Książka pobrana ze strony
http://www.ksiazki4u.prv.pl
lub
http://www.ksiazki.cvx.pl
Janusz A. Zajdel - Feniks
Szosa byla podniszczona i z rzadka tylko spotykalo sie na niej pojazdy, zdazajace w przeciwnym
kierunku. Na przestrzeni ostatnich kilku mil wiodla posród wysokiego, gestego lasu bez sladów
jakiejkolwiek gospodarki. Miejscami samochód przysiadal mocno na wyrwach w asfalcie. Breit
lubil takie drogi, zacienione lasem i prawie puste. Tego wlasnie szukal, wyrywajac sie z
rozzarzonego o tej porze roku miasta Merton. Pozostawiajac daleko za soba duszne zaulki, sale
wykladowe i laboratoria mial wrazenie, ze zmienia skóre. ze splukuje z siebie caloroczny nalot
zmeczenia. Wiedzial, ze te pierwsze godziny "ucieczki" sa najprzyjemniejsze z calego urlopu.
Potem, w bezczynnosci, powróca znowu te wszystkie problemy, o których pragnal teraz nie
myslec.
Machinalnie omijajac co wieksze dziury w szosie, wpadal bezwiednie w lancuch mysli, który -
wiedzial o tym podswiadomie doprowadzi go wczesniej czy pózniej do rozwazan, przerwanych
przed kilkoma godzinami tak zdecydowanie wyjazdem na urlop.
Nie zastanawial sie, dokad prowadzi droga. Bylo mu obojetne, gdzie spedzi te kilka tygodni.
Droga jest zla. Nie wiadomo dokad prowadzi... Ale na pewno gdzies nia mozna zajechac, inaczej
nie byloby drogi. Kazde dzialanie poznawcze jest taka droga w nieznane - nie wiadomo ku
czemu zmierza... Czasem moga to byc bezdroza i wertepy. Czy w nauce jest tak samo - to
znaczy: czy trudna, najezona przeciwnosciami droga zawsze prowadzi do jakiegos Kaczego
Dolu, do falszywych, bezsensownych wniosków. Jadac na wycieczke mozna sobie pozwolic na
podróz w nieznane. Ale jezeli chodzi o rozszerzenie ludzkiej wiedzy, to czy mozna pozwolic
sobie na trwonienie cennego czasu na bezcelowe, slepe poszukiwania? Wszelkie rozwazania nad
sensem poznawania swiata sa oczywiscie najbardziej chyba sporna sprawa w filozofii nauki. Ale
skoro juz raz wybralo sie droge badacza, zbaczanie z tej drogi, wszelkie wahania sa
niekonsekwencja. Jak wiec w tym swietle przedstawia sie sprawa nieszczesnych graktytów, które
pozarly mnóstwo cennego czasu co najmniej kilkunastu powaznym i rozsadnym ludziom, aby
wreszcie pozostac zagadka do dzis nie rozwiazana.
Kazdy, kto mial z graktytami do czynienia, z pewnoscia wyrobil sobie na ich temat takie czy inne
zdanie. Ale tylko autorzy opowiadan fantastycznych moga sobie pozwolic na stawianie "hipotez"
bez przyzwoitego uzasadnienia. Breit mial takze swoja prywatna hipoteze, ale to bylo bez
znaczenia. Graktyty - te "kosmiczne orzechy", jak je nazywala prasa, "kamienie, które spadly z
nieba" - pozostaly tylko tym, czym byly od poczatku: piekielnie twardymi kamykami wielkosci
orzecha laskowego, barwy brudnofioletowej.
Pierwszy graktyt znalazl turysta podczas wycieczki górskiej. W czasie jego nieobecnosci w
namiocie jakis "pocisk" przebil plótno i gumowana podloge, wbijajac sie w ziemie na glebokosc
kilkunastu cali. Graktyt spadl prawie pionowo z góry i to wlasnie zaciekawilo wycieczkowicza.
Wykopal oczywiscie "kamyk" i opowiadal o tym koledze - dziennikarzowi. Po ukazaniu sie
notatki w prasie zaczela do redakcji plynac nieprzerwanie istna lawina zwiru i kamieni, mniej lub
bardziej odpowiadajacych opisowi i fotografii zagadkowego znaleziska.
