ułatwia porównywanie wartości różnych towarów pozwalając ich zatrudnionych w gospodarce. Ważny jest przyrost produkcji w pr-
Co jest przedmiotem makroekonomii? Przedmi-
wycenę.3.środkiem płatniczym- pieniądz uwalnia od zobowiązań zeliczeniu na 1 mieszkańca. Duże znaczenie ma struktura wiekowa
otem makro. jest formułowanie praw objaśniających funkcjonowanie
finansowych powstałych wcześniej np. z tyt. zużytego pradu. populacji, ustawowe granice wieku prod., aktywizacja zawodowa ko-
gospodarki jako całości, bądz
znacznych jej obszarów np. rolnictwa,
4.środkiem tezauryzacji- jako składnik gromadzenia majątku biet, stan zdrowia społeczeństw.2. Kapitał rzeczowy- środki będące
przemysłu, czy handlu zagranicznego. Prawa te mają służyć nie tylko
(5.pieniadzem światowym , pod warunkiem wymienialności wytworem pracy ludzkiej (budynki, maszyny, urzadzenia) służące do
wyjaśnianiu tego co jest, ale również mają służyć przewidywaniu
wytwarzania produktów i świadczenia usług. 3. Ziemia- zasoby natu-
przyszłości(predykcja). Makroek interesują agregaty takie jak np global- na zewnątrz) 12. Mechanizm kreacji pieniądza
ralne, będące darem przyrody, wykorzystywane do produkcji dóbr,
ny popyt, globalna podaż, bilans płatniczy, bezrobocie, czy inflacja.
bankowegoBaza monetarna  jest to ilość wydrukowanych w
np. ziemia uprawna , woda, lasy, surowce mineralne 3. Wydajność
Historyczny charakter praw ekonomii.Prawa eko- kraju pieniędzy papierowych i wybitych monet. Jest ona ulokowana
pracy  wartość produkcji przypadaj. na 1 zatrudnionego w danym
nomiczne są w ogromnej większości historyczne tzn. są ograniczone
w sejfach banków jako rezerwy oraz w rękach ludności..Całkowita
czasie. 4. Produktywność kapitału- wartość produkcji dóbr przy-
warunkami i czasem. Zmieniają się wraz ze zmianami gospodarki.
podaż pieniądza w gospodarce to pieniądze u ludności i suma
padajaca na jednostkę kapitału w danym czasie.
Zmiana warunków powoduje wystąpienie innych prawidłowości np.
wszystkich depozytów na kontach bankowych. Banki utrzymują tylko
22. Formy bezrobocia 1. frykcyjne  rezultat przemieszczeń np. zmi-
w gospodarce centralnie zarządzanej, gdzie zawsze była nadwyżka
niewielki zapas gotówki(stopa rezerw obowiązkowych =10%), resztę
ana zamieszkania , zmiana stanu zdrowia 2. strukturalne- wynika ze
popytu nad podażą, występują inne prawa i teorie niż w gospodarce
zasobów wykorzystują do udzielania kredytów. Pobierający kredyt
zmiany struktury gospodar i zmieniającego się popytu na pracę
rynkowej, która cechuje się trwałą nadwyżką podaży nad popytem.
lokują środki w innym banku. Tylko część gotówki pozostawiają
3. naturalne- z
ródło punkt 1i2, 4-5% 4. sezonowe- pora roku,np.
przy sobie. Np. 1000 zł kredytu, 800 wpłata w innym banku. Do-
Statystyczny (stochastyczny) charakter praw ekonomii.
ratownik 5. koniunkturalne- rezultat recesji 6. klasyczne  skutek
chodzi do mnożnikowej kreacji pieniądza. Z 1 zł. depozytów tworzy
Statystyczny charakter praw polega na tym, że przejawiają się w
działalności związków zawodowych- rysunek 23.
się 4 zł podaży pieniądza. Zdolność kreacji pieniądza bankowego
dużej liczbie zjawisk, a w poszczególnych pojedynczych mogą być
22. Formy bezrobocia 1. frykcyjne  rezultat przemieszczeń
zależy od: wysokości ustalonych rezerw bankowych oraz od sto-
odstępstwa. W warunkach wielokrotnego powtarzania się zjawisk i
np. zmiana zamieszkania , zmiana stanu zdrowia 2. strukturalne-
pnia preferencji na gotówkę. (Kreacja pieniądza, wprowadzanie
zdarzeń maleje znaczenie czynników przypadkowych, występujących
wynika ze zmiany struktury gospodar i zmieniającego się popytu na
do obiegu przez banki komercyjne dodatkowych (ponad wartość
rzadko (mogą się one także wzajemnie znosić  prawo wielkich liczb).
