Fundamenty
BUDUJEMY BEZ B DÓW  B3
Fundamenty
ciany zewn trzne 43
Od fundamentów zale y stateczno
budynku i bezpiecze stwo jego miesz-
ka ców, a b dy pope nione na tym
etapie budowy bardzo trudno popra-
wi w gotowym ju domu.
Nie ma jednego idealnego rozwi zania
 warto jak najlepiej dostosowa
fundamenty do warunków grunto-
wych, cech budynku (przede wszyst-
kim jego masy) czy oczekiwanego
tempa prac budowlanych.
Poza klasycznym fundamentem zag -
bionym poni ej strefy przemarzania
cz sto mo na wybra jego ta sz ,
p ytko zag bion odmian lub te
elbetow p yt no n pod ca ym
budynkiem. Sporadycznie, gdy warun-
Podstawy
ki gruntowe s bardzo z e, konieczne
jest posadowienie domu na palach
lub studniach si gaj cych do g boko
po o onych no nych warstw gruntu.
Decyzj o zmianie sposobu funda-
domu
mentowania mo e podj jedynie
uprawniony konstruktor.
Jaros aw Antkiewicz
konsultacja Cezary Jankowski
Fundamenty tradycyjne poni ej poziomu terenu (rys. 1). Posadowienie na takiej g boko ci
Najcz ciej fundament sk ada si z elbetowej awy fundamento- jest uzasadnione zw aszcza w gruntach wysadzinowych, które zwi k-
wej, zwykle szeroko od 50 do 100 cm i wysoko 30 50 cm; na ta- szaj swoj obj to pod wp ywem mrozu. ród em uszkodze fun-
kich awach stawia si cian fundamentow najcz ciej szeroko ci damentu mo e by zarówno ich parcie, jak i nierównomierne osiada-
ok. 30 cm  betonowan w deskowaniu lub murowan . Na cianach nie gruntu po rozmarzni ciu. Wysadzinowe s wszystkie grunty za-
fundamentowych  po u o eniu poziomej izolacji przeciwwilgocio- wieraj ce du e ilo ci drobnych cz stek  g ównie grunty gliniaste
wej  opiera si ciany nadziemnej cz ci budynku. oraz wszystkie grunty organiczne (np. zawieraj ce torf).
W wielu miejscach wyst puj jednak grunty niewysadzinowe (np.
Wykop grube przepuszczalne piaski) i wówczas dopuszczalne jest posado-
G boko posadowienia wienie p ytkie, na g boko ci 50 60 cm. O tym, czy to mo liwe,
awy fundamentowe zazwyczaj zaleca si opiera poni ej strefy prze- a tak e czy zmian fundamentów na p ytsze mo na wprowadzi
marzania gruntu, która na wi kszo ci terytorium Polski si ga ok. 1 m w projekcie katalogowym, musi zdecydowa projektant, uwzgl d-
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
31
fot. M. Szymanik
BUDUJEMY BEZ B DÓW  B3
niaj c warunki panuj ce na dzia - znaczy obrys wykopu. Wskazane jest, by
ce oraz obci enia wywierane przysz y wykonawca by obecny na placu bu-
przez budynek. dowy w czasie pracy geodety  zapobiegnie
Najcz ciej domy jednorodzin- to w tpliwo ciom, co oznaczaj wbite przez
ne maj jednak zdecydowanie niego paliki.
 przewymiarowane fundamenty, Fundamenty wyznacza si za pomoc tzw.
co zwi ksza koszty. W du ej mie- aw drutowych, czyli cienkich drutów, y ki
rze wynika to tak e z popularno- lub sznurków napi tych mi dzy palikami
ci projektów gotowych (katalogo- tak, by w razie potrzeby mo na je by o zdj ,
wych), których twórcy wol przy- a potem za o y ponownie.
j rozwi zania jak najbardziej Wa ne jest dok adne wyznaczenie k tów,
uniwersalne, niewymagaj ce ada- a tak e wypoziomowanie dna wykopu, gór-
ptacji projektu. nej kraw dzi aw oraz cian fundamento-
wych. Wszelkie niedok adno ci utrudniaj
Rys. 1. Strefy przemarzania
Wyznaczanie wykopu bowiem pó niejsze stawianie cian. Do
gruntów w Polsce. Niektóre grunty zwi kszaj swoj
Po wytyczeniu budynku przez geo- sprawdzenia wypoziomowania odleg ych
obj to , gdy zamarza zawarta w nich woda: powstaj
det ekipa wykonawcza mo e wy- punktów (np. oddalonych o kilkana cie me-
wówczas tzw. wysadziny mrozowe
trów) najlepiej u y tzw. w a wodnego.
