Notatki -Finanse publiczne
Budżet a Skarb Państwa
Instytucja Skarbu Państwa łączy się z rolę państwa w gospodarce.
pełni funkcje regulacyjne  ustala reguły funkcjonowania podmiotów gospodarczych, bez względu na
to, czy ich właścicielami są osoby cywilno-, czy publicznoprawne,
stanowi i egzekwuje prawo,
reguluje działanie instytucji nadzoru gospodarczego.
wykorzystuje swoje uprawnienia właścicielskie i pokrewne w stosunku do swojego majątku  zarządza
sektorem publicznym i własnością państwową.
Te prawa własności i pokrewne w stosunku do majątku państwa oraz instytucje wykonujące te prawa określane
są terminem Skarb Państwa.
Skarb Państwa jest osobą prawną reprezentującą państwo w stosunkach majątkowych z osobami fizycznymi i
prawnymi.
Skarb Państwa jest instytucją dysponującą majątkiem i prowadzącą działalność finansową oraz gospodarczą.
Skarb Państwa ma dwojakiego rodzaju władzę, z jednej strony, ma prawo własności mienia państwowego, z
drugiej strony, ma możliwość zastosowania przymusu państwowego w zakresie ustalania niektórych dochodów
(np. podatków i ceł) i wydatków państwowych.
Skarb Państwa nie dysponuje autonomicznym budżetem, ale dysponuje zasobami finansowymi budżetu
państwa.
Funkcje Skarbu Państwa:
" Kasjera - obsługa operacji finansowych, odnoszących się do poszczególnych wykonawców budżetu w
zakresie gromadzenia dochodów i realizowania wydatków,
" Bankiera - finansowanie wewnętrzne i zewnętrzne
" Poręczyciela - występuje przy różnych operacjach finansowych. Poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa
wpływają na alokację środków pieniężnych w gospodarce Poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa
wpływają na alokację środków pieniężnych w gospodarce.
Finanse publiczne są to procesy związane z powstawaniem i rozdysponowywaniem pieniężnych środków
publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.
Przedmiotem zainteresowania finansów publicznych jest także badanie treści i skutków ekonomicznych,
społecznych i politycznych gospodarowania funduszami publicznymi
(Stanisław Owsiak).
Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich
rozdysponowaniem,
a w szczególności:
" gromadzenie dochodów i przychodów publicznych,
" wydatkowanie środków publicznych,
" finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa,
" finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego,
" zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,
" zarządzanie środkami publicznymi,
" zarządzanie długiem publicznym,
" rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej
Finanse publiczne
Finanse
Finanse Prywatne Finanse Publiczne
Finanse instytucji non-profit
Finanse
gospodarstw
domowych
Finanse
Finanse Finanse Finanse
przedsiębiorstw
rządowe samorządo ubezpieczeń
we społecznych
Finanse
Finanse budżetu
banków Finanse regionalne
państwa i
emerytalnych
administracji rentowych
Finanse lokalne
chorobowych
rządowej
Finanse
wypadkowych
zakładów
Finanse agencji
ubezpieczeń rządowych zdrowotnych
od bezrobocia
Finanse
państwowych
funduszy celowych
Funkcje finansów publicznych:
" alokacyjna,
" redystrybucyjna,
" stabilizacyjna.
Zakres sektora finansów publicznych w Polsce:
Zgodnie z uofp sektor finansów publicznych tworzą:
" organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony
prawa, sądy i trybunały;
" gminy, powiaty i samorząd województwa (jednostki samorządu terytorialnego) oraz ich związki;
" jednostki budżetowe, (samorządowe) zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek
budżetowych; agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej
" państwowe (i samorządowe) fundusze celowe;
" uczelnie publiczne;
" jednostki badawczo-rozwojowe;
" samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
" państwowe i samorządowe instytucje kultury;
" Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie
fundusze;
" Narodowy Fundusz Zdrowia;
" Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
" inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu
wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.
