Część I  podział maszyn (!!!)
1.Maszyna  urządzenie techniczne zawierające mechanizm lub zespół mechanizmów we
wspólnym kadłubie, służące do przetwarzania energii lub wykonywania określonej pracy.
2.Mechanizm  układ powiązanych ze sobą części maszynowych mogących wykonywać określone
ruchy w wyniku pobrania energii mechanicznej. Każdy mechanizm składa się z członu
nieruchomego tzw. ostoi, członu napędzającego, któremu nadawany jest określony ruch z zewnątrz,
członu napędzanego, który przekazuje ruch na zewnątrz i ewentualnie z łącznika (łączników)
przenoszącego ruch z członu napędzającego na napędzany.
3.Maszyny - możemy podzielić na:
" Maszyny energetyczne - służące do przetwarzania jednego rodzaju energii w inny (np.
silniki, turbiny, prÄ…dnice)
" Maszyny technologiczne -służące do wykonywania operacji związanych z zmianą kształtu,
własności fizyko-chemicznych lub stanów obrabianych materiałów lub przedmiotów (np.
obrabiarki, maszyny hutnicze, maszyny rolnicze),
" Maszyny transportowe - służące do przenoszenia różnego rodzaju przedmiotów i ludzi (np.
dz
wignice, samochody, lokomotywy).
4.Silniki  to maszyna która to pobierają energię z zewnętrznego z
ródła (np. energię chemiczną
paliw, energię mechaniczną wiatru itp.) i przetwarza ją w energię mechaniczną potrzebną do napędu
innych maszyn.
" Silniki pierwotne - wykorzystują bezpośrednio jedną z postaci energii przyrody (np. silniki
wiatrowe, wodne)
" Silniki wtórne - wykorzystuje jedną z postaci energii przyrody, za pośrednictwem jakiejś
przetwornicy energii (np. silnik elektryczny),
5.Maszyny robocze  to maszyny, które pobierają energię mechaniczna od silników w celu
przetworzenia jej w pracę użyteczną lub inną postać energii. W zależności od celu wykonywanych
czynności maszyny robocze dzielimy na:
" Maszyny wytwórcze - stosowane w różnych gałęziach przemysłu (obrabiarki, maszyny
tkackie)
" Maszyny elektryczne - służące przetwarzaniu jednej postaci energii w inną (sprężarki,
prÄ…dnice elektryczne).
6.Aparaty - są to urządzenia spełniające określone zadania w wyniku przebiegających w nich
procesów fizycznych lub chemicznych (np. aparat telefoniczny). Od maszyn różnią się tym, iż nie
przekształcają energii mechanicznej i co za tym idzie nie stawia się im żadnych wymogów co do
sprawności energetycznej. Zazwyczaj dominującym kryterium działania aparatów jest dokładność
działania.
7.ObrabiarkÄ… skrawajÄ…cÄ… - nazywamy maszynÄ™ technologicznÄ… przeznaczonÄ… do zmiany
kształtów, wymiarów i chropowatości powierzchni przedmiotów poprzez zdjęcie naddatku
materiału w postaci wióra.
Część II - Podstawowe parametry techniczne maszyn (!!!)
1.Moc  miarÄ… mocy maszyny jest praca [J] wykonana w jednostce czasu [s]. JednostkÄ… Si mocy
jest wat [1W=1J/1s]. Moc jest jednym z najistotniejszych parametrów maszyn świadczącym o
możliwościach eksploatacyjnych.
2.Sprawność - stosunek pracy użytecznej do pracy włożonej nazywamy współczynnikiem
sprawnoÅ›ci (sprawnoÅ›ciÄ…) maszyny i oznaczamy literÄ… ·.
·=Wu/Ww*100%
3.Charakterystyka maszyny - charakterystykÄ… maszyny nazywamy potocznie wykres
przedstawiający zależność pomiędzy wielkościami charakteryzującymi prace maszyny lub
urządzenia w różnych warunkach pracy. Szczegółowa nazwa charakterystyki związana jest
zazwyczaj z nazwÄ… maszyny np. charakterystyka pompy, charakterystyka turbiny
4.Perpetuum mobile - hipotetyczna maszyna, której działanie byłoby sprzeczne z podstawowymi
prawami fizyki; perpetuum mobile I rodzaju  maszyna, która wykonywałaby pracę bez
pobierania energii z zewnątrz, a więc działanie jej byłoby sprzeczne z zasadą zachowania energii;
perpetuum mobile II rodzaju  maszyna, która wykonywałaby pracę pobierając ciepło z otoczenia
i w całości zamieniając je na pracę;
5.Pompa ciepła  jej działanie polega na odbiorze na niskim poziomie temperaturowym ciepła
przez odparowanie czynnika roboczego o niskiej temp. wrzenia, gaz zostaje sprężony, następnie
ulega skraplaniu na wysokim poziomie temperaturowym oddając pobrane ciepło  następnie wraca
do początku układu  i tak układ się zamyka.
