ZAKAŻENIA NARZ
DÓW
PA
CIOWYCH
RODZAJE ZAKAŻEC

WEWN
TRZNE: macica,
przymacicza, przydatki
- CZYNNIK WEWN
TRZNY
(głównie bakterie, np. prątki
gruz
licy) I ZEWN
TRZNY
ZEWN
TRZNE: srom, pochwa,
szyjka macicy
- CZYNNIK ZEWN
TRZNY
(bakterie, wirusy, grzyby,
pierwotniaki i inne)
2
FLORA
NATURALNA FLORA JEST BAKTERYJNA (grzyby�!, wirusy,
pierwotniaki NIE są florą)
30% ZAKAŻEC
CANDIDA JEST ASYMPTOMATYCZNYCH 
ZAKAŻENIE ENDOGENNE = ZAKAŻENIE FLOR

BAKTERIE  Gram-dodatnie, nieliczne G-ujemne
(E. coli), promieniowce
FUNKCJA  zapewnienie właściwego środowiska w pochwie,
zabezpieczenie przed infekcją (śluz szyjkowy zawierający
lizozym, laktoferrynę [PIERWSZA LINIA OBRONY
NIESWOISTEJ], Zn, fibronektyna, makrofagi, IgA, niskie
pH (3.8-4.5  kwas mlekowy)
3
ZAKAŻENIA SROMU
OSTRE ZAPALENIE GRUCZOA
U BARTHOLINA
I ROPIEC
GRUCZOA
U BARTHOLINA (OZGB i RGB)
ROPIEC
GRUCZOA
U SKENE A
OPRYSZCZKA
KA
YKCINY
4
OZGB i RGB
CZYNNIK INFEKCYJNY: Escherichia coli i inne [N. GONORRHOEAE]
RGB  FORMA ZEJŚCIA OZGB �! ZAKAŻENIE TORBIELI �!
TORBIEL �! ZAKAŻENIE
OBJAWY: nagły początek dolegliwości, guz, ból, dyskomfort
(chodzenie, siedzenie)
LECZENIE: OPERACYJNE PO PRZELECZENIU ZACHOWAWCZYM 
AŻ UFORMUJE SI
ROPIEC
(nacięcie i drenaż, marsupializacja
ropnia), wyłuszczenie torbieli zastoinowej, ZACHOWAWCZE 
ANTYBIOTYKI (w ciąży, śródoperacyjnie  przy każdej z
procedur)
5
OPRYSZCZKA NARZ
DÓW PA
CIOWYCH
CZYNNIK INFEKCYJNY: wirusy HSV-1 (mniejszość) i HSV-2 (większość),
CAVE opryszczka wargowa  odwrotne proporcje; HSV  kofaktor w
karcynogenezie raka szyjki macicy
OBJAWY: ogólne, pieczenie, świąd, limfadenopatia pachwinowa
OKRES ZAKAy
NOŚCI: 12 dni, dla zakażeń nawrotowych  krótszy
A PORÓD: potwierdzona wirusologicznie jest wskazaniem do cięcia
cesarskiego jeśli obecna w czasie rozpoczęcia akcji porodowej 
ryzyko zakażenia i następowych ciężkich powikłań narządowych
LECZENIE: Acyklowir 1000mg/d p.o. w 5 dawkach podzielonych
(z przerwą nocną i NIE miejscowo)
6
KA
YKCINY
CZYNNIK INFEKCYJNY: HPV (typy 6 i 11  90%)
ROZPOZNANIE: KLINICZNE (różnicowanie z kiłą,
pomyśleć o raku odbytu i czerniaku złośliwym),
POTWIERDZIĆ BIOPSJ
[CAVE JEŻELI PODEJRZENIE CZERNIAKA
 NIE POBIERAĆ WYCINKÓW!]
LECZENIE: ZACHOWAWCZE (małe zmiany 
podofilotoksyna, podofilina, imikwimod 
leczenie kilkutygodniowe), OPERACYJNE (większe
zmiany)
7
ZAKAŻENIA POCHWY
RZ
SISTKOWICA  15-20%
GRZYBICA  20-25%
NIESPECYFICZNE BAKTERYJNE ZAKAŻENIE POCHWY
(BACTERIAL VAGINOSIS, BV)  40-45%
8
RZ
SISTKOWICA
CZYNNIK ETIOLOGICZNY: Trichomonas vaginalis, czas inkubacji 4-30 dni
DIAGNOZA: kliniczna lub/i mikrobiologiczna. Preparat bezpośredni: widoczne
żywe rzęsistki, Ph<4,5
OBJAWY: ból, obrzęk warg sromowych, szyjka  truskawkowa , żółto-szaro-
zielone upławy,
MOŻLIWY BRAK OBJAWÓW (10-50% kobiet i u większości partnerów)
LECZENIE: OGÓLNE - Metronidazol (p.o. 750 mg/d w 3 dawkach podzielonych
przez 7 dni lub p.o. 2g 1x), Tinidazol,
Leczenie miejscowe mniej skuteczne ze względu na obecność rzęsistków w
cewce moczowej i gruczołach przedsionkowych. Konieczne leczenie
partnera.