Zalety i wady aw fundamentowych zale nie od g boko ci posadowienia w gruncie
Co kopark , a co r cznie?
poni ej strefy przemarzania w strefie przemarzania
Do wykonania wykopu pod dom jednorodzin-
ny zwykle wystarcza wynaj cie niewielkiej
Najbardziej uniwersalne, bo mo liwe do zastosowania Mo liwe do zastosowania tylko
na wszystkich gruntach no nych. Najcz ciej stosowa- w gruntach niewysadzinowych, koparki, która mo e wybiera ziemi tak e
ne i przez to najlepiej znane wykonawcom a wi c przede wszystkim na piaskach
w sk y k o szeroko ci 40 60 cm. Koparka
pozwala na wykonanie stosunkowo w skiego
Do pracoch onne ze wzgl du na g boko wykopów. Przeci tnie o po ow mniejszy zakres
Ziemi z wykopów trzeba gdzie sk adowa a do u ycia robót ziemnych
wykopu (szczególnie w spoistych gruntach),
jej do zasypania fundamentów
a tak e do dok adne wyrównanie jego dna.
Zu ycie materia u jest du e, co podnosi cen , ale ostatecz- Przeci tnie o po ow mniejsze zu y- Warto od razu wyznaczy miejsce na ukopan
ny koszt w du ej mierze zale ny od kosztów robocizny cie materia ów
ziemi  tak by jej ha da nie przeszkadza a
w poruszaniu si po placu budowy.
Odpowiednie pod domy podpiwniczone, pod które i tak Rozwi zanie niemo liwe w domach
trzeba wykona stosunkowo g bokie wykopy; ciany podpiwniczonych
Na terenie uzbrojonym lepiej pracowa
fundamentowe s wtedy cianami piwnicznymi
bardzo ostro nie, bo trasy ruroci gów i kabli
Rys. 2. Posadowienie budynku na awach opartych poni ej strefy przemarzania gruntu
ciana fundamentowa  monolityczna betonowa lub
pionowa izolacja przeciwwilgociowa cian izolacja cieplna cian fundamentowych ze
murowana (najcz ciej z bloczków betonowych)
fundamentowych wykonana z mas bitumicznych, styropianu lub polistyrenu ekstrudowanego
pap asfaltowych lub folii hydroizolacyjnych grubo ci 10 15 cm
betonowa
ziemia urodzajna (humus)
podbudowa
pod ogi na gruncie
wykop grubo ci 10 15 cm
szalunek awy
fundamentowej
musi by
starannie warstwa
wykonany wiru stanowi
i wypoziomowany dodatkow izolacj
przeciwwilgociow ,
ale zwykle
zast puje j po
warstwa chudego prostu grubsza
betonu grubo ci warstwa
5 10 cm przyczynia zag szczonego
si do lepszego piasku lub pospó ki
roz o enia napr e
i zabezpiecza
mieszank betonow zbrojenie awy awa fundamentowa izolacja przeciwwilgociowa zasypka wykonana najcz ciej
przed fundamentowej  najcz ciej ze zbrojonego betonu aw fundamentowych z lepiku z ziemi z wykopów lub lepiej
zanieczyszczeniem 4 pr tów rednicy 10 12 mm co najmniej C 12/15 asfaltowego i papy chroni pospó ki zag szczanej
gruntem powi zane strzemionami (dawniej B 15) ciany fundamentowe przed warstwami o grubo ci nie
rednicy 6 mm w rozstawie podci ganiem kapilarnym wi kszej ni 30 cm
co 30 cm
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
32
Fundamenty
folia po wywini ciu na wierzch ciana fundamentowa  monolityczna betonowa podbudowa
awy tworzy ci g warstw izolacji betonowa lub murowana (najcz ciej pod ogi na gruncie grubo ci
awa z betonu
przeciwwilgociowej z bloczków betonowych) 10 15 cm
zbrojonego
zag biona w gruncie
na 50 60 cm
folia zabezpiecza
beton przed
mieszaniem si
z ziemi z wykopu
deskowanie
zabezpieczaj ce
jedynie górn
kraw d wykopu
podbudowa z zag szczonego
piasku, pospó ki lub wiru
Rys. 3. P ytki fundament  oszcz dno ciowy
punkt sta y, wzgl dem
s upki i deski awy musz
miejsce zaczepienia którego chcemy
by dok adnie wypionowane
drutów lub sznura wypoziomowa kolejny
i wypoziomowane
zaznacza si karbem lub
wbitym gwo dziem
szukany punkt
pion murarski
Rys. 5. W wodny  najprostsze urz dzenie do sprawdzania, czy dwa od-
Rys. 4. awa drutowa pozwala precyzyjnie wyznaczy fundamenty.