Część III  Cechy użytkowe maszyn (!!!)
1.Przydatność technologiczna (przeznaczenie) - Na przydatność obrabiarki do określonych zadań
technologicznych wpływ ma szereg czynników, z których najważniejszymi są: ogólny układ
konstrukcyjny, główne wymiary geometryczne, moc napędowa, oprzyrządowanie, wydajność i
dokładność obróbki oraz stopień automatyzacji. Ogólne przeznaczenie obrabiarki określa jej nazwa,
np. tokarka  do obróbki toczeniem, frezarka  do frezowania
Pod względem przeznaczenia produkcyjnego określającego zakres zastosowania obrabiarki w
przemyśle wyróżniamy:
" obrabiarki ogólnego przeznaczenia (do szerokiego zastosowania w przemyśle)
" obrabiarki specjalizowane (obróbka przedmiotów o podobnych zabiegach obróbkowych)
" obrabiarki specjalne (przeznaczone do obróbki jednego rodzaju przedmiotów)\
2.Układ konstrukcyjny - Czynnikami decydującymi o układzie konstrukcyjnym obrabiarki są
liczba i rodzaj ruchów podstawowych oraz kierunki i drogi przemieszczania zespołów roboczych.
W zależności od przeznaczenia produkcyjnego obrabiarka może być wyposażona w zespoły
robocze jednowspółrzędnościowe, dwuwspółrzędnościowe (płaskie) i trójwspółrzędnościowe
(przestrzenne).
3.Wymiary znamionowe  to wymiary określające np. średnicę wiercenia, rozstaw części
roboczych maszyny  w skrócie jest to szereg wymiarów istotnych dla pracy danej maszyny i dla
łatwego określenia zakresu jej pracy.
4.Oprzyrządowanie  to zarówno oprzyrządowanie normalne (np. uchwyt tokarski w tokarce) jak i
urządzenia służące rozszerzeniu zakresu pracy maszyny (wyposażenie dodatkowe).
5.Wydajność  w celu określenia wydajności obrabiarki stosuje się trzy wskaz
niki:
" Objętościowy  objętość ze skrawanych wiórów w jednostce czasu
" Powierzchniowy  pole obrobionej powierzchni w jednostce czasu
" Jednostkowy  ilość sztuk w jednostce czasu
6.Dokładność - wynikową dokładność pracy obrabiarki określa się na podstawie dokładności
wymiarowo-kształtowej obrobionych przedmiotów. Wpływ na nią mają:
" Dokładność geometryczna
" Dokładność kinematyczna
" Dokładność nastawcza
7.Stopień automatyzacji  to iloraz czasu czynności wykonywanych automatycznie do całego
czasu obróbki.
8.Zakres automatyzacji - iloraz liczby czynności zautomatyzowanych do całkowitej liczby
czynności wykonywanych w danej operacji technologicznej.
Część IV  Jak powstaje maszyna?
1.Jak powstaje maszyna:
" Rozpoznanie uzasadnionej potrzeby
" Projektowanie
" Konstruowanie
" Wykonanie
" Eksploatacja
" Utylizacja
2.Projektowanie (!) - wyznaczanie zakresu i sposobów działania nowego środka technicznego
(tworzenie nowego rozwiÄ…zania technicznego)
3.Znaczenia konstrukcji:
" budowa (struktura) urządzenia technicznego, określona przez zespół cech odpowiadających
przeznaczeniu urzÄ…dzenia.
" jest to zespół cech (własności) wytworu wyznaczonych przez konstruktora.
4.Zasady sporzÄ…dzania opisu konstrukcji: (!)
" zasad jednoznaczności,
" zasada nie sprzeczności,
" zasada zupełności.
5.Rodzaje zapisu konstrukcji: (!)
" graficzny
" słowny
" fotograficzno-rysunkowy
" alfanumeryczny (komputerowy)
6.Kryteria w procesie projektowo konstrukcyjnym: (!!!)