OBJAWY WSPÓA
ISTNIEJ
CE  objawy zapalenia cewki moczowej i pęcherza
moczowego. Podejrzenie potwierdza badanie mikroskopowe preparatu
bezpośredniego w kropli roztworu chlorku sodu (0,9% NaCl), badanie
Papanicolau i hodowla na podłożu Diamonda lub Kupfenberga.
9
GRZYBICZE ZAPALENIE POCHWY
CZYNNIK ETIOLOGICZNY: Candida albicans (80-90%), 5-10% - C glabrata,
C crusei and C parapsilosis.
OBJAWY: świąd, pieczenie, białe, grudkowate ( serowate ) upławy,
ROZPOZNANIE: Preparat bezpośredni: widoczne strzępki grzybni, Ph<4,5
SPECYFICZNE CZYNNIKI RYZYKA: cukrzyca, antybiotykoterapia,
steroidoterapia [NAWRACAJ
CE GRZYBICZE ZAPALENIE POCHWY
to 4 lub więcej epizodów grzybiczego zapalenia pochwy w ciągu roku
(może towarzyszyć antybiotykoterapii) lub 3 epizody bez towarzyszącej
antybiotykoterapii - poniżej 5 %)].
LECZENIE: OGÓLNE + MIEJSCOWE (jeden ze schematów: nystatyna p.v.
100.000 j przez 10-14 dni i klotrimazol 100 mg p.v. 1xdz. przez 6-7
dni), CI
ŻARNE  MIEJSCOWO I trymestr natamycyna i nystatyna, II i
III trymestr jak u nieciężarnych;
Infekcje nawracające: miejscowe i systemowe (Flukozazol) 14 dni, a
następnie terapia podtrzymująca przez 6 miesięcy
10
PH pochwy < 4.5.
BACTERIAL VAGINOSIS
CZ. ETIOLOGICZNY: Gardnerella vaginalis, Corynebacterium vaginalis,
beztlenowce
OBJAWY: jednorode upławy, białawo-szare o intensywnym zapachu
(zwłaszcza po stosunku lub w trakcie krwawienia miesięcznego),
świąd. Znaczne nasilenie objawów jest rzadkie, do 50% kobiet z BV
nie zgłasza dolegliwości.
DIAGNOZA: KRYTERIA AMSELA (diagnoza gdy 3 / 4):
1. jednorodna wydzielina pochwowa z niewielką ilością leukocytów,
2. pH pochwy > 4,5 (badanie papierkiem lakmusowym),
3. specyficzny rybi zapach (wzmagający się po stosunku płciowym oraz po dodaniu do
wydzieliny pochwowej wodorotlenku potasu (KOH),
4. Obecność  clue cells (komórek jeżowych) w preparacie mikroskopowym (są to
komórki nabłonka opłaszczone bakteriami w sposób przypominający kolce jeża).
LECZENIE: OGÓLNE + MIEJSCOWE  metronidazol (doustnie) +
Lactovaginal, klindamycyna (krem) - kobiety w ciąży.
Brak wskazań do leczenia partnera
11
ZAPALENIE SZYJKI MACICY
CZ. ETIOLOGICZNY: Ch. trachomatis,
N. gonorrhoeae
OBJAWY: obecne lub brak, wydzielina śluzowo-ropna,
objawy dodatkowe (zapalenie cewki moczowej)
LECZENIE: antybiotyki  DWA różne np. penicylina +
makrolid, tetracyklina + chinolon lub jeden
obejmujący  bakterie atypowe
12
ZAPALENIE BA
ONY ŚLUZOWEJ
SZYJKI I TRZONU MACICY
CZ. ETIOLOGICZNY: RÓŻNE DROBNOUSTROJE  DROG

WST
PUJ
C
(najczęściej te same bakterie co w szyjce),
RZADZIEJ MIEJSCOWE ZAJ
CIE LUB DROG
ZST
PUJ
C
-
ogólne czynniki ryzyka jak w zakażeniach oraz zabiegi w
ginekologii, połóg, poronienie, lub gruz
lica
OBJAWY: bóle, krwawienie z macicy, wysięk ropny
LECZENIE: zachowawcze + antybiotykoterapia początkowo
empiryczna np. FLUOROCHINOLONY, TETRACYKLINY, póz
niej
 hormonalne + ab-th wg antybiogramu (> 2 tygodnie)
13
ENDOMETRITIS POST ABORTUM
ZAPALENIE PRZYDATKÓW
JEST TO JEDNA Z NAJCZ
STSZYCH OSTRYCH
CHORÓB GINEKOLOGICZNYCH.