leg e punkty znajduj si na tym samym poziomie. eby jego wskazania
Wyznaczaj c trójk ty o proporcjach boków 3:4:5, mo na ponadto
by y miarodajne, w powinien by dok adnie wype niony wod (bez p -
sprawdzi , czy w miejscu przeci cia drutów zachowane s k ty proste
cherzyków powietrza)
mog bardzo odbiega od tej wyznaczonej na istych mo e wystarczy wykonanie wykopu wania aw (np. w lekkim domu drewnia-
planach. Cz sto te wykop pod same awy fun- równego szeroko ci aw i wy o enie go fo- nym lub szkieletowym), to projekt mo e
damentowe wykonuje si r cznie. li , aby wie a mieszanka betonowa nie przewidywa fundament w ogóle bez aw,
Uwaga! Konieczne mo e by umocnienie a- miesza a si z ziemi i by nie odp ywa a ze cianami wylewanymi bezpo rednio
two osypuj cych si cian g bokich wyko- z niej do gruntu woda potrzebna do wi za- w wykopie zabezpieczonym foli . Wówczas
pów, w którym maj pracowa robotnicy wy- nia. Foli nast pnie wywija si na wierzch deskowanie jest potrzebne tylko w cz ci
konuj cy aw i murarz wznosz cy cian aw fundamentowych  tworzy warstw nadziemnej.
fundamentow . izolacji przeciwwilgociowej. Wykonanie deskowania jest do praco-
Deskowania wymagaj te monolityczne ch onne i wymaga u ycia pewnej ilo ci
Deskowanie betonowe ciany fundamentowe. Je li jed- drewna, dlatego warto rozwa y wypo y-
awy fundamentowe najcz ciej wykonuje nak wystarcza p ytki  oszcz dno ciowy czenie gotowego szalunku z wypo yczalni
si w deskowaniu. Tylko w gruntach spo- fundament oraz nie ma potrzeby wykony- sprz tu budowlanego.
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
33
BUDUJEMY BEZ B DÓW  B3
wytrzyma y i najlepiej zabezpiecza przed
przenikaniem wody (nie ma spoin, a do beto-
nu mo na zastosowa specjalne dodatki
uszczelniaj ce), jednak wykonanie deskowa-
nia jest do pracoch onne;
pustaki zasypowe, które po ustawieniu
wype nia si mieszank betonow , dla której
s tzw. szalunkiem traconym (czyli takim,
którego si nie rozbiera), to najmniej k opot-
liwy sposób wykonania fundamentu;
kszta tki styropianowe, które ustawia si
podobnie jak pustaki zasypowe, a nast pnie
wype nia mieszank betonow ; po jej zwi za-
niu uzyskuje si cian betonow obustronnie
awa fundamentowa betonowana w deskowa-
Wykop w domu podpiwniczonym musi by na
izolowan styropianem, który podobnie jak
niu. Jego górna kraw d , która wyznacza górn
tyle szeroki, by zmie cili si w nim robotnicy
powierzchni awy, powinna by dok adnie wypo- pustaki zasypowe s szalunkiem traconym.
ziomowana
Wykonanie aw i cian
fundamentowych oraz nisk nasi kliwo , nie zapewniaj jed- Pod oga na gruncie
awy fundamentowe wykonuje si z beto- nak izolacyjno ci termicznej; Kiedy fundament jest gotowy, mo na przyst -
nu zbrojonego  dok adnie wed ug projek- fundamentowe bloczki keramzybetonowe pi do wykonywania pod ogi na gruncie  zwy-
tu, w którym powinny by okre lone ich  mniej wytrzyma e i bardziej wra liwe na kle najpierw samej podbudowy, a pozosta e
wymiary, klasa betonu oraz ilo , grubo dzia anie wody (lepiej ich nie stosowa na warstwy uk ada si dopiero po wykonaniu in-
i uk ad zbrojenia. fundamenty budynków, wokó których wody stalacji. Pod ogi na gruncie najcz ciej ociepla
Natomiast ciany fundamentowe mo na gruntowe si ga mog okresowo powy ej si styropianem. Jego warstwa nie powinna by
wykona z nast puj cych materia ów: aw), jednak lepiej izoluj cieplnie; cie sza ni 10 cm, a w domach z ogrzewaniem
bloczki betonowe z betonu dobrej jako ci: beton uk adany w deskowaniu (w naro- pod ogowym oraz energooszcz dnych zaleca
maj bardzo du wytrzyma o na ciskanie ach bywa zbrojony)  fundament jest bardzo si nawet 15 20 cm.
