Izabela Słyszewska
Krystyny Duraj-Nowakowej
Integrowanie edukacji wczesnoszkolnej.
Modernizacja teorii i praktyki
Recenzja książki
Słupsk 2005
Autorka książki interpretuje wnioski i postulaty o potrzebie scalonego nauczania
na wszystkich szczeblach edukacji, aż po szkołę wyższą włącznie. Pragnie się ona
podzielić w tejże książce własną interpretacją takiej edukacji. Jak pisze autorka
problem tytułowy niniejszego opracowania ma odległą tradycję w poszukiwaniu
stosownego doboru treści, skuteczniejszych metod i warunków edukacji człowieka,
która z kolei sięga co najmniej prekursorskich koncepcji J.A. Komeńskiego i J.J.
Rousseau oraz J.H. Pestalozziego, J.E. Herbarta i F.W.A. Froebla. Współczesną
podstawę opracowania pani Krystyny Duraj-Nowakowej stanowią idee nauczania 
uczenia się problemowego, funkcjonalnego i wielostronnego, zintegrowanego,
globalnego i problemowo-kompleksowego, skorelowanego.
W pierwszym rozdziale ( Całościowość procesu edukacji ), autorka opisuje
całościowości dotyczące nauk pedagogicznych, dydaktyki i teorii wychowania oraz
całościowości kompleksowej a systemowej w pedagogice przedszkolnej.
W tymże rozdziale, jeżeli chodzi o całościowość w naukach pedagogicznych autorka
udowadnia, iż metody nauczania nie mogą rozwijać się tylko wąsko praktycznie,
winny mieć dobre fundamenty teoretyczne, tkwiące w wiedzy przedmiotowej.
Objaśnia, dlaczego od metodologicznego (tzn. filozoficznego, logicznego i
prakseologicznego) punktu widzenia tytułowego problemu książki zależy jego
rozwiązywanie, tj. wyniki tak w ramach teoretycznych (tu: pedagogicznych,
dydaktycznych), jak i praktycznych ( tu: metodycznych dwojako, albowiem nie
osobno, lecz łącznie traktowanych metodyk wychowania przedszkolnego i edukacji
wczesnoszkolnej).
W przeciwieństwie do najnowszego Programu nauczania dla klas 1  3 z
podtytułem  Zintegrowana edukacja wczesnoszkolna w niniejszej książce
zamieszczono projekt integrowania i szerszy w liczbie aspektów oraz oparty na
przesłankach metodologicznych i teoretycznych, a nie tylko metodycznych.
W podrozdziale  Całościowość w naukach pedagogicznych , autorka poddaje
analizie całość i część w poznaniu naukowym. Omawia, czym jest i na czym polega
systemologia,  paradygmat ,  system . Omawiana jest tu także całościowość
systemowa w pedagogice i jej rodzaje.
Dużo miejsca autorka poświęca omawianiu teorii systemów i jej założeń badawczych.
W podrozdziale  Całościowość w dydaktyce i teorii wychowania , autorka
omawia całości treściowe w nauczaniu. Omawia doświadczenia i teorie pedagogiczne
tych pedagogów, przypomina poglądy niektórych autorów teorii nauczania
całościowego.
Autorka wiele miejsca w tymże podrozdziale poświęca doborom treści
dydaktycznych do tematów systemowych i omawia je na podstawie doboru treści
sławnych pedagogów. Rozważa też nad istotnym problemem integralnego
projektowania tematu zajęć i lekcji. Szczegółowo omówione jest też nauczanie
problemowo-kompleksowe.
Autorka wymienia wiele nazwisk i tytułów prac polskich pedagogów i
dydaktyków, którzy wypowiadali się za systemowym nauczaniem. Opisane są tu
również: idea zintegrowanego systemu nauczania E. Fleminga, teoria kształcenia
umysłu Z. Pietrasińskiego oraz jego poglądy, także szkoła dydaktyczna C.
Kupisiewicza jest tu ujęta z dokładną analizą blokowo-kompleksowej koncepcji
programowania dydaktycznego. Ważnym tematem staje się też istota systemologii o
której autorka wymawia się równie obficie. Omówiona jest tu również całościowość
systemowa w teorii wychowania. Autorka opisuje kompleksowy charakter
wychowania na podstawie wielu pedagogów. Analizuje także poziomy realizacji
podejścia kompleksowego do systemu wychowania. Definiuje pojęcia edukacji i
wychowania. Wyszczególnia cele kształcenia, treści, uwagi o realizacji programu. W
podrozdziale  Całościowość kompleksowa a systemowa w pedagogice przedszkolnej ,
autorka szczegółowo opisuje istotę kompleksowości a systemowości w wychowaniu
przedszkolnym, cele i zasady planowania zajęć na tematy systemowe w przedszkolu
oraz treści i metody, formy i warunki zajęć w pr zedszkolu na tematy systemowe.
Autorka kładzie duży nacisk na zwięzłe omówienie problemów
terminologicznych i definicyjnych wokół pojęcia  kompleksowość systemowa
opierając się głównie na książkach słynnych pedagogów.
Autorka rozważa dużo na temat  dydaktyka a metodyka . Analizuje pytanie, czy
należy pedagogikę przedszkolną traktować jako dydaktykę szczegółową.
Omawiane są tu równie dokładnie kryteria doboru i układu treści kształcenia oraz
istota systemu wychowania i systemowej metodyki zajęć w przedszkolu. Cele
wychowania przedszkolnego, działalności przedszkola do wszechstronnego
wychowania dzieci i ich przygotowania do szkoły są tu równie skrupulatnie opisane i
rozważane przez autorkę. Jest tu także umieszczone analiza i rozważanie odpowiedzi
na pytanie:  na czym polega kierowanie procesem rozwoju dziecka w przedszkolu? .
Dużo miejsca w tym podrozdziale poświęca autorka planowaniu tematów
systemowych w przedszkolu. Opisuje też jak powinny wyglądać przygotowania
nauczycielki do pracy z dziećmi, czego powinno się wymagać od nauczycielki.
Omawia i wypisuje przykładową formę konspektu zajęcia. Bardzo szczegółowo
wymienia i omawia wszystkie metody nauczania oraz idee tematów systemowych.
Materiały zawarte w tym opracowaniu ilustrują rozwiązania inspirowane ideą edukacji
całościowej, której współautorami są nauczycielki klas I  III.
Wydaje mi się, iż cel główny tej książki został osiągnięty, aktualnie i nie bez
związku z wartościowymi tradycjami pedagogicznymi. Odwoływanie do książek
innych autorów jest bardzo przydatne. Zainteresowany czytelnik z pewnością sięgnie
po nie aby zgłębić swoje informacje na ten temat.
Książka ta jest poświęcona studentom, nauczycielom, oraz rodzicom
przedszkolaków i uczniów. Sądzę, iż książka ta została napisana dość trudnym
językiem, jednak to, co w niej zostało zawarte jest oceanem wiedzy dla studenta
dotyczącą edukacji wczesnoszkolnej, tak jak studnia wody dla spragnionego.