Finanse publiczne
Finanse publiczne
Równowaga w sektorze publicznym
Formy organizacyjno-prawne
sektora finansów publicznych
(2)
Koszty
(1)
Deficyt Wydatki Wydatki Jednostki
Agencje
obsługi
Dochody
sektora własne sektora redystrybu-
budżetowe Paostwowe
długu wykonawcze
publiczne
+ publicznego = publicznego + cyjne +
publicznego osoby prawne
-------------
-------------- ------------------ ----------------
---------------
PKB
PKB PKB PKB Samorządowe
PKB
Instytucje
zakłady
gospodarki
budżetowe
budżetowej
1. Makroekonomiczna stopa podatkowa (20,5%) Paostwowe
fundusze celowe
2. Obciążenie gospodarki kosztami funkcjonowania
paostwa (38,4%)
Jednostkami budżetowymi są jednostki, które:
" pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, a pobrane
dochody odprowadzają na rachunek budżetu jednostki samorządu terytorialnego,
" są powoływane do realizacji zadań, których koszty są niewspółmierne do dochodów,
" działają w oparciu o własny plan finansowy. Jednostka budżetowa jest powiązana z macierzystym
budżetem metodą brutto. Metoda ta polega na włączeniu do budżetu jednostki samorządu terytorialnego
całości wpływów osiąganych przez jednostkę budżetową, jak również całości wydatków związanych z
jej funkcjonowaniem.
" nie posiadają osobowości prawnej, działają na podstawie przyjętego statutu
" tworzą je łączą i likwidują organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego,
" aktualnie mogą tworzyć rachunki dochodów własnych i można z nich wyodrębniać gospodarstwa
pomocnicze, ale od 2010 roku nie będzie już takiej możliwości (w niewielkim zakresie nie będzie to
dotyczyło jednostek związanych z funkcjonowaniem systemu oświaty).
W formie jednostek budżetowych działają urzędy władz centralnych i lokalnych, placówki oświatowe itp.
Gospodarstwem pomocniczym jest:
" wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym
i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna,
" pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych,
" podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy obejmujący
przychody, wydatki stanowiące koszty działalności, rachunek wyników, stan środków obrotowych i
rozliczenia z budżetem,
" jest powiązane z budżetem macierzystym zmodyfikowaną metodą netto. Metoda ta polega na
włączeniu do budżetu tylko połowy wyniku finansowego danej jednostki po uwzględnieniu
obowiązkowych obciążeń. Wynik finansowy podlega obowiązkowym obciążeniom fiskalnym.
Zakładami budżetowymi są jednostki, które:
" odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania oraz pokrywają koszty swojej działalności z przychodów
własnych,
" podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy, obejmujący
przychody i wydatki stanowiące koszty działalności oraz stan środków obrotowych i rozliczenia z
budżetem,
" zakład budżetowy jest powiązany z budżetem macierzystym metodą netto. Metoda ta polega na
włączeniu do budżetu tylko wyniku finansowego danej jednostki;
" w przypadku osiągnięcia zysku, nadwyżka jest skorygowana o zapas środków finansowych niezbędny
do utrzymania ciągłości świadczonych usług w okresie następnym i odprowadzana do budżetu.
" w przypadku niedoboru środków - to znaczy, kiedy przychody zakładu budżetowego nie pokrywają
kosztów jego działalności - może on otrzymać dotacje na pokrycie tych kosztów.
" mogą otrzymywać dotacje, ale wysokość tych dotacji nie może przekroczyć 50% kosztów działalności
zakładu budżetowego.
Jako zakłady budżetowe działają gminne przedszkola i żłobki, a także niektóre zakłady świadczące usługi
komunalne.
