1
Dziecięce choroby paso\ytnicze.
Parazytologia jest naukÄ… o paso\ytnictwie i paso\ytach. Paso\ytnictwo jest
antagonistycznym zjawiskiem biologicznym, w którym osobniki jednego gatunku, paso\yty
wykorzystują osobniki innego gatunku, \ywicieli, jako zródło pokarmu, wyrządzając im przy
tym szkody.
Paso\yt mo\e działać szkodliwie na \ywiciela jako czynnik mechaniczny, chemiczny
oraz jako zło\ony czynnik biotyczny.
Działanie mechaniczne paso\yta polegać mo\e na uszkodzeniu skóry, ściany jelita lub
kosmyków jelitowych, erytrocytów, komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego, tkanki
mięśniowej albo takich narządów mią\szowych, jak wątroba, płuca, nerki i mózg.
Szkodliwość chemiczna objawia się toksycznym lub alergicznym oddziaływaniem na
\ywiciela, pochodzącym od substancji wydzielanych przez paso\yta, jako produktów ich
przemiany materii za \ycia lub po obumarciu. Z charakterem toksyczności związku
chemicznego związane są typowe objawy chorobowe, jak stan zapalny, rozszerzenie naczyń,
hamowanie krzepnięcia krwi, niszczenie erytrocytów (anemia), błony śluzowej i tkanek, a w
skrajnych przypadkach skaza krwotoczna, zaburzenia nerwowe i ogólne. Niezale\nie od tego
paso\yt pozbawia \ywiciela substancji od\ywczych i witamin. Dla dziecka owe substancje sÄ…
konieczne, by mogło one rozwijać się prawidłowo.
Czynność biotyczna paso\ytów wią\e się z mo\liwością pobudzenia tkanek \ywiciela
do nadmiernego wzrostu, przeradzajÄ…cego siÄ™ niekiedy w tkankÄ™ nowotworowÄ…, z
nosicielstwem zarazków chorobotwórczych, z obecnością drobnoustrojów w przewodzie
pokarmowym, które sprzyjają rozwojowi paso\ytów i czasem wzmagają ich zjadliwość.
Cechą paso\ytnictwa jest najczęściej chorobotwórczość, chocia\ zdarza się, i\
\ywiciel nie choruje wskutek wieloletniego przystosowania siÄ™, pozostajÄ…c jednak nosicielem
paso\ytów.
Pierwotniaki są jednokomórkowcami ró\niącymi się od bakterii ró\norodnością form i
posiadaniem jednego lub więcej jąder. Oprócz Balantidium, które jest dostrzegalne gołym
okiem, wszystkie inne są mikroskopijnej wielkości. Wewnątrz zró\nicowanej cytoplazmy
znajdują się organelle, które umo\liwiają im wykonywanie najrozmaitszych czynności.
Poruszają się za pomocą wici lub rzęsek, albo jeśli są pozbawione specjalnych organelli
ruchu, przez przelewanie protoplazmy i tworzenia pseudopidów.
Chorobotwórcze działanie niektórych rodzajów polega na czynnym procesie
wświdrowania się przez skórę, rozmna\ania się w komórkach krwi i nabłonkach oraz
wydzielaniu substancji enzymatycznych, działających toksycznie. Wśród pierwotniaków
istnieje szereg gatunków, które po wniknięciu do organizmu przystosowują się do współ\ycia
i nie wywołują choroby.
Chciałabym opisać trzy choroby paso\ytnicze wywołane wniknięciem do organizmu
pierwotniaka: Lamblioza, Pneumocystodoza, Toksoplazmoza. Dlaczego właśnie te? Przecie\
jest wiele innych, znacznie grozniejszych chorób, jak np. pierwotne amebowe zapalenie opon
i mózgu, które zwykle kończy się tragicznie. Jednak dlatego zdecydowałam się na w/w
choroby, poniewa\ są najczęściej spotykane u naszych polskich dzieci.