Sposród stosu kamyków bez trudu udalo sie wybrac kilkanascie, których identycznosc z
pierwszym byla zdumiewajaca. Kazdy szlif, kazda krawedz powtarzaly sie niezmiennie we
wszystkich okazach. To bylo nie do wiary, jesli sie wezmie pod uwage, ze nadsylano je z
najbardziej odleglych od siebie czesci kraju. Przewaznie odnajdywano je na twardym podlozu, na
betonowych plytach lotnisk, na skalach, na szosach o twardej nawierzchni. Zewnetrzna powloka
graktytu byla tak twarda, ze nie dalo jej sie rozciac ani nawet odlupac chocby drobnego odlamka.
Kosmiczne ich pochodzenie bylo hipoteza prasy i dlatego przekazano je astrofizykom. Ci z kolei
zasiegali opinii róznych specjalistów. Poddano wiec graktyty wszechstronnym badaniom, które
niczego nie wyjasnily. Próbowano nawet zmiazdzyc jeden z nich miedzy okladzinami z
najtrwalsze stali od prasa dajaca jakies fantastyczne cisnienia. Okladziny popekaly, a graktyt
wyszedl bez szkody z tej operacji...
Wreszcie caly material naukowy wraz z kilkunastoma "orzeszkami" oddano do "zgryzienia"
najwiekszemu elektromózgowi w Instytucie Problemów Ogólnych. Tu zetknal sie z nimi Breit,
który kierowal grupa cybernetyczna. Tydzien trwalo programowanie, a po kilku dniach pracy
maszyna zazadala dalszych danych, których Breit nie byl w stanie jej dostarczyc. Jednym
slowem, znaleziono sie na powrót w punkcie wyjsciowym. To bylo zreszta do przewidzenia, bo
zadna maszyna nie jest w stanie stawiac sobie samodzielnych hipotez, szczególnie przy tak
skapej "wiedzy" o przedmiocie.
Breit przebiegal raz jeszcze myslami cala, stosunkowo niedluga historie graktytów. Pierwszy
znaleziono niespelna póltora miesiaca temu. Od tej chwili wiele ludzi przeklinalo je za stracony
czas, za "zawracanie glowy" itp., niemniej zagadka kusila swoja tajemniczoscia i przeczuciem
rewelacyjnego rozwiazania.
"Tylko czy to rozwiazanie istnieje w zasiegu mozliwosci nauki - zastanawial sie Breit, omijajac
kolejna dziure w asfalcie. Jesli sie przyjmie za pewnik kosmiczne pochodzenie graktytów, to
nieograniczona wprost róznorodnosc mozliwosci sprawia, iz nie wiadomo nawet w która strone
skierowac poszukiwania..."
Asfalt urwal sie niespodziewanie, przechodzac od razu w niebrukowana przecinke lesna,
rozjezdzona kolami ciezarówek. Tu dopiero Breit przylapal sie na "niedozwolonych"
rozwazaniach i postanowil lepiej pilnowac swoich mysli, gdyz urlop z graktytami w glowie
mijalby sie z celem. Wlaczyl radio i skupil cala uwage na prowadzeniu wozu.
Po prawej stronie drogi ukazala sie duza, zólta tablica informujaca, ze wstep do lasu jest
zabroniony. Przez zarosla, miejscami przerzedzone, widac bylo ogrodzenie z podwójnej siatki.
Po przejechaniu jeszcze kilkuset jardów Breit zauwazyl na szosie sylwetke wartownika z
pistoletem maszynowym przewieszonym przez ramie.
Zolnierz stal na rozstawionych szeroko nogach i jakby od niechcenia kiwal trzymana w prawej
dloni bialo-czerwona tarcza do zatrzymywania samochodów.
- Nie ma przejazdu - powiedzial glosem znuzonym, gdy Breit zahamowal o kilka jardów przed
nim. Pot splywal mu po szyi spod wysokiego helmu. W tej chwili i Breit poczul, ze otacza go
galareta ciezkiego, nieruchomego powietrza. W taki upal stanowczo o wiele przyjemniej jest
czuc na twarzy ped powietrza podczas jazdy. Dlatego Breit zniecierpliwil sie nieco, ze utrudniaja
mu podróz.
- Nie bylo zadnych znaków zakazu wjazdu! - burknal tonem pretensji.
