analiza wierszy












Cechy poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Nawiązywanie do tradycji romantycznej-symboliczne wizjonerstwo.
Typowe przeżycia generacji poety:

zrozumienie chwili historycznej
patriotyczny nakaz walki
motyw wyboru postawy wobec wojny
tragizm młodego pokolenia
Przeczucia i obawy katastroficzne wobec zagrożenia przez faszyzm
Wizje dwóch światów w poezji Baczyńskiego; świata miłości, piękna obok
wizji wojny
Orginalność i piękno metafor oraz liryczny umiar w kreśleniu obrazów wizji
i wojny
Filozoficzne uogólnienia dotyczące problematyki życia, miłości, piękna i
śmierci
Krzysztof Kamil Baczyński twórczość literacką rozpoczął w 1936 roku. Pierwsze
utwory były groteskowe, ukazujące spostrzeżenia na temat młodości. Utwory
odznaczają się ucieczką do fantastyki. Pojawiają się też wiersze młodzieńcze, te
z lat szkolnych, pisanych o młodzieńczej miłości Krzysztofa do Zuzanny Chuweń i
Anny Żelazny a potem rozstaniu : "Nokturn niespokojny", "Zła kołysanka",
"Nokturn", "Pożegnanie", "Piosenka", "Noc samobójcza" i inne.
Baczyński wyraził z niezwykłą siłą poetycką doświadczenia ideowo-moralne
pokolenia, na którym spoczął tak wcześnie tragiczny ciężar walki o wolność i
godność narodu. W tej poezji odczytujemy trwałą żywotność w poezji zaangażowanej
w surowe doświadczenia narodu.
Niemożliwe jest zdefiniowanie postawy jego pokolenia. Pokolenie nauczyło go
kochać a również i nienawidzić. Pokolenie poznało konieczność śmierci.
POKOLENIE [Wiatr
drzewa..]
Wyraz przeżyć młodego pokolenia, którego udziałem stało się życie. Głos
pokoleń strzaskanych przez życie. Obraz przyrody wskazuje porażenia wojenne.
Jest on pełen grozy a jednocześnie kojarzy się z litością. Ludzie mają
zaciśnięte ręce, usta, wilcze twarze. Są przerażeni, niepewni. Porażenie
psychiki ludzkiej przez wojną. Wojna ukształtowała pokolenie.
"..nie wiedząc, czy my karty Iliady rzeźbione ogniem w
błyszczącym złocie, czy nam postawią z litości chociaż nad grobem krzyż"
Jest to tragiczna świadomość ludzi straconych, skazanych na śmierć. Młodzie
ludzie cenili swoje tragiczne dorastanie. Baczyński zaś nadał mu piętno
posłannictwa na wzór i miarę romantyczną, piętno świadomego wyboru.
W poezji Baczyńskiego mieści się problematyka wyboru - wyboru walki o wolność
kraju. Z nią łączy się przynależność do pokolenia, dysponującego
przeczuciem narodowej odpowiedzialności. Sprawy Polski stanowią punkt wyjścia
dla rozważania.
Nieprzypadkowo jeden ze swoich najważniejszych utworów, poemat "Wybór"
opatrzył mottem z "Jeźdźca" Jerzego Lieberta:
"Uczyniwszy na wieki wybór w każdej chwili wybierać muszę"
Nie mógł dokonać innego wyboru; gdy rodzinną ziemię zdeptał wróg, musiał
stanąc do walki, ale wówczas też skazał sam siebie na zagładę. Nie opuściło go
już nigdy poczucie, że jest "jak ten pierwszy człowiek po potopie, który
zawinił".Nie może nas dziwić, że spod pióra tego poety nie wyszły wiersze
łatwego patriotyzmu, walki i poświęcenia. Przeciwnie, pojawiac się będą raz po
raz słowa skargi pod adresem ojczyzny, która niejako "zmusiła" go do złamanie
przykazania "nie zabijaj".
W wierszu ***
[KTÓRYCH NAM NIKT NIE WYNAGRODZI..]", powstałym na kilka miesięcy przed
śmiercią, wyznawał poeta:
"Których nam nikt nie wynagrodzi i których nic nam nie zastąpi,
lata-ojczyzno złej młodości, trudnej starości dniu narodzin"
Dramatyczna świadomość własne winy, uwikłania w sytuację prawdziwie
tragicznną, bo nie dającą żadnej możliwości dokonania jakiegokolwiek pomyślnego
dla siebie wyboru sprawiła, że poeta coraz częście zwracał się do Boga, w nim
jedynie pokładając ufność i nadzieję przebaczenia.
"Bogu podamy w końcu dłonie spalone skrzydłem antychrysta, i on
zrozumie, że ta młodość w tej grozie jedna była czysta"
POKOLENIE (do
palców..)
Rzeczywistość jest koszmarem. Określenie sytuacji pokolenia, tragicznej. Ona
skazuje te pokolenie na obcowanie ze śmiercią.
"tak się dorasta do trumny jakeśmy w czasie dorośli"
Dostrzegalny jest wpływ wojny na osobowośc poety na problematykę i formę.
BEZ IMIENIA
Zapis rzeczywistości, egzekucja uliczna, których podczas okupacji było
mnóstwo i to były chwile bez imienia w której ginęli roztrzeliwani. Nie ma
opisu, ale my to odczytujemy, poprzez krótkie urywane zdania. Będzie się o tym
pamiętać. Chwila ta niesie za sobą śmierć i zniszczenie. Chwila trudna do
określenia
"Oto jest chwila bez imienia wypalona w czasie jak w hymnie.
Nitką krwi jak struną za wozem wypisuje na bruku swe imię"
TEN CZAS
Ukazuje pokolenie, które poświęca są młodość, szczęście. Ono przejdzie do
historii. Rzeczywistość wojenna, odchodzi czas. Rzeczywistość jest jednym
przerażeniem. Pokolenie, które mogłoby kochać, musi przeżywać te okropności,
zabijać. Próba określenia pokolenia, którzy mają tylko do wyboru walkę.
"Nie stanie naszych serc. Taki to mroczny czas".
Wzięto zbyt duży ciężar.
W ŻALU
NAJCZYSTSZYM

