}ð Antygen to substancja wprowadzona do
ustroju, która wywołuje odpowiedz

immunologicznÄ…, przejawiajÄ…cÄ… siÄ™
wytworzeniem przeciwciał i
uczulonych limfocytów
}ð Antygen można zamiennie nazywać
immunogenem.
}ð Antygeny charakteryzujÄ… 2 cechy:
immunogenność i antygenowość
}ð Immunogenność  zdolność wywoÅ‚ania
odpowiedzi immunologicznej w ustroju
}ð Antygenowość  zdolność do swoistej reakcji
z produktem odpowiedzi
immunologicznej (przeciwciałem lub
uczuloną komórką T)
}ð W obrÄ™bie jednego antygenu może znajdować
się wiele fragmentów wiązanych przez
przeciwciała( komórki efektorowe odporności
humoralnej) i receptory limfocytów T
}ð SÄ… to tak zwane epitopy lub determinanty
antygenowe.
}ð Zdolność wywoÅ‚ania przez antygen
odpowiedzi immunologicznej, uwarunkowana
jest przez kilka czynników związanych
zarówno z nim samym, jak i z ustrojem, do
którego wnika
}ð Antygen musi charakteryzować siÄ™
odmiennością w stosunku do organizmu
gospodarza, z którym wchodzi w kontakt
}ð Im czÄ…steczka jest bardziej obca, tym z
reguły bardziej immunogenna.
}ð Antygeny konwencjonalne, to antygeny
zewnętrzne
}ð Autoantygeny , to antygeny wÅ‚asne ustroju,
szczególnie kodowane przez geny głównego
układu zgodności tkankowej (MHC).
}ð Wspólne determinanty antygenowe o
charakterze mukopolisacharydu lub
lipopolisacharydu posiadajÄ… antygeny
heterofilne.
}ð Antygeny te znajdujÄ… siÄ™ w bardzo odlegÅ‚ych
miejscach drzewa filogenetycznego.
}ð Antygeny heterofilne majÄ… wspólny 1 lub
kilka epitopów i wchodzą w reakcje krzyżowe,
tzn. reagują z tym samym przeciwciałem na
skutek obecności wspólnego epitopu.
}ð Najbardziej znany przykÅ‚ad to antygen
Forssmana, mukopolisacharyd występujący w
erytrocytach wielu gat. zwierząt, a także
obecny u wielu bakterii
}ð Za wyjÄ…tkiem czystych lipidów wiÄ™kszość
makrocząsteczek może odgrywać rolę
immunogenów.
}ð BiaÅ‚ka sÄ… najsilniejszymi immunogenami.
}ð CaÅ‚kowita odpowiedz
immunologiczna jest
sumÄ… wszystkich wytworzonych przez
organizm przeciwciał o różnych
swoistościach.
}ð Lipoproteiny , zÅ‚ożone immunogeny
białkowe, które wchodzą w skład wielu błon
komórkowych, wywołują odpowiedz

immunologiczną zarówno wobec epitopów
lipidowych, jak i białkowych.
}ð WiÄ™kszość wielocukrów jest nieimmunogenna
}ð Wielocukry nie wykazujÄ… wystarczajÄ…co
złożonej budowy, aby stać się pełnymi
immunogenami.
}ð MogÄ… one natomiast nadawać antygenowi
nową swoistość, kiedy związane zostaną we
właściwy sposób z cząsteczką nośnika.
 Pewne wielocukry mogą być immunogenami,
należą do nich:
}ð Wielocukry otoczkowe (dwoinki zapalenia
płuc)
}ð Lipopolisacharydy (endotoksyny bÄ™dÄ…ce
składnikami błony zewnętrznej ściany
komórkowej bakterii Gram -).
}ð MaÅ‚e polipeptydy, takie jak insulina czy
hormon wzrostu, są zwykle słabo
immunogenne.
}ð Odpowiedz
immunologiczną wywołuje się
przez przedłużoną ekspozycję na antygen
albo przez dodanie adjuwantów, substancji
które w dużym stopniu podwyższają
immunogenność cząsteczek antygenów
}ð Kwasy nukleinowe uważa siÄ™ za
nieimmunogenne,chociaż w połączeniu z
białkami zasadowymi mogą działać jako
immunogeny.
}ð Lipidy sÄ… również nieimmunogenne,chociaż
niektóre-(kardiolipina)są aktywną częścią
antygenu.
 Wielkość cząsteczki:
}ð Zazwyczaj im wiÄ™ksza jest czÄ…steczka, tym
lepszym jest immunogenem.
}ð Z reguÅ‚y czÄ…steczki o masie mniejszej niż 5-
10 kDa sÄ… nieimmunogenne.
}ð Liczba i różnorodność epitopów wzrastajÄ…
proporcjonalnie do wielkości cząsteczki
białka.
}ð WiÄ™ksze czÄ…steczki podlegajÄ… fagocytozie;
przeciwciała skierowane przeciwko
większości antygenów powstają bardziej
wydajnie, kiedy antygen zostanie wstępnie
przetworzony przez makrofagi. Proces ten
obejmuje fagocytozÄ™ antygenu.
}ð Antygeny, które z trudnoÅ›ciÄ… lub wcale nie
ulegajÄ… fagocytozie, nie sÄ… immunogenne.
}ð Antygeny biaÅ‚kowe z wyższÄ… zawartoÅ›ciÄ…
aminokwasów aromatycznych(tyrozyny) są
silniejszymi immunogenami.
}ð Konfiguracja przestrzenna(optyczna).
Polipeptydy zbudowane z L-aminokwasów są
immunogenne, natomiast z D-aminokwasów
nie.
}ð Te ostatnie mogÄ… mieć jednak charakter
haptenu
}ð BiaÅ‚ka o wysokim Å‚adunku elektrycznym sÄ…
słabiej immunogenne (protaminy, histony).
}ð Antygeny o maÅ‚ym ciężarze czÄ…steczkowym
są dość szybko wydalane przez nerki, co jest
jedną z przyczyn ich słabej immunogenności.
Podobny skutek ma szybka degradacja
metaboliczna antygenu w ustroju.
}ð Immunogenność okreÅ›lonego antygenu jest
zależna od czynników genetycznych,
osobniczych oraz gatunku.
}ð Dawka antygenu, sposób, czas i droga
podania mogą znacznie modulować jego
właściwości immunogenne.
}ð SÄ… wytwarzane przez limfocyty B i komórki
plazmatyczne pod wpływem działania
immunogenu.
}ð ReagujÄ… one swoiÅ›cie z tym antygenem.
}ð Immunoglobuliny sÄ… komórkami
efektorowymi (wykonawczymi) odporności
humoralnej.
}ð Immunoglobuliny (Ig) sÄ… klasÄ… biaÅ‚ek o
podobnej budowie i funkcji, natomiast
przeciwciało jest Ig o znanej swoistości.
}ð WÄ™drujÄ… w polu elektrycznym w paÅ›mie
gamma-globulin, stąd często używa się
terminu gamma-globuliny.
}ð Oprócz Ig znajdujÄ…cych siÄ™ w krążeniu ,
występują Ig wbudowane w błonę komórkową
limfocytów B i stanowią one receptory
antygenowe.
}ð CzÄ™sto używa siÄ™ dla przeciwciaÅ‚ terminologii
funkcjonalnej: aglutyniny zlepiajÄ… bakterie,
precypityny wytrącają białka rozpuszczalne,
cytotoksyny uszkadzają komórki, opsoniny
ułatwiają fagocytozę.