WYMAGA RÓŻNICOWANIA Z INNYMI
PRZYCZYNAMI  OSTREGO BRZUCHA
ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO.
LECZENIE PIERWOTNE JEST ZACHOWAWCZE
(ANTYBIOTYKI).
14
RÓŻNICOWANIE
ZAPALENIE PRZYDATKÓW ZAPALENIE WYROSTKA
ROBACZKOWEGO
GOR
CZKA + +
LEUKOCYTOZA + +
CRP + +
BÓL PODCZAS BADANIA + +/-
GINEKOLOGICZNEGO (zakątniczo)
BÓLE NADBRZUSZA, - +
NUDNOŚCI
BÓLE PODBRZUSZA + -
CI
GN
CE
UPA
AWY + -
MC BURNEY I LANZ -/+ +
USG + (zatarty obraz) +
15
ZAPALENIE PRZYDATKÓW*
* Pelvic inflammatory disease, PID)
Pelvic inflammatory disease (PID) to schorzenie
infekcyjne i zapalne górnego odcinka układu
płciowego, włączając macicę, jajowody i sąsiednie
struktury w miednicy mniejszej.
Większość przypadków PID przebiega w II stadiach 
1. infekcja szyjki, 2. infekcja wstępująca.
16
Zapalenie miednicy małej
CZYNNIKI RYZYKA: duża liczba partnerów seksualnych, wywiad
wcześniejszych STI, częste irygacje pochwy, młodszy wiek,
(zwiększona przepuszczalność śluzówki szyjki, większa strefa ektopii
szyjkowej, niższa obecność przeciwciał p/chlamydialnych,
zachowania ryzykowne), procedury chirurgiczne (biopsja
endometrium, łyżeczkowanie i histeroskopie, przełamanie bariery
szyjkowej).
PATOGENY: Ch. trachomatis, N. gonorrhoeae (u około 40% pacjentek
oba patogeny  leczenie!) ALE etiologia różna (Gardnerella vaginalis,
Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum, herpes simplex t. 2,
Trichomonas vaginalis, Cytomegalovirus, Haemophilus influenzae,
Streptococcus agalactiae, E. coli). Promienica  pacjentki z IUD.
17
Zapalenie miednicy małej
POWIKA
ANIA: ryzyko powstania tzw. czynnika jajowodowego
niepłodności (każdy epizod PID podwaja ryzyko), ciąży ektopowej
(7-10x zwiększenie ryzyka), zespołu bólowego miednicy mniejszej
(25-75% kobiet z epizodem PID).
ZAPOBIEGANIE:
" Stosowanie metod barierowych (odpowiednie)  skutecznie zmniejsza
ryzyko zakażenia.
" DTA zmniejszają częstość występowania PID (prawdopodobnie poprzez
zagęszczenie śluzu szyjkowego).
" IUD  wzrost ryzyka PID RR2,0-4,0 przez pierwsze 4 miesiące po założeniu
(potem ryzyko równe populacyjnemu).
18
Zapalenie miednicy małej
DIAGNOZA
" Wywiad i badanie ginekologiczne (ból podbrzusza, silny ból przy
poruszaniu szyjką macicy, śluzowo-ropna wydzielina z kanału szyjki),
badanie USG Tv (ropień okołojajnikowy / jajowodowy).
" Objawy ogólne: temperatura >38 C, wzrost WBC, CRP, OB.
Ze względu na konieczność wczesnego rozpoczęcia leczenia (powikłania)
badanie bakteriologiczne nie jest wymagane do rozpoczęcia leczenia
antybiotykami.
Zespół Fitz-Hugh-Curtis (N. gonorrheae i/lub Ch. trachomatis)  bolesność w
prawym nadbrzuszu, charakterystyczne zrosty torebki wątroby z otrzewną
kopuły przepony.
19
Zapalenie miednicy małej
Laparoskopia  rozpoznanie i leczenie pacjentek z PID.
Precyzyjne potwierdzenie rozpoznania, możliwość pobrania wymazu do
badania bakteriologicznego, punkcji ropnia.
Kryteria: minimum - obrzęk ściany jajowodu, przekrwienie otrzewnej
miednicy małej, wysięk z ujścia jajowodowego.
Leczenie pacjentek z PID
" Leczenie empiryczne powinno być wdrożone u kobiet z czynnikami ryzyka
PID , które odczuwają ból w podbrzuszu, tkliwość w rzucie przydatków
oraz bolesność przy poruszaniu szyjką macicy podczas badania
ginekologicznego.