Lamblioza. Rodzaj Lamblia do klasy wiciowców paso\ytujących czasem w jelitach.
Lamblia intestinalis lub Giardia lamblia została wykryta przez polskiego internistę
Lambla w 1859 r.
Trofozoit ( postać wegetatywna występująca u człowieka ), jest dwubocznie
symetryczny, gruszkowaty, dÅ‚ugoÅ›ci 10-20 µm., spÅ‚aszczony od strony brzusznej, wypukÅ‚y od
strony grzbietowej. Na stronie brzusznej znajduje się ssawka, za pomocą której paso\yt
przyczepia się do ściany jelita małego gospodarza. W ssawce tej są umiejscowione dwa
le\ące obok siebie, owalne, podobne do oczu ziarna, a nad nimi ciałka bazalne, z których
2
wychodzi osiem wici. Lamblia rozmna\a się przez podział podłu\ny. Pokarm pobiera przez
absorpcję całą powierzchnią ciała.
Cysty paso\yta zawierają cztery jądra, skupione w przedniej części owalnej komórki i
otoczone błoną jądrową.
Pierwotniak jest mało patogenny lub wcale nie wywołuje zaka\enia. Znane jest
nosicielstwo. Cysty mo\na znalezć w du\ej ilości w kale ludzi zdrowych. Jeśli namno\y się
ich du\o w jelitach, mo\e dojść do lambliozy, do zaburzeń i zapalenia błon śluzowych
dwunastnicy i jelita czczego, co powoduje wystąpienie ostrych lub przewlekłych biegunek.
Kał mo\e być wodnisty lub uformowany, o zapachu gnilnym. Mogą wystąpić objawy ogólne:
zmęczenie, utrata masy ciała, bóle brzucha, wzdęcia. Prawdopodobnie następuje zaburzenie
wchłaniania tłuszczu lub mechaniczne dra\nienie przewodu pokarmowego. Jeśli lamblie
dostaną się do dróg \ółciowych i pęcherzyka \ółciowego, mo\e wystąpić zapalenie tych
narządów.
Diagnostyka sprowadza się do sporządzenia preparatów z bardzo świe\ych kałów i
treści dwunastnicy. W płynnym kale znajdują się trofozoity lub cysty, w kale uformowanym
tylko cysty. śywe trofozoity poruszają się charakterystycznym tanecznym ruchem. W
leczeniu stosuje siÄ™ metronidazol (Flagyl ).
Lamblioza występuje głównie u dzieci i jest najczęstsza wśród zaka\eń
paso\ytniczych. Częstość zaka\enia w Polsce u dzieci wynosi 25-50%. Inwazja szerzy się
drogÄ… pokarmowÄ… lub kontaktowÄ…, zachorowania sÄ… sporadyczne lub epidemiczne, w
środowiskach dziecięcych.
Pneumocystodoza jest wywołana przez Pneumocystis carinii, paso\yta płuc
człowieka i zwierząt, który został wykryty przez Delanowe w 1912 roku. Najczęściej zaka\a
on niemowlęta, szczególnie wcześniaki, jak równie\ dzieci niedo\ywione, czasem osoby
starsze, wywołując u nich śródmią\szowe plazmatyczno-komórkowe zapalenie płuc.
Åšmiertelność wÅ›ród wczeÅ›niaków dochodzi do 80%. Pierwotniak ma wymiary 1,5 do 2 µm.
Otoczony jest grubą otoczką mukopolisacharydową. Jądro poło\one jest ekscentrycznie. W
cystach znajduje się osiem pierwotniaków otoczonych wspólną otoczką. Zaka\enie szerzy się
drogą kropelkową. Pierwotniaki wydzielają się z dróg oddechowych w śluzowej wydzielinie
podczas kaszlu. Okres wylęgania wynosi 12 miesięcy. Charakterystyczne objawy choroby to:
duszność, sinica, przyspieszenie oddechu, przyspieszenie czynności serca, duszący kaszel z
wydzielaniem obfitej, gęstej wydzieliny. Badaniem fizycznym i radiologicznym stwierdza się
dyskretne zmiany, pozostające w dysproporcji ze złym stanem dziecka. Rokowanie jest
powa\ne i mo\e skończyć się tragicznie zwłaszcza, gdy leczenie jest wdro\one zbyt pózno.