- Od wczoraj wyjatkowo... Trzeba wrócic o dwie mile i skrecic na prawo, droga na Monteroe.
"Dobrze, ze tylko dwie!" - pomyslal Breit przekladajac dzwignie na wsteczny bieg, aby zawrócic
na waskiej w tym miejscu drodze.
- A cóz to sie stalo? - spytal. - Manewry jakies?
- Eee, nie... Tylko... - zaczal zolnierz, ale zreflektowal sie po chwili i sluzbowym juz tonem
dodal: - Tajemnica wojskowa...
Aby zamaskowac jakos swoje przekroczenie przepisów, bo przeciez wdal sie w konwersacje z
osoba postronna, albo tez po prostu z ciekawosci, powiedzial:
- Pan pozwoli dokumenty!
Ogladal je dosc dlugo, odczytujac pólglosem:
- Docent William Breit, Instytut Problemów Ogólnych, Merton.
Spojrzal na Breita, potem jeszcze raz na legitymacje i powiedzial:
- Taaak. Niech pan zaczeka chwile.
Zszedl z drogi w kierunku zarosli, skad wydobyl przenosna krótkofalówke. Przez chwile
rozmawial z kims pólglosem, potem odszedl do samochodu i powiedzial:
- Major prosi, zeby pan byl laskaw skomunikowac sie z nim. Oni dzis rano telefonowali do was,
to znaczy do Instytutu. Nic pan o tym nie wie?
- Od dzis jestem na urlopie. Ale co to za tajemnice?
- Tak dokladnie to ja nie wiem. Cos sie stalo przy czwartym kontenerze. Major panu dokladnie
powie.
Mówiac podrzucal na dloni jakis maly, zaokraglony przedmiot. Breit patrzyl mu na reke jak
zahipnotyzowany.
- Skad pan to ma?
- Ten kamyk? A... znalazlem chyba gdzies...
- Prosze mi to dac!
- Alez oczywiscie, jesli sie panu na cos przyda.
To byl graktyt. Jeszcze jeden do kolekcji. "Przesladuje mnie to dranstwo. Nawet tu..." - pomyslal
Breit, chowajac "kamyk" do kieszeni.
Byl zaciekawiony. Cóz to za historia? Czego chce wojsko od Instytutu?
- Co tu sie wlasciwie miesci? - spytal, wskazujac las i ogrodzenie.
- To pan nie wie? Centralny Magazyn Izotopów Promieniotwórczych... Niech pan pojedzie
jeszcze pól mili naprzód, tam bedzie brama wjazdowa i wartownia. Oni juz wiedza, ze maja pana
wpuscic.
Major byl ujmujaco grzeczny, choc wyraznie przejety sytuacja, która ocenil jako niebezpieczna,
bo nie wyjasniona.
- Mamy tu - mówil - wielkie ilosci materialu promieniotwórczego. Wszystko to zaladowane jest
w betonowych, izolowanych olowiem pojemnikach, zbudowanych w ksztalcie studzien. Teren
jest rozlegly. Sama trzecia strefa, w której panuje promieniowanie powyzej dopuszczalnego
natezenia, rozciaga sie na powierzchni czterech mil kwadratowych. Wszelkie operacje sterowane
sa tam oczywiscie zdalnie, ze stanowiska polozonego w pierwszej strefie, czyli tu. W drugiej
wolno przebywac tylko w ochronnej odziezy, i to przez ograniczony czas. I niech pan sobie
wyobrazi, ze tam w jednym z pojemników cos sie rusza! W pierwszej chwili myslelismy, ze
moze niedzwiedz albo inny zwierz lesny wpadl do betonowej studni. Wlasnie do tej, w która
zaladowalismy przed kilkoma dniami pokazna ilosc strontu dziewiecdziesiat... Ale takie
przypuszczenie nie ma sensu - pojemnik byl przedtem co prawda otwarty, ale przed napelnieniem
sprawdza sie przeciez wszystko dokladnie za pomoca kamer telewizyjnych, caly zaladunek tez
jest kontrolowany na monitorze, nic nie mogloby ujsc naszej uwagi... No, chyba ze bylaby to
lesna mysz, ale nie zwierze, które potrafi uniesc dwie tony betonu... Bo wlasnie wczoraj jeden z
obserwatorów zauwazyl przypadkiem - przez telewizje ma sie rozumiec - ze pokrywa czwartego
pojemnika uniosla sie kilkakrotnie na wysokosc kilku cali i opadla na powrót, jakby ktos, czy
raczej cos, nie moglo jej wyzej podzwignac, usilujac sie stamtad wydostac.