ciany fundamentowe z ró nych materia ów: a) bloczków betonowych; b) betonowane w deskowaniu; c) betonowane w szalunku traconym z pustaków zasypo-
wych... d) ...i w szalunku z kszta tek styropianowych
a b
c d
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
34
fot. Atlas
fot. M. Szymanik
fot. Archiwum KBD
fot. Hydrostop
fot. Thermodom
fot. Techbud
Fundamenty
w wilgotnych gruntach. wir musi by czy- Uwaga! Same folie wyt aczane (kube kowe)
sty, bez domieszki gliny czy ziemi urodzaj- nie wystarczaj jako izolacja przeciwwilgo-
nej, bo inaczej b dzie podci ga wod . ciowa, trzeba tak e pami ta o u o eniu ich
 Pospó ka, czyli mieszanina piasku i wiru, w a ciw stron .
nie chroni przed wilgoci , jednak atwo j za- Warstwy izolacji przeciwwilgociowej pod-
g ci . ogi, zwykle wykonywane z folii budowlanej,
musz by szczelne. Dlatego foli uk ada si
Izolacje fundamentu i pod ogi z min. 15 cm zak adem, niekiedy dodatkowo
W ka dym budynku bardzo wa na jest ci g o cz c je ta m dwustronn . Ponadto folia
wszystkich warstw izolacyjnych  zarówno powinna by wywini ta co najmniej 15 cm
izolacji cieplnej, jak i przeciwwilgociowej. na cian budynku (rys. 6).
Izolacja przeciwwilgociowa. ciany i awy Izolacja cieplna. Jest najskuteczniejsza, je li
wymagaj izolacji poziomej i pionowej: tworzy ci g warstw na cianie fundamento-
pozioma oddziela cian nadziemia od wej oraz opartej na niej cianie zewn trznej.
maj cej kontakt z gruntem ciany fundamen- Dlatego najlepiej, je li ciana fundamentowa
Fundamenty towej, na której si opiera. Chroni ciany jest izolowana po stronie zewn trznej (war-
nadziemia przed podci ganiem wilgoci stw polistyrenu ekstrudowanego lub twarde-
punktowe
z gruntu. Po wyrównaniu górnej powierzchni go styropianu o obni onej nasi kliwo ci) a jej
ciany fundamentowej izolacj t uk ada si izolacja aczy si z izolacj ciany nadziemia.
Rol fundamentu mog pe ni zag bione
w gruncie s upki (monolityczne betonowe
z dwóch warstw papy na lepiku lub z folii
Izolacja coko u fundamentu powinna by wyko-
lub murowane). Pozwala to bardzo ograni-
izolacyjnej,
nana z wytrzyma ego i nienasi kliwego materia-
czy zakres prac i zu ycie materia ów. Mo na
pionowa chroni przed przenikaniem wil- u takiego jak polistyren ekstrudowany
w ten sposób posadawia drewniane tarasy,
goci przez cian fundamentow .
pergole, wiaty itp., a nawet ca e lekkie bu-
dynki szkieletowe (stalowe lub drewniane), W budynkach bez piwnic izolacj pionow
wykonuje si najcz ciej z 2 3 warstw lepiku
W trudnych warunkach warto kierowa si lub innej masy bitumicznej.
nie tylko cen materia u na podbudow . W budynkach podpiwniczonych izolacja
 Podbudowa z piasku nie chroni przed taka nie b dzie wystarczaj ca, je li na dzia ce
podci ganiem wilgoci gruntowej (izolacj za- wody gruntowe okresowo podnosz si powy-
pewnia wy cznie folia). Piasek powinien ej poziomu aw. W takich warunkach grunto-
by starannie ubity, ale zbyt intensywne me- wych lepiej zrezygnowa z piwnic, a je li s
chaniczne jego zag szczanie mo e spowodo- niezb dne, zamówi indywidualny projekt zde-
wa p kanie cian fundamentowych. cydowanie solidniejszej izolacji, tzw. przeciw-
 Podbudowa ze wiru p ukanego lub wodnej, oraz drena u odwadniaj cego wokó Warto pami ta , e równie ciany funda-
t ucznia jest droga, ale dodatkowo chroni budynku, przystosowany do konkretnych wa- mentowe wymurowane z bloczków keramzy-
przed podci ganiem wilgoci, mo e te pe ni runków gruntowych i potem dopilnowa bar- betonowych maj gorsze w a ciwo ci izola-
funkcj warstwy drena owej, co jest wa ne dzo starannego wykonania takiej izolacji. cyjne ni docieplone odr bn warstw mate-
ria u izolacyjnego.