Toksoplazmoza jest wywołana przez Toxoplasma gondii, pierwotniaki nale\ące do
klasy Sporozoa, wykrytego przez Nicolle`a i Manceau w 1908 roku.
Pierwotniak jest ruchliwym jednokomórkowcem o kształcie rondla, o jednym końcu
ostrym, a drugim zaokrÄ…glonym. Wielkość komórki wynosi od 4 do8 µm. Zawarte jest w niej
jedno jądro okrągłe. Komórki są nieurzęsione, ale poruszają się ruchem rotacyjnym w
temperaturze 37° C. Pierwotniak ten jest paso\ytem wewnÄ…trzkomórkowym.
U ludzi pierwotniak ten jest przyczyną toksoplazmozy. Paso\yt wnika do komórki
dzięki własnym enzymom, nie wytwarza \adnych toksyn, jego chorobotwórczość jest
spowodowana samym rozmna\aniem siÄ™ w tkance.
Postacią inwazyjną dla człowieka są sporozoity zawarte w oocystach, znajdujących się
w ziemi zanieczyszczonej kałem zara\onego kota. To właśnie kot jest zródłem zaka\enia dla
człowieka.
Toksoplazmoza występuje w postaci wrodzonej i nabytej. W formie wrodzonej płód
zara\a się od matki, niemowlę przychodzi na świat z wodogłowiem, zapaleniem siatkówki i
3
naczyniówki oka, z ogniskami w mózgu, zapaleniem opon mózgowych i niedorozwojem
psychicznym. Czasem spotyka się postać jelitową z \ółtaczką, biegunką, powiększeniem
śledziony i wątroby. Niekiedy objawy choroby mogą wystąpić w kilka dni lub nawet kilka
tygodni po urodzeniu. Choroba ta jest prawie zawsze nieuleczalna. Jeśli zaka\enie wystąpiło
we wczesnym okresie cią\y, mo\e dojść do obumarcia płodu.
Toksoplazmoza nabyta mo\e przebiegać w czterech postaciach: pod postacią
obrzęków węzłów chłonnych (jest to najl\ejsza postać choroby), wysypkowej, oponowej,
ocznej.
Objawy kliniczne są mało charakterystyczne, dlatego zachodzi potrzeba
laboratoryjnego potwierdzenia rozpoznania.
Profilaktyka polega na unikaniu spo\ycia surowego mięsa szczególnie przez kobiety
cię\arne i na szczególnej ostro\ności w pielęgnowaniu chorych zwierząt, zwłaszcza kotów.
Wszystkie kobiety cię\arne powinny być przebadane w kierunku toksoplazmozy i przy
podejrzeniu pierwotnego zaka\enia poddane leczeniu bez względu na zaawansowanie cią\y.
Robaki paso\ytnicze nale\ą do dwóch grup: robaków płaskich, zwanych płazińcami,
oraz robaków obłych, zwanych obleńcami. W zale\ności od form rozwojowych paso\yta,
wyró\nia się \ywiciela ostatecznego, w którym bytuje paso\yt dojrzały, oraz \ywiciela
pośredniego, w którym rozwija się postać larwalna. Szkodliwość paso\ytnictwa zale\y od:
1)liczby paso\ytów (przebieg małej inwazji mo\e być bezobjawowy ),2)gatunku robaka,
3)osobniczych właściwości i wieku człowieka (dzieci są bardziej wra\liwe na niektóre
inwazje), 4) uszkodzeń mechanicznych, zatruwania organizmu produktami przemiany materii,
wywołania reakcji alergicznych oraz zubo\enia organizmu \ywiciela w istotne dla \ycia
substancje, co powoduje niekiedy ich niedobory.