" Ponieważ występuje ryzyko poważnych następstw, jest wskazane
utrzymanie agresywnego podejścia do leczenia pacjenta  preferuje się
 przeleczenie aniżeli brak albo opóz
nienie leczenia.
20
Zapalenie miednicy małej
Leczenie szpitalne:
" Cefoksytyna 2 g IV q6h + doksycyklina 100 mg PO/IV q12h.
" Klindamycyna 900 mg IV q8h + gentamycyna 2 mg/kg IV, potem dawka
podtrzymująca 1.5 mg/kg q8h.
" Po uzyskaniu poprawy: doksycyklina 100 mg PO 2x1 - 14 dni. Jeżeli obecny
ropień: klindamycyna lub metronidazol.
Leczenie ambulatoryjne
" Ceftriakson 250 mg IM jednorazowo oraz doksycyklina100 mg po 2x1
przez 14 dni (ewentualnie metronidazol 500 mg po 2x1 przez 14 dni).
" ALTERNATYWNIE: azytromycyna (0,5 PO, 1x1 3 dni) W przypadkach o
małym nasileniu  jednorazowo 1,0 g.
" Leczenie: p/zapalne, obniżenie gorączki, nawodnienie, leczenie nudności
i wymiotów. Obserwacja stanu ogólnego  rzadko SIRS.
21
Zapalenie miednicy małej
Leczenie operacyjne:
Brak poprawy po 72 godz. leczenia  do rozważenia usunięcie ropnia (60-
80% pacjentek ulega wyleczeniu z ropni po antybiotykoterapii).
Możliwa punkcja ropnia (USG).
Przy operacji duże ryzyko uszkodzenia jajowodów i wzrost ryzyka powstania
zrostów (niepłodność).
Operacja pozwala na jednoznaczne określenie przyczyny stanu zapalnego.
22
SKUTKI STD
W KATEGORII GLOBALNEJ: śmiertelność populacji,
obniżenie produkcji, zwiększone wydatki na leczenie,
szerzenie się innych chorób z tej grupy (STD jako
adjuwant innego STD)
W KATEGORII JEDNOSTKI: wstyd (obciążenie
psychiczne), niepłodność, PID, ciąża ektopowa,
powikłania ciąży, zakażenie płodu lub noworodka,
zwiększone ryzyko transmisji HIV, czas i koszt leczenia
23
Patogeneza
" Infekcja skóry -/ Mikrouszkodzenia śluzówek
" Czas inkubacji ~3 tygodnie
" Reakcja immunologiczna (obronna)
" Kiła wrodzona
24
Manifestacja kliniczna
...w 3 stadiach !
Lues I: wrzód twardy, zespół pierwotny
(pierwotny objaw + węzły chłonne = zespół)
po ok. 3 tyg., trwa 3-4 tygodnie, wysoka
infekcyjność
...4 do 8 tygodni...
25
Manifestacja kliniczna
Lues II: Osutka kiłowa
Czas trwania 14  21 dni
Lues latens
...Miesiące, lata...
26
Manifestacja kliniczna
Lues III: Gumma, nie są zakaz
ne,
Mesaortitis luetica,
OUN:
" Postępujący paraliż
" Wiąd rdzenia
wykwity o typie ziarniniaków
nabłonkowatych (gumma  lues
27
tuberoserpingiosa)
Stwierdzenie zarazków
" Preparat bezpośredni w ciemnym polu widzenia
" VDRL (veneral disease research laboratory test) 
kontrola terapii
" TPHA (Treponema pallidum haemagglutination
assay)  test rozpoznawczy
" FTA- Abs (fluorescence Treponema antibody test) 
test potwierdzeniowy
28
Leczenie
Penicylina
" Lues I i II : p. benzatynowa 2.4 Mio. i.m./ 1 dawka
lub prokainowa 0,6 mln. i.m. przez 14 dni (także
kobiety w ciąży)
" Lues III : zwiększona dawka
" alternatywnie : erytromycyna, tetracykliny
Obowiązek meldowania przy 1. infekcji
Cave : reakcja Jarischa- Herxheimera
29
STD - RZEŻ
CZKA
CZYNNIK ETIOLOGICZNY: dwoinka rzeżączki (Neisseria
gonorrhoeae).
OBJAWY: ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
zielonkawe ropne upławy, wyciek ropny przy masażu
gruczołów przycewkowych
LECZENIE: ceftriakson 250 mg i.m. w jednej dawce (j.d.)
ciprofloksacyna 500 mg p.o. w j.d., spectinomycin (2
g i.m. j.d. , cefiksim lub ofloksacyna (400 mg) p.o. j.d.
30