KONWENCJA WIEDEC
SKA
O STOSUNKACH DYPLOMATYCZNYCH,
sporzÄ…dzona w Wiedniu dnia 18 kwietnia 1961 r.
ratyfikowana przez PolskÄ™ 26 lutego 1965 r.
KONWENCJA
O STOSUNKACH KONSULARNYCH
sporzÄ…dzona w Wiedniu
dnia 24 kwietnia 1963 r .
ratyfikowana przez Polskę 17 września 1981 roku
KONWENCJA O MISJACH
SPECJALNYCH
otwarta do podpisu w Nowym Jorku dnia
16 grudnia 1969 r.
ratyfikowana przez PolskÄ™ 3 marca 1977 roku
Art. 13. 1. Uważa się, że szef misji objął swoje funkcje w państwie przyjmującym,
gdy złożył swoje listy uwierzytelniające bądz
gdy notyfikował o swoim przybyciu,
a wierna kopia jego listów uwierzytelniających została złożona
w Ministerstwie Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego
lub w innym ministerstwie uznanym za właściwe,
zgodnie z praktyką panującą w państwie przyjmującym,
która powinna być stosowana w jednolity sposób.
2. Kolejność składania listów uwierzytelniających lub ich wiernych kopii jest
ustalana według daty i godziny przybycia szefa misji.
Art. 14. 1. Szefowie misji dzielÄ… siÄ™ na trzy klasy, a mianowicie:
(a) ambasadorów i nuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw, oraz
innych szefów misji równorzędnego stopnia;
(b) posłów, ministrów i internuncjuszów, akredytowanych przy głowach państw;
(c) chargé d'affaires, akredytowanych przy ministrach spraw zagranicznych.
2. Poza sprawami pierwszeństwa i etykiety nie będzie się czyniło żadnych
różnic między szefami misji w zależności od ich klasy.
Art. 16. 1. Szefowie misji korzystają z pierwszeństwa w obrębie swojej klasy
w kolejności dat i godzin objęcia swych funkcji zgodnie z artykułem 13.
2. Zmiany w listach uwierzytelniajÄ…cych szefa misji nie powodujÄ…ce zmiany klasy
nie wpływają na jego pierwszeństwo.
3. Niniejszy artykuł nie stoi na przeszkodzie w stosowaniu praktyki, która jest lub
mogłaby być przyjęta przez państwo przyjmujące w odniesieniu do
pierwszeństwa przedstawiciela Stolicy Apostolskiej.
Art. 22. 1. Pomieszczenia misji są nietykalne. Funkcjonariusze państwa
przyjmującego nie mogą do nich wkraczać, chyba że uzyskają na to zgodę szefa
misji.
2. Państwo przyjmujące ma szczególny obowiązek przedsięwzięcia wszelkich
stosownych kroków dla ochrony pomieszczeń misji przed jakimkolwiek wtargnięciem
lub szkodą oraz zapobieżenia jakiemukolwiek zakłóceniu spokoju misji lub uchybieniu
jej godności.
3. Pomieszczenia misji, ich urządzenia i inne przedmioty, które się w nich znajdują,
oraz środki transportu misji nie podlegają rewizji, rekwizycji, zajęciu lub egzekucji
Art. 44. Państwo przyjmujące powinno,
nawet w wypadku konfliktu zbrojnego,
przyznać ułatwienia w celu umożliwienia wyjazdu ze swego terytorium
w możliwie najkrótszym terminie osobom korzystającym
z przywilejów i immunitetów,
oprócz tych, które są obywatelami państwa przyjmującego,
jak również członkom rodzin takich osób
niezależnie od ich obywatelstwa.
Powinno ono w szczególności w razie potrzeby oddać do ich dyspozycji
konieczne środki transportu dla nich samych i dla ich mienia.