Z wyjątkiem włośnicy, właściwie wszystkie inne robaczyce dają podobny zespół
objawów chorobowych.
Występują:
1)objawy ze strony przewodu pokarmowego:
- zmiana łaknienia (brak apetytu lub nadmierny głód),
- apetyt spaczony (nadmierny na potrawy kwaśne lub słodkie),
- nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka lub zaparcia stolca.
2)objawy ogólne: osłabienie, nie przybieranie na wadze, czasem chudnięcie, bladość, sińce
pod oczami.
3) objawy typu nerwicowego: nadmierna pobudliwość lub apatia, zgrzytanie zębami, zawroty
głowy, nierzadko pobolewanie głowy, u dzieci czasem drgawki.
4) objawy uczuleniowe: zmiany skórne i swędzące wysypki, obrzęki alergiczne.
5) zwiększona liczba leukocytów kwasochłonnych.
Choroby wywołane przez robaki obłe:
Owsica jest szeroko rozpowszechnioną , najczęściej występującą robaczycą, zwłaszcza
wśród dzieci. Wywołuje ją owsik, niewielki nicień (5-10mm) przypominający nitkę bawełny.
Owsik bytuje w końcowym odcinku jelita cienkiego, w wyrostku robaczkowym i jelicie
grubym. Zara\enie następuje przez połknięcie jaj inwazyjnych od osób zaka\onych lub od
siebie (autoinwazja). Jaja paso\yta mogą znajdować się w kurzu, na rękach, za paznokciami.
Zara\enie następuje bardzo łatwo. Jajo staje się inwazyjne po 2-4 godzinach od zło\enia, cykl
rozwoju paso\yta wynosi 4-6 tygodni.
Samica wydala jaja kształtu owalnego w okolicy odbytu, skąd wskutek swędzenia i
drapania się rękami zostają przenoszone na pokarmy, a z nimi do ust i \ołądka. Choroba
wywołana owsikami (owsica) jest trudna do leczenia, szczególnie u dzieci, jeśli ktoś stale nie
mo\e czuwać nad ich higieną osobistą. Owsica rzadko przebiega bezobjawowo, a z reguły
wywołuje u dzieci przykry swąd odbytu, szczególnie w nocy, moczenie nocne i zaburzenia
układu nerwowego pod wpływem substancji toksycznych, produkowanych przez owsiki.
4
Wynikiem tego działania jest bezsenność, pobudliwość, bóle głowy, rozdra\nienie, brak
łaknienia, niechęć do wysiłków fizycznych i umysłowych. Owsiki mogą być przyczyną
zapalenia wyrostka robaczkowego, a u dziewczynek zapalenie pochwy,
Glistnica . Czynnikiem wywołującym jest glista ludzka- nicień paso\ytujący w jelicie
cienkim człowieka. Około ź ludności świata jest zara\ona glistą ludzką. W Polsce glista
paso\ytuje u około 2% populacji, w największej liczbie u dzieci w wieku 3-10 lat. Długość
glisty mieści się w przedziałach 15-20 cm, samica jest zawsze większa i znosi
charakterystyczne, okrągłe lub owalne jaja, wytwarza ich około 200 000 sztuk. Wydostają się
one wraz z odchodami ludzkimi do kanalizacji lub otwartego otoczenia. Z jaj połkniętych z
pokarmem, z surowymi jarzynami lub owocami, które rosną na ziemi nawo\onej ludzkimi
fekaliami wylęgają się w jelicie cienkim larwy, które penetrują ścianę jelita, dostając się do
krwioobiegu i wędrując następnie do wątroby, serca, płuc siedliska ich dalszego rozwoju. Z
płuc wędrują poprzez oskrzela i oskrzeliki do tchawicy i gardzieli, a przez przełyk zostają
wtórnie połknięte. Podczas tej wędrówki, zanim larwy dotrą znów do jelita, spowodować
mogą powa\ne zaburzenia w organizmie , polegające m.im, na zaczopowaniu naczyń
krwionośnych i pęcherzyków płucnych. Charakterystyczna jest leukocytoza z eozynofilią,
gorączka, kaszel, zahamowanie rozwoju fizycznego i umysłowego dzieci (działanie
toksyczne), wysypki zapalne spojówek, napady dychawicy oskrzelowej (działanie alergiczne).