podk ad betonowy (szlichta)
4 7 cm, zale nie od przewidy- Rozwi zania szczególne
wanych obci e np. cianami
Niekiedy rezygnuje si z wykonania podk adu
dzia owymi
betonowego pomi dzy warstw podbudowy
warstwa folii budowlanej chro- a izolacj termiczn pod ogi. To szczególnie
ni ca przed wilgoci oraz wni-
popularne w domach o bardzo lekkiej kon-
kaniem mieszanki betonowej
strukcji  szkieletowych i drewnianych. Tam
pomi dzy p yty styropianu
pod oga nie jest obci ana cianami dzia owy-
styropian odmiany odpornej na
mi o du ej masie, na pod odze nie opiera si
ciskanie (zwykle EPS 100)
tak e stempli podtrzymuj cych deskowanie
izolacja przeciwwilgociowa ci kiego elbetowego stropu itp. Decyzj o ta-
z folii budowlanej
kim uproszczonym sposobie wykonania pod-
ogi powinien podj konstruktor, uwzgl d-
p yta betonowa grubo ci
ok. 10 cm niaj c stabilno i no no gruntu oraz prze-
widywane obci enia.
podbudowa z zag szczonego
Do izolacji cieplej pod ogi na gruncie mo -
piasku, wiru, t ucznia lub po-
spó ki  15 30 cm na u y tak e innych (wymienionych ni ej)
materia ów zamiast styropianu:
Rys. 6. W a ciwy uk ad warstw pod ogi zapewnia jej stabilno , zapobiega przenikaniu wilgoci
polistyren ekstrudowany  bardziej wy-
gruntowej do wn trza, a tak e stratom ciep a
trzyma y mechanicznie i mniej nasi kliwy od
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
35
fot. DOW Polska
BUDUJEMY BEZ B DÓW  B3
a
styropianu, jednak zdecydowanie dro szy. P yty z polistyrenu ekstru-
dowanego bywaj te uk adane bezpo rednio na warstwie podbudowy,
a nie na p ycie betonowej. Pod oga ma wówczas mniej warstw, ale
z drugiej strony jej podbudowa musi by stabilniejsza, a to oznacza
cz sto konieczno u ycia frakcjonowanego kruszywa lepszej jako ci;
p yty z twardej we ny mineralnej maj w stanie suchym podob-
n izolacyjno termiczn co styropian. Jednak nie s one popularne
ze wzgl du na wysok cen i stosunkowo du nasi kliwo ;
warstwa kruszywa o dobrych w a ciwo ciach termoizolacyj-
nych  najcz ciej jest to keramzyt. Takie kruszywo jest niestety sto-
sunkowo drogie, a z powodu gorszej izolacyjno ci termicznej ni sty-
ropian konieczna jest warstwa 3 4-razy grubsza. Je li jednak warunki
pozwalaj na rezygnacj z warstwy betonu u o onej na podbudowie,
to zastosowanie keramzytu zmniejsza liczb warstw pod ogi, praco-
ch onno i czas jej wykonania.
b
P yta fundamentowa
Zamiast tradycyjnego fundamentu mo na zastosowa p yt wykonan ze
zbrojonego betonu. Posadowienie jest wówczas bardzo p ytkie, co ograni-
cza zakres prac ziemnych. Odpowiednio ocieplona p yta fundamentowa
jest zarazem gotow pod og na gruncie, co przyspiesza prac . Dla domu
posadowionego na p ycie, a nie tradycyjnym fundamencie, mniej gro ne
jest nierównomierne osiadanie gruntu. W takim domu obci enia roz-
k adaj si na bardzo du powierzchni , dlatego jest ona cz sto stoso-
wana na gruntach o niewielkiej no no ci.
P yta mo e by specjalnie zaprojektowana jako ogrzewana (tzw. fun-
dament grzewczy)  p yta o du ej masie, oddzielona od gruntu grub
warstw izolacji jest wówczas wietnym akumulatorem ciep a.