- Moze to naprawde jakies wieksze zwierze? - powiedzial Breit bez przekonania.
- Alez, panie profesorze! Mowy nie ma, aby jakakolwiek zywa istota wytrzymala kilka dni w
takim promieniowaniu! A pojemnik zostal zamkniety prawie tydzien temu!
- Cóz my wiemy o promieniowaniu? - zauwazyl zdawkowo Breit. Upal zupelnie pozbawil go
checi do zastanowienia sie nad najciekawsza nawet zagadka. - A moze temu zolnierzowi cos sie
przywidzialo? Teraz takie upaly. Moglo mu sie wydawac.
- Zgoda. Jemu tak. Ale kamera filmowa nie ulega zludzeniom optycznym. Ruchy pokrywy
powtórzyly sie jeszcze dwukrotnie: wczoraj i dzis. Kamera pracowala przez caly czas i
zarejestrowala dokladnie wszystko. To wygladalo jak podskakiwanie pokrywki na garnku z
gotujaca sie zupa.
- Wiec moze jakis gaz sie tam wywiazuje?
- To niczego nie tlumaczy, pojemniki nie sa hermetyczne. A zreszta czy pan sobie wyobraza,
jakie cisnienie musialoby tam panowac, zeby uniesc taki ciezar? Nie, to na pewno nie jest taka
prosta sprawa. Dzwonilem do Sztabu i do waszego Instytutu. Obiecali przyslac komisje, ale
wydaje mi sie, ze lekcewaza sobie te sprawe i nie spieszy im sie. W ten sposób wszystko
pozostaje na mojej glowie.
- Dlaczego nie kazal pan po prostu uniesc pokrywy dzwigiem. Macie, zdaje sie, moznosc
operowania kamerami w ten sposób, by zajrzec do wnetrza?
- Nie chcialem niczego ruszac do przybycia komisji. Po co ryzykowac jakies falszywe
posuniecie?
- Widze - zauwazyl Breit z usmiechem - ze ma pan jakies przypuszczenia, hipotezy. No, niech
pan sie przyzna? Co sie panu narzuca?
Major spuscil wzrok i powiedzial szybko:
- Nie, nic nie wiem, niczego nie przypuszczam...
Siedzieli przez chwile w milczeniu.
- Bo gdyby zalozyc, ze to "cos" siedzialo tam przedtem powiedzial major, jakby kontynuujac
rozmyslanie - to nalezaloby przyjac, ze rozroslo sie z malenkiego do niebywalych rozmiarów.
Mysz - nie mysz... Degeneracja organizmu pod wplywem promieniowania jadrowego... Nie, to
nonsens, radiacja nie moze miec takiego wplywu na zaden bialkowy, ziemski organizm.
Breit nalal sobie szklanke wody z karafki i siegnal do kieszeni po proszek od bólu glowy. Dlon.
natrafila na maly okragly przedmiot. Breit drgnal i pospiesznie wydobyl graktyt z kieszeni.
Trzymajac go w palcach, wpatrywal sie wen z mina, która musiala sie majorowi wydac
podejrzana, bo patrzyl chwile zdumiony na docenta, a potem zapytal:
- A cóz to?
Breit myslal tak intensywnie i bezladnie, ze nie doslyszal pytania. - "Czyzby... Czyzby to bylo
mozliwe? Przypuszczenie cokolwiek fantastyczne, ale dlaczego nie mialbym tego sprawdzic?"
- Czy pojemnik ma betonowe dno? - zapytal.
- Nie. Z betonu sa tylko sciany, na glebokosc dwudziestu czterech stóp. Do polowy wypelnia sie
pojemnik mialkim piaskiem dla odprowadzenia wilgoci. Tu jest zreszta dosc suchy teren.
- W jakiej postaci byl ten stront?
- Prawie czysty weglan. Pakowany w male puszki, pan rozumie, trzeba przewozic po trochu, ze
wzgledu na aktywnosc... Ale nie rozumiem, jaki to ma zwiazek z...