pracę 3. naturalne- z
ródło punkt 1i2, 4-5% 4. sezonowe- pora roku,np.
bazy monetarnej) ilości pieniądza, w wyniku operacji kredytowych,
Podstawowe pytania i odpowiedzi: ekonomii normatywnej
ratownik 5. koniunkturalne- rezultat recesji 6. klasyczne  skutek
których podstawą są depozyty bankowe. Ten dodatkowy pieniądz
1.Jak powinno być?. Odp. na to pytanie zależy od przyjętego w
działalności związków zawodowych- rysunek
ma charakter bezgotówkowy. Dla zapewnienia bezpieczeństwa
społeczeństwie systemu wartości, zależy też od demokratyzacji
depozytariuszy i niedopuszczenia do inflacji bank centralny regu- 24. Kryteria z Maastricht 5 kryteriów konwergencji:
społeczeństwa, a więc od tego czy społeczeństwo ma drożne kanały
luje rozmiary kreacji pieniądza kredytowego poprzez ustalanie stopy 2 fiskalne: wielkość deficytu budżetowego i długu publicznego
przekazywania swych preferencji. W przypadku pojedynczych ludzi
rezerw obowiązkowych i stóp oprocentowania kredytów udzielanych 1.Kraj nie może wykazywać planowanego lub faktycznego deficytu
odp. na to pytanie zależy często od miejsca w społecznym podz-
bankom komercyjnym. Wielkość kreacji pieniądza uzależniona budżetowego wyższego niż 3% PKB
iale pracy, wieku, statusu materialnego a nawet sytuacji rodzinnej
jest w ten sposób nie tylko od rozmiarów depozytów, ale także od 2. Dług publiczny nie powinien przekraczać 60% PKB
( punkt widzenia zależy tu od miejsca siedzenia ) Z punktu widze-
odwrotności stopy rezerw obowiązkowych. Kreacja pieniądza może 3 monetarne: stabilność cen, wysokość długoterminowych stóp
nia sprawności gospodarki jako całości ekonomiści mogą wskazać
następować także w wyniku skupu walut obcych i dewiz przez banki procentowych, stabilność kursu walutowego
podstawowe wartości gospodarce służące np. powinien być stabilny
komercyjne lub udzielania przez bank centralny pożyczek państwu 1.Tempo wzrostu cen nie powinno przekraczać o więcej niż 1,5 pkt.
pieniądz, powinno być pełne zatrudnienie. Gospodarka powinna
proc. średniej inflacji w trzech krajach UE o najbardziej stabilnych cen-
na sfinansowanie deficytu budżetowego.) 13.Za pomocą ja-
rozwijać się w sposób zrównoważony, nie powinno być wyraz
nych
ach. 2.Długoterminowa stopa procentowa nie powinna przekraczać
kryzysów (recesji). 2.Jak to osiągnąć? Odp. na to pytanie wymaga
kich narzędzi bank centralny wpływa na podaż
więcej niż o 2 pkt. proc. średniej z takich stóp trzech krajach UE o
decyzji politycznych, tak jak lekarz lekarz może leczyć przy pomocy
pieniadza? 1.wielkość rezerwy obowiązkowej-stanowi najbardziej stabilnych cenach 3.Wymagane co najmniej dwuletnie uc-
różnych instrumentów tak i inflacje czy recesje można leczyć przy
wyrażoną w zł. część środków pieniężnych banków, zgromadzonych zestnictwo w Europejskim Mechanizmie Kursowym II. W tym czasie
pomocy różnych instrumentów. Można sięgnąć po narzędzia polityki
na ich kontach. Gromadzeniem rezerwy obowiązkowej zajmuje się kurs walutowy powinien utrzymywać się w paśmie wahań względem
monetarnej (np.podwyższyć stopy procentowe) lub narzędzia polityki
NBP. 2.Stopa redyskontowa określa cenę, po jakiej bank centralny parytetu centralnego nie szerszym niż +/- 15%. Ponadto w okresie
fiskalnej(wyższe podatki).