P yta fundamentowa musi by indywidualnie zaprojektowana,
z uwzgl dnieniem no no ci gruntu, a tak e uk adu cian wewn trz-
c
nych i innych elementów budynku (s upy, kominy), które b d si na
niej opiera , gdy w miejscu ich oparcia konieczne jest dodatkowe
zbrojenie.
Jako rozwi zanie mniej znane w budownictwie jednorodzinnym,
fundament p ytowy wymaga te wy szych kwalifikacji od ekipy bu-
dowlanej i trudno znale obeznanych z ni wykonawców.
O czym trzeba pami ta w czasie wykonywania
fundamentów?
Warunki gruntowo-wodne na dzia ce. Wprawdzie nie ma dwóch dzia-
ek o identycznych warunkach gruntowych, ale zanim zacznie si budo-
w , warto spyta s siadów, czy i jakie mieli problemy z posadowieniem
P yta fundamentowa z betonu zbrojonego
Hydroizolacja fundamentu: a) izolacja pozioma z papy na lepiku; b) jako
Zalety Wady
izolacja pionowa wystarczaj zwykle 2 3 warstwy masy bitumicznej; c) drena
opaskowy i folia kube kowa pozwalaj odprowadzi wod gromadz c si wo-
Sposób na fundamentowanie na
Wymaga indywidualnego
kó fundamentu
gruntach o s abej no no ci albo
projektu lub adaptacji
niestabilnych, np. na terenach szkód
projektu powtarzalnego
swoich domów, jak wysoko jest w okolicy woda w studniach i czy zda-
górniczych lub te w terenie
(z katalogu). Od projektanta
rzaj si zalania piwnic. W razie jakichkolwiek w tpliwo ci przed rozpo-
skalistym, gdzie wykonywanie
wymaga du ej staranno ci,
g bokich wykopów jest trudne. Jest
cz ciem budowy warto zleci specjali cie badanie geotechniczne gruntu.
musi on bowiem dostosowa
tak e dobrym rozwi zaniem, gdy
projekt do konkretnych
B dzie to ta sze ni komplikacje spowodowane niekorzystnymi warun-
lustro wód gruntowych znajduje si
warunków gruntowych.
kami gruntowymi ju podczas trwania budowy.
p ytko pod powierzchni .
Sposób fundamentowania
P yta jest zarazem pod og parteru.
znany niewielu wykonawcom.
Zabezpieczenia wykopów
Ograniczony zakres prac ziemnych Znacznie zu ycie stali na Wykopy, zw aszcza o pionowych cianach, to zagro enie dla bezpie-
 usuwamy ziemi urodzajn oraz zbrojenie, co zwi ksza koszty
cze stwa osób poruszaj cych si w ich pobli u. Warto si upewni ,
uk adamy drenuj c warstw wiru. wykonania p yty.
czy wykopy pod nasz przysz y dom s nale ycie zabezpieczone, czy
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
36
fot. Griltex Polska
fot. Atlas
fot. Gutta Polska
Fundamenty
zbrojona p yta betonowa
warstwa podposadzkowa
(szlichta betonowa)
izolacja przeciwwilgociowa
warstwa podbudowy
izolacja cieplna pod ogi
z zag szczonego piasku,
(10 15 cm)
pospó ki lub wiru
Rys. 7. Schemat p yty fundamentowej
w pobli e nie maj dost pu osoby niepowo- kaj w wyniku zbyt intensywnego mechanicz- Ci g o izolacji cieplnej
ane, czy zbyt blisko kraw dzi nie przeje - nego zag szczania podbudowy. Brak ci g o ci izolacji cieplnej oznacza most-
d aj pojazdy, które mog naruszy statecz- ki termiczne, czyli miejsca intensywnej
no skarp wykopu, albo te czy materia y Dylatacje ucieczki ciep a. W takich miejscach od stro-
budowlane nie s sk adowane zbyt blisko Wierzchnia, podposadzkowa warstwa pod o- ny pomieszcze mo e wykrapla si wilgo ,
wykopu (min. 0,5 1 m). gi na gruncie powinna by oddzielona od która mo e zawilgoci konstrukcj cian
cian fundamentowych, aby nie przenosi y i spowodowa lokalne ich przemarzanie  ze
Dok adno wykonania deskowa si pomi dzy nimi napr enia. Oddzielenie wszystkimi tego konsekwencjami (wilgo
Od dok adno ci wykonania deskowa zale y to zapewnia si zwykle przez u o enie w pomieszczeniu, niszczenie tynków, rozwój
zachowanie zgodnych z projektem wymiarów wzd u cian pasków styropianu grubo ci ok. ple ni, zapach st chlizny).