Art. 45. Jeżeli stosunki dyplomatyczne między dwoma państwami zostały zerwane
lub też jeżeli misja została na stałe lub czasowo odwołana:
(a) państwo przyjmujące obowiązane jest,
nawet w wypadku konfliktu zbrojnego,
szanować i ochraniać pomieszczenia misji wraz z jej mieniem i archiwami;
(b) państwo wysyłające może powierzyć pieczę nad pomieszczeniami misji
wraz z jej mieniem i archiwami państwu trzeciemu,
które jest do przyjęcia dla państwa przyjmującego;
(c) państwo wysyłające może powierzyć ochronę swych interesów
oraz interesów swych obywateli państwu trzeciemu,
które jest do przyjęcia dla państwa przyjmującego.
Chargé d'affaires (z odpowiedzialny za sprawy).
Występują dwa rozumienia tego pojęcia:
1. Szef trzeciej (najniższej) klasy;
inaczej Chargé d'affaires en pied - zwykÅ‚y chargé d'affaires
(en pied - "na piechotÄ™, chodzÄ…cy").
Używana jest także nazwa chargé d'affaires en titre (tytularny).
Chargé d'affaires en pied
akredytowany jest przy Ministrze Spraw Zagranicznych
państwa przyjmującego.
W odróżnieniu od ambasadorów składa on
listy wprowadzajÄ…ce (lettres d'introduction)
Ministrowi Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego.
[Art. 14 Konwencji o stosunkach dyplomatycznych].
2. Chargés d'affaires ad interim - tymczasowy chargé d'affaires,
który zastępuje szefa misji dyplomatycznej wyższej klasy
podczas jego nieobecności w kraju przyjmującym
(kiedy opuszcza on - czasowo lub na stałe - swoją placówkę,
bÄ…dz
też kraj przyjmujący oczekuje przybycia następcy szefa misji).
Najczęściej jest nim najwyższy stopniem członek
personelu dyplomatycznego placówki. [Art. 19 ]
O powoÅ‚aniu Chargés d'affaires ad interim
szef misji lub Minister Spraw Zagranicznych państwa wysyłającego
informuje Ministerstwo Spraw Zagranicznych państwa przyjmującego
notÄ… werbalnÄ….
y
ródła norm protokółu dyplomatycznego
" z
ródła prawne
(prawo międzynarodowe i prawo dyplomatyczne)
" z
ródła zwyczajowe
(tradycje i zwyczaje)
y
ródła prawa dyplomatycznego:
wielostronne umowy międzynarodowe
umowy wielostronne i jednostronne wydawane w ramach działalności
organizacji międzynarodowych, dotyczących immunitetów dyplomatycznych,
przedstawicielstw państw i delegacji
umowy dwustronne
akty prawa wewnętrznego
zwyczaj międzynarodowy
praktyka sÄ…dowa i dyplomatyczna
doktryna prawa dyplomatycznego
Przywileje i immunitety dyplomatyczne
jest to zespół udogodnień i wyłączeń przysługujących członkom misji
dyplomatycznej, a zwłaszcza przedstawicielom dyplomatycznym
i członkom ich najbliższych rodzin.
Przywilej  szczególne uprawnienie, prawo korzystania ze szczególnych
względów w jakimś zakresie
Immunitet - dosłownie uwolnienie od obciążeń, prawo niepodlegania temu,
co ciąży na innych
Przywileje i immunitety, które zostały skodyfikowane
w Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych,
wynikajÄ… z zasady:
reprezentacji suwerennego państwa,
czyli niepodlegania jurysdykcji kraju przyjmujÄ…cego,
równości państw, niezależnie od ich wielkości i znaczenia
Przywileje i immunitety służą zabezpieczeniu
skutecznego wykonywania funkcji przez misje dyplomatyczne
reprezentujące państwo wysyłające na terenie państwa przyjmującego.
Przywileje i immunitety nie mogą służyć zapewnieniu korzyści poszczególnych osób,
pełniących funkcje dyplomatyczne, czy konsularne
Przywileje i immunitety dzielimy na:
rzeczowe  przysługujące misji dyplomatycznej
osobowe  przysługujące członkom personelu misji
Do przywilejów i immunitetów rzeczowych zaliczamy:
prawo używania flagi i godła na pomieszczeniach misji dyplomatycznej,
nietykalność pomieszczeń misji, jej archiwów, dokumentacji
i korespondencji urzędowej
zwolnienie od podatków i opłat
swobodÄ™ porozumiewania siÄ™.
