n Płyty gipsowo−kartonowe
P³yty gipsowo-kartonowe sk³adaj¹ siê z gipsowego rdzenia i obustronnej ok³adziny z kilkuwarstwowego kartonu. Gips tworz¹cy rdzeñ p³yty jest modyfikowany dodatkami, które reguluj¹ czas wi¹zania, obni¿aj¹ gêstoœæ i zwiêkszaj¹ przyczepnoœæ do kartonu. Karton ma za zadanie przejmowanie naprê¿eñ rozci¹gaj¹cych powstaj¹cych przy zginaniu p³yty. Wytrzyma³oœæ p³yt na zginanie w kierunku ich d³ugoœci jest trzykrotnie wiêksza ni¿ w kierunku do niej prostopad³ym (jest to uwarunkowane kierunkiem w³ókien celulozy w kartonie).
Jedna strona p³yty jest stron¹ licow¹, a na drugiej znajduje siê napis identyfikuj¹cy rodzaj i gruboœæ p³yty. Krawêdzie pod³u¿ne p³yt mog¹ byæ: proste, sp³aszczone lub zaokr¹glone i sp³aszczone. P³yty z krawêdziami pro-stymi stosuje siê w przypadku, gdy po³¹czenia p³yt maj¹ byæ os³oniête listwami maskuj¹cymi lub maj¹ pozostaæ bez os³ony. Sp³aszczenie (stosowane tylko po stronie licowej) umo¿liwia na³o¿enie taœmy w miejscu styku p³yt i zaszpachlowanie spoiny.
n P³yty zwyk³e budowlane, ogólnego przeznaczenia (oznaczone symbolem GKB – kolor kartonu jasnoszary, napisy niebieskie) mog¹ byæ stosowane w pomieszczeniach o wilgotnoœci wzglêdnej powietrza nie przekraczaj¹cej 70%.
n P³yty wodoodporne, otrzymane w wyniku dodatkowej hydrofobizacji gipsu (GKBI – kolor kartonu zielony, napisy niebieskie) mog¹ byæ stosowane w pomieszczeniach wentylowanych o wilgotnoœci powietrza okresowo (do 10 godzin na dobê) zwiêkszonej, ale nie przekraczaj¹cej 85%, pod warunkiem pokrycia ca³ej powierzchni œciany materia³em odpornym na wilgoæ (glazura przyklejona klejem wodoodpornym, z wykoñczeniem spoin materia³em wodoodpornym, wyk³adzina œcienna z PVC, malowanie hydrofobowe).
n P³yty o podwy¿szonej odpornoœci na dzia³anie ognia (GKF – kolor kartonu jasnoszary, napisy czerwone), ZABUDOWY
z dodatkiem w³ókna szklanego, mog¹ byæ stosowane pomieszczeniach o wilgotnoœci wzglêdnej powietrza nie przekraczaj¹cej 70%.
n P³yty wodoodporne o podwy¿szonej odpornoœci na dzia³anie ognia (GKFI – kolor kartonu zielony, napisy czerwone) mog¹ byæ stosowane w pomieszczeniach o wilgotnoœci powietrza okresowo zwiêkszonej (warunki stosowania – jak w przypadku p³yt zwyk³ych wodoodpornych).
Producenci mog¹ stosowaæ w³asne oznaczenia, jednak zawsze w takim przypadku musz¹ okreœliæ prze-
znaczenie p³yty.
n P³yty giêtkie, o gruboœci 6 lub 6,5 mm, daj¹ce siê wyginaæ w stanie suchym, pokryte obustronnie w³ók-SY
nem szklanym, s¹ przeznaczone do budowy œcianek i sufitów o kszta³cie ³ukowym.
n P³yty zespolone z fabrycznie przymocowan¹ warstw¹ (o gruboœci od 2 do 8 cm) z pianki polistyrenowej, sprasowanej we³ny mineralnej lub styropianu, stosuje siê w celu polepszenia izolacji cieplnej i akustycznej pomieszczeñ. Wiêkszoœæ firm oferuje je na zamówienie.
P³yty maj¹ wymiary: gruboœæ 9,5, 12,5, 15 lub 18 mm, szerokoœæ 120 cm, d³ugoœæ 200-300 cm. Dostêpne s¹ te¿ p³yty mini (o wymiarach 0,9x1,3 m) i midi (0,6x2,6 m) nadaj¹ce siê do przewo¿enia samochodem oso-bowym.
n P³yty GRUBAS o gruboœci 20 lub 25 mm, zwiêkszonej sztywnoœci i odpornoœci na uderzenia, stosuje siê do budowy œcianek dzia³owych, g³ównie na poddaszach.
n P³yty twarde, wykonane ze specjalnie utwardzonego gipsu, stosuje siê w miejscach nara¿onych na silne uderzenia.
n P³yty pod³ogowe s¹ tak¿e specjalnie utwardzone (np. maj¹ rdzeñ gipsowy z dodatkiem w³ókien szklanych).
Stosuje siê je jako suchy jastrych. Maj¹ gruboœæ 8 lub 12,5 mm i wymiary w planie: 60x200 cm lub 60x240 cm.
n P³yty dŸwiêkoch³onne wielkoformatowe – z fabrycznie na³o¿on¹ warstw¹ izolacji, perforowane lub szcze-linowe stosuje siê do budowy sufitów dŸwiêkoch³onnych. Perforacja ma postaæ otworów o œrednicy od 6 do 15 mm (wszystkie otwory na p³ycie maj¹ tê sam¹ œrednicê lub wystêpuj¹ ró¿ne wielkoœci œrednic). Spotyka siê ró¿ne systemy rozmieszczenia otworów; mog¹ one tworzyæ proste rzêdy, byæ w kolejnych rzêdach wzajemnie przesuniête lub dowolnie rozrzucone. Szczeliny wystêpuj¹ na ca³ej powierzchni p³yty lub s¹ zbloko-wane (na przyk³ad w prostok¹ty).
n Kasetony dŸwiêkoch³onne s¹ zbudowane podobnie jak p³yty dŸwiêkoch³onne du¿ego formatu, ale maj¹
wymiary 60x60 cm.
P³yty gipsowo-kartonowe mog¹ byæ uk³adane w pomieszczeniach, w których temperatura jest zawarta
miêdzy +5° i +25°C. Nie mo¿na ich stosowaæ w kabinach natryskowych oraz w pomieszczeniach, w
których wilgotnoœæ powietrza stale przekracza 85%, poniewa¿ zarówno gips jak i karton Ÿle znosz¹ sta³e nawil¿anie, które mo¿e wp³yn¹æ na obni¿enie wytrzyma³oœci p³yt.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
444
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
n Płyty gipsowo−włóknowe
P³yty gipsowo-w³óknowe produkuje siê z gipsu budowlanego, w³ókien celulozowych (uzyskiwanych z maku-latury) i wody. P³yty maj¹ parametry wytrzyma³oœciowe w obu kierunkach zbli¿one, nie ma wiêc znaczenia kierunek ich u³o¿enia. S¹ ognioodporne i wodoodporne. Maj¹ wymiary: gruboœæ 10, 12.5, 15 lub 18 mm, szerokoœæ 120 cm i d³ugoœæ 200-300 cm. Dostêpne s¹ te¿ p³yty o wymiarach 150x100 cm.
n P³yty zespolone s¹ to p³yty o gruboœci 10 mm z fabrycznie naniesion¹ warstw¹ tworzywa piankowego (15-50 mm); s³u¿¹ do docieplania pomieszczeñ od wewn¹trz.
n P³yty warstwowe sk³adaj¹ siê ze sklejonych fabrycznie dwóch p³yt gipsowo–w³óknowych o gruboœci 10 mm lub 12,5 mm, laminowanych warstw¹ styropianu, polistyrenu ekstrudowanego lub we³ny mineralnej.
Stosuje siê je na suchy jastrych. Maj¹ wymiary w planie: 150x50 cm, 250x120 cm, 260x120 cm, 275x120 cm, 300x125 cm.
n Płyty z wełny mineralnej
P³yty z we³ny mineralnej znajduj¹ zastosowanie przede wszystkim do wykonywania sufitów podwieszonych.
Wykonuje siê je z prasowanej we³ny mineralnej z dodatkami; s¹ powlekane w³óknem szklanym i malowane.
W wersji standardowej strona licowa p³yt jest malowana jasnymi kolorami (najczêœciej bia³ym). Odbicie œwiat³a od tak pomalowanych p³yt, zale¿nie od wykoñczenia powierzchni, siêga 90% (jest to istotne szczególnie w pomieszczeniach ze s³abym dop³ywem œwiat³a dziennego). Powierzchnie p³yt mog¹ byæ te¿ malowane na inne kolory.
Produkowane s¹ p³yty o wymiarach 60x60 cm, 120x60 cm, 120x120 cm. Powierzchnia p³yt mo¿e byæ g³ad-ka, wyt³aczana w ró¿ne wzory, perforowana. Systemy perforacji s¹ podobne jak w przypadku p³yt gipsowo-kartonowych.
n Ścianki działowe
n Zadania
Œcianki dzia³owe dziel¹ wiêksze pomieszczenia (których wymiary wynikaj¹ z uk³adu œcian konstrukcyjnych budynku) na mniejsze. Nie przenosz¹ ¿adnych obci¹¿eñ pionowych poza ciê¿arem w³asnym, ale stanowi¹ ob-ci¹¿enie dla stropu (a poœrednio dla œcian i fundamentów), na którym stoj¹. Musz¹ przenieœæ si³y poziome, które mog¹ powstaæ na przyk³ad przy gwa³townym oparciu siê cz³owieka lub uderzeniu. Musz¹ zapewniæ w³a-STEMY
œciw¹ izolacjê akustyczn¹ miêdzy s¹siednimi pomieszczeniami, a je¿eli oddzielaj¹ pomieszczenie ogrzewane SY
od nieogrzewanego – tak¿e w³aœciw¹ izolacjê ciepln¹. Powinny byæ wykonane z takich materia³ów, ¿eby mo¿na by³o mocowaæ w nich gwoŸdzie i haki oraz zawieszaæ ró¿ne przedmioty (obrazy, pó³ki, lustra itp.).
Œcianki dzia³owe nie mog¹ tworzyæ monolitycznej ca³oœci ze stropami (s¹ w nich tylko zakotwione). W przeciwnym wypadku ugiêcie stropów (dolnego lub górnego) mog³oby spowodowaæ uszkodzenie œcianki.
Œcianki lekkie, o niewielkiej gruboœci i masie – np. z p³yt gipsowo-kartonowych lub gipsowo-w³óknowych
– przepuszczaj¹ fale dŸwiêkowe w wiêkszym stopniu ni¿ œcianki masywne (np. z ceg³y), dlatego czêsto wymagaj¹ dodatkowej izolacji akustycznej. Wymagania akustyczne mog¹ w tym przypadku nawet decydowaæ o gruboœci œciany.
Œcianki dzia³owe wykonuje siê jako jednowarstwowe, dwuwarstwowe lub trójwarstwowe. Przestrzeñ miêdzy p³ytami mo¿e byæ wype³niona we³n¹ mineraln¹ lub szklan¹.
Zalety œcianek z p³yt gipsowo-kartonowych i gipsowo-w³óknowych
– lekkoœæ (œciankê mo¿na postawiæ w dowolnym miejscu),
– prosty i szybki monta¿, który mo¿na wykonaæ we w³asnym zakresie,
– mo¿liwoœæ ukrycia instalacji pod p³ytami,
– ³atwy monta¿ i demonta¿ instalacji,
РniepalnoϾ,
– g³adka i równa powierzchnia,
– unikniêcie tynkowania,
– korzystny mikroklimat pomieszczeñ (p³yty ch³on¹ wilgoæ – ich nasi¹kliwoœæ siêga 60% – jednak po ob-ni¿eniu siê wilgotnoœci powietrza jest ona z powrotem oddawana do otoczenia).
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
445
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Œcianki dzia³owe montuje siê na ruszcie stalowym lub drewnianym.
n Ruszt stalowy sk³ada siê z systemu giêtych profili z blachy stalowej ocynkowanej. Dwa podstawowe rodzaje profili to: typu U oraz typu C. Profile U mocuje siê poziomo do pod³ogi i sufitu przy pomocy ³¹czników zale¿nych od rodzaju pod³o¿a. Miêdzy profile poziome wstawia siê s³upki z profili C (maksymalny rozstaw 60 cm wynika z wymiarów p³yt, których styki musz¹ wypadaæ na s³upkach). Skrajne profile C mocuje siê do istniej¹cych œcian. Pod profile przylegaj¹ce do pod³ogi, sufitu i œcian podk³ada siê taœmê uszczelniaj¹c¹ (na przyk³ad z pianki poliuretanowej), która pe³ni rolê izolacji akustycznej. Zalet¹ rusztu stalowego jest ³atwoœæ monta¿u gotowych, dopasowanych wzajemnie elementów.
n Ruszt drewniany wykonuje siê z ³at drewnianych poziomych i pionowych. £aty poziome mocuje siê do sufitu i do pod³ogi przy pomocy wkrêtów lub kotew (od pod³o¿a oddziela siê je taœm¹ uszczelniaj¹c¹). Pomiêdzy ³aty poziome wstawia siê ³aty pionowe (s³upki), o rozstawie od 30 do 60 cm. £aty pionowe przybija siê do ³at poziomych gwoŸdziami. Wykonanie rusztu drewnianego jest du¿o bardziej pracoch³onne ni¿ stalowego (ruszt jako taki nie jest dostêpny w sk³adach budowlanych). Zalet¹ jest jego niska cena.
P³yty gipsowo-kartonowe (ze wzglêdu na kierunek w³ókien) uk³ada siê na ruszcie d³ugoœci¹ w kierunku pionowym, p³yty gipsowo-w³óknowe mo¿na uk³adaæ dowolnie. Styki krawêdzi pod³u¿nych (pionowych) powin-ny wypadaæ na s³upkach. Po ob³o¿eniu rusztu z jednej strony uk³ada siê przewody maj¹ce przebiegaæ we-wn¹trz œcianki oraz izolacjê akustyczn¹ (je¿eli jest przewidziana) z we³ny mineralnej lub szklanej. Na koñcu ok³ada siê p³ytami ruszt z drugiej strony z przesuniêciem o 60 cm w stosunku do pierwszej warstwy p³yt.
Œcianki kotwi siê do s¹siaduj¹cych z nimi œcian i stropów kotwami lub dyblami. Styki p³yt wype³nia siê prze-znaczonymi do tego celu szpachlówkami na bazie gipsu. Ze wzglêdu na ma³¹ wytrzyma³oœæ spoin na rozci¹-
ganie musz¹ byæ one zbrojone taœmami (papierowymi perforowanymi, z w³ókna szklanego) wchodz¹cymi najczêœciej w sk³ad systemu. P³yty mo¿na malowaæ i pokrywaæ tapetami. Do malowania stosuje siê farby kle-jowe, olejne, emulsyjne, silikatowe. Nie wolno stosowaæ farb wapiennych. Jako wykoñczenie powierzchni mo¿na te¿ stosowaæ glazurê, ok³adziny kamienne, tynki dekoracyjne.
