III. WARIANT: MODEL CZTEROSEKTOROWY (GOSPODARKA OTWARTA Z
UDZIAŁEM RZĄDU)
W gospodarce otwartej na poziom produkcji istotny wpływ wywiera wielkość obrotów z zagranicą.
Niezależnie od popytu krajowego, zagranica kreuje dodatkowy popyt na produkty krajowe o rozmiarach XN = Ex – Im. Miarą popytu zagranicznego na wyroby danej gospodarki jest eksport jest wielkość eksportu, natomiast import oznacza, że część zagregowanego popytu wewnętrznego nie jest skierowana na produkty krajowe, ale wyroby obce. Tym samym import niekorzystnie oddziałuje na poziom produkcji w kraju, sprzyjając wzrostowi produkcji za granicą. Dlatego nie cały eksport, ale tylko eksport netto XN traktowana jest jako dodatkowe, zewnętrzne źródło popytu.
Jeżeli XN ≤ 0, to wymiana z zagranicą nie oddziałuje stymulująco na gospodarkę, a popyt zewnętrzny najwyżej równoważy spadek popytu na wyroby krajowe wywołany importem.
Efektywny wzrost popytu globalnego uzyskiwany jest dzięki wymianie międzynarodowej tylko wówczas, gdy XN > 0.
AD = C + I + G + XN
Wychodząc z założenia, że rozmiary eksportu zależy w szczególności od: rzeczowej struktury krajowej produkcji, poziomu nowoczesności i jakości wytwarzania, chłonności rynku międzynarodowego (w tym stanu koniunktury światowej), tj. od czynników, na które dana gospodarka w krótkim okresie nie ma wpływu (abstrahując od kwestii wpływu kursu walutowego) przyjmuje się, że eksport jest wielkością autonomiczną i się nie zmienia pod wpływem zmian produkcji i dochodu.
Ex = Exa
Import natomiast powiększa się wraz ze wzrostem produkcji (dochodu), co wiąże się przede wszystkim ze wzrostem zapotrzebowania na surowce i materiały na potrzeby produkcji krajowej lub wyroby przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji gospodarstw domowych.
Nachylenie krzywej importu określa krańcowa skłonność do importu (KSI). KSI pokazuje, jaką część każdej dodatkowej jednostki dochodu podmioty krajowe chcą przeznaczyć na dodatkowy import. Np. KSI = 0,3, to Im = 0,3Y.
Ex,
Im
Im = 0,3Y
Im > Ex
Ex = Im
Ex
Ex > Im
= 50
50
0
Y0 = 166,67
Y
W powyższym przykładzie bilans handlowy (XN) wynosi zero dla poziomu dochodu Y = 166,67.
Poniżej tej wartości występuje deficyt w wymianie towarowej z zagranicą, natomiast powyżej tej wartości nadwyżka handlowa. Wzrost eksportu zwiększa nadwyżkę handlową, natomiast wzrost skłonności do importu ja zmniejsza.
Krańcowa skłonność do importu obniża wartość mnożnika inwestycyjnego do poziomu: m = 1/[(1 – (KSK – KSI)] = 1/(1 – KSK + KSI) Przyczyną tego jest fakt, że przyrost popytu jest kierowany nie tylko na wyroby produkcji krajowej, ale także na produkty importowane. Wskutek tego efekt mnożnikowy musi być w gospodarce otwartej niższy niż dla gospodarki zamkniętej (autarkicznej).
W warunkach równowagi w gospodarce otwartej z udziałem rządu każda nadwyżka S – I planowana przez sektor prywatny musi być skompensowana sumą deficytu budżetowego G – TN
oraz zamierzonej nadwyżki handlowej Ex – Im, tj. XN.
Oznacza to, że S + TN + Im = G + I + Ex PORÓWNANIE: Równowaga w gospodarce zamkniętej z udziałem rządu a równowaga w gospodarce otwartej z udziałem rządu
C = 0,8Y + 20, I = 10, G = 30, t = 15%, Ex = 50, Im = 0,3Y
Ex = Im gdy Y0 = 166,7
AD1 = 0,8(1 – 0,15)Y + 60 = 0,68Y + 60
YE1 = 187,5
m1 = 3,125
AD2 = 0,8(1 – 0,15)Y + 60 + 50 – 0,3Y = 0,38Y + 110
YE2 = 177,4
m2 = 1,613
AD
AD
1 = 0,68Y + 60
E
1
AD
2 = 0,38Y + 110
XN = 0
E2
110
Im = 0,3Y
X
N
60
Ex = 50
YE2 =
45°
177,4
0
Y0 = YE1 =
Y
166,6
7 1
87,5
Model Keynes’a – analiza krótkookresowa (podejście popytowe) Gospodarka
Funkcja
zamknięta z udziałem
zamknięta
otwarta z udziałem rządu
rządu
Konsumpcji (C)
C = Ca + KSK*Y
C = Ca + KSK(1 – t)*Y
C = Ca + KSK(1 – t)*Y
Inwestycji (I)
I = Ia
I = Ia
I = Ia
Wydatków rządowych
G = G
-
G = G
a
(G)
a
Eksportu netto (XN)
-
-
XN = Ex – Im = Ex – KSI*Y
AD = C
Popytu globalnego
AD = C
a + KSK(1 – t)*Y + Ia + Ga +
AD = C
a + KSK(1 – t)*Y + Ia Ex – KSI*Y = C
(AD)
a + KSK*Y + Ia
+ G
a + [KSK(1 – t) –
a
KSI]*Y + Ia + Ga + Ex
Mnożnik (m)
m = 1/(1 – KSK)
m = 1/[1 – KSK(1 – t)]
m = 1/[1 – KSK(1 – t) + KSI]