Glisty podra\nione kwaśnymi, ostro przyprawionymi pokarmami, mogą skupić się, co
prowadzi do mechanicznej niedro\ności.
Trichocefałoza (włosogłówczyca) jest wywołana przez Trichocephalus trichiurus
(włosogłówka ludzka). Paso\yt ten, to nicień bytujący w jelicie grubym człowieka, \yjący 3-5
lat. Długość paso\yta wynosi 3-5cm.
Przednią część ciała włosogłówka przyczepia do błony śluzowej jelita grubego.
Samica produkuje dziennie 200 jaj rozwijajÄ…cych siÄ™ do stadium larwy w glebie. Inwazyjne
larwy osiedlają się w jelicie krętym, a po kilku tygodniach lub miesiącach przechodzą do
jelita grubego. W jelicie grubym w miejscach odpowiadających przyczepieniu się paso\ytów
powstają wybroczyny, nacieki komórkowe, ubytki w błonie śluzowej. Zmiany są rozległe i
głębokie, zwłaszcza u dzieci, co prowadzić mo\e do zapalenia błony śluzowej jelita z
owrzodzeniami .
W Polsce, wobec mniejszego nasilenia inwazji, przebieg jest często bezobjawowy lub
z przewlekłym zaparciem, wzdęciami i bólami brzucha. Niekiedy dołączają się objawy
alergiczne, zwłaszcza w postaci wysypek skórnych, lub zwiększa się pobudliwość nerwowa.
W inwazjach intensywnych spostrzega się uporczywą biegunkę z zaawansowanym zespołem
odwodnienia.
Inwazja włosogłówki zajmuje w Polsce wśród robaczyc jelitowych drugie miejsce i
wynosi średnio 3,5% populacji, ale wśród dzieci z województw wschodnich kilkakrotnie
przekracza średnią krajową. Zara\enie następuje, podobnie jak w glistnicy, głównie przez
spo\ywanie jarzyn hodowanych w glebie nawo\onej wydalinami ludzkimi. Bezpośredniego
zara\enia od człowieka nie bierze się pod uwagę, gdy\ jaja wydalane z kałem nie są
inwazyjne; dojrzewanie ich w ziemi trwa w naszym klimacie 1-4 miesiÄ…ce.
Włośnica lub trichinoza. Chorobę tę wywołuje włosień kręty; dojrzały samiec osiąga
długość 1,5 mm, a samica 3-4 mm. Otorbione larwy paso\yta, spo\yte wraz z surowym lub
półsurowym mięsem, pod działaniem soków trawiennych tracą łącznotkankową otoczkę,
przekształcają się w dwunastnicy i górnym odcinku jelita cienkiego w postacie dojrzałe. Po
kopulacji samice wnikają w błonę śluzową i rodzą wielkie ilości \ywych, nitkowatych larw o
gruboÅ›ci 5-6 µm., które ukÅ‚ad chÅ‚onny dostajÄ… siÄ™ do krwioobiegu. Po fazie jelitowej
następuje faza uogólnionej inwazji. W jej końcowym etapie du\a część pozostałych przy
\yciu paso\ytów osiedla się w mięśniach, narządach wewnętrznych i ośrodkowym układzie
nerwowym. Tutaj larwy zwijają się, tworzy się wokół nich torebka, w której mogą pozostać
5
\ywe (choć nie aktywne) przez szereg lat. Część z nich ginie i ulega zwapnieniu. Człowiek
zara\a się zjadając surowe lub półsurowe mięso świń i dzików, pochodzące z dzikiego uboju.
