarzy.
6. Pozycja ręki w przestrzeni opisana liczbą 21 oznacza
a) dłoń poziomo wnętrem w dół, końce palców skierowane do przodu.
b) dłoń pionowo, końce palców skierowane w górę, końce palców skierowane do przodu.
c) dłoń ukośnie w dół, oś dłoni pod kątem 45�.
d) dłoń pionowo, końce palców skierowane w górę.
7. Położenie rąk w stosunku do ciała w zapisie gestograficznym oznacza się za pomocą
a) liczby dwucyfrowej.
b) znaków interpunkcyjnych.
c) cyfr rzymskich.
d) jednej lub kilku małych liter.
8. Strukturę gramatyczną języka migowego uzyskuje się za pomocą
a) gramatyki języka polskiego.
b) braku gramatyki.
c) szyku luz
nych morfemów.
d) morfemów głównych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
9. Bimodalne sposoby komunikowania wykorzystują
a) wzrok i mowę.
b) mowę i gesty.
c) mowę i mimikę twarzy.
d) wzrok i słuch.
10. Synergizm obejmuje
a) współdziałanie dwóch lub większej liczby elementów organizmu.
b) współdziałanie tylko dwóch elementów.
c) jeden element organizmu.
d) odczytywanie mowy z ust.
11. W języku miganym przekaz tekstu w języku mówionym powinien być
a) szybszy niż w języku miganym .
b) równoległy z językiem miganym.
c) wolniejszy niż w języku miganym.
d) nie ma to większego znaczenia.
12. W przekazywaniu informacji osobie niesłyszącej wykorzystujemy alfabet palcowy, gdy
a) nie znamy znaków migowych.
b) stosując system językowo-migowy.
c) są to nazwisk, pojęcia zawodowe, nieznane nazwy własne.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
13. Szybszy odbiór informacji następuje, gdy
a) tylko widzimy rozmówcę.
b) tylko słyszymy rozmówcę.
c) słyszymy i widzimy rozmówcę.
d) jest to bez znaczenia.
14. Metoda oralna opiera się na
a) zastosowaniu znaków migowych.
b) mowie.
c) połączeniu znaków migowych z mową.
d) systemie językowo-migowym.
15. Dłoń lekko zaciśnięta w pięść to litera
a) B.
b) C.
c) A.
d) E.
16. Palec mały wyprostowany, pozostałe zamknięte jak w znaku litery A to znak litery
a) I.
b) A.
c) G.
d) L.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
17. Znaczną częścią znaków dynamicznych jest
a) bezruch.
b) ruch.
c) energiczne zatrzymanie.
d) odpowiednie położenie rąk w stosunku do ciała.
18. Przedstawiony poniżej rysunek to znak cyfry
a) 4.
b) 7.
c) 9.
d) 8.
19. Przedstawiony poniżej rysunek to znak cyfry
a) 20.
b) 40.
c) 30.
d) 80.
20. Przedstawiony poniżej rysunek to znak cyfry
a) 200.
b) 100.
c) 800.
d) 500.
21. Przedstawiony poniżej rysunek to znak cyfry
a) 10.
b) 1000.
c) 100.
d) 10000.
22.  P1 ustawiona poziomo, kantem dłoni do przodu, dotyka prostopadle końcem kciuka
klatki piersiowej u góry po lewej stronie, a następnie na dole po prawej stronie to opis
znaku
a) mój.
b) on.
c) mama.
d) się.
23.  PUm ustawiona poziomo, kantem dłoni do przodu przed twarzą, dotyka kolejno
środkiem palca wskazującego środka czoła i środka podbródka to opis znaku
a) brat.
b) tata.
c) mama.
d) babcia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
24.  P5 ustawione pionowo, grzbietem dłoni do przodu na wysokości szyi po prawej stronie,
opuszcza się powoli przechodząc w PE to opis znaku
a) tydzień.
b) grudzień.
c) wiosna.
d) jesień.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & ..............................& & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Posługiwaniem się językiem migowym
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. LITERATURA
1. Bryła J.: Głusi słyszą. Wydawnictwo św. Stanisława, Kraków 1998
2. Csanyi Y.: Słuchowo-werbalne wychowanie dzieci z uszkodzonym narządem słuchu.
WSiP, Warszawa 1994
3. Gałkowski T. (tłum.): Konferencja na temat alternatywnych podejść do wychowania
głuchych. Paryż 18  22 czerwca 1984. Raport końcowy UNESCO, wyd. PZG Rada
Naukowa 1986
4. Hendzel J. K.: Słownik polskiego języka miganego. Wydawnictwo OFFER, Olsztyn 1995
5. Kirejczyk K.: Ewolucja systemów kształcenia dzieci głuchych, Nasza Księgarnia,
Warszawa 1967
6. Kirejczyk K.: Głusi. PZWS, Warszawa 1957
7. Krakowiak K.: Fonogesty jako narzędzie formowania języka dzieci z uszkodzonym
słuchem. Wydawnictwo UMCS, Lublin 1995
8. Krakowiak K.: W sprawie kształcenia języka dzieci i młodzieży z uszkodzonym słuchem.
Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998
9. Lane H.: Maska dobroczynności. Deprecjacja społeczności głuchych. WSiP,
Warszawa 1996
10. Pietrzak W.: Język migany w szkole 2. WSiP, Warszawa 2001
11. Prałat Pyrzewicz I., Bajewska J.: Język migowy w szkole i internacie. WSiP,
Warszawa 1994
12. Prałat Pyrzewicz I., Bajewska J.: Język migany w szkole 3. WSiP, Warszawa 2001
13. Prillwitz S.: Język, komunikacja i zdolności poznawcze niesłyszących. WSiP,
Warszawa 1996
14. Szczepankowski B.: ABC języka migowego. Podręcznik dla słuchaczy kursów wstępnych.
Warszawa 1972
15. Szczepankowski B.: Język migowy. Pierwsza pomoc medyczna. CEM, Warszawa 1996.
16. Szczepankowski B.: Język migany w szkole 1. WSiP, Warszawa 2001
17. Szczepankowski B.: Niesłyszący  głusi  głuchoniemi. Wyrównywanie szans. WSiP,
Warszawa 1999
18. Szczepankowski B.: Podstawy języka migowego. WSiP, Warszawa 1994
19. Szczepankowski B.: Wyrównywanie szans osób niesłyszących. Optymalizacja komunikacji
językowej. Wydawnictwo WSRP, Siedlce 1998
Literatura metodyczna:
1. Bouvet D.: Mowa dziecka. Wychowanie dwujęzykowe dziecka niesłyszącego. WSiP,
Warszawa 1996
2. Eckert U.: Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki. Wydawnictwo WSPS,
Warszawa 1998
3. Hoffman B.: Surdopedagogika. Zarys problematyki. PWN, Warszawa 1987
4. Korzon A.: Totalna komunikacja jako podejście wspomagające rozwój zdolności
językowych uczniów głuchych. Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1998
5. Pietrzak W.: Język migowy dla pedagogów. WSiP, Warszawa 1992
6. Szczepankowski B.: Kształcenie w zakresie języka migowego. Założenia, programy,
metodyka. Warszawa 1974
7. Szczepankowski B., Podstawy języka migowego. WSiP, Warszawa 1994
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40