W œciankach dzia³owych z p³yt gipsowych mo¿na montowaæ typowe skrzyd³a drzwiowe wewnêtrzne o
oœcie¿nicach drewnianych, stalowych lub z tworzyw sztucznych. S³upki przyoœcie¿nicowe wykonuje siê z profili C sztywno zamocowanych w stropie i w pod³odze (najlepiej przy pomocy k¹towników). Nadpro-
¿e nad drzwiami wykonuje siê z profilu U mocowanego do s³upków. Szerokoœæ oœcie¿nicy musi byæ do-SUCHEJ
pasowana do gruboœci œcianki. Je¿eli planujemy wstawienie ciê¿kich drzwi (wa¿¹cych wiêcej ni¿ 25 kg) lub szerszych ni¿ 90 cm albo je¿eli pomieszczenie ma wysokoœæ wiêksz¹ ni¿ 2,6 m, s³upki przy oœcie¿-
nicach trzeba dodatkowo wzmocniæ (dodatkowymi profilami C, specjalnymi kszta³townikami stalowymi lub s³upkami drewnianymi).
Dwa otwory w tej samej œcianie musz¹ byæ od siebie oddzielone pasmem œciany pe³nej o szerokoœci
równej przynajmniej 1,2 m.
n Sufity podwieszane
n Zadania
Sufity podwieszone os³aniaj¹ doln¹ powierzchniê stropu, któr¹ w nowym budynku pozostawia siê niewykoñ-
czon¹ (mo¿na jej nie tynkowaæ). Mo¿na ukryæ pod nimi uszkodzenia i pêkniêcia pow³oki malarskiej lub tynku, a w przestrzeni miêdzy sufitem i stropem – ró¿nego rodzaju instalacje (elektryczne, klimatyzacyjne itp). Uk³adaj¹c tam izolacjê termiczn¹ mo¿na polepszyæ warunki cieplne w pomieszczeniu (jest to szczególnie istotne w przypadku pomieszczeñ ogrzewanych s¹siaduj¹cych z nieogrzewanymi). Sufity podwieszone mo¿na te¿
wykorzystaæ do poprawienia izolacyjnoœci akustycznej stropów (stanowi¹ uk³ady maj¹ce zdolnoœæ poch³aniania dŸwiêków o niskiej czêstotliwoœci). W³aœciwoœci akustyczne mo¿na modyfikowaæ, pozostawiaj¹c szczelinê miêdzy sufitem i stropem niewype³nion¹, wype³niaj¹c j¹ odpowiednim materia³em lub stosuj¹c p³yty dŸwiêkoch³onne. Na poddaszu sufit podwieszony czêsto pe³ni dodatkowo funkcjê ochrony przed dzia³aniem ognia. Sufit podwieszony mo¿na te¿ traktowaæ jako sposób na zmianê wystroju wnêtrza (poprawa lub zmia-na proporcji pomieszczenia przez: obni¿enie ca³ego sufitu lub tylko jego fragmentów, podwieszenie sufitu o kszta³cie sklepienia kolebkowego, falistego, ³ukowego, stworzenie lepszego lub bardziej interesuj¹cego oœwietlenia – np. rozproszenie œwiat³a w ciemnych pomieszczeniach). W sufit z kasetonów mo¿na wbudowaæ oprawy oœwietleniowe, g³oœniki, kratki wentylacyjne. Dziêki mo¿liwoœci wyjmowania p³yt zapewniony jest ³atwy dostêp do przestrzeni miêdzy sufitem i stropem przy konserwacji lub remoncie.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
446
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
n Montaż
P³yty gipsowo-kartonowe lub z we³ny mineralnej montuje siê na ruszcie, który przenosi obci¹¿enie od sufitu na strop. Ruszt mo¿e byæ drewniany lub stalowy, jednowarstwowy lub dwuwarstwowy – z dwóch warstw prê-
tów wzajemnie prostopad³ych.
Obci¹¿enie sufitem podwieszonym musi byæ uwzglêdnione w Projekcie Budowlanym. Pomimo, ¿e sufity z p³yt gipsowo– kartonowych i we³ny mineralnej s¹ bardzo lekkie (masa 1 m2 sufitu wynosi, zale¿nie od gruboœci p³yt, od 13 do 26 kg), je¿eli chcemy podwiesiæ sufit do stropu ju¿ istniej¹cego, nale¿y zasiêgn¹æ opinii konstruktora, czy noœnoœæ stropu jest wystarczaj¹ca, aby przenieœæ dodatkowe obci¹¿enie. Strop, do którego mocuje siê sufit podwieszony, nie mo¿e byæ nara¿ony na dzia³anie nadmiernych drgañ.
n Ruszt stalowy jednowarstwowy sk³ada siê z profili sufitowych noœnych typu C, które mocuje siê do stropu i profili przyœciennych U, które przymocowuje siê do œcian. Profile noœne kotwi siê w profilach przyœciennych. Do profili noœnych przymocowuje siê p³yty.
n Ruszt stalowy dwuwarstwowy sk³ada siê z profili sufitowych C (g³ównych i noœnych), profili przyœciennych U, ³¹czników krzy¿owych i ewentualnie wieszaków. Profile przyœcienne przymocowuje siê do œcian. Profile g³ówne mocuje siê do stropu (lub zawiesza na wieszakach, je¿eli sufit ma byæ obni¿ony), prostopadle do nich przymocowuje siê profile noœne, do których przytwierdza siê p³yty. Aby zapewniæ stabilnoœæ konstrukcji, profile obu warstw kotwi siê do œcian za poœrednictwem profili przyœciennych.
n Ruszt ³ukowy sk³ada siê z wygiêtych profili g³ównych i profili sufitowych noœnych. Profile giête biegn¹ prostopadle do d³ugoœci p³yty i s¹ podwieszone do stropu przy pomocy wieszaków. Najmniejszy promieñ krzy-wizny, który mo¿na otrzymaæ, zale¿y od rodzaju i gruboœci p³yty.
Profile mocuje siê do sufitu ko³kami rozporowymi. P³yty gipsowo-kartonowe przymocowuje siê do rusztu stalowymi blachowkrêtami. Je¿eli ruszt stalowy jest obni¿ony w stosunku do poziomu stropu, profile górnej warstwy zawiesza siê na stalowych wieszakach (kotwowych, noniuszowych lub przesuwnych). Profile obu warstw ³¹czy siê miêdzy sob¹ ³¹cznikami krzy¿owymi.
n Ruszt drewniany jednowarstwowy sk³ada siê z przymocowanych do stropu ³at noœnych, do których przytwierdza siê p³yty gipsowo-kartonowe.
n Ruszt drewniany dwuwarstwowy sk³ada siê z ³at g³ównych i noœnych. £aty g³ówne mocuje siê do stropu, prostopadle do nich przymocowuje siê ³aty noœne, do których przytwierdza siê p³yty. Ruszt dwuwarstwowy drewniany, podobnie jak stalowy, mo¿na obni¿yæ w stosunku do poziomu stropu, zawieszaj¹c ³aty g³ówne na wieszakach – aby zapobiec przemieszczeniom sufitu, ³aty kotwi siê do œcian.
£aty mocuje siê do sufitu ko³kami rozporowymi lub metalowymi uchwytami o regulowanej d³ugoœci. P³yty gip-SUCHEJ
sowo-kartonowe przymocowuje siê do rusztu wkrêtami. Do ewentualnego podwieszenia górnej warstwy
rusztu wykorzystuje siê wieszaki o ró¿nej konstrukcji (na przyk³ad analogiczne jak dla rusztu stalowego lub z bednarki stalowej).
Ruszt jednowarstwowy czy dwuwarstwowy?
Konstrukcja rusztu i jego zamocowanie do stropu musz¹ byæ takie, ¿eby zapewniona by³a dostateczna sztywnoœæ sufitu (sufit podwieszony nie mo¿e siê ko³ysaæ!). Dlatego w pomieszczeniach o kszta³cie zbli-
¿onym do kwadratu bardziej korzystny jest ruszt dwuwarstwowy. Natomiast w pomieszczeniach d³ugich i w¹skich ruszt jednowarstwowy mo¿e byæ wystarczaj¹cy. Istotna jest te¿ odleg³oœæ sufitu od w³aœciwe-go stropu. Je¿eli ruszt styka siê bezpoœrednio ze stropem, mo¿e byæ jednowarstwowy, je¿eli jest obni¿o-ny w stosunku do stropu – wtedy wybieramy ruszt dwuwarstwowy. Najwa¿niejsze, ¿eby konstrukcja
rusztu i jego zamocowanie do stropu zapewnia³o sztywne i nieodkszta³calne pod³o¿e dla p³yt.
P³yty mog¹ byæ uk³adane prostopadle do ³at lub profili noœnych rusztu albo równolegle do nich. Rozstaw ³at i profili noœnych zale¿y od kierunku uk³adania p³yt, ich gruboœci, liczby warstw sufitu oraz obci¹¿enia konstrukcji. Rozstaw punktów mocowania ³at i profili g³ównych do stropów w sufitach podwieszonych o p³askiej powierzchni zale¿y od gruboœci p³yt, liczby warstw sufitu oraz od obci¹¿enia, które bêdzie musia³a przenieœæ konstrukcja rusztu. Szczegó³owe zalecenia w postaci stabelaryzowanej podawane s¹ przez producentów systemów.
Sufit z kasetonów montuje siê na ruszcie stalowym. W zale¿noœci od tego, jakie jest przeznaczenie pomieszczenia, mo¿na stosowaæ ró¿ne systemy. Ruszt mo¿e byæ widoczny lub niewidoczny. Mo¿e byæ widoczna tylko czêœæ rusztu (na przyk³ad profile g³ówne). W systemach z rusztem niewidocznym lub widocznym czêœciowo p³yty sufitowe maj¹ odpowiednio wyprofilowane krawêdzie boczne, umo¿liwiaj¹ce ukrycie profili i dosuniêcie p³yt. W systemach z rusztem widocznym p³yty opieraj¹ siê wszystkimi krawêdziami na profilach widocznych od spodu. W systemach z rusztem widocznym tylko czêœciowo dwie krawêdzie p³yt s¹ oparte na profilach widocznych, a dwie pozosta³e krawêdzie maj¹ wyciêcia zakrywaj¹ce profile. P³ytki sufitu mog¹ byæ wyjmo-walne lub nie. Mo¿liwoœæ wyjmowania p³yt zapewnia ³atwy dostêp do przestrzeni miêdzy sufitem i stropem przy konserwacji lub remoncie.
Oprócz p³yt gipsowych i z we³ny mineralnej na sufity podwieszone kasetonowe stosuje siê p³yty drewniane i metalowe.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
447
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Jastrych to bezspoinowy podk³ad pod³ogowy (który czasami pe³ni te¿ rolê posadzki). Suchy jastrych uk³ada siê z jednej, dwóch lub trzech warstw p³yt gipsowo-kartonowych lub gipsowo-w³óknowych. Jastrych jednowarstwowy uk³ada siê z p³yt o gruboœci 12,5 mm, najczêœciej na pod³o¿u drewnianym. Jastrych dwuwarstwowy uk³ada siê z p³yt o gruboœci 12,5 mm. Jastrych trójwarstwowy uk³ada siê z p³yt o gruboœci 8 mm.
P³yty ka¿dej kolejnej warstwy powinny byæ obrócone o k¹t 90° w stosunku do p³yt poprzedniej warstwy. P³yty skrêca siê wkrêtami systemowymi lub zszywa ocynkowanymi zszywkami. Do wykonywania jastrychu stosuje siê te¿ p³yty warstwowe laminowane styropianem, polistyrenem ekstrudowanym lub we³n¹ mineraln¹.
Aby zapobiec przenoszeniu siê dŸwiêków, na stykach p³yt ze œcianami pozostawia siê szczeliny (ok. 10 mm), które wype³nia siê paskami we³ny mineralnej lub styropianu.
Zale¿nie od rodzaju pod³o¿a i sposobu u³o¿enia rozró¿niamy jastrych:
n zespolony – uk³adany bezpoœrednio na zagruntowanym pod³o¿u,
n na warstwie oddzielaj¹cej– uk³adany na izolacji przeciwwilgociowej
n p³ywaj¹cy – uk³adany na warstwie izolacji termicznej lub akustycznej.
Jastrych z p³yt gipsowo– kartonowych nie mo¿e byæ uk³adany w pomieszczeniach mokrych (takich jak pral-nie, kabiny natryskowe), w których wilgotnoœæ powietrza stale przekracza 85%. W pomieszczeniach takich jak kuchnie i ³azienki, w których wilgotnoœæ powietrza jest podwy¿szona, a dodatkowo woda mo¿e wylaæ siê na posadzkê, p³yty jastrychu trzeba dodatkowo zabezpieczyæ. Pod warstw¹ jastrychu uk³ada siê foliê polietylenow¹, a górn¹ powierzchniê p³yt pokrywa emulsj¹ uszczelniaj¹c¹. Wszystkie po³¹czenia elementów pod³ogo-wych z elementami pionowymi (œcianami, obudowami wanien) uszczelnia siê taœm¹ uszczelniaj¹c¹. Elementy sta³ego wyposa¿enia (np. wanny) powinny byæ ustawione na p³ytkach rozk³adaj¹cych obci¹¿enie punkto-we na wiêksz¹ powierzchniê. Suchy jastrych mo¿na stosowaæ przy ogrzewaniu pod³ogowym (warstwa izolacji termicznej musi byæ wykonana z p³yt styropianowych przynajmniej FS 30). Zastosowany system ogrzewania pod³ogowego musi byæ dopuszczony przez producenta do stosowania w po³¹czeniu z suchym jastry-ZABUDOWY
chem.
Na suchym jastrychu mo¿na uk³adaæ wszystkie rodzaje posadzek: posadzki z drewna (parkiet, mozaika, deski), panele pod³ogowe, p³ytki ceramiczne, wyk³adziny dywanowe, z PCV i korkowe. Posadzkê uk³ada siê na zagruntowanym (i ewentualnie zaszpachlowanym) pod³o¿u zgodnie z ogólnymi zasadami uk³adania posadzek danego typu.
– znaczne przyspieszenie prac budowlanych (p³yty uk³ada siê bardzo szybko),
– ³atwoœæ uk³adania (p³yty czêsto s¹ wyposa¿one w pióro i wpust) – prace mo¿na wykonaæ samodziel-STEMY
nie,
– unikniecie tzw. „mokrych“ prac (zwi¹zanych z uk³adaniem g³adzi cementowej lub wylewaniem podk³a-du samopoziomuj¹cego),
– ³atwoœæ uzyskania równej powierzchni podk³adu,
– mo¿liwoœæ po³¹czenia po³o¿enia jastrychu z u³o¿eniem dodatkowej izolacji termicznej i akustycznej,
– lekkoœæ (podk³ad, zale¿nie od liczby warstw, wa¿y od 24 do 47 kg/ m2) – unika siê istotnego wzrostu obci¹¿enia (co mo¿e mieæ znaczenie w przypadku uk³adania podk³adu na starej pod³odze le¿¹cej na
stropie).
n Profile i mocowania
n Profile do ścianek działowych
Ruszt stalowy sk³ada siê z systemu giêtych profili z blachy stalowej ocynkowanej o gruboœci 0,6 mm.