Samorządowymi zakładami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych,
wykonujące zadania własne jednostki samorządu terytorialnego i prowadzące działalność w zakresie:
" gospodarki mieszkaniowej;
" dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego
" wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,
utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych;
" zaopatrzenia w energię cieplną oraz gaz;
" lokalnego transportu zbiorowego;
" targowisk i hal targowych
" zieleni gminnej i zadrzewień;
Samorządowymi zakładami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych,
wykonujące zadania własne jednostki samorządu terytorialnego i prowadzące działalność w zakresie:
" kultury fizycznej i sportu, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
" utrzymania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym
w szczególności prowadzenie hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem,
w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania;
" cmentarzy.
Samorządowe zakłady budżetowe
odpłatnie wykonują zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych, ale może
również otrzymywać dotacje z budżetu.
" Ewentualną nadwyżkę środków obrotowych zakład wpłaca do budżetu jednostki samorządu
terytorialnego (organ stanowiący może wskazać inne rozwiązanie).
" Plan finansowy obejmuje przychody, w tym dotacje z budżetu samorządowego, koszty i inne
obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz
rozliczenia z budżetem JST.
Fundusze celowe, zwane również parabudżetowymi, są funduszami o charakterze celowym.
" mogą być tworzone jako alternatywne w stosunku do budżetu z
ródło finansowania zadań samorządu
terytorialnego,
" istota funduszu celowego polega na wykonywaniu zadania publicznego finansowanego nie
bezpośrednio z budżetu, ale z wyodrębnionego funduszu zasilanego albo środkami publicznymi
(dochodami własnymi) albo/i dotacjami,
" mogą posiadać osobowość prawną,
" gospodarka finansowa opiera się na rocznym planie finansowym, który jest ujęty w budżecie jako akcie
prawnym, ale do niego nie wchodzi.
Przykładami funduszy celowych są gminne i powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
oraz powiatowe fundusze gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym, a na szczeblu centralnym
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
" Z dniem 31 grudnia 2010 roku ulegają likwidacji wojewódzkie i powiatowe fundusze gospodarki
zasobem geodezyjnym i kartograficznym oraz centralny i terenowe fundusze ochrony gruntów rolnych.
Środki pieniężne tych funduszy stają się dochodami JST.
Państwowym funduszem celowym jest fundusz:
" tworzony ustawowo,
" którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację
wyodrębnionych zadań państwowych,
" państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej,
" ustawa tworząca państwowy fundusz celowy może przewidywać udzielanie pożyczek jednostkom
samorządu terytorialnego ze środków tego funduszu,
" państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister
wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie.
Agencja wykonawcza jest:
" państwową osobą prawną tworzoną ustawowo w celu realizacji zadań państwa.
" obowiązana corocznie wpłacać do budżetu państwa, na rachunek bieżący dochodów państwowej
jednostki budżetowej obsługującej ministra nadzorującego agencję, nadwyżkę środków finansowych
ustaloną na koniec roku, pozostającą po uregulowaniu zobowiązań podatkowych.
" Ustawa - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych przewiduje, że z obecnie
istniejących agencji i innych państwowych osób prawnych, agencjami wykonawczymi będą niżej
wymienione podmioty:
" - Agencja Nieruchomości Rolnych,
" - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
" - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa,
" - Agencja Mienia Wojskowego,
" - Agencja Rezerw Materiałowych,
" - Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
" - Agencja Rynku Rolnego,
" - Polska Agencja Żeglugi Powietrznej,
" - Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną przez Radę
Ministrów dla realizacji zadań publicznych, która:
" odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania;
" pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów;
" uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS.
Państwowe i samorządowe osoby prawne
Działają na podstawie odrębnych przepisów je powołujących, z mocy prawa posiadają osobowość prawną. W
szczególności są to uczelnie publiczne, instytucje kultury, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
Polska Akademia Nauk, Narodowy Fundusz Zdrowia.
W sferze finansów rozróżniamy finanse publiczne i prywatne.
W sferze realnej (rzeczowej) występuje sektor prywatnyi publiczny.
Finanse publiczne reprezentują procesy i zjawiska pieniężne, które są angażowane w wytwarzanie dóbr
społecznych i publicznych.