udziela kredytów bankom komercyjnym (kupuje weksle od banków tym nie mogą wystąpić poważne napięcia na rynku walutowym, w
- ekonomii pozytywnej 1. Jak jest? Odpowiedzią jest tutaj
komercyjnych). Podwyższenie stopy redyskontowej - zmniejsza szczególności przybierające formę dewaluacji kursu Centralnego.
opis gospodarki, czyli diagnoza dokonana przy pomocy odpowied- kreację pieniądza, obniżenie - podwyższa kreację pieniądza w . Zdaniem resortu Ministerstwa Finansów Polska nie spełnia obecnie
nich instrumentów takich jak: pomiar dynamiki wzrostu (spadku) PKB
gospodarce. 3.Polityka otwartego rynku- skup lub sprzedaż pa- 3 z 5 kryteriów z Maastricht, w tym najtrudniejszego do realizacji -
(stopa wzrostu , wielkości PKB informuje nas o wielkości rynku);
pierów wartościowych :obligacji, weksli skarbowych, itp. Gdy gos- kursowego. A od jego spełniania uzależnia wstąpienia do systemu
poziom inflacji (tempo wzrostu cen wszystkich towarów i usług); poz- podarce grozi przegrzanie to państwo sprzedaje pap.wart, ściągając
ERM2. 25. Mechanizm nierównowagi
iom bezrobocia, podstawowe stopy procentowe itp. 2. Dlaczego tak
pieniądze z rynku. Gdy chce gospodarkę pobudzić to kupuje papiery
W podaży i popycie globalnym przyjmujemy poziom cen jako średnią
jest? Odpowiedzią są tutaj teorie& (hist, stat). Teorie mają charakter
wartościowe, pompując pieniądze w gospodarkę.
ważoną cen wszystkich oferowanych w gospodarce dóbr i usług. W
modelowy , tzn. stanowią uproszczoną konstrukcje rzeczywistości,
16. Skutki inflacji ze względu na jej właściwości gosp. centr. zarz. Popyt i podaż nie reagują na zmianę ceny.
uproszczoną w tym sensie, że przyjmuje się pewne założenia
1.Osłabia skłonność do oszczędzania, hamuje inwestycje 2. Za- Popytowej- popyt przecina się z podażą powyżej ceny równowagi.
rzeczywistość upraszczające (jest to klauzula ceteris paribus ) 3. Jak
ciemnia rachunek ekonomiczny gdy jest szybki wzrost cen, nie w Podażowej Koszt krańcowy , czyli koszt wytwarzania każdej nastepnej
będzie, jak może być? Odpowiedzią są tutaj prognozy. Prognozy są
jednakowej proporcji i nie w jednakowym kierunku. Ceny przestają jednostki produktu najpierw spada , a póz
niej rośnie. Przedsiębiorstwo
sensowne tylko na gruncie przyjętych co do przyszłości założeń. Zmi-
odzwierciedlać stopień rzadkości dóbr. 3.Powoduje wtórną redystry- może podnieść zysk przez obniżenie kosztu krańcowego lub wzrost
ana tych założeń podważać może skuteczność prognozy. 5. Interpre-
bucje dochodów i majątku 4. powoduje depresacje społecznych rozmiarów opłacalnej produkcji.. Przedłużenie trwałości wyrobu, ma
tacja humanistyczna jako model wyjaśniania zachowań ludzi:
zachowań(czyli korzystnie jest czasem wydawać pieniądze a nie wpływ na zwiększenie podaży Nadwyżka podaży wywołuje bezrobo-
-zachowań ekonomicznych Zachowania ekonomiczne  ich istotą
oszczędzać) 5. Skutki zależą i pogłębiają się wraz z wzrostem tempa cie Nadwyżka podaży przyczynia się do postępu cywilizacji,
jest osiąganie maksymalnych korzyści przy minimalnych kosztach
inflacji( pełzająca-do 10%, krocząca 20,50 ; galopująca- trzycyfrowa ; Ekonomia pozytywna  stanowi gałąz
badań ekonomicznych
własnych. Adam Smith  wprowadził do ekonomii  czynnik ludzki w
hiperinflacja) 6. Skutki ze względu na właściwości: -zrównoważona- zajmującą się opisem rzeczywistości gospodarczej, przedstawi-
postaci tendencji do koncentrowania się na własnym interesie. Chcąc
wszystkie ceny rosną w tym samym tempie -niezrównoważona- ceny aniem jak rzeczywiście działa gospodarka. Stara się ona unikać
zbadać zachowanie się ludzi w dziedzinie gospodarowania przyjmu-
skaczą to tu to tam - antycypowana- przewidywana, ogłaszana sądów wartościujących. Ma pod tym względem podobne podejście
jemy model: 1. Zakładamy ,że znany im jest cel gospodarowania(np.