" Kryteria działania  np. sprawność, dokładność
" Kryteria użytkowe  np. niezawodność, materiałochłonność
" Kryteria ekonomiczne  np. oszczędność, koszty utrzymania i eksploatacji
" Kryteria wytwórcze  np. technologiczność konstrukcji
7.Zasady konstruowania: (!!!)
" optymalnego stanu obciążenia
" optymalnego tworzywa
" optymalnej stateczności (sztywności)
" optymalnej sprawności
" optymalnych stosunków wielkości związanych
Zasada optymalnego stanu obciążenia:
" Poprawa równomierności rozkładu obciążeń i naprężeń
" Zwiększenie liczby dróg przenoszenia obciążeń
" Zapewnienie korzystnego (ze względu na minimalizację odkształceń i naprężeń) przebiegu
tzw. obwodu sił
" Zapewnienie samoczynnego reagowania mechanizmów i elementów konstrukcji na
zmieniające się warunki obciążenia (zasada samoadaptacji)
" Wyrównoważenie sił statycznych i dynamicznych
" Zmniejszanie lub łagodzenie obciążeń uderzeniowych
Zasada optymalnego tworzywa:
" Cechy konstrukcyjne (określające przydatność  np. tłumienie drgań, wytrzymałość)
" Cechy technologicznie (określające zdolność kształtowania  np. spawalność, skrawalność)
" Cechy eksploatacyjne (odporność na zużycie  na korozje, na ścieranie, na czynniki chem.)
" Koszt
Zasada optymalnej stateczności - układ materialny jest stateczny, jeżeli pod działaniem obciążeń
odkształcenia jego elementów nie przekraczają wartości dopuszczalnych, a po ustąpieniu obciążeń
wszystkie elementy przyjmują z powrotem pierwotną postać i położenie.
Zasada optymalnej sprawności - ze względu na racje ekonomiczne należy zawsze dążyć do
minimalizacji energii zużywanej przez maszynę do wykonywania pracy użytecznej.
Zasada optymalnych stosunków wielkości związanych - związanymi nazywamy takie wielkości
określające cechy konstrukcji, których dobór nie może być dokonany niezależnie od siebie.
Wielkościami związanymi mogą być: wymiary geometryczne (np. stosunek średnicy elementu do
jego długości).
Część V  optymalizacja procesów
1.Metody optymalizacji (!):
" Heurystyczne
" Analityczne
2.Analityczna optymalizacja konstrukcji  etapy:
" Zdefiniowanie problemu
" Model fizycznych
" Model matematyczny
" Warunki ograniczajÄ…ce
" Funkcja kryterialna
" RozwiÄ…zanie optymalne
Część VI  etapy podziału procesu projektowo-konstrukcyjnego (!)
1.Założenia konstrukcyjne:
" Analiza zapotrzebowania na rynku
" Uzasadnienie zastosowanych rozwiązań technicznych i ich porównanie z podobnymi
urzÄ…dzeniami
" Ustalenie kolejności produkcji części składowych
" Analiza możliwości produkcyjnych
" Badania mające na celu sprawdzenie koncepcji nowych zespołów konstrukcyjnych
" Rozeznanie patentowe
" Opis konstrukcji wraz z rysunkami i schematami
" Analiza ekonomiczna rozpoczęcia produkcji
" Harmonogram realizacji prac konstrukcyjnych i produkcyjnych
2.Projekt wstępny - ma postać rysunków zestawieniowych, wykonanych najczęściej ołówkiem na
kalce technicznej. Na rysunkach tych, które mają być podstawą do sporządzenia rysunków
wykonawczych części, konstruktor podaje:
" wymiary elementów
" wymiary montażowe
" wykaz części
" może również makietę lub model w skali
3.Projekt wykonawczy - obejmuje całą dokumentację konstrukcyjną wyrobu, w skład której
wchodzÄ…:
" Rysunki wykonawcze części
" Rysunki zestawieniowe poszczególnych zespołów
" Rysunek ogólny maszyny
" Rysunki uzupełniające ( np. układu smarowania, chłodzenia)
" Schematy funkcjonalne ( np. kinematyczny, hydrauliczny, elektryczny, układu sterowania)
" Schematy montażowe (elektryczny i ewentualnie hydrauliczny)
" Wykazy zespołów i części konstruowanych
4.Wykonanie prototypu - Prototypem nazywamy pierwszy egzemplarz nowego zaprojektowanego
wyrobu lub egzemplarz kontrolny wyrobu wykonany do oceny wprowadzonych zmian
konstrukcyjnych. Wykonany na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej.