Tak\e wędliny wędzone w zbyt niskiej temperaturze mogą być niebezpieczne. Zachorowania
są zwykle rodzinne, o przebiegu cię\kim na skutek masywnej inwazji. Zdarzają się równie\
epidemie, szerzące się przez przetwory mięsne zawierające na ogół mało włośni, a przebieg
choroby jest przewa\nie lekki lub poronny.
W okresie inwazji jelitowej brak jest wyraznych objawów lub są one krótkotrwałe i
charakterystyczne. Występują mdłości, wymioty, wodne stolce, bóle brzucha. Wraz z inwazją
uogólnioną pojawia się gorączka, czasem z dreszczami, obrzęki powiek i tkanki oczodołowej,
często obrzęki twarzy, przekrwienie i wybroczyny spojówkowe, nasilające się szybko bóle
ró\nych grup mięśni, dotkliwe zwłaszcza przy ruchach i ucisku. Na skórze mogą być
widoczne wykwity wysypkowe ró\nego typu, przypominające wysypkę w płonicy, odrze,
ró\yczce, a tak\e wybroczynowe i pokrzywkowe. Pod paznokciami spotyka się linijne
wybroczyny, tzw drzazgi włośnicze. W cię\kich przypadkach występują objawy ze strony
układów: oddechowego, krą\enia i ośrodkowego układu nerwowego, które mogą być
przyczyną zgonów.
Choroby wywołane przez robaki płaskie.
Tasiemczyce mają kształt wydłu\onej, płaskiej tasiemki czy wstą\ki. Składają się z małej
główki zaopatrzonej w narządy czepne, krótkiej szyjki i przewa\nie licznych członów.
Pokarm pobierają całą powierzchnią ciała na drodze osmozy. Mają dość dobrze rozwinięty
układ wydalniczy i najlepiej rozwinięty układ rozrodczy, przy czym w ka\dym członie
znajduje się narząd męski i \eński (obojniactwo) . dojrzałe człony wypełnione du\ą ilością jaj,
odrywają się od wstą\ki tasiemca i są wydalane z kałem. Dalszy rozwój do postaci
inwazyjnego wągra odbywa się w \ywicielu pośrednim, głównie w mięśniach, ale tak\e w
wątrobie, w mózgu i innych narządach. Wągier ma kształt pęcherzyka i zawiera płyn oraz
główkę. Choroba wywołana przez wągry nazywa się wągrzycą. W Polsce powa\niejsze
znaczenie mają choroby wywołane przez tasiemca nieuzbrojonego i uzbrojonego.
Zaka\enie tasiemcem nieuzbrojonym następuje w wyniku spo\ycia surowego mięsa
wołowego zawierającego tzw, wągry, czyli larwowe postacie tasiemca.
Prawie połowa ludzi zara\onych tasiemcem nie zgłasza \adnych skarg i ze
zdziwieniem stwierdza ,,taśmowate twory w kale. U pozostałych ludzi zwłaszcza dzieci
wystąpić mogą bóle brzucha, nudności, okresowe wymioty oraz nadmierne łaknienie,
osłabienie, utrata masy ciała. Rzadko obserwuje się objawy alergiczne oraz swąd odbytu.
Natomiast tasiemiec uzbrojony ma główkę uzbrojoną w haki. Zaka\enie następuje w
wyniku spo\ycia surowego mięsa wieprzowego zawierającego wągry. Podkreślić nale\y, \e
w przypadku połknięcia jaj tasiemca uzbrojonego człowiek mo\e stać się \ywicielem
pośrednim i w jego tkankach umiejscawia się postać larwowa (wągry), których wzrost
powoduje ucisk i zmiany zapalne w sąsiadującej tkance. Jeśli dotyczy to mózgu lub oka,
prowadzić mo\e do zgonu lub utraty wzroku.