"Czyś ty nie widział, że w słabości wokół nikt nie dopatrzył do
końca przeznaczeń i że za mały, by stanąć na cokół, wojownik płacze?""...Cóż
to pod snami jak pod palcem czułym znajdziesz, gdyś człowiek przez ciało i
ruchy, kiedy cię smutkiem w kamieniu wykuły najczystsze duchy?.."
Motyw rzeźby za mały by stanąć na cokół. Odnosi się do pokolenia młodych,
którzy winni żyć w lepszym świecie. Poczucie niespełnienia. Rzeźbienie -
kształtowanie własnego życia.
Z GŁOWĄ NA
KARABINIE
Odwołania do dzieciństwa, lat młodości. Rzeczywistość przedwojenna. Życie
miało określony cel. Czasy wojny, świadomość poświęcenia i świadomość śmierci.
"Umrzeć przyjdzie gdy się kochało wielkie sprawy głudpią
miłością"
Obowiązek, wybór takiej drogi życiowej, która wskazuej na tragiczny los.
Ciężar zbyt wielki, ale tego wymaga czas.
Z LASU
W tym wierszu powraca widmo otchłani, która "otwiera usta ogromne, chłonie i
ssie" Las dla tych ludzi jest terenem działań. Las, ta ziemia wchłania ciała
poległych w walce. Określa nastrój grozy, przeczucia katastrofy.
"Żołnierze smukli. Twarzyczki jasne.."
Refleksja nad sensem wydarzeń. Poeta dokonał wyboru. Czy to ma sens natury
ogólnej?
"O moi chłopcy, jakże nam światy odkupić jedną rozdartą
duszą?"
Ofiara życia będzie bezsensowna. Poczucie słabości, nicości wobec wydarzeń.
Znów motyw grozy, która wchłania te dusze, motyw krzyku wobec rzeczywistości
ELEGIA O
..[CHŁOPCU POLSKIM]
Jeden z głośniejszych wierszy Baczyńskiego o tematyce żołnierskiej. Poeta z
głęboką troską przedstawiał przeznaczenie swego pokolenia:
"Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki
powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cie w ciemności, odkarmili bochnem trwóg,
przemierzyłeś po omacku najwstydliwszy z ludzkich dróg"
SUR Le PONT
D'AVIGNON
Wiersz napsany w szpitalu, gdzie poeta przebywał w marcu i kwietniu 1941r. Na
marginesie wiersza poeta pisze:"...po kilku tygodniach leżenia w szpitalu
świecie odciętym od życia, gdzie żyje się obok największego nieszczęścia i
marności człowieka... wychodzę na słońce przed drzwiami, słyszę wspomnienie
dziecięce śpiewające z daleka "Sur le pont..", starą francuską piosenkę, i
prędko wracam do sali, aby zapisać ten moment słońca. Słońce padło na bardzo
wyjałowioną glebę i powstał wiersz".
LIRYKA MIŁOSNA
Dużo miejsca zajmuje w jego twórczości poezja miłosna. Krzysztof kochał życie
i ludzi, marzył o dniach, kiedy będzie mógł pisać o sprawach naprostszych,
szczęściu, miłości, słońcu.
"Bo przecież trzeba czas przemienić a tutaj ciemna we mnie siła,
i trzeba blaskiem kazać ziemi, by z sercem razem jak krew biła"
W swych wierszach potrafił znaleźć słowa i zwroty piękne i prosto określające
sprawy najintymniejsze dziejące się między dwojgiem kochających się ludzi.
Miłość Barbary i Krzysztofa rozkwitła w latach okupacji hitlerowskiej. Nie dane
je jednak było uczucie spokoju i bezpieczeństwa. Mówi w jednym ze swoich wierszy
o niemożliwości spełnienia, gdzy w źrenicach zastygło bolesne szkło, obraz
świata krwi, przemocy i okrucieństwa.***["NIEBO ZŁOTE CI
OTWORZĘ.."]
"Niebo złote Ci otworzę, w którym ciszy biała nić, jak ogromny
dźwięków orzech, który pęknie, aby żyć..""Jeno wyjmij mi z tych oczu
szkło bolesne - obraz dni, które czaszki białe toczą przez płonące łąki
krwi.Jeno odmień czas kaleki, zakryj groby płaszczem rzeki zetrzyj z włosów pył
bitewny, tych lat gniewnych czarny pył"
Wiersze do Basi, tak
piękne, czyste, należą do pereł polskiej erotyki XX wieku, dzięki swemu
liryzmowi i nasyceniu głębokim uczuciem.
Krzysztof Baczyński chciał być żołnierzem , ale był przede wszystkim jednak
poetą. Te jego dążenia i ambicje nadawały wyraźny niemal jednoznaczny charakter
jego twórczości, od 1943r zaczyna się w niej specjalnie wybijać jeden główny
motyw i poezja jego staje się niesłychanie określona tematycznie. Stanowi ona na
swój sposób wielki pamiętnik narodu poddanego okrutnym doświadczeniom dziejowym,
wojna zatracała w niej swą dosłowność, stając się wielką metaforą określającą
los społeczeństwa.





Co p y r
i g h t © 2000 Ewa
Pamrowska