5.Badania prototypu - Próby i badania prototypu mają na celu przede wszystkim doświadczalne
sprawdzenie poprawności konstrukcji, wykonania i działania wyrobu. Próby i badania prototypu
pozwalają na wykrycie popełnionych błędów konstrukcyjnych.
6.Dokumentacja techniczna dla serii próbnej  powinna zawierać:
" Dokumentacje konstrukcyjnÄ… wraz ze zmianami
" Dokumentacje technologiczną  określającą sposób wykonania urządzenia
7.Ocena konstrukcji  ocena zgodności rzeczywistych parametrów konstrukcji z oczekiwanymi na
poczÄ…tku powstania projektu.
Część VII  konstruowanie metodyczne, unifikacja, technologiczność konstrukcji
1.Technologiczność -oznacza cechy konstrukcji sprzyjające jej zrealizowaniu w postaci wytworu w
konkretnych warunkach produkcji, przy jak najmniejszej pracochłonności i kosztach własnych. (!)
2.Bezwzględne współczynniki technologiczności (!):
" Pracochłonność wykonania  rozbita na poszczególne techniki wykonania (np. obróbka
cieplna, skrawanie)
" Materiałochłonność  wyrażająca masę i koszt materiałów zużytych w celu wytworzenia
produktu.
3.Typizacja konstrukcji (!) - polega na racjonalnym zmniejszeniu różnorodności gotowych
(np. części, podzespołów), do liczby wystarczającej w danych warunkach i w danym okresie czasu.
4.Unifikacja (!) - polega na konstruowaniu technicznie i ekonomicznie uzasadnionych, optymalnie
zróżnicowanych zespołów i części w celu szerokiego i różnorodnego ich wykorzystania do budowy
wyrobów złożonych.
5.Normalizacja - Normalizacja polega na sprowadzeniu różnorodności w powtarzalnych
postaciach do stanu optymalnego zróżnicowania (?)
7.Cele normalizacji:
" usuwanie barier handlowych i technicznych
" poprawa kompatybilności
" zapewnienie jakości usług i wyrobów
" ułatwienie porozumienia się
6. Zalety normalizacji (!):
" Usuwanie barier handlowych i ułatwienie komunikacji
" Normy uznawane są za gwarant jakości
" Normy zwiększają bezpieczeństwo pracy
" Normy ułatwiają eksport
" Normy zapobiegają błędy o katastrofalnych skutkach
7.Dyrektywa 83/189/EWG  ustanawia procedurÄ™ udzielania informacji w zakresie norm i
przepisów technicznych
8/Odpowiedzialność karna (?)  mało istotne  do jednorazowego przeczytania w prezentacji
Troszkę (dużo) historii
Wykres względnego wzrostu wynalazczości:
Punkty wykresu:
" A - pojawienie siÄ™ cywilizacji  odkrycie brÄ…zu
" B  spadek wynalazczości  utrwalenie kastowego charakteru społeczeństw
" C  odkrycie wytwarzania stali
" D  rozwój do szczytowego okresu kultury ateńskiej, czasy pokoju
" E  wojny greckie  zahamowanie rozwoju
" F  podboje Macedończyków  Aleksander Wielki  rozwój
" G do H  do roku 1000 niewielki rozwój, stosowanie starych a dobrych technologii
" I  renesans, gwałtowny rozwój
" J do ? - stały szybki rozwój do 1700  zahamowania kapitalizmu
Tokarka  pierwsza 1200 p.n.e. w Mykenach. W średniowieczu wprowadzono tokarki napędzane
wodą (koło wodne). Tokarki nie ulegały szczególnym zmianom, aż do rewolucji przemysłowej
(koniec XVIII wieku).
Maszyna parowa  pierwsza prymitywna maszyna parowa 1698 Savery. Pierwsza z tłokiem i
cylindrem  1690 Papin. Pierwsza bardziej zaawansowana  Newcomen 1712. Maszyna parowa
Watta wykorzystująca ruch kołowy  1765 r.
Frezarka  pierwsza frezarka do produkcji muszkietów  Withney 1818
Stal szybkotnÄ…ca  1898 r. Taylor i White.
Reszta do luz
nego poczytania (?)