Profile typu U – mocowane poziomo do stropu i pod³ogi – maj¹ szerokoœæ 50, 75 lub100 mm i standardow¹
d³ugoœæ 4 m.
Profile typu C – pionowe, do wykonania s³upków– maj¹ szerokoœæ 50, 75 lub100 mm i d³ugoœæ (zale¿nie od wysokoœci pomieszczenia): 2,6, 3,0, 3,2, 3,4 lub 4,0 m. Profile typu UA – oœcie¿nicowe – do dodatkowego usztywnienia oœcie¿nic otworów drzwiowych w œciankach dzia³owych w przypadku, gdy drzwi maj¹ ciê¿ar wiêkszy ni¿ 25 kg, szerokoœæ wiêksz¹ od 90 cm lub wysokoœæ pomieszczenia jest wiêksza od 2,6 m – maj¹
szerokoœæ 74 lub100 mm i d³ugoœæ: 3,0, 3,5 lub 4,0 m.
Profile naciête – przeznaczone s¹ do wykonywania œcianek dzia³owych o kszta³cie ³ukowym (wstêpne na-ciêcie umo¿liwia dowolne kszta³towanie promienia ³uku).
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
448
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
n Profile do sufitów podwieszonych
Profile g³ówne typu C – które mocuje siê do stropu (lub zawiesza na wieszakach, je¿eli sufit ma byæ obni¿o-ny) – maj¹ szerokoœæ 60 cm i standardow¹ d³ugoœæ 2,6 lub 4 m.
Profile poprzeczne typu C maj¹ szerokoœæ 60 cm i d³ugoœæ 1,135 m.
Profile typu U przyœcienne maj¹ szerokoœæ 28 cm i d³ugoœæ 4 m.
£¹czniki wzd³u¿ne s³u¿¹ do przed³u¿ania profili C.
£¹czniki krzy¿owe s³u¿¹ do ³¹czenia profili g³ównych i noœnych w sufitach podwieszonych dwuwarstwowych albo bezpoœredniego ich mocowania do pod³o¿a.
£¹czniki poprzeczne jednostronne s³u¿¹ do ³¹czenia profili C g³ównych i poprzecznych w sufitach podwieszonych jednowarstwowych.
£¹czniki poprzeczne dwustronne (podwójne) s³u¿¹ do przy³¹czenia profili C poprzecznych do profili g³ównych w sufitach podwieszonych jednowarstwowych (jeden ³¹cznik ³¹czy dwa profile poprzeczne krzy¿owo do g³ównego).
Wieszaki (kotwowe, noniuszowe obrotowe, przesuwne) s³u¿¹ do podwieszenia profili konstrukcji noœnej sufitu do stropu; umo¿liwiaj¹ regulacjê wysokoœci podwieszenia..
Profile do ³uków sufitowych s³u¿¹ do kszta³towania sufitów podwieszonych o powierzchni zakrzywionej.
Profile kapeluszowe s³u¿¹ do bezpoœredniego mocowania p³yt do stropu w przypadku niewielkiej wysokoœci pomieszczenia.
Profile naro¿ne zewnêtrzne s³u¿¹ do zaokr¹glania naro¿ników wypuk³ych.
Profile naro¿ne wewnêtrzne s³u¿¹ do zaokr¹glania naro¿ników wklês³ych.
Profile schodkowe s³u¿¹ do stylowego wykoñczenia naro¿y i krawêdzi.
Profile oœwietleniowe s³u¿¹ do os³aniania lamp i reflektorów w sufitach podwieszonych.
n Sztukaterie
Sztukaterie s¹ to gotowe elementy wykoñczeniowe o charakterze dekoracyjnym, takie jak: gzymsy, kasetony, coko³y, kolumny, pilastry, obramowania okienne, portale, gazony, rzeŸby. Wykonuje siê je z gipsu lub z gipsu otulonego kartonem. Mocuje siê je najczêœciej gipsem szpachlowym, klejem gipsowym, gwoŸdziami lub USTRAD
wkrêtami. S¹ dostêpne w wielu wzorach i kolorach. Mo¿na je te¿ malowaæ farbami.
BALI Y
Wróæ
n Schody
Pomieszczenia po³o¿one na piêtrach musz¹ byæ po³¹czone schodami sta³ymi. Schody w budynku projektuje architekt (projekt schodów wchodzi w sk³ad projektu budowlanego). Nie wszystkie rodzaje schodów s¹ tak samo wygodne w u¿ytkowaniu. Schody zabiegowe lub wachlarzowe s¹ efektowne, ale nigdy nie bêd¹ tak wy-Schody
godne ani tak bezpieczne jak tradycyjne schody proste (z tego powodu takich schodów nie wolno projekto-wykonuje się z:
waæ w zak³adach opieki zdrowotnej).
¿elbetonu
W domach jednorodzinnych lub mieszkaniach wielopoziomowych schody wykonuje siê z ¿elbetu, drewna lub drewna
metalu. Najczêœciej stosuje siê ¿elbet, którego g³ówne zalety to: trwa³oœæ, odpornoœæ na dzia³anie ognia, mo¿-
liwoœæ dowolnego kszta³towania.
Czêœci schodów
Bieg – nachylona czêœæ schodów, sk³adaj¹ca siê najczêœciej z p³yty i stopni, czasami tylko ze stopni Podest – pozioma p³yta koñcz¹ca bieg na piêtrze
Spocznik – pozioma p³yta koñcz¹ca bieg na pó³piêtrze
Podniebienie – spodnia nachylona p³aszczyzna biegu schodowego
Dusza – przeœwit miêdzy biegami
Stopnica – pozioma czêœæ stopnia, na której stawia siê stopê
Podstopnica – pionowa czêœæ stopnia (schody bez podstopnic– to schody a¿urowe)
n Warunki, którym powinny odpowiadać schody w mieszkaniu
Podstawowe parametry schodów to: wysokoœæ stopnia, szerokoœæ stopnia oraz szerokoœæ biegu. Szerokoœæ stopnia jest to odleg³oœæ miêdzy kolejnymi p³aszczyznami pionowymi (podstopnicami). Powinna byæ taka, aby na stopniu da³o siê swobodnie postawiæ stopê. Wysokoœæ i szerokoœæ stopnia okreœlaj¹ nachylenie ca³ego biegu do poziomu, od nich wiêc zale¿y, czy schody s¹ strome. Im mniejsza liczba stopni w biegu przy takiej INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
449
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
samej wysokoœci kondygnacji, tym wiêksza wysokoœæ stopnia i nachylenie biegu. Schody o zbyt wysokich stopniach lub zbyt du¿ej liczbie stopni s¹ niewygodne. Komfort u¿ytkowania schodów zale¿y wiêc od obu parametrów: liczby stopni w biegu oraz od ich wymiarów (wysokoœci i szerokoœci).
Maksymalna liczba stopni w biegu schodów sta³ych ³¹cz¹cych kondygnacje nadziemne wynosi 17 (zwykle jest ona mniejsza – od 10 do 12 stopni), a w biegu schodów zewnêtrznych – 10 stopni.
Maksymalna wysokoœæ stopnia schodów w budynkach jednorodzinnych i mieszkaniach dwupoziomowych
nie powinna przekraczaæ 19 cm.
Szerokoœæ stopnia wynika z zale¿noœci:
2h + s = 60÷65 cm
gdzie:
h РwysokoϾ stopnia,
s РszerokoϾ stopnia.
Widaæ st¹d, ¿e im wiêksza wysokoœæ stopni, tym mniejsza jest ich szerokoœæ. Szerokoœæ stopnia nie powinna byæ mniejsza ni¿ 25 cm (dla schodów zabiegowych i wachlarzowych mierzy siê j¹ w odleg³oœci 40 cm od porêczy balustrady). Minimalna szerokoœæ stopnia schodów zewnêtrznych przy wejœciu g³ównym do budynku wynosi 30 cm.
Szerokoœæ u¿ytkow¹ biegu mierzy siê miêdzy wewnêtrznymi krawêdziami porêczy, a w przypadku balustrady jednostronnej – miêdzy wykoñczon¹ powierzchni¹ œciany i wewnêtrzn¹ krawêdzi¹ porêczy. Biegi schodowe i spoczniki w budynkach jednorodzinnych powinny mieæ szerokoœæ u¿ytkow¹ równ¹ przynajmniej 80 cm.
Ze wzglêdu na bezpieczeñstwo balustrada musi byæ umieszczona wszêdzie tam, gdzie schody s¹ z jednej strony otwarte. Przy szerokich biegach czêsto porêcz umieszcza siê te¿ od strony œciany ze wzglêdów u¿yt-kowych – korzystanie z takich schodów jest du¿o wygodniejsze. Im bardziej strome s¹ schody, tym wy¿sz¹
projektuje siê balustradê. W budynkach jednorodzinnych minimalna wysokoœæ balustrady mierzona do wierzchu porêczy wynosi 90 cm.
Nawierzchnia stopni musi byæ wykonana z takiego materia³u, aby nie istnia³o niebezpieczeñstwo poœlizgu. Powinien to byæ materia³ trudno œcieralny.
Schody powinny byæ odporne na dzia³anie ognia, aby w przypadku po¿aru mo¿liwa by³a ewakuacja. Najbardziej odporne na dzia³anie ognia s¹ schody ¿elbetowe, najmniej bezpieczne s¹ stalowe, gdy¿ szybko siê na-USTRAD
grzewaj¹ i staj¹ siê niedostêpne w czasie po¿aru. Schody drewniane powinny byæ zabezpieczone odpowiednim preparatem ogniochronnym.
n Typy schodów
Zale¿nie od liczby biegów i kszta³tu w rzucie poziomym schody dzielimy na:
– jednobiegowe proste – maj¹ce tylko jeden bieg, którego kierunek siê nie zmienia,
Rodzaje schodów
– dwubiegowe jednokierunkowe – w których z jednego biegu przechodzi siê na drugi bez zmiany kierunku, jednobiegowe
– dwubiegowe zwyk³e (dwukierunkowe) – w których przy wchodzeniu na drugi bieg kierunek ruchu zmienia dwubiegowe
siê na przeciwny; s¹ najbardziej popularne,
trójbiegowe
– ³amane – w których kolejne biegi (najczêœciej dwa) ustawione s¹ pod k¹tem prostym do siebie,
³amane
– dwubiegowe z podwójnym dolnym lub górnym biegiem,
– trójbiegowe,
– zabiegowe – wbudowane w róg budynku (miêdzy dwie lub trzy œciany), maj¹ce zmienn¹ szerokoœæ stopni krête
– wachlarzowe – maj¹ce w rzucie poziomym kszta³t ko³a lub wielok¹ta; szerokoœæ stopni jest zmienna (naj-wiêksza przy zewnêtrznej krawêdzi, najmniejsza przy wewnêtrznej),
– krête – maj¹ce w rzucie poziomym kszta³t pe³nego ko³a.
n Schody stałe
Schody wspornikowe s¹ z jednej strony zamocowane (utwierdzone) w œcianie budynku, a z drugiej strony na niczym nie oparte. Zamocowany w œcianie mo¿e byæ ca³y bieg (p³yta ze stopniami) lub tylko pojedyncze stopnie. Œciana, w której osadzone s¹ schody wspornikowe, musi spe³niaæ okreœlone warunki, m. in. nie powinno byæ w niej otworów pod i nad miejscem oparcia schodów. Ze wzglêdu na mo¿liwe ugiêcie oraz ewentualne nadmierne drgania szerokoœæ biegu schodów wspornikowych zwykle ogranicza siê.
W schodach dwuwspornikowych bieg jest oparty na pod³u¿nej (prostej lub krzywoliniowej) belce umiesz-czonej w œrodku jego szerokoœci. Przy wiêkszej szerokoœci biegu schody dwuwspornikowe opiera siê na dwóch belkach pod³u¿nych biegn¹cych w niewielkiej odleg³oœci od siebie.
W schodach policzkowych biegi s¹ podparte z obu stron: a) na œcianach budynku, b) na pod³u¿nych belkach (tak zwanych belkach policzkowych), c) z jednej strony na œcianie, a z drugiej na belce. Dziêki dwustronne-mu podparciu schody policzkowe mog¹ byæ szersze ni¿ schody wspornikowe. Czêsto jednak przeszkod¹ w zaprojektowaniu schodów o takiej konstrukcji s¹ wzglêdy architektoniczne; widoczne od do³u biegu wystaj¹-
ce belki policzkowe niezbyt ³adnie wygl¹daj¹. Rozwi¹zaniem alternatywnym (spotykanym szczególnie czêsto w schodach drewnianych) jest „wypuszczenie“ belek do góry (je¿eli s¹ odpowiednio wysokie, mog¹ tworzyæ balustrady).
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
450
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
W schodach ¿elbetowych p³ytowych bieg ma postaæ p³yty, która jest oparta z jednej strony na spoczniku, a z drugiej – na podeœcie. Bieg mo¿e te¿ tworzyæ razem ze spocznikiem i podestem jedn¹ p³ytê (za³aman¹
w przekroju). Opiera siê ona wtedy na przeciwleg³ych œcianach budynku, prostopad³ych do kierunku rozpiê-
cia biegu. Schody p³ytowe mog¹ mieæ te¿ kszta³t zakrzywiony.
n Wykończenie powierzchni
Nie wszystkie rodzaje schodów wymagaj¹ wykoñczenia powierzchni. Nie jest ono konieczne w przypadku schodów drewnianych (poza ewentualnym lakierowaniem). Bez wykoñczenia pozostawia siê nieraz schody metalowe, o ile maj¹ powierzchniê stopni wykonan¹ w sposób uniemo¿liwiaj¹cy œlizganie siê (np. pokryt¹ na-wierzchni¹ antypoœlizgow¹). Schody ¿elbetowe w mieszkaniu zawsze wymagaj¹ dodatkowego wykoñczenia.
Materia³ wykoñczeniowy powinien byæ dostatecznie twardy i odporny na œcieranie. Ok³adziny wykonuje siê z: drewna, kamienia naturalnego lub sztucznego (lastryko), p³ytek ceramicznych (terakota, gres, klinkier), wy-k³adzin z tworzyw sztucznych. Stopnice i podstopnice mo¿na wykonaæ z tego samego materia³u lub z ró¿nych materia³ów. Mo¿na wykoñczyæ tylko stopnice, a podstopnice pozostawiæ niewykoñczone.
