Pompy
Pompa nazywamy maszynę roboczą, która kosztem energii silnika napędowego przenosi ciecz z poziomu niższego na wyższy albo z obszaru o niższym ciśnieniu do obszaru o ciśnieniu wyższym. Działanie pompy opiera się na wytwarzaniu różnicy ciśnień miedzy przestrzenią ssawna a tloczną pompy za pomocą ruchomego elementu roboczego (np. tłoka, wirnika) pompy.
Podział pomp:
w zależności od sposobu działania
1. pompy objętościowe (wyporowe), których działanie polega na przetłaczaniu dawki cieczy z przestrzeni ssawnej przez odpowiedni ruch elementu roboczego do przestrzeni tłocznej (prawa statyki cieczy),
2. pompy przepływowe (wirowe i strumieniowe), których działanie polega na wykorzystaniu warunków ciaglego i rownomiernego przeplywu cieczy przez przestrzeń wewnętrzna pompy (prawa dynamiki cieczy).
w zależności od warunków pracy dzielimy na
1. pompy ssące, umieszczone ponad zwierciadłem cieczy w zbiorniku górnym.
2. pompy tloczace, znajdują sie pod zwierciadłem cieczy w zbiorniku dolnym i pracują z samorzutnym napływem cieczy do pompy,
3. pompy ssÄ…co-tloczace, umieszczone nad dolnym ale pod
górnym zwierciadłem cieczy.
Pompy objętościowe - w zależności od rodzaju ruchu elementu roboczego
1. tłokowe, (o postepowo-zwrotnym ruchu elementu roboczego);
2. rotacyjne, (o obrotowym ruchu elementu roboczego).
Pompy tłokowe
Zalety: dobre warunki uszczelnienia nawet przy wysokim ciśnieniu, dobra
zdolność samozassania bez konieczności zalewania pompy.
Wady: duży ciężar i duże wymiary przy większej wydajności, szybkie
zużywanie się zaworów, nierównomiemość pompowania
Wydajność.
Wydajność teoretyczna Qtk pompy tłokowej - objętość cieczy
wypieranej przez tłok w jednostce czasu.
Wydajność rzeczywista Q, jest to średni .-strumien objętości cieczy w kroccu tłocznym pompy przy
określonej użytecznej wysokości podnoszenia. Stosunek wydajności rzeczywistej do teoretycznej to sprawność objętościowa n, pompy
Qr= i * A *S * n/60 *n(dzyn)v
nv-od 0,85 do 099
i - liczba czynnych stron tłoków -pompa jednostronnego działania i=1
A - pole przekroju tlokaa - m^
S -skok tłoka [m]
n - prędkość obrotowa wału korbowego [obr/min]. albo liczba
podwójnych suwów tloka na minutę,
Zmiana wydajności pompy - zmiana prędkości obrotowej, silnika napędowego albo zmiana skoku tłoka (zmiana ramienia korby)
Pompy rotacyjne
Elementy robocze pomp rotacyjnych w czasie jednostajnego ruchu
obrotowego zwiększają okresowo przestrzeń ssawną - zmniejszając
przestrzeń tłoczną i na odwrót. Tym samym następuje jednoczesne
zasysanie cieczy do przestrzeni roboczej i wytłaczanie cieczy na zewnątrz.
Elementy robocze stale oddzielaja przestrzen ssawną od tłocznej - zbędne
zawory.
Zalety- brak zaworów i powietrzników, prosta konstrukcja, male wymiary i
ciężar, dobra zdolność samozassania, możliwość pompowania różnych cieczy ( nawet gęstych), nieznaczna zmiana wydajności.
Wady: niemoznosc pompowania cieczy zanieczyszcz. twardymi cząstkami (np. piasek), ponieważ powodują szybkie zużycie elernentów roboczych i kadluba.
Pompy zębate
Elementy robocze w postaci dwóch kół- zębatych o zazębieniu .zewnetrznym (jedno napędzające, drugie bierne). Wydajność pompy Qr obliczamy ze wzoru:
Qr=2* H(pi) • m2(kwadr) • z • b • n/60 • n(dzyn)v
m - moduł zazębienia
z -liczba zębów koła napędzającego
b - szerokość zÄ™ba (koÅ‚a), b = (8 do 20)•m
n - prędkość obrotowa kota napędzającego
nv - sprawność objętościowa pompy (0.7 do 0.95)
Pompy śrubowe
Elementy robocze w postaci współpracujących ze sobą dwóch wrzecion naciętymi zwojami śrubowymi o gwincie trapezowym, osadzonych w wytłoczeniach kadłuba.
Podczas obrotu śrubowe zwoje wrzecion odcinają we wrębach
pewna obj. cieczy, która zostaje przetloczona przez wręby wzdłuż osi wrzeciona (tak jakby była nieruchomą nakrętką). Warunkiem poprawnej pracy pompy jest zachowanie dużej szczelności zewnętrznych powierzchni wrzecion w wytloczeniach kadłuba oraz w międzyzębnych wrębach podczas ich zazębiania.
Wydajność przedstawionej pompy można obliczyć wg wzoru:
Qr - A • P • n/60 • n(dzyn)v,
A - pole powierzchni czynnej pierścienia śruby, m2(kwad)
P - skok gwintu śruby, m
n - prędkość obrotowa, obr-min
nv - sprawność objętościowa pompy (0.7 - 0.9)
Pompy Å‚opatkowe
Są stosowane do pompowania cieczy samosmarujacych (olejów) ze względu na duże tarcie elementów ruchomych. Wirnik z łopatkami osadzony mimośrodowo w kadłubie pompy. Wydajność pompy łopatkowej jest proporcjonalna do mimośrodowości (zmieniajac ją regulujemy wydajność pompy).
Pompy wielotłoczkowe
Pompy te posiadają: wirujący blok cylindrów, nieruchomy kadłub, mechanizm poruszania tłoczków, mechanizm rozrządu oraz regulacji