Do przywilejów i immunitetów osobowych zaliczamy:
" prawo używania flagi i godła
(tylko w przypadku szefa misji dyplomatycznej
na terenie jego rezydencji prywatnej i w środkach transportu),
" nietykalność osobistą, rozciągającą się także na prywatną rezydencję,
mienie, dokumenty i korespondencjÄ™,
" immunitet jurysdykcyjny, czyli  co do zasady
 niepodleganie prawu kraju, w którym się jest akredytowanym,
" zwolnienie od opłat, podatków i ubezpieczeń społecznych,
" zwolnienie od rewizji osobistej i rewizji bagażu
Precedencja  kolejność, w jakiej najwyższe osobistości państwa
uczestniczą w oficjalnych uroczystościach i ceremoniach.
Precedencja jest to zarówno porządek pierwszeństwa
stanowisk kierowniczych w państwie,
jak i kolejność przedstawicieli państw w stosunkach międzynarodowych.
Zasady precedencji
Zasada pierwszeństwa określa, które rangi osób pełniących
określone funkcje (dyplomatów) są wyższe, a które niższe.
Zasada starszeństwa określa precedencję wśród osób o tej
samej randze lub klasie.
Zgodnie z Konwencją wiedeńską  szefowie misji dyplomatycznych
korzystają z precedencji w kolejności dat i godzin objęcia funkcji" (art.13),
a objęcie funkcji następuje z chwilą złożenia
listów uwierzytelniających głowie państwa (art. 16).
A nuncjusze apostolscy  przedstawiciele dyplomatyczni Stolicy Apostolskiej,
mogą korzystać z pierwszeństwa pośród ambasadorów,
niezależnie od czasu ich pobytu na placówce (art. 16, ust. 3).
Noszą oni wówczas tytuł dziekanów korpusu dyplomatycznego,
którym to tytułem określa się najstarszego rangą szefa misji dyplomatycznej.
Państwami europejskimi, które przyznają nuncjuszom taką precedencję, są:
Austria, Belgia, Chorwacja, Francja, Hiszpania, Irlandia, Liechtenstein, Litwa,
Luksemburg, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Republika Czeska,
San Marino, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Turcja, Węgry i Włochy.
W przypadku pozostałych państw świata,
oraz stałych przedstawicieli akredytowanych przy
organizacjach międzynarodowych
dziekanem korpusu dyplomatycznego jest
ambasador najdłużej przebywający na placówce,
czyli ten, który najwcześniej złożył listy uwierzytelniające.
Funkcje dziekana korpusu dyplomatycznego:
reprezentowanie korpusu na zewnÄ…trz
jest pierwszym rozmówcą i rzecznikiem całego korpusu dyplomatycznego
wobec władz państwa przyjmującego
wygłaszanie przemówień w imieniu korpusu dyplomatycznego
podczas uroczystości i przyjęć
informowanie swych kolegów o zwyczajach panujących w kraju przyjmującym
organizacja przyjęć pożegnalnych dla szefów misji
opuszczajÄ…cych kraj przyjmujÄ…cy
łagodzenie sporów i konfliktów powstałych
pomiędzy członkami poszczególnych misji
czuwa nad przestrzeganiem przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.
W protokole stosowanym w Polsce, dziekan korpusu dyplomatycznego
uczestniczy w ceremonii oficjalnego powitania składającego wizytę szefa rządu,
podczas gdy w powitaniu głowy państwa uczestniczą
wszyscy akredytowani ambasadorowie.
Wita nowo powołanego ministra spraw zagranicznych
lub żegna odchodzącego obiadem wydawanym
w imieniu wszystkich ambasadorów.
Jeśli ceremonia państwowa przewiduje złożenie wspólnego wieńca
przez ambasadorów państw obcych, zamawia go i składa.
Precedencja najwyższych stanowisk państwowych opiera się na
zasadach wyprowadzanych z porzÄ…dku konstytucyjnego
państwa demokratycznego.
SÄ… nimi przede wszystkim:
określona w Konstytucji kolejność zastępstwa głowy państwa,
zasada trójpodziału władzy,
wyższość stanowisk obieralnych nad mianowanymi
oraz władzy centralnej nad lokalną.