Na ok³adziny drewniane, szczególnie dla schodów o du¿ej intensywnoœci ruchu, najlepiej nadaj¹ siê ró¿ne ga-tunki drewna twardego: buk, d¹b, jesion, brzoza, wi¹z, klon. W domkach jednorodzinnych, gdzie natê¿enie ruchu nie jest zbyt du¿e, na ok³adziny wykorzystuje siê te¿ drewno miêkkie: sosnê lub œwierk. Stosuje siê równie¿ mahoñ i drewno egzotyczne (na przyk³ad jod³ê kalifornijsk¹).
Na ok³adziny kamienne najbardziej nadaj¹ siê: marmur, granit, sjenit, piaskowiec. Je¿eli stopnie kamienne s¹
œliskie, mo¿na je pomalowaæ preparatami antypoœlizgowymi lub przykleiæ wzd³u¿ krawêdzi taœmy antypoœlizgowe.
Na ok³adziny ceramiczne nadaj¹ siê p³ytki o wy¿szych klasach œcieralnoœci. Czêsto stopnice i podstopnicê wykañcza siê innymi rodzajami p³ytek lub p³ytkami tego samego rodzaju, ale w innym kolorze.
Wyk³adzina musi byæ zabezpieczona przed zsuwaniem siê; najczêœciej wzd³u¿ krawêdzi ³¹cz¹cych po-Y
wierzchnie pionow¹ i poziom¹ s¹siednich stopni umieszcza siê specjalne profile.
n Schody z gotowych elementów
S¹ przeznaczone do samodzielnego monta¿u (najczêœciej dotyczy to przypadku modernizacji wnêtrza istnie-USTRAD
j¹cego budynku – na przyk³ad ³¹czy siê dodatkowymi schodami salon na parterze z pracowni¹ lub sypialni¹
na piêtrze). Ka¿dy element schodów gotowych sk³ada siê ze stopnia i fragmentu balustrady; czêsto materia³y BAL
wykoñczeniowe mo¿na wybraæ dowolnie.
Schody krêcone maj¹ w rzucie poziomym kszta³t ko³a, prostok¹ta lub wielok¹ta. (schody o rzucie kwadratu lub prostok¹ta nadaj¹ siê szczególnie dobrze do zamontowania w rogu pomieszczenia). Sk³adaj¹ siê z pojedynczych stopni zamocowanych z jednej strony w œrodkowym s³upie noœnym, a z drugiej strony niepodpar-SCHOD
tych (stanowi¹ wówczas odmianê schodów wspornikowych) lub opartych na œciance albo na krzywoliniowej belce policzkowej (odmiana schodów policzkowych). Belka jest najczêœciej oparta na dolnym i górnym stropie budynku. W niektórych rozwi¹zaniach elementem noœnym jest balustrada z porêcz¹, która pe³ni rolê belki.
Stopnie s¹ wyposa¿one w otwory, przez które przechodzi œrodkowy s³up. S³up (najczêœciej stalowa rura) jest mocowany do stropu dolnego i górnego. Schody koñcz¹ siê podestem le¿¹cym na poziomie górnego stropu.
Mog¹ te¿ ³¹czyæ ró¿ne poziomy tej samej kondygnacji. Schody mog¹ byæ lewoskrêtne (podczas wchodzenia s³up œrodkowy znajduje siê po lewej stronie) lub prawoskrêtne (podczas wchodzenia s³up œrodkowy znajduje siê po prawej stronie). Stopnie maj¹ ró¿ne kszta³ty: prostok¹tny, trójk¹tny, trapezowy.
Schody krêcone zajmuj¹ niewiele miejsca – mo¿na je ustawiæ praktycznie w dowolnym miejscu (pod warunkiem, ¿e wykona siê otwór w stropie wy¿ej le¿¹cej kondygnacji). Oferta rynkowa jest bardzo szeroka. Chocia¿
³adnie wygl¹daj¹, nie s¹ zbyt wygodne, poniewa¿ ze wzglêdu na oszczêdnoœæ miejsca s¹ na ogó³ dosyæ strome, a stopnie maj¹ zmienn¹ szerokoœæ.
Schody modu³owe s¹ odmian¹ schodów dwuwspornikowych, w których œrodkowa belka noœna powstaje przez skrêcanie pojedynczych elementów metalowych, do których nastêpnie przykrêca siê stopnie. Najni¿szy i najwy¿szy element belki mocuje siê do górnego i dolnego stropu. Z elementów mo¿na zmontowaæ bieg o dowolnym kszta³cie (schody proste, zabiegowe, krête na rzucie ko³a lub wielok¹ta). Mo¿liwa jest tak¿e regulacja wysokoœci stopni.
Schody drewniane s¹ najczêœciej odmian¹ schodów policzkowych, w których belki policzkowe s¹ wypusz-czone do góry. Na rynku dostêpne s¹ schody a¿urowe (bez podstopnic) lub pe³ne (z podstopnicami). Ze wzglêdu na kszta³t schody drewniane wystêpuj¹ w wersji jednobiegowej, zabiegowej lub wachlarzowej.
Schody strychowe znajduj¹ zastosowanie wszêdzie tam, gdzie ze wzglêdu na brak miejsca niemo¿liwe jest zamontowanie schodów sta³ych, a wiêc przede wszystkim przy wy³azach dachowych i wyjœciach na podda-sze. Dziêki p³ynnej regulacji k¹ta nachylenia mo¿na je dopasowaæ do wysokoœci pomieszczenia. S¹ dwu–, trzy– lub czteroczêœciowe, sk³adane, zsuwane lub z³o¿one z segmentów, czêsto chowane w drewnianej albo stalowej skrzyni zamocowanej w stropie. Schody sk³adane no¿ycowe sk³adaj¹ siê podobnie jak harmonijka.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
451
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Aby mo¿liwy by³ monta¿ schodów strychowych, w stropie musi byæ wykonany otwór o odpowiedniej wielko-
œci. W sk³ad zestawu wchodzi te¿ zwykle klapa zamykaj¹ca. Drabinka schodów mo¿e byæ drewniana lub alu-miniowa.
Stopnie schodów gotowych s¹ najczêœciej: drewniane (z drewna klejonego z listewek), metalowe (z blachy stalowej lub aluminiowej, g³adkiej, perforowanej, ryflowanej lub a¿urowej kratki, mosiê¿ne), betonowe, kamienne, ze szk³a, z p³yt poliuretanowych. Stopnie drewniane s¹ lakierowane, woskowane lub bejcowane.
Stopnie metalowe s¹ ocynkowane lub lakierowane na ró¿ne kolory; maj¹ czêsto wykoñczenie z innych materia³ów, takich jak: drewno, kamieñ, beton, p³ytki ceramiczne.
n Balustrady
Balustrada sk³ada siê z:
n s³upków (tak zwanych tralek),
n porêczy.
S³upki mog¹ byæ metalowe (stalowe lub aluminiowe) albo drewniane. S³upki metalowe wykonuje siê z: rurek, profili o przekroju prostok¹tnym, p³askowników. Zamiast pionowych s³upków stosuje siê te¿ zakrzywione elementy poziome (na przyk³ad wygiête rurki stalowe) ³¹cz¹ce skrajne s³upki na dole i górze schodów. Balustrady metalowe mog¹ byæ malowane, powlekane chromem lub miedzi¹, anodyzowane mosi¹dzem. Balustrada mo¿e byæ a¿urowa lub z wype³nieniem z hartowanego szk³a, pleksiglasu, drewna, siatki stalowej, paneli z rury stalowej lub z a¿urowych kratek, ob³o¿ona od zewn¹trz kolorowymi p³ytami.
Porêcz mo¿e byæ: drewniana (profilowana, okr¹g³a, prostok¹tna, z drewna litego lub drewnianego laminatu), wykonana z rury stalowej lub mosiê¿nej (spawana lub skrêcana), z PVC. Spotyka siê porêcze proste, krzywoliniowe, odcinkami poziome. Poni¿ej porêczy g³ównej mo¿e byæ zamontowana dodatkowa porêcz poœred-nia.
HYDROMASA¯,
Balustrady „bezpieczne dla dzieci“ maj¹ zmniejszon¹ odleg³oœæ miêdzy tralkami (10 cm). Schody mog¹ byæ te¿ wyposa¿one w zamykan¹ bramkê, któr¹ mocuje siê na dole lub na górze.
SAUNY,
Baseny, sauny, hydromasaż
n Baseny
n Lokalizacja
Basen k¹pielowy mo¿e byæ zainstalowany na zewn¹trz budynku (baseny ogrodowe) lub pod dachem (base-ny kryte). Basen kryty instaluje siê najczêœciej w piwnicy. Ze wzglêdu na pod³¹czenie instalacji wodnej i elek-trycznej najlepiej umieœciæ basen ogrodowy jak najbli¿ej domu, w miejscu nas³onecznionym, os³oniêtym przed wzrokiem przechodniów i s¹siadów.
Wybór rodzaju i wielkoœci basenu oraz jego wyposa¿enia zale¿y od:
n dostêpnego miejsca,
n funkcji basenu (sportowa czy tylko rekreacyjna),
n maksymalnej liczby osób, które bêd¹ jednoczeœnie korzystaæ z k¹pieli,
n okresu korzystania z basenu (tylko lato czy tak¿e inne pory roku),
n mo¿liwoœci ewentualnego przeniesienia basenu w inne miejsce.
Samodzielna budowa
n Konstrukcja
basenu nie jest meto−
Podstawowym elementem basenu jest niecka, która mo¿e byæ zag³êbiona w gruncie (ca³kowicie lub czêœcio-dą godną zalecenia.
wo) albo wolnostoj¹ca. Przed wykonaniem basenu nale¿y znaæ rodzaj gruntu i g³êbokoœæ wystêpowania wody gruntowej. W przypadku, gdy woda gruntowa wystêpuje tu¿ pod powierzchni¹ terenu, wykonanie basenu za-Najlepiej projekt
g³êbionego w gruncie mo¿e siê okazaæ niemo¿liwe. Œciany basenu zag³êbionego w gruncie s¹ obci¹¿one od oraz wykonanie ba−
zewn¹trz parciem gruntu, a od wewn¹trz parciem wody, któr¹ nape³niony jest basen. Pusty basen musi wy-senu powierzyć fir−
trzymaæ parcie gruntu na jego œcianki. Na wielkoœæ parcia gruntu wp³ywa te¿ obci¹¿enie naziomu (czyli ciê¿ar mie specjalistycznej.
urz¹dzeñ stoj¹cych ko³o basenu lub sk³adowanych tam materia³ów). Niedostateczna wytrzyma³oœæ œcian przy pustym basenie mo¿e powodowaæ ich przemieszczenia do œrodka basenu pod naporem gruntu, Je¿eli basen jest posadowiony na gruntach pêczniej¹cych pod wp³ywem wody lub wysadzinowych (wszystkie grunty or-ganiczne oraz takie, które zawieraj¹ wiêcej ni¿ 10% cz¹stek o œrednicy mniejszej ni¿ 0.02 mm), to nale¿y te¿
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
452
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
zadbaæ o odpowiedni¹ wytrzyma³oœæ p³yty dennej basenu. Zamarzaj¹ca woda, zamieniaj¹c siê w lód, powoduje zwiêkszenie objêtoœci gruntu, który oddzia³uj¹c z du¿¹ si³¹ na p³ytê powoduje jej podniesienie, co mo¿e doprowadziæ do pêkania dna i œcian. Z kolei w okresie wiosennym grunt odmarza, a zmniejszanie jego objê-
toœci powoduje osiadanie dna.
Basen musi byæ szczelny. Woda wyciekaj¹ca z basenu wskutek nieszczelnoœci mo¿e zagroziæ fundamentom budynku.
n Baseny tradycyjne
W basenach tradycyjnych niecka jest najczêœciej ¿elbetowa (wylewana w deskowaniu tradycyjnym lub tzw.
traconym – ze styropianu lub poliestru) lub murowana z pustaków betonowych. Betonowe œciany basenu zbroi siê kilkoma warstwami siatki mocowanej do rusztów wykonanych z prêtów zbrojeniowych o œrednicy 4,5-6 mm. Pionowe otwory pustaków zbroi siê i zalewa betonem. Istotn¹ spraw¹ jest statecznoœæ œcian wykopu, która zale¿y od jego g³êbokoœci i rodzaju gruntu. Utrzymanie pionowej œciany w gruncie spoistym (gliniastym lub piaszczysto – gliniastym) jest ³atwiejsze ni¿ w piasku, który bêdzie siê osypywaæ. Dlatego najlepiej wykonywaæ œciany basenu od razu po wykonaniu wykopu. Je¿eli betonowa niecka ma byæ wy³o¿ona foli¹, nie musi byæ dodatkowo uszczelniona. Je¿eli natomiast basen ma byæ wy³o¿ony p³ytkami, nieckê uszczelnia siê przez dodanie do betonu dodatków uszczelniaj¹cych.
Samodzielna budowa basenu nie jest metod¹ godn¹ zalecenia. Najlepiej projekt oraz wykonanie basenu, szczególnie o wiêkszych wymiarach, powierzyæ specjaliœcie.
Wykonanie tradycyjnego basenu jest pracoch³onne, ale jego zalet¹ jest trwa³oœæ. Mo¿na dowolnie zaprojektowaæ nie tylko kszta³t œcian i dna (np. nachylonego pod k¹tem do poziomu), ale tak¿e wodospady, natryski, kaskady.
n Baseny gotowe
Alternatyw¹ dla basenów tradycyjnych s¹ lekkie baseny gotowe. Ich podstawowe zalety to ³atwoœæ monta¿u oraz mo¿liwoœæ ewentualnego przeniesienia w inne miejsce. Maj¹ niecki gotowe (o ustalonych wymiarach i kszta³tach) lub z³o¿one z prefabrykatów. Najczêœciej wymagaj¹ p³yty dennej, któr¹ wylewa siê z chudego betonu na zagêszczonym gruncie. Konstrukcjê noœn¹ niecki stanowi¹ wspornikowe ¿ebra lub murki oporowe, na których opiera siê p³aszcz. Stabilnoœæ kszta³tu p³aszcza i jego dodatkowe usztywnienie zapewniaj¹ dolne i górne profile kszta³tu (szyny).
HYDROMASA¯,
Niecki gotowe wykonuje siê z blachy stalowej (ocynkowanej, powlekanej z zewn¹trz warstw¹ ochronn¹ z PVC, a od wewn¹trz lakierowanej), blachy aluminiowej, ze zbrojonego laminatu PVC, z poliestru. Niecki prefabrykowane sk³adaj¹ siê z segmentów, które mog¹ byæ wykonane: ze stali ocynkowanej powlekanej PVC, z p³yt poliestrowych, a nawet z drewna.
SAUNY,
Niecki gotowe maj¹ najczêœciej standardowe wymiary 8x4 m lub 10x5 m i g³êbokoœæ 90-200 cm. Inne wymiary wykonuje siê na zamówienie. Maj¹ ró¿ne kszta³ty: okr¹g³e, pó³koliste, owalne, ósemkowe, kwadratowe i prostok¹tne (niecki drewniane). Dno niecki mo¿e byæ p³askie, kopertowe, schodkowe.