jak nauki ścisłe. Ekonomia normatywna  formułuje subiektywne
- nieantycypowana  zaskakująca 17. Funkcje polityki
maksymalizacja zysku) 2.przypisujemy im wiedzę o warunkach gos-
sądy wartościujące i wynikające stąd zalecenia, co należy czynić
podarowania 3. zakładamy ,że ludzie postępują racjonalnie , tzn. że w
fiskalnej 1. redystrybucyjna- wtórny podział dochodów, miedzy
w gospodarce, by było dobrze np. jakie powinny być ceny, podatki,
oparciu o posiadaną wiedzę podejmują tylko te czynności , rezultatem
tych którzy je otrzymują z czynników produkcji, na tych co ich nie
dochody, kierunki polityki gospodarczej kraju itp.7.Gospodarka
których jest najwyższy stopień preferowanego celu (pkt 1)
otrzymują 2.Alokacyjna- przemieszczenie środków na obszary mniej
-zachowań politycznych Scharakteryzowany wyżej model może
rozwinięte (UE) 3. Stabilizacyjna- np. 1 mln wydatku budżetowego na rynkowa a gospodarka centralnie zarządzana.
posłużyć też do wyjaśniania zachowań polityków, bo:
remonty dróg, zwiększy PKB o 5 razy. Są to automatyczne stabiliza- pytanie Gospod centr zarzadzana Gospodarka rynkowa
1. zakładamy że celem polityka jest władza 2. że ma wiedzę jak tą Co wytwarzać Odpowiada państwo, które Odpowiada głosowanie
tory- wykres faza kryzysu, ożywienia i stabilizacji
wyznacza podmiotom konsumentów efektywnym
władzę osiągnąć 3. ze postępuje racjonalnie , czyli podejmuje tylko te
18. Klasyczny i keynesowski paradygmat
działania popytem
czynności które służą  patrz pkt.1
Jak wytwarzać Odpowiada państwo, bo Konkurencja, nikt nie mówi
wyznaczania produktu Paradygmat- to podstawowe
państwo przydziela środki jak wytwarzać
6. Determinanty(czynniki) decydujące o ustroju
założenia, które przypisujemy rzeczywistości i na podstawie których
Dla kogo efekty, Odpowiada państwo Odpowiada wkład
gospodarczym. 1.Typ własności czyli pewien zbiór uprawnień
buduje się teorie. Paradygmat klasyczny oparty jest o wiarę ,że rezultaty czynników produkcji (pracy,
: prawo posiadania, prawo użytkowania obiektu własności, prawo kapitału, ziemi)
mechanizm rynkowy sam doprowadzi do tego by produkt rzeczywisty
czerpania korzyści ,zamiany formy własności, prawo przekazy- równał się potencjalnemu. Wyznawcy tego przekonania uznają , że
wania własności. W gosp socjalist formalny tytul do własności miało
niedobory lub nadwyżki mogą być tylko przejściowe, są one likwidow-
społeczeństwo a faktycznie gospodarką dysponowała wąska, partyj- ane przez ruchy cen.(cena jako czynnik oczyszczający rynek
na oligarchia. 2.Obszar wolności -wolność od nakazów i wolność do
W myśl tego paradygmatu w gospodarce nie może wystapić m.in.
podejmowania czynności gospodarczych. Ustrój oferuje tym więcej
trwałe bezrobocie(bo przy nadwyżce pracy spadną płace, co
wolności gosp., im mniej w nim takich zakazów i nakazów.
zwiększy popyt. Wyznawcy tego paradygmatu zakładają doskonałą
3. Charakter ustroju, który określa system polityczny czyli sposób
elastyczność cen. W paradygmacie keynesowskim odrzuca się wiarę
sprawowania władzy. Można wyróżnić ustroje demokratyczne i
, że mechanizm rynkowy poprzez cenę , sam doprowadzi do wyc-
niedemokratyczne 4. Typ kultury, jako zespół norm i zachowań .