Sektor publiczny wytwarza określone dobra i usługi; decydujące znaczenie ma tu majątek będący w posiadaniu
władz publicznych, gdyż tylko część majątku w dyspozycji sektora publicznego realizuje cele społeczne i
publiczne, a część realizuje także cele komercyjne.
Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy
publicznej, w tym: organów administracji publicznej, organów kontroli i ochrony prawa, oraz sądów i
trybunałów uchwalanym w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego (Ustawa o finansach
publicznych).
Cechy budżetu państwa:
" jest to fundusz scentralizowany,
" gromadzenie środków odbywa się z reguły w sposób przymusowy,
" procesy gromadzenia i wydatkowania środków wynikająz przepisów prawa
" procesy te mają także charakter ekonomiczny i społeczny,
" dochody budżetowe są gromadzone bezzwrotnie,
" budżet państwa jest ustalany na określony czas,
" dochody i wydatki mają charakter strumieni pieniężnych realizowanych w określonym
czasie, w związku z tym wpływa to na racjonalność budżetu,
" budżet nie jest wystarczającą podstawą dla oceny finansowej działalności państwa.
Finanse publiczne Finanse publiczne Finanse publiczne
Wynik budżetu =
Wynik budżetu =
Dochody
Wydatki
Wynik budżetu =
dochody  wydatki
dochody  wydatki
Dochody Wydatki
budżetowe
Wydatki budżetowe
dochody  wydatki Dochody
=  -
=  +
budżetowe budżetowe
budżetowe
= 0 budżetowe
deficyt budżetowy
�! nadwyżka

Przychody Saldo przychodów Rozchody budżetowa
Przychody Rozchody
budżetowe i rozchodów = 0 budżetowe
budżetowe budżetowe
Saldo przychodów Rozchody Przychody Saldo przychodów
i rozchodów =  + budżetowe budżetowe i rozchodów =  -
Wpływy Wypływy
(dochody + = (wydatki +
Wpływy Wypływy
Wpływy Wypływy
przychody) rozchody)
(dochody + = (wydatki +
(dochody + = (wydatki +
przychody) rozchody)
przychody) rozchody)
Dochody budżetu państwa:
Daniny publiczne
" podatki (VAT, akcyza, od gier, PIT, CIT), opłaty, cła,
Dochody majątkowe
" wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych, jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, NBP,
dywidendy, wpłaty nadwyżekz państwowych zakładów budżetowych oraz wpłaty zysku
z gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,
" dochody z najmu i dzierżawy odsetki od środków pieniężnych zgromadzonych na lokatach bankowych
budżetu państwa i państwowych jednostek budżetowych,
Dochody incydentalne
" grzywny, mandaty i kary pieniężne,
" darowizny na rzecz państwa, spadki, zapisy,
" środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej po ich przekazaniu na rachunek budżetu.
Wydatki budżetu państwa:
Bieżące funkcjonowanie administracji publicznej
 utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa;
funkcjonowanie sądów i trybunałów;
 zadania wykonywane przez administrację rządową;
Dotacje i subwencje
 subwencje ogólne i dotacje dla samorządu terytorialnego;
 subwencje dla partii politycznych;
 dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;
Inne rozliczenia budżetu
 obsługa długu publicznego;
 środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej  środkami własnymi Unii
Europejskiej ;
 finansowanie programów i projektów, na realizację których uzyskano środki pochodzące z
budżetu Unii Europejskiej
 realizację Wspólnej Polityki Rolnej
Dotacje i subwencje:
Dotacje są to podlegające szczególnych zasadom rozliczania wydatki budżetowe, które są przeznaczone na:
" dotacje celowe
" dotacje podmiotowe
" dotacje przedmiotowe
" dotacje rozwojowe (celowe)
" dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych
" dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe nowo tworzonych zakładów budżetowych i
gospodarstw pomocniczych
Subwencje są to środki finansowe przekazywane poszczególnym podmiotom, bez wskazania celu ich
przeznaczenia (ogólne dofinansowanie)
Budżet środków europejskich Obok budżetu państwa będzie wyodrębniany budżet środków
europejskich. Jest to roczny plan dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na
realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich.