Niecka mo¿e byæ wykoñczona p³ytkami ceramicznymi, kamiennymi, mozaik¹ szklan¹ lub z tworzywa sztucz-BASENY
nego, foli¹ basenow¹ zbrojon¹ lub niezbrojon¹ (z PVC), p³ytami z tworzywa sztucznego (polipropylenu), stal¹
kwasoodporn¹, pokryta warstw¹ ¿ywicy epoksydowej lub pomalowana. Niecki wyk³adane p³ytkami wymaga-j¹ dodatkowego uszczelnienia.
Obrze¿e basenu musi byæ antypoœlizgowe i mrozoodporne, je¿eli basen znajduje siê na zewn¹trz. Producenci oferuj¹ najczêœciej obrze¿a z p³yt kamiennych o ró¿nych wymiarach i gruboœci, czasami tak¿e z p³yt drewnianych .
n Obieg wody w basenie
Ze wzglêdu na technologiê obiegu wody baseny mo¿na podzieliæ na:
Obieg wody
n skimerowe,
n z rynn¹ przelewow¹.
z rynn¹ przelewow¹
W basenach skimerowych lustro wody znajduje siê poni¿ej obrze¿a basenu (ok. 15 cm). Woda powierzch-niowa jest odprowadzana przez urz¹dzenie przelewowe zwane skimerem, a woda denna przez spust denny (wraca przefiltrowana i ogrzana przez wlotowe dysze œcienne). W basenach z rynn¹ przelewow¹ lustro wody znajduje siê na wysokoœci obrze¿a basenu. Nadmiar wody jest odprowadzany przez rynny przelewowe po³¹czone z rur¹ zbiorcz¹, która odprowadza wodê do zbiornika przelewowego, sk¹d (po przefiltrowaniu) jest ona kierowana przez dysze denne z powrotem do basenu. W domach jednorodzinnych instaluje siê najczê-
œciej baseny skimerowe. Baseny z rynn¹ przelewow¹ gwarantuj¹ lepszy obieg wody, dlatego s¹ stosowane w basenach publicznych.
n Pokrywy i zadaszenia
Pokrywy basenowe zapobiegaj¹ stratom ciep³a, u³atwiaj¹ nagrzewanie siê wody (podnosz¹ temperaturê o kilka stopni), zmniejszaj¹ parowanie. Ich stosowanie jest konieczne w basenach krytych, gdzie parowanie powoduje znaczne zwiêkszenie wilgotnoœci powietrza, które mo¿e wywo³ywaæ u u¿ytkowników nieprzyjemne odczucia, a tak¿e prowadziæ do wykraplania pary wodnej. Pokrywy wykonuje siê z ró¿nych materia³ów: folii polietylenowej (czêsto b¹belkowej – zawieraj¹cej pêcherzyki powietrza, zwiêkszaj¹ce tzw. efekt solarny), INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
453
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
z pianki, siatkowe. Pokrywy mog¹ byæ typu ¿aluzjowego lub segmentowe przesuwane, z napêdem rêcznym lub automatycznym (mog¹ byæ zdalnie sterowane pilotem).
Zadaszenie w po³¹czeniu z bezpoœrednim podgrzewaniem wody basenowej umo¿liwia korzystanie z k¹pieli w basenie odkrytym nie tylko latem, ale tak¿e jesieni¹ i wiosn¹. Wystêpuje w nich tzw. efekt szklarniowy; przestrzeñ pomiêdzy zwierciad³em wody i zadaszeniem dzia³a jak izolator. Zadaszenia wykonuje siê z p³yt z poli-wêglanu (litych lub komorowych) na konstrukcji wsporczej z profili aluminiowych. Maj¹ ró¿ne kszta³ty (kopu-
³y, ostros³upa, po³ówki walca) i wymiary. Konstrukcja zadaszenia czêsto jest zbudowana z przesuwnych segmentów (system z prowadnicami lub bezprowadnicowy – z kó³kami gumowymi). Gumowe uszczelki miêdzy segmentami zapewniaj¹ szczelnoœæ zadaszenia. W œciankach zadaszenia mo¿na zamontowaæ drzwi. Latem konstrukcjê zadaszenia mo¿na przesun¹æ poza obrys basenu.
n Uzdatnianie wody
W basenach stosuje siê filtry mechaniczne z materia³ów porowatych (piaskowe, ¿wirowe, ¿wirowo-antracy-towe), które zatrzymuj¹ osady i zanieczyszczenia. W ma³ych basenach domowych stosuje siê te¿ wymienne wk³ady filtracyjne: z siatki stalowej, poliestrowej, polietylenowej. Trzeba je czêsto wymieniaæ.
Chemiczne œrodki do uzdatniania wody mo¿na podzieliæ na:
n dezynfekuj¹ce,
n koryguj¹ce odczyn pH,
n zapobiegaj¹ce rozwojowi glonów.
W basenach stosuje siê dezynfekcjê chlorem, ³¹czon¹ (chlor i ozon, chlor i promienie UV) lub bezchlorow¹
(promieniami UV, ozonem, bromem, jodem, tlenem aktywnym, jonizowanie). Dozowanie œrodków mo¿e byæ rêczne lub automatyczne. Preparaty maj¹ postaæ granulatu przeznaczonego do rozpuszczenia w wodzie lub p³ynu.
n Podgrzewanie wody
Je¿eli basen jest wykorzystywany tylko w lecie, wystarcza ogrzewanie wody promieniami s³onecznymi. W basenach wykorzystywanych nie tylko latem woda musi byæ dodatkowo podgrzewana. Mo¿liwe s¹ ró¿ne roz-wi¹zania. Wodê mo¿na ogrzewaæ elektrycznym podgrzewaczem wody, przy pomocy wymiennika ciep³a wy-
korzystuj¹cego wodê z obiegu centralnego ogrzewania lub ciep³o odzyskane z wentylacji, ogrzewania pod³o-HYDROMASA¯,
gowego, z wykorzystaniem niekonwencjonalnych Ÿróde³ energii: kolektorów s³onecznych, pomp ciep³a.
n Wyposażenie dodatkowe
Baseny mog¹ byæ wyposa¿one w przeciwpr¹d (tzw. falê), urz¹dzenia do hydromasa¿u, bicze wodne. Oœwie-SAUNY,
tlenie basenu wieczorem zapewni¹ reflektory. Mo¿na zainstalowaæ zje¿d¿alniê lub trampolinê (wymaga to lokalnego pog³êbienia basenu). Basen dzieciêcy mo¿na wyposa¿yæ w mechanizm samoczynnie podnosz¹cy œciankê basenu zale¿nie o poziomu lustra wody.
Jako wyposa¿enie dodatkowe oferowane s¹ te¿ testery jakoœci wody s³u¿¹ce do wyznaczania zawartoœci BASENY
wolnego chloru i wartoœci odczynu pH.
n Sauny
Sauny, zwi¹zane nierozerwalnie z kultur¹ skandynawsk¹, zdobywaj¹ coraz wiêksz¹ popularnoœæ równie¿ w Polsce. Sauna prywatna, przeznaczona tylko do u¿ytku domowników i goœci, zapewnia wiêksz¹ intymnoœæ i lepsz¹ higienê ni¿ sauna publiczna w gabinecie odnowy biologicznej lub klubie sportowym.
Kabinê sauny mo¿na ustawiæ w pomieszczeniu wygospodarowanym specjalnie na ten cel w mieszkaniu (musi ono spe³niaæ okreœlone wymagania higieniczne i warunki techniczne) lub jako wolnostoj¹cy budynek, usytu-owany np. w s¹siedztwie basenu. Sauna mo¿e byæ ma³a (jednoosobowa lub dwuosobowa) lub du¿a – taka, z której mo¿e korzystaæ jednoczeœnie ca³a rodzina. Saunê mo¿na wybudowaæ samodzielnie (wykorzystuj¹c np. gotowe, prefabrykowane elementy) lub powierzyæ projekt, wykonanie i monta¿ wyspecjalizowanej firmie.
n Zasada działania i rodzaje
Sauna
Sauna jest zamkniêt¹, izolowan¹, ogrzewan¹ piecem kabin¹. Nagrzane do wysokiej temperatury kamienie po-sucha (szwedzka)
lewa siê wod¹, która paruj¹c oddaje wilgoæ do otoczenia. Niektóre piece mog¹ pracowaæ bez kamieni.
mokra (fiñska)
Sauny ró¿ni¹ siê miêdzy sob¹ temperatur¹ i wilgotnoœci¹ powietrza w kabienie. Rozró¿nia siê nastêpuj¹-
n sauna sucha (szwedzka), w której panuje wysoka temperatura (oko³o 100°C) i bardzo niska wilgotnoœæ powietrza, oko³o 10% (dziêki niewielkiej wilgotnoœci powietrza organizm jest w stanie znieœæ tak wysok¹ temperaturê),
n sauna mokra (fiñska), w której wilgotnoœæ powietrza wynosi oko³o 35%, a temperatura oko³o 90°C, n sauna parowa, w której dziêki obficie wytwarzanej parze wilgotnoœæ powietrza wynosi oko³o 50% przy temperaturze 50– 65°C; parê wytwarza specjalny piec lub zainstalowany oddzielnie generator pary (sauny parowej nie nale¿y myliæ z ³aŸni¹ parow¹, w której wilgotnoœæ powietrza jest o wiele wy¿sza, dochodz¹ca do INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
454
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
100%) – k¹piel parowa mo¿e byæ po³¹czona z k¹piel¹ zapachow¹ – esencje zapachowe i zio³a umieszcza siê w specjalnych pojemnikach w piecu.
n Lokalizacja i wymiary
Miejsce, w którym umieszcza siê saunê, zale¿y od jej przewidywanej wielkoœci (czyli od tego, ile osób ma korzystaæ z niej jednoczeœnie), dostêpnej powierzchni u¿ytkowej oraz rozk³adu mieszkania. Najkorzystniejsze jest ustawienie kabiny sauny tyln¹ œciank¹ przy œcianie budynku lub w rogu miêdzy dwiema œcianami. W osta-tecznoœci mo¿na j¹ ustawiæ miêdzy trzema œcianami. Najgorszym rozwi¹zaniem, którego nale¿y unikaæ, jest wstawienie kabiny sauny miêdzy cztery œciany budynku (o ile to mo¿liwe, lepiej wtedy wyburzyæ frontow¹
œciankê). Sauna musi byæ na tyle du¿a, ¿eby mo¿na by³o po³o¿yæ siê na ³awce z wyci¹gniêtymi nogami. Z kolei sauna o zbyt du¿ej objêtoœci d³u¿ej siê nagrzewa, co powoduje wiêksze zu¿ycie energii i zwi¹zany z tym wzrost kosztów ogrzewania. Kabina sauny powinna znajdowaæ siê w takim miejscu, aby po wyjœciu z niej mo¿liwe by³o natychmiastowe och³odzenie. Dlatego saunê wolnostoj¹c¹ najlepiej wybudowaæ w pobli¿u basenu. Je¿eli sauna znajduje siê w budynku, mo¿na wykorzystaæ prysznic, wannê, a nawet beczki lub balie na-pe³nione wod¹. W bezpoœrednim s¹siedztwie sauny trzeba te¿ przewidzieæ miejsce do przebrania siê i wypo-czynku.
Optymalna wielkoœæ ma³ej sauny domowej, przeznaczonej dla rodziny sk³adaj¹cej siê z czterech osób, powinna byæ taka, ¿eby w kabinie zmieœci³y siê dwie ³awki (pó³ki) o d³ugoœci 1,8-2 m i g³êbokoœci 60 cm, umieszczone na dwóch poziomach: 60 i 110 cm. Wysokoœæ kabiny powinna wynosiæ przynajmniej 2 m. Najpopularniejsze wymiary kabiny sauny domowej to: 1,60x2 m i 2x2 m. Mo¿na te¿ kupiæ saunê mniejsz¹. Na rynku dostêpne s¹ ma³e sauny jednoosobowe o wymiarach ~1x1 m., 1,25x1,25 m lub 1,35x1,35 m oraz dwuosobowe, o przyk³adowych wymiarach 2 x 1.5 m. Wiele firm oferuje sauny wykonane na zamówienie.
n Warunki bezpieczeństwa i higieny
W pomieszczeniu, w którym bêdzie ustawiona kabina, musi dzia³aæ sprawna wentylacja zapewniaj¹ca dop³yw œwie¿ego powietrza i odprowadzenie wilgoci. Otwór nawiewny powinien znajdowaæ siê nisko nad pod³og¹, na œcianie, przy której stoi piec, aby zapewniæ jak najszybsze ogrzanie nap³ywaj¹cego œwie¿ego powietrza. Otwór W saunie nie może
wywiewny powinien byæ umieszczony jak najdalej od otworu nawiewnego (najlepiej pod sufitem w œcianie po być żadnych elemen−
przek¹tnej). Przy braku niezale¿nej wentylacji pomieszczenia (sytuacja taka czêsto wystêpuje przy adaptacji tów z metalu lub pla−
pomieszczenia o innym przeznaczeniu) nale¿y przeprowadziæ wentylacjê do s¹siednich, wentylowanych po-HYDROMASA¯,
mieszczeñ. Ze wzglêdu na oszczêdnoœæ energii rozwi¹zanie z wentylacj¹ poœredni¹ jest nawet bardziej ko-stiku
rzystne, poniewa¿ powietrze pobierane z wnêtrza mieszkania jest cieplejsze (do jego ogrzania potrzeba wiêc mniej energii), a odprowadzane gor¹ce powietrze mo¿e byæ wykorzystane do ogrzewania innych pomieszczeñ w budynku. Musi byæ te¿ zapewniony swobodny obieg powietrza wokó³ kabiny sauny (dlatego miêdzy kabin¹
SAUNY,
i œcianami budynku musz¹ byæ pozostawione kilkucentymetrowe odstêpy).
Piec musi siê znajdowaæ na tej samej œcianie, co drzwi do sauny. Praca pieca powinna byæ sterowana ter-mostatem, tak aby temperatura w kabinie nie mog³a siê podnieœæ powy¿ej 100°C. Drzwi do sauny musz¹
otwieraæ siê na zewn¹trz i nie mog¹ byæ wyposa¿one w zamek. Je¿eli sauna jest ogrzewana piecem gazowym BASENY
lub wêglowym, to spaliny musz¹ byæ odprowadzone do komina. Nieos³oniête elementy konstrukcyjne oraz elementy wyposa¿enia sauny znajduj¹ce siê w œrodku kabiny nie mog¹ byæ wykonane z metalu i plastiku, poniewa¿ mog³yby staæ siê przyczyn¹ poparzeñ (z tego samego powodu do sauny nie wolno wnosiæ ¿adnych przedmiotów metalowych lub plastikowych).
n Konstrukcja
Sauna tworzy zamkniêt¹, izolowan¹ cieplnie kabinê sk³adaj¹c¹ siê ze œcian, pod³ogi i sufitu. Dostêpne na rynku sauny s¹ najczêœciej wykonane z elementów œciennych i sufitowych prefabrykowanych, izolowanych ter-micznie. S¹ one dostarczane w komplecie i na miejscu montowane. Œciany mog¹ byæ ca³kowicie zabudowane lub czêœciowo przeszklone. Jako materia³ do budowy kabiny stosuje siê œwierk skandynawski, cedr, jod³ê kanadyjsk¹, drewno afrykañskie. Czêsto elementy przeszklone s¹ ozdobione drewnianymi kratkami.