Precedencja stanowisk umocowanych konstytucyjnie i kierowniczych państwowych
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej  Lech Kaczyński
Marszałek Sejmu  Bronisław Komorowski
Marszałek Senatu  Bogdan Borusewicz
Prezes Rady Ministrów  Donald Tusk
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski  arcybiskup Józef Michalik, metropolita przemyski
Wicemarszałkowie Sejmu
Wicemarszałkowie Senatu
Wiceprezesi Rady Ministrów
Ministrowie, członkowie Rady Ministrów
Ministrowie stanu
Prezes Trybunału Konstytucyjnego - Bohdan Zdziennicki
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Przewodniczący Trybunału Stanu - Lech Gardocki
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego - Janusz Trzciński
Prezes Narodowego Banku Polskiego - SÅ‚awomir Skrzypek
Prezes Najwyższej Izby Kontroli - Jacek Jezierski
Rzecznik Praw Obywatelskich - Janusz Kochanowski
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Janusz Kurtyka
Prezesi (przewodniczący) urzędów, komitetów i komisji sprawujących funkcje urzędów naczelnych
lub centralnych
szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego - gen. Franciszek GÄ…gor
PrzewodniczÄ…cy komisji sejmowych
PrzewodniczÄ…cy komisji senackich
Posłowie na Sejm RP
Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej
Sekretarze stanu
szef Kancelarii Prezydenta - Piotr Kownacki
szefowie Kancelarii Sejmu i Senatu - Wanda Fidelus-Ninkiewicz i Ewa Polkowska
szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów - Tomasz Arabski
Prezesi Sądu Najwyższego
Dowódcy rodzajów sił zbrojnych
Ambasadorowie RP
Podsekretarze stanu
Wojewodowie
Zastępcy prezesów urzędów centralnych
Dyrektorzy generalni.
Precedencja stanowisk administracji rządowej i samorządowej w województwie
wojewoda
marszałek województwa
przewodniczący Sejmiku Województwa
wicewojewodowie
prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej
przewodniczący Samorządowego Kolegium Odwoławczego
wiceprzewodniczący Zarządu Województwa
wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa
członkowie Zarządu Województwa
radni województwa
dyrektor generalny Urzędu Wojewódzkiego
skarbnik województwa
Precedencja stanowisk samorzÄ…dowych w powiecie
starosta
przewodniczÄ…cy Rady Powiatu
wicestarostowie
wiceprzewodniczÄ…cy Rady Powiatu
członkowie Zarządu Powiatu
radni powiatu
sekretarz powiatu
skarbnik powiatu
Precedencja stanowisk w gminie/mieście
wójt/burmistrz/prezydent miasta
przewodniczÄ…cy rady gminy/miasta
zastępcy wójta/burmistrza/prezydenta miasta
wiceprzewodniczÄ…cy rady gminy/miasta
radni gminy/miasta
sekretarz gminy/miasta
skarbnik gminy/miasta
sołtysi
przewodniczÄ…cy zarzÄ…du dzielnicy/osiedla
Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie
przykładowego ministerstwa
Minister
Sekretarz stanu
Podsekretarz stanu
Dyrektor generalny
Dyrektor departamentu
Dyrektor biura
Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie Ministerstwa Obrony Narodowej
Minister Obrony Narodowej
Sekretarz Stanu
Szef Sztabu Generalnego
Podsekretarz Stanu ds. polityki obronnej
Podsekretarz Stanu ds. Społecznych
Dyrektor Generalny Urzędu Ministra Obrony Narodowej
Dowódca Rodzajów Sił Zbrojnych (lądowych)
Dowódca Rodzajów Sił Zbrojnych (lotniczych)
Dowódca Rodzajów Sił Zbrojnych (marynarki)
Zastępcy Szefów Sztabu Generalnego
Dyrektor Departamentu Kadr
Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej
Szefowie Zarządów Generalnych
Dyrektor Departamentu Budżetowego
Dyrektorzy Departamentów
Ordynariusze polowi
Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie
przykładowej szkoły wyższej
Rektor
Prorektorzy
Dziekani wydziałów
Dyrektorzy kolegiów/szkół
(wybierani przez społeczność danej jednostki)
Kanclerz
Prodziekani wydziałów
Dyrektorzy instytutów wydziałowych
Pierwszeństwo stanowisk w kierownictwie
przedsiębiorstwa
Właściciel
PrzewodniczÄ…cy/Prezes Rady Nadzorczej
Prezes ZarzÄ…du/ Dyrektor Naczelny
Wiceprezes/Zastępca Dyrektora
Dyrektor Biura/Kierownik Działu
Pierwszeństwo stanowisk członków personelu dyplomatycznego
i konsularnego w polskich misjach zagranicznych
Ambasador nadzwyczajny i pełnomocny
Poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny
Minister pełnomocny
Chargé d'affaires en pied
Chargé d'affaires ad interim
Radca  minister pełnomocny, konsul generalny  minister pełnomocny,
radca handlowy  minister pełnomocny
Radca, attaché obrony, wojskowy, morski i lotniczy, konsul generalny, radca
handlowy
I sekretarz, zastÄ™pca attaché obrony, wojskowego, morskiego i lotniczego,
konsul, attaché handlowy
II sekretarz, wicekonsul
III sekretarz, agent konsularny
Attaché, attaché konsularny
Sekretarz  archiwista,sekretarz konsularny
Precedencja państw w organizacjach międzynarodowych
Podstawową zasadą precedencji państw na konferencjach wielostronnych
i w organizacjach międzynarodowych jest zasada kolejności alfabetycznej,
w wybranym języku oficjalnym.
Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła dla swego Zgromadzenia Ogólnego
zasadę precedencji opartą na kolejności nazw państw w języku angielskim.
Utrzymując tę zasadę, w systemie Narodów Zjednoczonych
dokonuje się nadto losowania litery, od której rozpoczyna się
w kolejnym roku stosowanie porzÄ…dku alfabetycznego
zajmowania miejsc przez delegacje na sesje
Zgromadzenia Ogólnego.
Najprostszy system kolejności alfabetycznej państw
w języku angielskim przyjęła
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, czyli NATO
Skomplikowany system precedencji przyjęto
w Radzie Europy.
Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy
precedencjÄ™ swych deputowanych wyznacza zgodnie z ich wiekiem,
natomiast Komitet Ministrów Rady
 według czasu sprawowania urzędu ministra.
Jeszcze inny system precedencji stworzyła Unia Europejska.
Specyfiką Unii jest uznanie języków wszystkich państw członkowskich
za jej języki oficjalne.
W Unii liczącej dwudziestu siedmiu członków
języków oficjalnych jest dwadzieścia dwa.
Z tej zasady bierze się szczególna forma precedencji państw
członkowskich,
która opiera się na porządku alfabetycznym ich nazw
w ich językach oficjalnych.
Belgique/België (Królestwo Belgii  BE),
J;30@8O (Republika Bułgarii  BG)

zeska Republika (Republika Czeska  CZ),
Danemark (Królestwo Danii  DK),
Deutschland (Republika Federalna Niemiec  DE),
Eesti (Republika Estońska  EE),
•Ź´Ä… (Republika Grecka  EL),
Espańa (Królestwo Hiszpanii  ES),
France (Republika Francuska  FR),
Ireland/Eire (Republika Irlandii  IE),
Italia (Republika WÅ‚oska  IT),
šÅÄ„ÁżÃ (Republika Cypryjska  CY),
Latvija (Republika A
otewska  LV)
Lietuva (Republika Litewska  LT),
Luxemburg (Wielkie Księstwo Luksemburga  LU),
Malta (Republika Malty  MT),
Magyarország (Republika WÄ™gierska  HU),
Nederland (Królestwo Niderlandów  NL),
Österreich (Republika Austrii  AT),
Polska (Rzeczpospolita Polska  PL),
Portugal (Republika Portugalska  PT)
România (Rumunia  RO)
Slovenska Republika (Republika SÅ‚owacka  SK),
Slovenija (Republika SÅ‚owenii  SI),
Suomi/Finland (Republika Finlandii  FI),
Sverige (Królestwo Szwecji  SE),
United Kingdom (Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej  UK)