Deficyt lub nadwyżka budżetu środków europejskich nie są wliczane do deficytu lub nadwyżki budżetu
państwa.
Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa to łączna wielkość środków niezbędnych do sfinansowania:
" deficytu budżetu państwa,
" deficytu budżetu środków europejskich
" rozchodów budżetu państwa.
Proces opracowywania i uchwalania budżetu państwa  ufp  Tryb opracowywania budżetu państwa
1. Założenia projektu przedstawia rządowi minister finansów
2. Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i przedkładają ministrowi finansów dysponenci
części budżetowych
3. Projekt budżetu wraz z uzasadnieniem minister finansów przedstawia rządowi
4. Negocjacje minister finansów  ministrowie, rząd
5. Do 30 września projekt ustawy budżetowej Premier przekazuje Sejmowi
6. Sejm ma 4 miesiące (do 31 stycznia następnego roku):
- pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej  prezentuje minister finansów
- praca w Komisji Finansów Publicznych i komisjach branżowych
- sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych (projekt ustawy budżetowej z poprawkami)
- wnioski mniejszości
Komisja nie może proponować odrzucenia ustawy
7. Drugie czytanie projektu ustawy budżetowej w Sejmie
8. Ponowne skierowanie ustawy budżetowej do Komisji Finansów Publicznych
9. Trzecie (ostatnie) czytanie
10. Uchwalona ustawa budżetowa trafia do Senatu. Ma on 20 dni na zgłoszenie poprawek lub akceptację
11. Przegłosowanie poprawek Senatu przez Sejm kończy procedurę budżetową
12. Prezydent RP ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej  nie ma prawa veta
W trakcie prac sejmowych i senackich nad budżetem obowiązuje art. 220 Konstytucji RP: Zwiększanie
wydatków lub ograniczenie dochodów nie może zwiększać deficytu planowanego przez rząd
Dokonywanie zmian w budżecie w trakcie roku budżetowego
Można tego dokonać w następujący sposób:
" zmiana ustawy budżetowej,
" dokonać przeniesień planowanych wydatków,
" rozdysponować rezerwy budżetu państwa,
" blokować wydatki budżetowe,
" przenosić wydatki na następne lata.
Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów
budżetu państwa i budżetu środków europejskich sporządzany na cztery lata budżetowe.
Stanowi on podstawę przygotowania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy i jest
aktualizowany 2 miesiące po ogłoszeniu ustawy budżetowej.
Wydatki > Dochodów
Wydatki  Dochody = Deficyt
Pokrywany jest z następujących z
ródeł:
- obligacje
- kredyty i pożyczki
Przychody
- nadwyżka z lat ubiegłych
- środki z prywatyzacji
Deficyt budżetowy to różnica pomiędzy dochodami budżetu państwa, a wydatkami odnotowanymi w danym
roku. Przy wyliczaniu wysokości deficytu budżetowego istotne jest, co wchodzi w skład poszczególnych
kategorii, tzn. co rozumiemy przez dochody i wydatki budżetowe.
Natomiast deficyt sektora finansów publicznych to ujemna różnica między dochodami publicznymi a
wydatkami publicznymi.
Finansowanie deficytu sektora finansów publicznych odbywa się m.in. przez sprzedaż na rynku obligacji i
bonów skarbowych. Jeśli państwo przez parę lat utrzymuje ujemne saldo budżetowe, powstaje dług publiczny.
Suma kolejnych deficytów budżetowych przekłada się w długim okresie na dług publiczny. Ta kategoria
należy do kryteriów konwergencji i według ustaleń zawartych w protokole do traktatów z Maastricht, dług
publiczny nie może przekroczyć 60% PKB.