Posadzki w saunie wykonuje siê z terakoty. Mo¿na j¹ przykryæ kratk¹ drewnian¹, co zapobiega œlizganiu siê.
Korzystne jest umieszczenie w pod³odze studzienki umo¿liwiaj¹cej odp³yw wody, chocia¿ w saunach domowych nie jest to wymagane.
Na rynku dostêpne s¹ te¿ kabiny parowe do u¿ytku domowego. Nie nale¿y ich myliæ z saun¹ – s¹ to ³aŸnie parowe, nazywane równie¿ tureckimi. Ze wzglêdu na koniecznoœæ utrzymania w ³aŸni parowej bardzo wysokiej wilgotnoœci powietrza, s¹ one wykonane z tworzyw sztucznych (np. akrylu) i szk³a. Podobnie jak sauny, Łaźnia parowa
dostarczane s¹ w postaci kompletów elementów œciennych i sufitowych, gotowych do monta¿u. S¹ wyposa-
¿one w miejsca do siedzenia lub ³awki, czasami tak¿e w œcianki z natryskiem i pó³eczki. Mo¿na te¿ kupiæ generator pary z wbudowanym albo oddzielnym panelem steruj¹cym.
n Piec
Podstawowym wyposa¿eniem sauny jest piec. Piec mo¿e byæ opalany drewnem, gazem lub elektryczny. Jak wspomniano wy¿ej, piece gazowe i wêglowe wymagaj¹ pod³¹czenia do komina, co ogranicza ich stosowanie.
Najpopularniejsze s¹ piece elektryczne. Moc dobieramy w zale¿noœci od wielkoœci kabiny (ok. 1 kW na m3 kuba-tury). Ka¿dy piec musi mieæ atest i znak bezpieczeñstwa „B“. Wiêksze piece (o mocy powy¿ej 5 kW) wymagaj¹
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
455
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
napiêcia zasilania 380 V, a wiêc pr¹du trójfazowego. Piec mo¿e byæ stoj¹cy lub zawieszony na œcianie. Wiêkszoœæ pieców wymaga os³ony, najczêœciej drewnianej, która wchodzi w sk³ad kompletu wyposa¿enia.
W zale¿noœci od modelu piece s¹ wyposa¿one w ró¿ne funkcje dodatkowe. Mo¿na np. zaprogramowaæ temperaturê i wilgotnoœæ powietrza, czas i rodzaj k¹pieli (sauna mokra lub parowa), w³¹czenie pieca z kilkugo-dzinnym wyprzedzeniem, automatyczne osuszanie sauny po k¹pieli, intensywnoœæ zapachu zió³. Piece ener-gooszczêdne dopasowuj¹ moc do temperatury panuj¹cej w kabinie. Pracê pieca mo¿na programowaæ w cyklu tygodniowym. Panele steruj¹ce s¹ wbudowane lub umieszczone na zewn¹trz obudowy. Piec mo¿e byæ stero-wany pilotem lub za poœrednictwem domowego komputera. Niektóre piece s¹ tak zaprogramowane, ¿e nie pozwalaj¹ na ustawienie szkodliwych dla zdrowia parametrów. W innych modelach istnieje mo¿liwoœæ zabloko-wania zmian parametrów pracy kodem zabezpieczaj¹cym.
n Wyposażenie
Poza piecem w sk³ad podstawowego wyposa¿enia sauny wchodzi termometr i wilgotnoœciomierz (higrometr).
Poniewa¿ do sauny wchodzi siê bez zegarka, mo¿e siê te¿ przydaæ klepsydra do kontroli czasu spêdzonego w kabinie. Do polewania kamieni s³u¿¹ drewniane cebrzyki na wodê, z dopasowanymi do nich czerpakami.
Firmy oferuj¹ ca³e zestawy akcesoriów przeznaczonych do saun. W sk³ad zestawu mog¹ wchodziæ dodatko-Wyposażenie sauny
wo: sprzêt oœwietleniowy (lampy zwyk³e i halogenowe, urz¹dzenia do œwiat³oterapii np. efekt gwiaŸdzistego termometr
nieba) i inhalacji, urz¹dzenia imituj¹ce odg³osy natury, zag³ówki, podkolanniki, balie drewniane, szlafroki z na-wilgotnoœciomierz
drukami, olejki zapachowe, a nawet specjalne zestawy stereo przystosowane do wykorzystania w saunach.
klepsydra
cebrzyk
Sauna w domu jednorodzinnym
Je¿eli saunê uwzglêdniono w projekcie budynku, przewidziano na ni¹ od razu odpowiednie pomieszczenie, spe³niaj¹ce wszystkie warunki techniczne. Saunê nie przewidzian¹ w projekcie mo¿na ustawiæ w przestronnej ³azience, pralni, piwnicy, na strychu, a nawet przeznaczyæ na ni¹ nieu¿ywany pokój lub jego czêœæ (w pozosta³ej czêœci pokoju mo¿na urz¹dziæ np. domow¹ si³owniê lub ma³e solarium). £azienka i pralnia s¹ wyposa¿one w wentylacjê nawiewno-wywiewn¹, poniewa¿ wymagaj¹ tego przepisy. Je¿eli
sauna ma stan¹æ w pomieszczeniu bez wentylacji, trzeba przeprowadziæ wentylacjê do s¹siedniego pomieszczenia wentylowanego. W tym celu instaluje siê kratkê w dolnej czêœci drzwi. Mo¿na te¿ wykorzystaæ s¹siaduj¹cy pion wentylacyjny (po konsultacji ze specjalist¹ – aby nie zaburzyæ wentylacji innych HYDROMASA¯,
pomieszczeñ). Je¿eli sauna jest ustawiona na poddaszu, zu¿yte powietrze z pomieszczenia mo¿na od-prowadziæ przez dach lub przez œcianê bezpoœrednio na zewn¹trz budynku. Je¿eli w pomieszczeniu prze-znaczonym na saunê sta³ kiedyœ piec, mo¿na pomyœleæ o zainstalowaniu w saunie pieca na drewno lub wêgiel. Mo¿na wtedy wykorzystaæ nieu¿ywany przewód dymowy (najpierw trzeba sprawdziæ jego dro¿-
SAUNY,
noœæ). Przewód dymowy mo¿na te¿ wykorzystaæ jako przewód wentylacyjny.
Przed wojn¹ i we wczesnym okresie powojennym budowano najczêœciej niskie domy murowane (3-5
piêter), które czêsto by³y ogrzewane piecami. Wiele z tych budynków zosta³o póŸniej zmodernizowanych; ogrzewanie piecowe zastêpowano ogrzewaniem centralnym, a kuchnie wêglowe zosta³y zast¹pione ku-chenkami elektrycznymi. W niektórych budynkach zlikwidowano ma³e lokalne kot³ownie i budynki pod-
³¹czono do sieci miejskiej. Pozosta³oœci¹ po piecach s¹ przewody dymowe i spalinowe, które mo¿na wykorzystaæ jako wentylacyjne (wymagania dotycz¹ce wymiarów przewodów dymowych i spalinowych s¹
ostrzejsze ni¿ dla przewodów wentylacyjnych). Poniewa¿ zgodnie z przepisami ka¿dy piec ma w³asny kana³, mo¿na wykorzystaæ przewody dymowe po starych piecykach gazowych lub kuchniach wêglowych. W przypadku przewodu dymowego po starej kot³owni lokalnej, który biegnie przez ca³y pion, lepiej uzyskaæ zgodê w³aœciciela budynku.
n Hydromasaż
n Wanny
Dostêpne na rynku wanny umo¿liwiaj¹: hydromasa¿ (masowanie cia³a strumieniem wody zmieszanej z powietrzem), masa¿ wodny, masa¿ powietrzny, masa¿ ultradŸwiêkami (tylko ³¹cznie z innymi typami masa¿u). W obudowie wanny zainstalowane s¹ urz¹dzenia: pompa do t³oczenia wody, rury doprowadzaj¹ce powietrze i wodê do dysz, ssawa zasysaj¹ca wodê z wanny, grza³ka do ogrzewania wody, grza³ka do ogrzewania powietrza, skrzyn-ka z elektronik¹. Na obudowie wanny znajduje siê przycisk, a w bardziej z³o¿onych modelach – panel sterowania. Wewn¹trz wanny widoczne s¹ wyloty dysz masuj¹cych. Woda jest zasysana z wanny i rurami pompowana do dysz. Oddzielne rury doprowadzaj¹ do dysz powietrze z pomieszczenia. Cia³o jest masowane strumieniem wody zawieraj¹cym pêcherzyki powietrza. Dostêpne na rynku wanny s¹ wyposa¿one w kilka do kilkunastu dysz: nieruchomych lub umo¿liwiaj¹cych zmianê (rêczn¹ lub automatyczn¹) kierunku strumienia. Zale¿nie od umiej-scowienia dysze s¹ przeznaczone do masowania ró¿nych czêœci cia³a (stopy, plecy, krzy¿ – w niektórych modelach dostêpne s¹ ró¿ne rodzaje strumienia). Wanny mog¹ byæ wyposa¿one w funkcje dodatkowe, takie jak: regulacja natê¿enia masa¿u, masa¿ pulsacyjny, oœwietlenie podwodne, termometr, czujnik poziomu wody, automatyczny system czyszczenia. Dostêpne s¹ te¿ wanny dwuosobowe; maj¹ wówczas podwójne zestawy dysz.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
456
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
Wannê montuje siê na stela¿u; musi staæ poziomo, poniewa¿ w przeciwnym wypadku urz¹dzenia mog¹ funk-cjonowaæ nieprawid³owo. Urz¹dzenia do hydromasa¿u musz¹ byæ pod³¹czone do instalacji przez elektryka z uprawnieniami. W mieszkaniu musi byæ zainstalowany wy³¹cznik ró¿nicowo-pr¹dowy (niektóre modele wanien maj¹ w³asny).
Wanny z hydromasa¿em wykonuje siê z takich samych materia³ów jak wanny tradycyjne (najczêœciej z akrylu, ale tak¿e stalowe, ¿eliwne, kamienne). Maj¹ wbudowan¹ armaturê. Mog¹ byæ prostok¹tne lub wielok¹tne.
Dostêpne s¹ te¿ wanny naro¿ne. Wanny akrylowe dostêpne s¹ w wielu kolorach.
Niektóre firmy oferuj¹ pod³¹czenie hydromasa¿u do zwyk³ych wanien z akrylu.
n Kolumny
S¹ to zamontowane w kabinie systemy do hydromasa¿u, sk³adaj¹ce siê z: baterii termostatycznej, zwykle dwóch pryszniców (rêcznego oraz zamocowanego na sta³e w górnej czêœci kabiny) oraz zestawu dysz masuj¹cych (od 3 do kilkunastu strumieni). Wersje luksusowe s¹ wyposa¿one w elektroniczne panele steruj¹ce, umo¿liwiaj¹ce wybór rodzaju k¹pieli: bicze wodne szkockie – zimna i ciep³a woda na przemian, tropikalny deszcz – delikatne krople spadaj¹ce z góry, masa¿ cia³a – strumienie wody pobudzaj¹ce kr¹¿enie, wodospad
– silny strumieñ wody opadaj¹cy na g³owê i ramiona, zwyk³y natrysk, ³aŸnia parowa – k¹piel w chmurach pary, k¹piel zio³owa. Dodatkowo mog¹ byæ wyposa¿one w oœwietlenie halogenowe.
Kabiny dostêpne s¹ w wersji jedno lub dwuosobowej.
Wyposażenie kuchni i łazienki
£AZIENKI
n Armatura kuchenna i łazienkowa
Armatura czerpalna sk³ada siê z zaworów czerpalnych oraz baterii czerpalnych.
Baterie czerpalne umo¿liwiaj¹ jednoczesne czerpanie wody zimnej i ciep³ej, zmieszanej w odpowiednich pro-UCHNI
porcjach, tak aby wyjœciowa temperatura odpowiada³a potrzebom u¿ytkownika. Temperatura mo¿e byæ regu-K
lowana rêcznie lub za poœrednictwem zaworu termostatycznego.
Baterie kuchenne i ³azienkowe mo¿na podzieliæ:
Baterie
n zale¿nie od przeznaczenia na:
– wannowe,
– umywalkowe,
– zlewozmywakowe,
n zale¿nie od sposobu mocowania i doprowadzenia wody na:
WYPOSA¯ENIE
– naœcienne,
– sztorcowe,
n zale¿nie od sposobu pobierania wody na:
– dwuuchwytowe,
– jednouchwytowe.
Baterie naœcienne s¹ montowane na œcianie i pod³¹czane bezpoœrednio do rur z ciep³¹ i zimn¹ wod¹. W bateriach podtynkowych korpus jest schowany pod tynkiem w specjalnej puszce, a na wierzchu œciany znajduj¹ siê tylko wylewka i uchwyty.
Baterie
Baterie sztorcowe instaluje siê w otworach zlewozmywaka, blatu kuchennego, wanny lub umywalki, dopro-naœcienne
wadzaj¹c do nich wodê (przez zawory odcinaj¹ce) giêtkimi przewodami (wê¿ykami). Baterie sztorcowe s¹
najczêœciej jedno- lub trzyotworowe.
Tradycyjne baterie dwuuchwytowe maj¹ dwa oddzielne krany: do zimnej i ciep³ej wody. Baterie jednouchwytowe maj¹ tylko jeden kran. Wewn¹trz korpusu baterii umieszczone s¹ g³owice mieszaj¹ce: a) zaworowe (uszczelkowe) z wymiennymi uszczelkami gumowymi, b) ceramiczne, w których ceramiczne p³ytki umo¿liwiaj¹ regulacjê strumienia i jednoczeœnie stanowi¹ uszczelnienie. Natê¿enie strumienia wody reguluje siê pionowym ruchem dŸwigni, a temperaturê – poziomym. Zu¿ycie wody jest mniejsze ni¿ w bateriach dwuuchwyto-wych. Niektóre baterie maj¹ funkcje dodatkowe. Termostat umo¿liwia ustawienie sta³ej temperatury wody, a programator – zaprogramowanie sta³ej temperatury i natê¿enia strumienia. Ogranicznik temperatury chroni przed poparzeniem blokuj¹c wyp³yw wody o temperaturze wy¿szej ni¿ 50°C (aby uzyskaæ maksymaln¹ temperaturê wody wciska siê specjalny przycisk). Funkcja ekonomiczna pozwala na ograniczenie iloœci wyp³ywaj¹cej wody (tylko tyle, ile potrzeba do umycia r¹k). Baterie elektroniczne s¹ sterowane przy pomocy mikropro-cesora (pilota) lub fotokomórki, zasilanych bateri¹ (6 lub 12 V) lub z sieci za poœrednictwem transformatora.