i kszta tów fundamentu pod budynek, a tak e 2 cm. W przypadku ogrzewania pod ogowego
wypoziomowanie jego górnej powierzchni, szczelinami dylatacyjnymi trzeba te podzie- Fundamenty pod schody zewn trzne,
która b dzie pod o em do wykonania izolacji li powierzchni podk adu podposadzkowe- kominy, kominki, tarasy
przeciwwilgociowych, a potem  podstaw do go. Naj atwiej wykorzysta listwy drewniane, Cho zwykle tego rodzaju fundamenty s
murowania cian nadziemia. które usuwa si po zwi zaniu betonu, oddylatowane od g ównych fundamentów
a szczeliny wype nia si trwale elastycznym domu, to najcz ciej wykonuje si je w tym
Wypoziomowanie fundamentu materia em, np. piank monta ow . samym czasie. Szczególnie nale y o nich
le wypoziomowany fundament utrudnia Wykonania dylatacji nale y dopilnowa pami ta , je li zamawiamy gotowy beton
murowanie cian. Niewielkie nierówno ci zw aszcza w du ych otwartych pomieszcze- z betoniarni  transport niewielkiej ilo ci
mo na zlikwidowa , uk adaj c pierwsz war- niach, bo w mniejszych wykonanie dylatacji mieszanki betonowej w pó niejszym czasie
stw cegie (bloczków, pustaków itp.) cien- wymuszaj oparte na fundamencie ciany jest nieop acalny.
nych na grubszej warstwie zaprawy. wewn trzne (oczywi cie nie dotyczy to cia-
nek stawianych na warstwie pod ogowej). Zbrojenia elementów betonowych
Zag szczanie podbudowy pod pod og Przed rozpocz ciem betonowania kierownik
U o ona na dnie wykopu warstwa t ucznia, wi- Ci g o izolacji przeciwwilgociowej budowy powinien sprawdzi poprawno
ru, piasku itp. stanowi cego podbudow pod W domach bez piwnic najwa niejsza dla sku- wykonania zbrojenia  pó niej nie da si ju
pod og nie b dzie mia a w a ciwej no no ci, teczno ci ochrony przed wilgoci jest pozioma go poprawi . Szczególnej uwagi wymaga
je li nie zostanie nale ycie zag szczona: mo e izolacja przeciwwilgociowa fundamentów pod tym wzgl dem p yta fundamentowa,
to powodowa p kanie pod ogi w gotowym i pod óg, która chroni przed podci ganiem wil- w której konieczne s dodatkowe zbrojenia
domu. Z zag szczaniem nie nale y te przesa- goci zawartej w gruncie przez mury. Zawilgo- w miejscu oparcia wewn trznych cian
dza  zdarza si , e ciany fundamentowe p - cenie grozi za np. zagrzybieniem cian. no nych, kominów, s upów itp.
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
37
BUDUJEMY BEZ B DÓW  B3
cena
Koszty podbudowa z piasku podsypkowego
jednostka
materia brutto
miary
Koszt wykonania fundamentów i pod ogi na 15 20 z /m2, pospó ki grubo ci 30 cm
[z ]
gruncie mo na poda jedynie szacunkowo,  15 30 z /m2 (cena zale y w du ej mierze od
beton C 12/15
m3 300
dla typowych warunków. Przyjmujemy, e (dawniej B15) kosztów transportu)
obrys fundamentów to 10 × 15 m, ponadto czna cena za materia y potrzebne do
stal zbrojeniowa kg 2,7
oparcia na fundamencie wymagaj we- wykonania 1 m2 pod ogi wyniesie wi c
bloczki betonowe szt. 3,2
wn trzne ciany no ne o d ugo ci ok. 25 m 80 100 z .
oraz kominy. Do tego nale y doliczy koszty robocizny wy-
zaprawa murarska 100 kg 16,5
awy fundamentowe s szeroko ci 50 cm nosz ce ok. 30 40 z /m2.