- Zaraz, zaraz, ja tez jeszcze prawie nic nie rozumiem glos Breita drzal z przejecia - ale, jesli pan
pozwoli, zaraz panu przedstawie moje przypuszczenie. Pytal pan, zdaje sie, co to jest. To jest
graktyt, musial pan slyszec te nazwe, kilka tygodni temu glosno bylo o tym w prasie. Sa
podejrzenia, ze "to" spadlo z nieba czyli, innymi slowy, pochodzi spoza Ziemi... Najgorsza bieda,
ze nie wiadomo, co to wlasciwie jest. Spadlo tego, sadzac po ilosci znalezisk, sporo. Nalezy
bowiem przypuszczac, ze znaczna czesc wbila sie w miekki grunt lub spoczywa w miejscach,
gdzie ludzie rzadko sie pojawiaja... Zaryzykuje nawet twierdzenie, ze niektóre obszary naszego
globu naszpikowane sa dosc gesto graktytami. Niewykluczone, ze jeden z nich...
- Pan sadzi - przerwal major - ze jeden wpadl nam pojemnika? To zupelnie mozliwe, ale... Stad
wynika, ze sa jakies zarodniki, nasiona jakby... które na Ziemi rozwijaja w istoty?
- Otóz to wlasnie!
- A wiec rodzaj utajonej inwazji? Niebezpieczenstwo dla ludzkosci?
- Na takie wnioski jeszcze cokolwiek za wczesnie. Ale niech pan pomysli: graktyt-zarodnik
rozwija sie. Skad czerpie materie? Oczywiscie z gleby, na która padnie. To jest logiczne
przypuszczenie, jesli przyjmiemy, ze "zasianie" graktytami Ziemi nastapilo zgodnie z góry
ustalonym planem. Dlaczego jednak ten graktyt, który mamy przed soba, jak i wiele innych, o
których wiem, od dluzszego czasu leza w szufladzie mojego biurka nie zmienione, nie rozwijaja
sie w kosmicznego potwora czy tez, jesli pan woli istote inteligentna? To nie jest inwazja,
majorze! To jest, wydaje mi sie, genialna i dalekowzroczna polityka jakiejs madrej, kosmicznej
rasy istot... Do rozwoju zarodnika potrzebne jest p r o m i e n i o w a n i e! Moze nawet wlasnie
promieniowanie strontu, ale to nieistotne... Czy rozumie pan juz, co mam na mysli?
- No, chyba tak! A poza tym latwo sie przekonac, czy panskie przypuszczenia sa sluszne. Mozna
otworzyc pokrywe... Albo wlozyc ten oto graktyt do innego pojemnika. Mam jeszcze jeden ze
strontem.
- Powoli, majorze! Nie wiemy jeszcze, co zrobic z tym "stworem". Nie wiemy nawet, czy istnieje
on poza nasza wyobraznia.
- Alez tam na pewno ktos jest! To musi byc organizm oparty na tkance krzemowej, skoro
powstaje z gleby.
- Moze, ale niekoniecznie! Moze po prostu posiada zdolnosc przemiany pierwiastków
chemicznych? I wie pan, co mysle? Ze nie ma pan juz tego strontu. Scisle mówiac o n go panu
pozarl... Dlatego nie wolno go stamtad wypuscic, bo nie wiadomo, czy potrafimy sobie z nim
poradzic na wolnosci.
W tej chwili do pokoju, w którym rozmawiali, wpadl bez pukania wartownik.
- Panie majorze! T o wylazi z pojemnika!
Podbiegli do ekranu telewizyjnego.
Betonowy krag unosil sie powoli. Brunatna masa sprawiajaca wrazenie czegos sliskiego,
wypelnila powstala szpare, uformowala sie w gietka, dluga macke na ksztalt pijawki... Pokrywa
unosila sie coraz wyzej; coraz wiecej oslizlego ciala wydostawalo sie na zewnatrz. Stali jak
zahipnotyzowani, wpatrzeni w ekran. Pierwszy odzyskal glos major.
- Bateria rakiet na stanowiska. Trzymac go na celu. Reszta do schronu!
Zolnierze rozbiegli sie na stanowiska. Breit zostal sam z majorem.
- Pan chce uzyc glowicy atomowej? - zapytal.
- Oczywiscie! Nie wiadomo, jaka to bydle ma odpornosc...