Świe\b jest to paso\ytnicza choroba zakazna wywołana przez roztocze zwane
świerzbowcem ludzkim. Tylko samiczka wnika w naskórek. Zapłodniona na powierzchni
skóry drą\y nory i korytarze w naskórku w którym składa jaja. Z jaj wylęgają się larwy, które
przedostają się na powierzchnię skóry. Drą\enie wywołuje znaczne swędzenie skóry,
zwłaszcza w nocy. Chorzy drapią się i dochodzi do wtórnych zaka\eń ropnych i spryszczenia.
yródłem zaka\enia jest człowiek, droga zaka\enia kontaktowa. Zaka\enie najczęściej
występuje w środowiskach dziecięcych i rodzinnych. Świerzb umiejscawia się na bocznych
powierzchniach palców rąk w fałdach międzypalcowych, w okolicach nadgarstków, zgięciach
łokciowych, w okolicach pępka, narządów płciowych i na pośladkach. U dzieci często
występują równie\ wykwity na dłoniach i podeszwach.
6
Wszawica są to zmiany skórne wywołane przez wszy ludzkie. Występuje we
wszystkich regionach świata, zwłaszcza u dzieci przedszkolnych, szkolnych i młodzie\y.
Odró\nia się u dzieci wszawicę głowową i odzie\ową . Wszy \ywią się krwią ludzką, a przez
ukłucie powodują na skórze grudki lub bąble pokrzywkowe i bardzo nasilony świąd. Wszy
głowowe atakują skórę głowy, zwłaszcza potylice głowy i skronia. Na skórze obserwuje się
liczne grudki, bąble, ślady zadrapań i strupy. Zwykle dochodzi do wtórnych zaka\eń
ropnych.
Wszy odzie\owe są przyczyną licznych zadrapań, bąbli pokrzywkowych i
grudek na tułowiu, zwłaszcza w miejscach przylegania fałdów ubrań i szwów bielizny. W
miejscach zadrapań powstają nad\erki, strupki i drobne blizny. Przy długotrwałej wszawicy
odzie\owej tworzą się charakterystyczne brunatne przebarwienia skóry. Często dołączają się
zmiany ropne i wypryskowe. Trzeba równie\ pamiętać, \e wesz odzie\owa jest
przenosicielem duru plamistego oraz gorÄ…czki powrotnej.
Jak zawsze przy chorobach, najskuteczniejsze są środki profilaktyczne, zapobiegające
rozwojowi i szerzeniu się zara\eń. Ka\da osoba wychowująca dziecko, czy to będzie matka,
wychowawca lub nauczyciel powinni sięgać do zródeł, czasopism, by poznać drogi
wtargnięcia paso\ytów. Powinni równie\ być świadomi jak wielkie zniszczenia w organizmie
małego dziecka mogą spowodować paso\yty. Wa\ne jest, by przy pierwszych objawach
choroby udać się z dzieckiem do specjalisty. Wielu ludzi bagatelizuje sprawę, myśląc , \e
objawy same ustąpią, jeszcze inni wstydzą się przyznać , \e ich dziecko jest nosicielem
ró\nych paso\ytów. Dlaczego tak się dzieje? Przecie\ powinniśmy być ludzmi oczytanymi,
tolerancyjnymi, jednak w nas nadal tkwi ignorancja i wstyd. Przez to wiele dzieci cierpi, nie
są leczone lub zbyt pózno przyprowadzane do lekarzy. Wówczas potrzebna jest
hospitalizacja, długi okres leczenia, a mo\na by tego uniknąć, posiadając choć minimum
chęci popartej naszą świadomością i odrobiną wiedzy merytorycznej.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
The Modern Dispatch 090 The WatchersF G 090A A 090090 Konstruktywizm i Bauhaus2010 03, str 090 094N158p086 090v 04 090088 090090 Rozszumiały się wierzby płaczące (tekst)how to0903 time?tivity081 090 (2)v 02 090więcej podobnych podstron