Wylewka mo¿e byæ ruchoma lub nieruchoma. Czasami jest zakoñczona perlatorem (napowietrzaczem) zmniejszaj¹cym zu¿ycie wody. Wylewka wyci¹gana umo¿liwia wygodne p³ukanie. Prze³¹czniki strumienia INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
457
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
wody umo¿liwiaj¹ ustawienie strumienia zwartego lub rozproszonego (prysznicowego). Baterie zlewozmywakowe maj¹ najczêœciej wylewkê obrotow¹ (o k¹cie obrotu od 120° do 360° i zasiêgu przynajmniej 18 cm), Baterie
która umo¿liwia nape³nianie ró¿nego typu naczyñ kuchennych. Stosowane czasami w bateriach zlewozmy-dwuuchwytowe
wakowych z³¹cze bagnetowe pozwala na wyjêcie baterii z otworu bez od³¹czania od instalacji. Niektóre bate-jednouchwytowe
rie zlewozmywakowe s¹ wyposa¿one w przy³¹cze do zmywarki. Baterie wannowo-natryskowe (tak¿e niektó-
re baterie umywalkowe) s¹ dodatkowo wyposa¿one w w¹¿ z natryskiem. Baterie natryskowe maj¹ w¹¿ z r¹cz-k¹ natrysku zamiast wylewki; r¹czkê zawiesza siê na œcianie lub k³adzie na uchwycie.
Na rynku spotyka siê te¿ baterie z podœwietlaniem strumienia wody, w których po odkrêceniu kranu zapala siê umieszczona w szczelnej obudowie ¿arówka; na ¿arówkê mo¿na na³o¿yæ kolorowy filtr, dziêki czemu uzysku-je siê strumieñ kolorowy.
Dostêpne na rynku baterie maj¹ obudowê wykonan¹ z mosi¹dzu (chromowanego, niklowanego, pokrytego kobaltem, br¹zem, tytanem, z³otem, lakierowanego na ró¿ne kolory), stali lub kompozytów, czasami z ozdob-nymi wstawkami z tworzyw sztucznych, porcelany, kryszta³u, bursztynu. Wzornictwo jest bardzo zró¿nico-wane; mo¿na kupiæ baterie klasyczne, w stylu retro, nowoczesne.
n Sprzęt kuchenny AGD
n Kuchenki
Kuchenki mo¿na podzieliæ
n ze wzglêdu na sposób zasilania na:
Kuchenki
– gazowe (gazowa p³yta i piekarnik),
– elektryczne (elektryczna p³yta i piekarnik),
– gazowo-elektryczne (p³yta gazowa lub gazowo-elektryczna, elektryczny piekarnik),
gazowo-
– elektryczno-gazowe (elektryczna p³yta, gazowy piekarnik).
£AZIENKI
n ze wzglêdu na sposób ustawienia na:
(p³yta gazowa,
– wolnostoj¹ce,
piecyk elektryczny)
– przeznaczone do wbudowania, sk³adaj¹ce siê z p³yty grzejnej i piekarnika, które mo¿na instalowaæ razem elektryczno-
(jeden panel sterowania) lub osobno (oddzielne panele sterowania) – p³ytê grzejn¹ wbudowuje siê w blat ku-UCHNI
gazowe (p³yta elek-
chenny, a piekarnik w szafkê.
tryczna, piecyk
gazowy)
Kuchenkê gazow¹ mo¿e pod³¹czyæ tylko osoba z uprawnieniami (jest to warunkiem uwzglêdnienia gwa-
rancji przez sklep). Kuchenka mo¿e byæ pod³¹czona do instalacji gazowej sztywnym przewodem lub przy pomocy elastycznego z³¹cza.
P³yty grzewcze tradycyjne wykonuje siê z emaliowanej (najczêœciej bia³ej lub br¹zowej) blachy lub stali nierdzewnej. S¹ wyposa¿one w cztery lub dwa palniki gazowe o ró¿nej wielkoœci umieszczone na ¿eliwnych pod-stawkach oraz pokrywê (tak¿e z emaliowanej blachy lub z hartowanego szk³a).
WYPOSA¯ENIE
P³yty ceramiczne nowej generacji s¹ g³adkie i maj¹ tylko zaznaczone pola grzejne (okr¹g³e lub owalne). Maj¹
kolor czarny, czasami szary lub bia³y. Spotyka siê te¿ p³yty wzorzyste. Moc pól grzejnych zale¿y od ich œrednicy. Pola grzejne zwyk³e rozgrzewaj¹ siê w ci¹gu kilkunastu sekund, tzw. pola high light– w ci¹gu 3 sekund, pola halogenowe– s¹ gor¹ce od razu po w³¹czeniu p³yty.
P³yty indukcyjne w³¹czaj¹ siê dopiero po postawieniu naczynia (w p³ytach tych pole ma nisk¹ temperaturê –
nagrzewa siê tylko dno naczynia).
Piekarnik mo¿e byæ gazowy lub elektryczny. Piekarniki maj¹ najczêœciej drzwiczki uchylane od góry, czasami z boku (jak w szafkach) lub wysuwane razem z pó³kami. Drzwiczki s¹ wyposa¿one w szyby, najczêœciej po-dwójne, rzadziej – potrójne. Pod piekarnikiem zwykle znajduje siê szuflada. Nowoczesne piekarniki umo¿liwiaj¹ ustawienie ¿¹danej temperatury pieczenia, dostosowanej do rodzaju przygotowywanej potrawy.
Kuchenki s¹ czêsto wyposa¿one w dodatkowe funkcje, takie jak: zapalarka iskrowa (zapalenie p³omienia na-stêpuje po przekrêceniu kurka lub wciœniêciu przycisku), zabezpieczenie przed wyp³ywem gazu (np. w przypadku zagaœniêcia p³omienia), zegar. Piekarnik mo¿e byæ wyposa¿ony w: termoobieg (wymuszony obieg go-r¹cego powietrza podczas pieczenia), system niezale¿nego w³¹czania grza³ek, elektryczny ro¿en, wyci¹g do wysuwania blach, mo¿liwoœæ pieczenia na parze, potrójn¹ lub panoramiczn¹ szybê (umo¿liwiaj¹c¹ dok³adne obejrzenie wnêtrza), niezale¿ne oœwietlenie, blokadê (chroni¹c¹ przed w³¹czeniem przez dzieci).
n Chłodziarki i chłodziarko−zamrażarki
Ch³odziarka jest to urz¹dzenie jednokomorowe (wyposa¿one w jedn¹ parê drzwi) z wbudowanym (najczê-
œciej niewielkim) zamra¿alnikiem. Ch³odziarki maj¹ tylko jeden agregat. Temperatura w ch³odziarce wynosi od
+4 do +8°C, a temperatura w zamra¿alniku, zale¿nie od modelu: –6 lub –12°C.
Ch³odziarko–zamra¿arki ró¿ni¹ siê od klasycznych ch³odziarek tym, ¿e maj¹ dwie oddzielne (wyposa¿one w niezale¿ne pary drzwi) komory: ch³odz¹c¹ i mro¿¹c¹ (zamra¿alnik). Zamra¿alnik mo¿e byæ zlokalizowany na górze lub na dole. Ch³odziarko– zamra¿arki maj¹ jeden lub dwa agregaty (oddzielny dla ka¿dej komory). S¹
zwykle wyposa¿one w jeden lub dwa termostaty umo¿liwiaj¹ce zaprogramowanie temperatury w komorze ch³odz¹cej i zamra¿alniku (najczêœciej dostêpne s¹ temperatury: –6°C, –12°C, –18°C, –24°C – na tarczy pro-INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
458
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
gramatora odpowiada im liczba gwiazdek – od 1 do 4). Zdolnoœæ zamra¿ania w dostêpnych na rynku ch³o-dziarkach wynosi od 3 do 18 kg na dobê, a bezpieczny czas przechowywania produktów zamro¿onych w przypadku przerw w zasilaniu – od 10 do 20 godzin. Ch³odziarki zwykle posiadaj¹ system automatycznego odszraniania œcian komory ch³odz¹cej (czasami tak¿e zamra¿alnika) – woda z rozmro¿onego szronu jest odprowadzana rynienk¹ do pojemnika na zewn¹trz, sk¹d wyparowuje. Dodatkowe funkcje to: szybkie ch³odzenie, szybkie zamra¿anie, funkcja eco (oszczêdnoœæ energii), przycisk zasilania umo¿liwiaj¹cy w³¹czanie i wy-
³¹czanie bez koniecznoœci od³¹czania od sieci, wentylator, funkcja pamiêci, samozamykanie drzwi, œwietlny lub dŸwiêkowy alarm w przypadku niedomkniêtych drzwi.
Ch³odziarki i ch³odziarko-zamra¿arki mo¿na podzieliæ na:
– wolnostoj¹ce (nie wolno ich zabudowywaæ); maj¹ obudowê jednobarwn¹ lub wzorzyst¹, czasami ze stali nierdzewnej,
– przeznaczone do zabudowy (wyposa¿one w wentylator wspomagaj¹cy wymianê powietrza ogrzewanego
podczas pracy); maj¹ niewykoñczone drzwiczki z zaczepami do zamocowania p³yty meblowej.
Wszystkie ch³odziarki i ch³odziarko-zamra¿arki s¹ wyposa¿one w pó³ki (szklane, z tworzywa sztucznego lub metalowe – pe³ne albo a¿urowe) oraz pojemniki na owoce i warzywa. W niektórych modelach k¹t nachylenia pó³ek mo¿na regulowaæ. Pó³ki zamontowane na drzwiach (na sta³e albo zawieszane) s¹ przeznaczone na butelki, jajka itp. Niektóre ch³odziarki maj¹ w dolnej czêœci tzw. komorê zero stopni przeznaczon¹ do przechowywania œwie¿ych warzyw, owoców, niezamro¿onego miêsa i ryb. Mog¹ byæ wyposa¿one dodatkowo w:
podwieszane pojemniki do przechowywania drobnych przedmiotów (lekarstwa, filmy fotograficzne), które nie powinny bezpoœrednio stykaæ siê z ¿ywnoœci¹, pojemniki na kostki lodu, pojemniki na tubki, zamykane szuflady chroni¹ce przygotowane potrawy przed wysychaniem, wieszaki lub specjalne druciane pó³ki na butelki, pó³ki do szybkiego sch³adzania napojów, poch³aniacz zapachów. W wiêkszoœci modeli istnieje mo¿liwoœæ dowolnego zamontowania drzwi (mo¿na je otwieraæ na lewo lub na prawo).
Ch³odziarki i ch³odziarko-zamra¿arki maj¹ najczêœciej szerokoœæ 50-60 cm, g³êbokoœæ 55-60 cm i wysokoœæ ok. 80-200 cm.
£AZIENKI
n Zamrażarki
Zamra¿arki s¹ to urz¹dzenia przeznaczone do domowego zamra¿ania produktów spo¿ywczych. Maj¹ jedn¹
komorê i jeden agregat. Temperaturê ustawia siê przy pomocy termostatu. Minimalna temperatura wynosi, za-Zamrażarki
le¿nie od modelu –18°C lub –24°C.
UCHNI
Zamra¿arki mo¿na podzieliæ na:
K
– szufladowe, wyposa¿one w szuflady (3-5) do przechowywania ró¿nych rodzajów produktów – wolnostoj¹ce lub przeznaczone do zabudowy,
– skrzynkowe, sk³adaj¹ce siê tylko z jednej (zamykanej klap¹) komory, w której podwiesza siê koszyki na pro-dukty – tylko wolnostoj¹ce
Maj¹ parametry i funkcje podobne do ch³odziarko-zamra¿arek.
n Zmywarki
Zmywarki mo¿na podzieliæ na:
WYPOSA¯ENIE
– wolnostoj¹ce,
– przeznaczone do zabudowy; czêsto nie maj¹ blatu górnego i drzwiczek,
Zmywarki
– kompaktowe.
wolnostoj¹ce
Zmywarki kompaktowe maj¹ wymiary zbli¿one do wymiarów kuchenek mikrofalowych; mo¿na je ustawiæ w do zabudowy
dowolnym miejscu w kuchni lub zamontowaæ pod zlewozmywakiem. Umo¿liwiaj¹ jednorazowe zmywanie 4-
5 kompletów naczyñ. Zmywarki du¿e i œrednie (przeznaczone do zmywania 5-12 kompletów naczyñ) maj¹
wysokoœæ analogiczn¹ jak szafki kuchenne, umo¿liwiaj¹c¹ ustawienie w jednym ci¹gu.
W obudowie zmywarki znajduj¹ siê wysuwane kosze, w których umieszcza siê naczynia. Oddzielne pojemniki s¹ przeznaczone na detergenty, sole zmiêkczaj¹ce i œrodki nab³yszczaj¹ce. W sk³ad wyposa¿enia dodatkowego wchodz¹: specjalne kosze, tace lub uchwyty (np. na kieliszki, d³ugie no¿e), g³owica do mycia blach.
Naczynia s¹ zmywane strumieniami wody pod ciœnieniem. Woda do zmywania mo¿e byæ ogrzewana: grza³-
k¹, w podgrzewaczu przep³ywowym lub wymienniku. Najprostsze zmywarki wyposa¿one s¹ w 3 programy
zmywania, modele bardziej z³o¿one – nawet w kilkanaœcie. Podstawowy program zmywania obejmuje mycie zabrudzonych naczyñ przez okres czasu ok. 90 minut w wodzie o temperaturze 65-70°C (p³ukanie wstêpne, mycie z dodatkiem detergentu, p³ukanie, p³ukanie z nab³yszczaniem, suszenie). Bardziej z³o¿one modele maj¹
wiêksz¹ liczbê programów, o ró¿nym czasie trwania i ró¿nej temperaturze wody: do mycia wstêpnego, do szybkiego mycia naczyñ lekko lub œwie¿o zabrudzonych, do mycia naczyñ mocno zabrudzonych (o wy¿szej temperaturze wody i d³u¿szym czasie zmywania), do mycia delikatnego (np. szk³a), programy ekonomiczne (zu¿ywaj¹ce mniej energii), programy rozpoznaj¹ce automatycznie stopieñ zabrudzenia i dopasowuj¹ce do niego czas zmywania i temperaturê wody, programy 1/ 2 przeznaczone do zmywania mniejszej iloœci naczyñ.
Niektóre zmywarki wyposa¿one s¹ w funkcje dodatkowe: programator, czujnik za³adunku, czujnik poboru soli zmiêkczaj¹cej, dodatkowe p³ukanie, blokadê drzwi.