Zasady gospodarowania finansami publicznymi
1.Zasada jedności materialnej
2.Zasada jedności formalnej
3.Zasada jednorodności
4.Zasada szczegółowości
5.zasada realności
6.Zasada jawności i przejrzystości
7.Zasada zupełności
Dług publiczny (potocznie) to łączna kwota zobowiązań podmiotów zaliczanych do sektora finansów
publicznych, podlegająca spłacie ze środków publicznych.
A
ączną kwotę państwowego długu publicznego (PDP) oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań,
przy wyłączeniu zobowiązań wzajemnych jednostek sektora finansów publicznych, czyli po tzw.
konsolidacji.
Przyczyny powstawania długu publicznego
" ujemny wynik budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, wynikający z
większych wydatków od posiadanych środków,
" zobowiązania zaciągane przez jednostki sektora finansów publicznych nie uwzględniane w
budżecie (fundusze celowe, szkoły wyższe, agencje rządowe),
" ryzyko kursowe,
" orzeczenia sądów i trybunałów,
" zaległe płatności jednostek budżetowych, publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
" emisja obligacji na dokapitalizowanie przedsiębiorstw, banków, spłatę zaległych zobowiązań.
Instrumenty zaciągania długu
sprzedaż skarbowych i komunalnych papierów wartościowych (bony skarbowe, obligacje
skarbowe, obligacje komunalne, weksle inwestycyjne),
kredyty bankowe,
pożyczki udzielane przez instytucje spoza sektora bankowego.
Kryteria z Maastricht
" Deficyt sektora finansów publicznych <3% PKB
" Dług publiczny/PKB<60%
" Inflacja + 1,5%< średnia inflacji w trzech krajach o najniższej inflacji w UE
" Długoterminowe stopy procentowe + 2%< od średniej z trzech krajów o najniższych stopach
procentowych
Procedury ostrożnościowe
Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie przestrzegania zasady
stanowiącej, iż państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 wartości rocznego produktu krajowego
brutto.
Dodatkowo ustawa o finansach publicznych wprowadziła procedury ostrożnościowe i sanacyjne, które
wskazują jaki powinien być cel gospodarki finansowej, gdy relacja PDP/PKB przekroczy 50, 55 i 60%.
W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego
brutto:
1) jest większa od 50%, a nie większa od 55%, to na kolejny rok:
a) Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa
do dochodów budżetu państwa nie może być wyższa niż analogiczna relacja z roku bieżącego,
b) relacja, o której mowa w podpunkcie a, stanowi górne ograniczenie relacji deficytu każdej
jednostki samorządu terytorialnego do jej dochodów, jaka może zostać uchwalona w budżecie jednostki
samorządu terytorialnego;
W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto:
2) jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to na kolejny rok:
a) Rada Ministrów uchwala deficyt zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu
krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa niż
w roku poprzednim; lub nie przewiduje się deficytu.
 b) górne ograniczenie relacji deficytu każdej jednostki samorządu terytorialnego do jej dochodów,
jaka może zostać uchwalona w budżecie jednostki samorządu terytorialnego, zostaje zmniejszone min. do 12%;
nie przewiduje się deficytu poza środkami europejskimi
W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto:
3) jest równa lub większa od 60%, to:
a) jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji,
b) Rada Ministrów, najpóz
niej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia przedstawia Sejmowi
program sanacyjny mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej 60%,
c) w kolejnym roku budżetowym obowiązuje zakaz udzielania nowych poręczeń i gwarancji przez
jednostki sektora finansów publicznych,
d) budżety państwa i JST muszą być co najmniej zrównoważone.
y
ródło:
Osiatyński J. Finanse publiczne. Ekonomia i polityka. PWN Warszawa 2006
Owsiak S. Finanse publiczne. Teoria i praktyka. PWN Warszawa 2006
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych
Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych
Wernik A. Finanse publiczne PWE Warszawa 2007
www.nbp.pl