zyszczenia w gospodarce niedoborów i nadwyżek i produktu rzeczy-
Kulturową cechą amerykańskiego kapitalizmu jest indywidualizm i
wistego równego produktowi potencjalnemu. Keynesisci twierdzą, że
pogoń za sukcesem. Do kultury można zaliczyć religię. Islam zdejmu- wiele cen jest w pewnych przedziałach czasu niezmienne, dotyczy to
je z państwa część obowiązków socjalnych(islam kazał się dzielić).
np. cen pracy a więc płac, cen wielu surowców. Zdaniem keynesistów
8. Ścieżka przejścia od PKB do dyspozycyjnych dochodów oso- nadwyżka produktu nad popytem może mieć charakter trwały. Trwała
bistych PK(N)B minus amortyzacja Produkt narodowy netto minus
może więc być luka recesyjna , a więc sytuacja gdy produkt rzeczy-
podatki pośrednie(VAT i akcyza) Dochód narodowy (płace, renty,
wisty jest mniejszy niż potencjalny. Keynesiści uważają że konieczna
czynne zyski od kapitału, dochody z pracy na własny rachunek)
jest interwencja państwa , rezultatem której globalny popyt przesunie
minus podatki bezpośrednie plus transfery Dyspozycyjne dochody
się w prawo. Państwo może tutaj korzystać np. z narzędzi polityki
osobiste(konsumpcyjne i oszczędności)
monetarnej (podatki, stopy procentowe) Os y- ceny sztywne
9.Model mnożnikowy wyznaczania produktu
19. Klasyczny cykl koniunkturalny(fazy, ry-
Mnożnik to współczynnik mierzący przyrost produktu wynikający
sunek) 1. Faza kryzysu  następuje spadek PKB, spadek
z jednostkowego przyrostu wydatków. Dochody przeznaczone
produkcji przemysłowej, konsumpcji. Pojawia się bezrobocie zwane
na zakupy powiększają łączny popyt w gospodarce. A
ączny przy-
koniunkturalnym . Zaczyna się kumulatywny proces zamykania
rost popytu(dochodu) wywołany pierwotnym impulsem obliczamy
rynków(spadek sprzedaży samochodów- zamyka rynek dla tapicera)
za pomocą wzoru "D (lim Sn= an ) "D- to pierwotny impuls, MPC
2. Depresji- najniższy poziom wszystkich wskaz
ników
to krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC = AC- część doch
3. Ożywienie- tj. taki stan gospodarki gdzie poprawiają się wszystkie
przezn na konsump, AD  dochód, AS-część doch na oszczędności,
wskaz
niki makroekonomiczne , zaczyna rosnąć PKB, rośnie produkc-
Krańcowa skłonność do oszczędzania ) Mnożnik M= lub = lub
ja przemysłowa , rośnie sprzedaż , spada bezrobocie
=
4. Kiedy wszystkie wskaz
niki makroekonomiczne zaczynają
Wielkość mnożnika jest rosnącą funkcją krańcowej skłonności do
przekraczać poziom gospodarki za szczytu poprzedniego szczytu
konsumpcji i malejącą funkcją krańcowej skłonności do oszczędzania.
(boomu) , gospodarka wkracza w okres rozkwitu (boom)
Dlatego oszczędzanie w warunkach niepełnego wykorzysta-
Rysunek oy  produkt krajowy, ox czas
nia zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej jest zjawiskiem
20. Jedno i dwuczynnikowy model wzrostu gospodarczego.
niepożądanym. 10.Interpretacja graficzna modelu wyznaczania
Model jednoczynnikowy oparty jest o czynnik osobowy lub rzeczowy.
produktu
Tempo wzrostu gospodarczego jest równe sumie tempa wzrostu
Na osi oy- AD=konsumpcje+inwestycje+eksport netto+wydatki rza-
zatrudnienia(kapitału) i wydajności pracy (produktywności kapitału)
dowe. Te czynniki wywołują efekt mnożnikowy.  na osi ox x razy
oraz iloczynowi tych dwóch wielkości. Model dwuczynnikowy
więcej. Gdyby np. MPC =0,5- mnożnik byłby równy 2. Im wyższa
przyjmuje ,że dynamika produktu krajowego jest uzależniona od za-
skłonność do konsumpcji tym wyższe wartości przybiera mnożnik.
sobów pracy jak i od kapitału. 21. Główne determinanty
11. Funkcje pieniądza 1. jest środkiem wymiany(cyrkulacji)
w trans. Kupna-sprzedaży T- P-T-P 2. miernikiem wartości  pieniądz
rozwoju gospodarczego 1. Zatrudnienie- liczba osób