styropian EPS 100 m3 150
oraz wysoko ci 30 cm. ciany fundamentowe Pod oga izolowana keramzytem:
styropian EPS 200 m3 300
maj szeroko 25 cm. podk ad podposadzkowy grubo ci 5 cm
Fundament na awach opartych poni ej po- z betonu zbrojonego siatk stalow  20 z /m2
polistyren ekstrudowany m3 500
ziomu przemarzania gruntu izolacja z folii budowlanej grubo ci
kruszywo keramzytowe
awy z betonu zbrojonego: m3 330 0,2 mm (wywini ta na cian )  1,2 z /m2
10 20 mm
beton C 12/15 (B15)  10 m3  3000 z warstwa kruszywa keramzytowego grubo-
folia budowlana 0,2 mm m2 od 1
stal zbrojeniowa  300 kg  800 z ci 50 cm  180 z (zu ycie wzrasta o oko o
robocizna  1500 2000 z 10% w wyniku zag szczenia).
siatka zbroj ca m2 5
ciana fundamentowa z bloczków betono- Tak gruba warstwa kruszywa jest potrzebna
izolacyjna masa
kg od 2,50
wych: by uzyska wymagan grubo pod ogi oraz
asfaltowa
bloczki  1400 szt.  4500 z odpowiedni izolacyjno ciepln .
papa asfaltowa na osno-
m2 5
zaprawa murarska  1500 kg  250 z wie z w ókna szklanego czna cena za materia y potrzebne do wyko-
robocizna  2500 3000 z nania 1 m2 pod ogi wyniesie wi c ok. 200 z .
chodzi o zu ycie materia u, z zastrze eniem Do tego nale y doliczy koszty robocizny
Fundament na awach opartych powy ej po- jednak, e zu ycie folii izolacyjnej b dzie wynosz ce ok. 20 25 z /m2.
ziomu przemarzania gruntu (oszcz dno ciowy) nieco wi ksze ni wy-
Koszty materia ów i robocizny s o oko o nika to z powierzchni
40% mniejsze ni w przypadku fundamentu pod ogi, bo uk ada si
typowego. j na zak ad i wywija
na ciany (zak adamy,
P yta fundamentowa z betonu zbrojonego e wzrost wyniesie
Cena mo e znacz co si ró ni , w zale no ci 20%). Ca kowita po-
od ilo ci zu ytego betonu i stali, a ta jest uza- wierzchnia pod ogi
le niona od wymaganej grubo ci oraz wy- na gruncie w budyn-
trzyma o ci p yty. ku, dla którego by y
Przeci tnie mo na przyj , e koszty mate- liczone fundamenty,
ria ów i robocizny wynosz ok. 120 z /m2. wyniesie ok. 135 m2.
Cena nie obejmuje izolacji cieplnej, przeciw- Mo na przyj e
wilgociowej oraz warswy podposadzkowej. odleg o od poziomu
gruntu rodzimego (po
Pod oga na gruncie zdj ciu warstwy zie-
W przypadku pod ogi mo na wyznaczy jej mi urodzajnej) do po-
przybli on cen za 1 m2  przynajmniej je li ziomu posadzki wy-
Kruszywo keramzytowe zast puje kilka warstw tradycyjnej pod ogi, co przy-
niesie ok. 55 cm  ta
spiesza prac
P yty z polistyrenu ekstrudowanego maj lepsze
przestrze musi
parametry ni styropian, sa jednak dro sze
zosta wype niona przez kolejne warstwy Izolacja przeciwilgociowa i cieplna funda-
pod ogi. mentów (wysoko cian fundamentowych
wynosi 130 cm):
Pod oga izolowana styropianem: Izolacja przeciwwilgociowa pozioma:
podk ad podposadzkowy grubo ci 5 cm dwie warstwy papy na lepiku (szeroko
z betonu zbrojonego siatk stalow  20 z /m2 cian fundamentowych to 25 cm)  5 7,5 z /m.
izolacja z folii budowlanej grubo ci Izolacja przeciwwilgociowa pionowa:
0,2 mm (wywini ta na cian )  1,2 z /m2 2 3 warstwy masy asfaltowej o cznej
styropian EPS 100 dach/pod oga grubo ci grubo ci ok. 2 mm (zu ycie ok. 2 kg/m2)
10 cm  15 z /m2  5 z /m2
izolacja z folii budowlanej grubo ci z folii kube kowej  5 7 z /m2.
0,2 mm ( cz ca si z izolacj poziom fun- Izolacja cieplna:
damentów)  1,2 z /m2 styropian EPS 100 grubo ci 10 cm
warstwa betonu grubo ci 10 cm  30 z /m2  15 z /m2
BUDUJEMY DOM 1 2/2010
38
fot. Weber (maxit)
fot. DOW Polska