-akt prawa pisanego o najwyższej mocy prawnej obowiązujący w danym państwie
-akt określający podstawowe zasady ustroju państwa, regulujący ustrój naczelnych władz państwa
oraz zakres ich kompetencji
-akt uchwalany i zmieniany w szczególnej procedurze.
Cechy:
a) szczególna treść konstytucji, która polega na zakresie regulowanych przez nią materii i na
sposobie regulowania tych materii. Konstytucja określa ogólne zasady ustroju państwowego,
ustroju naczelnych organów władzy oraz określa podstawowe prawa, wolności i obowiązki
jednostki.
b) szczególna forma konstytucji, czyli jej nazwa oraz tryb uchwalenia. Uchwalenie konstytucji
przez parlament wymaga uzyskania szczególnej większości oraz kworum. Niekiedy także już
uchwalona konstytucja musi zostać poddana pod referendum.
c)szczególny tryb zmiany- zmiana konstytucji nie może być dokonana w drodze zmiany ustawy
zwykłej, konieczne jest uchwalenie ustawy o zmianie konstytucji
d)szczególna moc prawna,polega na przyznaniu konstytucji najwyższego miejsca w systemie prawa
stanowionego
Gwarancje niezawisłości sędziowskiej należy rozpatrywać w aspekcie personalnym i w
aspekcie merytorycznym.
Aspekt personalny – odnosi się do praw i obowiązków sędziego, w tym zakresie w szczególności
należy wymienić:
-stabilizację urzędu sędziowskiego: sędziowie powoływani na czas nieoznaczony, tzn. na stałe, do
osiągnięcia wieku emerytalnego. Ustawa obecnie określa ten wiek na 65 lat (poza sądami
wojskowymi),
-nieusuwalność sędziego: sędzia może zostać złożony z urzędu jedynie w sytuacjach wyjątkowych,
tylko na mocy orzeczenia sądu (także dyscyplinarnego) i tylko w przypadkach określonych w
ustawie,
-nieprzenaszalność sędziego: sędzia nie może, wbrew swojej woli, zostać przeniesiony do innego
sądu lub na inne stanowisko; jedynie w sytuacjach wyjątkowych (np. na mocy orzeczenia sądu
dyscyplinarnego), określonych przez ustawę,
-immunitet sędziowski: sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej lub
pozbawiony wolności, bez uprzedniej zgody sądu. Nie może też być zatrzymany ani aresztowany, z
wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa,
-odpowiedzialność dyscyplinarna: za naruszenie obowiązków sędziowskich ponoszona jest
odpowiedzialność przed sądami dyscyplinarnymi,
-niepołączalność: sędzia nie może zajmować innych urzędów i funkcji państwowych,
-apolityczność: sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego, ani prowadzić
działalności publicznej, nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości
sędziów,
-status materialny i zasady wynagradzania: Konstytucja nakazuje zapewnienie sędziemu warunków
pracy i wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi obowiązków.
Wynagrodzenie zasadnicze sędziów równorzędnych sądów – jest takie samo.
Aspekt merytoryczny – niezawisłości ozn., że sędzia – poza podległością prawu – może być w
rozstrzyganiu sprawy poddany tylko wskazówkom sformułowanym w orzeczeniu sądu wyższego,
zgodnie z przepisami obowiązujących procedur.
Odpowiedzialność parlamentarna
Jest to odpowiedzialność o charakterze politycznym ponoszona przez członków Rady Ministrów
przed Sejmem za swoją działalność związaną z wykonywaniem funkcji rządzenia. Narzędziami
służącymi do sprawowania tej kontroli są instytucje wotum zaufania i nieufności.
Odpowiedzialność konstytucyjna, przewidziane prawem (z reguły konstytucyjnym) konsekwencje
wyciągane w stosunku do osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, które podczas
wykonywania swoich funkcji w sposób zawiniony naruszyły konstytucję lub inne ustawy.
Odpowiedzialność konstytucyjna stosowana jest wobec prezydenta, premiera, ministrów oraz
wyższych urzędników administracji publicznej. Odpowiadają oni albo przed parlamentem, zgodnie
z procedurą impeachment, albo przed organem typu Trybunał Stanu (jak w Polsce czy Francji).
GWARANCJE KONSTYTUCJI
Gwarancje konstytucji- pod pojęciem gwarancji konstytucji należy rozumieć ogólne rozwiązania
prawne- zasady i instytucje ustrojowe służące zapewnieniu realizacji norm konstytucyjnych.
Gwarancje konstytucji podzielić można na:
-gwarancje bezpośrednie stworzone celowo, aby zabezpieczyć przestrzeganie
konstytucji( sądownictwo konstytucyjne, odpowiedzialność konstytucyjna)
-gwarancje pośrednie to gwarancje, dla których funkcja realizacji nadrzędności konstytucji jest
jedną z wielu innych np. instytucja kontroli parlamentu nad rządem.