- Czy pan doprawdy nie rozumie jeszcze niczego?
- Mysli pan, ze nie mozna tak traktowac rozumnej istoty? Nie mamy pewnosci, czy to
rzeczywiscie istota rozumna...
- Nie o to mi chodzi! I skad panu przyszlo do glowy... Przeciez to wy szykujecie glowice
atomowe glównie przeciw istotom rozumnym, o wiele nam blizszym niz ta. Oczywiscie, ze
trzeba ja zniszczyc, i to natychmiast, bo pojawila sie nie w pore, jej wspólzycie na jednym globie
z ludzmi jest niemozliwe. Ale zniszczyc ja trzeba innym sposobem.
Breit mówil szybko, jakby chcial wyrzucic z siebie wszystkie slowa naraz.
- One, te istoty, mialy sie rozwinac o wiele pózniej, rozumie pan? Sugerowalem juz to panu, ale
pan nie uchwycil moich przypuszczen... One mialy zagospodarowac Ziemie, gdy
promieniowanie na jej powierzchni przekroczy natezenie, przy którym jeszcze istniec moze
bialko weglowe... Ci, którzy posiali to nowe zycie na naszej planecie, musieli sie orientowac, ku
czemu zmierza nasza cywilizacja. Moze nie tylko na naszej Ziemi zasiali nowe zycie, mogace
wegetowac w warunkach silnej radiacji... Graktyty sa jakby "nastawione" na pewne okreslone
natezenia promieniowania, przy których zaczynaja sie rozwijac... Pewna ich czesc rozwinie sie
nigdy, ale te, co trafia na planete, która wstrzasnie kataklizm atomowy, zaludnia ja takimi
stworami...
Ogromna, wieloksztaltna masa wypelzla prawie calkowicie spod betonowej pokrywy. Wijac sie i
jak ameba zmieniajac ksztalty, poczela sie posuwac po trawiastym gruncie. Kamera filmowa
terkotala bez przerwy. Major powiekszyl obraz na ekranie. Wsród zwalów galaretowatego
cielska nie sposób bylo jednak dopatrzyc sie jakichkolwiek szczególów. Stwór nie posiadal
zadnych wyodrebnionych organów zewnetrznych.
- Odwoluje pogotowie baterii rakietowej! - krzyknal do mikrofonu major. - Przygotowac dzialo
przeciwpancerne i miotacz ognia.
Pierwszy na Ziemi przedstawiciel rasy Graktydów pelzal po lace, rozplaszczywszy sie na
przestrzeni kilkuset stóp kwadratowych - na wlasna zgube, gdyz ulatwial w ten sposób
celowanie.
- Cel: obiekt pelzajacy! - powiedzial major glosem lekko drzacym. - Pociskiem Tx-osiemdziesiat
piec...
Przerwal, milczal przez chwile, wreszcie zupelnie juz cicho, jakby z rezygnacja, powiedzial:
- Ognia...
W miejscu gdzie przed chwila pelzal Graktyda, wystrzelil w góre klab burej masy zmieszanej z
ziemia i kamieniami.
- Miotacze, ognia!
Jasnozólte plomienie strzelily wokól miejsca eksplozji, obejmujac wszystko spopielajacym
zarem.
- Koniec - powiedzial major, ocierajac pot z czola i rozpinajac kolnierzyk munduru.
Stali obaj z oczami wbitymi w ziemie. Pierwszy odezwal sie Breit.
- Nie przewidzieli tego. Nie przewidzieli takiej koncentracji izotopów. Ale to dla nich nie ma
znaczenia. Byc moze miesci sie to w bledzie planowania. A my... nieswiadomie, w oblednym
dazeniu do samounicestwienia...
- Mial pan racje. Trudno to nazwac inwazja - powiedzial major. - O n i nie zamierzaja nikogo
niszczyc. Czekaja, az zalatwimy to miedzy soba...
- Tak. Im sie nie spieszy.
Spojrzeli niemal równoczesnie na dopalajace sie szczatki. Breit bezwiednie sciskal w dloni maly,
brudnofioletowy kamyk. Plomienie przygasly. Ziemia dymila jeszcze.
Książka pobrana ze strony
http://www.ksiazki4u.prv.pl
lub
http://www.ksiazki.cvx.pl