Do mycia naczyñ u¿ywa siê specjalnych detergentów (tradycyjne œrodki do mycia naczyñ nie nadaj¹ siê do zmywarek), które maj¹ postaæ p³ynu, proszku lub tabletek. Poza tym stosuje siê œrodki nab³yszczaj¹ce zapobiegaj¹ce powstawaniu zacieków oraz sole zmiêkczaj¹ce wodê.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
459
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
W zmywarkach nie powinno siê myæ: naczyñ i sztuæców z drewna, miedzianych lub cynowych (mog¹ ulec zmatowieniu), nieodpornych na wysok¹ temperaturê. Niektóre zmywarki nie nadaj¹ siê do mycia kryszta³ów.
n Okapy kuchenne
Okapy kuchenne poch³aniaj¹ t³uszcz i zapachy powstaj¹ce podczas gotowania i sma¿enia oraz usuwaj¹ nad-miar wilgoci z powietrza. Ze wzglêdu na sposób dzia³ania mo¿na je podzieliæ na wyci¹gi i poch³aniacze zapachów.
Wyci¹g jest to okap pod³¹czony do wentylacji. Powietrze znad kuchenki jest zasysane przez wentylator, na-stêpnie przechodzi przez filtr zatrzymuj¹cy zanieczyszczenia mechaniczne i jest odprowadzane do przewodu Okapy kuchenne
wentylacyjnego, a stamt¹d na zewn¹trz budynku. Rury ³¹cz¹ce okap z pionem wentylacyjnym mog¹ mieæ wyci¹gi
przekrój prostok¹tny lub ko³owy.
poch³aniacze
Poch³aniacz zapachów jest to okap nie pod³¹czony do wentylacji. Zu¿yte powietrze znad kuchenki przecho-zapachów
dzi przez system filtrów (mechanicznych-metalowych, z fizeliny lub papieru oraz wêglowych – poch³aniaj¹-
cych zapachy), a nastêpnie jest oddawane z powrotem do pomieszczenia.
Okapy wyposa¿one s¹ w silniki, które napêdzaj¹ wentylatory. Mog¹ byæ w³¹czane przyciskiem, sterowane elektronicznie (pilotem), a nawet programowane. Wykonuje siê je ze stali nierdzewnej i tworzyw sztucznych.
Dro¿sze modele s¹ wykoñczone drewnem, mosi¹dzem lub miedzi¹.
Zale¿nie od miejsca zamontowania (i zwi¹zanego z tym kszta³tu) okapy dziel¹ siê na:
– przyœcienne – mocowane do œciany o kszta³cie prostok¹tnym, pó³kolistym lub owalnym; s¹ wyposa¿one w komin, w którym ukryte s¹ rury odprowadzaj¹ce powietrze do kana³u wentylacyjnego;
– naro¿ne – montowane bezpoœrednio do œciany (zwykle w rogu kuchni), najczêœciej kwadratowe, z jednym bokiem œciêtym
– podszafkowe – przeznaczone do zamontowania pod wisz¹c¹ szafk¹ kuchenn¹
– przeznaczone do zabudowy – montowane w szafce
– montowane do sufitu (w przypadku, gdy kuchenka nie przylega do œciany, ale jest ustawiona na przyk³ad
£AZIENKI
poœrodku pomieszczenia)
Wydajnoœæ okapu (mierzona w m3/ h) jest to iloœæ powietrza, która mo¿e byæ przefiltrowana w ci¹gu godziny.
Im wiêksza kuchnia, tym wiêksz¹ moc powinien mieæ okap. Dobry okap powinien w ci¹gu godziny przefiltrowaæ powietrze w pomieszczeniu przynajmniej 6 razy. Okapy maj¹ ró¿ne wymiary, dostosowane do wymiarów UCHNI
kuchenek i szafek. S¹ podœwietlane ¿arówkami zwyk³ymi lub halogenowymi. W niektórych modelach mo¿na K
regulowaæ natê¿enie strumienia œwiat³a.
n Meble kuchenne
Urz¹dzenie kuchni mo¿na zaprojektowaæ samodzielnie lub skorzystaæ z pomocy specjalisty. Niektóre firmy (np. Ikea) oferuj¹ darmowe konsultacje na podstawie przedstawionego rzutu pomieszczenia z zaznaczonym rozmieszczeniem przewodów instalacyjnych.
WYPOSA¯ENIE
n Szafki kuchenne
Szafki kuchenne mog¹ byæ stoj¹ce lub wisz¹ce. Mo¿na kupiæ gotowe szafki lub zamówiæ ich wykonanie we-Szafki kuchenne
d³ug indywidualnego projektu. Œciany i pó³ki szafek wykonuje siê najczêœciej z p³yt wiórowych lub p³yt pil-wisz¹ce
œniowych (MDF). Spotyka siê tak¿e pó³ki szklane (ze szk³a hartowanego lub zbrojonego), metalowe (np. a¿u-
(g³êbokoœæ 30 lub
rowe) lub z litego drewna. Œcianki frontowe s¹ czêsto ozdobne; mog¹ byæ drewniane, oklejone fornirem, szkla-45 cm, wysokoœæ
ne, stalowe lub aluminiowe (wykonane z blachy wyt³aczanej lub tylko oklejone blach¹). Tylna œcianka jest czê-
30–90 cm)
sto wykonana z cienkiej p³yty pilœniowej. Szafki stoj¹ce s¹ wyposa¿one w pó³ki lub szufladki. Wiele firm ofe-stoj¹ce
ruje dodatkowe wyposa¿enie szafek: podwieszone do drzwiczek koszyki lub pojemniki, uchwyty do zawie-
(g³êbokoœæ 60 cm,
szenia sztuæców,
wysokoϾ 90 cm)
Szafki gotowe maj¹ standardowe wymiary. Dostêpne na rynku typowe szafki stoj¹ce maj¹ najczêœciej g³êbo-koœæ 60 cm, wysokoœæ 90 cm i ró¿n¹ szerokoœæ. Szafki wisz¹ce maj¹ g³êbokoœæ 30 lub 45 cm, a wysokoœæ 30-90 cm. Dostêpne s¹ tak¿e szafki naro¿ne, przeznaczone do wbudowania w róg pomieszczenia.
n Blaty
Blat kuchenny powinien byæ wykonany z materia³u odpornego na zabrudzenia, uszkodzenia (zarysowania), dzia³anie wody, wysokiej temperatury i zwi¹zków chemicznych (kwasów i zasad). Blaty wykonuje siê najczê-
œciej z p³yt wiórowych pokrytych termoutwardzalnym laminatem (tworzywem warstwowym otrzymanym
przez sprasowanie w wysokiej temperaturze i pod dzia³aniem wysokiego ciœnienia kilku warstw papieru impregnowanego ¿ywicami – wierzchnia warstwa papieru impregnowanego ¿ywic¹ melaminow¹ zawiera wzór) lub oklejonych foli¹, p³yt pilœniowych (MDF), kamienia naturalnego (marmur, granit) lub sztucznego konglo-meratu, stali nierdzewnej, lakierowanego drewna. Blaty laminowane (HPL, postforming) dostêpne s¹ w wielu kolorach i wzorach, czêsto imituj¹cych drewno lub kamieñ. Blat kuchenny mo¿na te¿ pokryæ p³ytkami ceramicznymi lub kamiennymi. Blaty mog¹ byæ montowane na stela¿u lub przyklejane do pod³o¿a silikonem.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
460
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
n Zlewozmywaki
Zlewozmywaki mo¿na podzieliæ:
n ze wzglêdu na materia³ wykonania na:
– ze stali emaliowanej,
– ze stali nierdzewnej,
– z kompozytów mineralno-¿ywicznych,
– ceramiczne,
– z tworzyw sztucznych.
n ze wzglêdu na sposób montowania na:
– nak³adane,
– wpuszczane,
– podwieszane.
Zlewozmywaki ze stali emaliowanej, dawniej bardzo popularne, obecnie wychodz¹ z u¿ycia; ich g³ówn¹ zalet¹ jest niska cena. Warstwa emalii jest co prawda odporna na korozjê i ³atwa do utrzymania w czystoœci, ale podatna na uszkodzenia i po pewnym czasie niszczy siê. Zlewozmywaki emaliowane s¹ najczêœciej bia³e, ale spotyka siê tak¿e br¹zowe, pomarañczowe, be¿owe, czarne. Zlewozmywaki ze stali nierdzewnej s¹ trwa³e i odporne na uszkodzenia mechaniczne, ale po u¿yciu trzeba je wycieraæ do sucha, bo inaczej powstaj¹ na nich trudne do zlikwidowania zacieki. Poniewa¿ s¹ akustyczne, powinny byæ wyposa¿one w dŸwiêkoch³onne podk³adki. Maj¹ powierzchniê g³adk¹ (polerowan¹ lub matow¹) albo fakturowan¹ (tzw. dekor). Zlewozmywaki z kompozytów mineralno-¿ywicznych (otrzymanych na bazie mielonego kruszywa z kamienia naturalnego ró¿-
nych rodzajów z dodatkiem ¿ywicy, najczêœciej akrylowej) wygl¹dem przypominaj¹ kamienne, ale mog¹ byæ Zlewozmywaki
dowolnie barwione. Zale¿nie od proporcji sk³adników s¹ chropowate (wiêcej kruszywa) lub g³adkie (wiêcej ¿y-ze stali
wicy). S¹ odporne na uszkodzenia mechaniczne, dzia³anie wysokiej temperatury i zwi¹zków chemicznych za-emaliowanej
wartych w detergentach. Dostêpne s¹ w bardzo wielu wzorach i kolorach (zwykle na zamówienie). Zlewo-ze stali
zmywaki ceramiczne wykonuje siê z materia³ów ceramicznych szkliwionych. S¹ odporne na dzia³anie wyso-nierdzewnej
kiej temperatury i zwi¹zków chemicznych, ale ma³o odporne na uszkodzenia mechaniczne. Zlewozmywaki z
£AZIENKI
z kompozytów
tworzyw sztucznych maj¹ g³adk¹ powierzchniê, s¹ ³atwe do utrzymania w czystoœci, maj¹ trwa³e kolory, ale I
mineralno–
s¹ podatne na zarysowania.
¿ywicznych
Zlewozmywaki nak³adane ustawia siê na szafkach kuchennych (opieraj¹c go na bokach szafek); tylna kra-ceramiczne
wêdŸ zlewozmywaka jest wywiniêta na œcianê. Szczelinê miedzy krawêdzi¹ zlewozmywaka i œcian¹ uszczel-UCHNI
z tworzyw sztucz-
nia siê. Zlewozmywaki nak³adane maj¹ standardowe wymiary dostosowane do wymiarów typowych szafek.
K
Zlewozmywaki wbudowane opieraj¹ siê krawêdziami o blat kuchenny (miejsca styku uszczelnia siê uszczelkami wchodz¹cymi w sk³ad kompletu). Ich wielkoœæ i wymiary mog¹ byæ dowolne (w blacie wycina siê odpowiedni otwór wed³ug szablonu, który czêsto jest dostarczany przez producenta razem ze zlewozmywakiem). Mo¿na te¿ kupiæ blaty z wbudowanymi fabrycznie zlewozmywakami. Zlewozmywaki podwieszane podwiesza siê do blatu przy pomocy specjalnych uchwytów.
Dostêpne na rynku zlewozmywaki maj¹ ró¿ne wymiary, kszta³ty i liczbê komór. Mo¿na kupiæ zlewozmywaki jedno-, dwu-, a nawet trójkomorowe. G³êbokoœæ komory wynosi najczêœciej 15-20 cm. Niektóre modele maj¹
dodatkowe (mniejsze i p³ytsze) komory do ods¹czania. Komory mog¹ byæ kwadratowe, prostok¹tne lub ko-WYPOSA¯ENIE
³owe. S¹ umieszczone w jednej linii obok siebie lub obrócone pod k¹tem prostym (w zlewozmywakach przeznaczonych do szafek naro¿nych). W zlewozmywakach jednokomorowych miejsce drugiej komory czêsto
zajmuje ociekacz. Wielu producentów oferuje wyposa¿enie dodatkowe: otwory wrzutowe na odpadki (zamykane przykrywk¹ i po³¹czone gumowym rêkawem z kub³em na œmieci), deski do krojenia nak³adane na komory, koszyki do p³ukania warzyw i owoców, m³ynki do rozdrabniania odpadków, dodatkowe ociekacze.
n Sprzęt łazienkowy AGD
n Pralki
Pralka jest niezbêdnym elementem wyposa¿enia ka¿dego domu. Zwykle znajduje siê w ³azience.
Dostêpne na rynku pralki ró¿ni¹ siê wymiarami, sposobem ³adowania i ³adownoœci¹. Do pralek du¿ych mo¿na za³adowaæ pranie o ciê¿arze do 5 kg, do pralek ma³ych – do 3 kg. Pralki mog¹ byæ ³adowane z przodu lub od góry.
Obudowa pralki jest zwykle wykonana ze stali ocynkowanej i lakierowanej, emaliowanej lub nierdzewnej. Pralki lakierowane i emaliowane maj¹ najczêœciej kolor bia³y (czasami tak¿e be¿owy), pralki ze stali nierdzewnej maj¹ kolor naturalny. Blaty pralek s¹ wykonane z tego samego materia³u co obudowa lub pokryte laminatem.
Bêben jest wykonany ze stali nierdzewnej. Zbiorniki na bieliznê wykonuje siê ze stali nierdzewnej, stali emaliowanej lub z polipropylenu. Drzwiczki, zwykle z tworzywa sztucznego lub stali nierdzewnej, s¹ wyposa¿one w szklane lub plastikowe okienko. Mog¹ byæ prawe lub lewe, otwierane rêcznie lub przyciskiem. Najczêœciej otwarcie drzwiczek jest mo¿liwe dopiero w kilka (1-3) minut po zakoñczeniu prania; przedtem s¹ one zablo-kowane. Ka¿da pralka jest wyposa¿ona w filtr mechaniczny zatrzymuj¹cy wiêksze przedmioty, takie jak: guzi-ki, monety, agrafki. Panel sterowania s³u¿y do ustawiania parametrów prania. Na obudowie znajduj¹ siê zwykle trzy pokrêt³a s³u¿¹ce do ustawiania: programu prania, temperatury i liczby obrotów wirówki. W niektórych modelach temperatura prania mo¿e byæ zmieniana dowolnie, w innych – do ka¿dego programu prania jest INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
461
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
przypisana okreœlona wartoœæ temperatury. Pojemnik na detergenty znajduje siê najczêœciej w szufladce wy-suwanej z przodu pralki, czasami (w pralkach z ³adowaniem od góry) w klapie zamykaj¹cej zbiornik od góry.
Pojemnik jest podzielony na przegródki umo¿liwiaj¹ce automatyczne pobieranie proszku do prania wstêpnego i zasadniczego, p³ynu do p³ukania i zmiêkczania, usztywniania lub wywabiania plam.
Dostêpne na rynku pralki s¹ wyposa¿one w ró¿n¹ liczbê programów prania: od kilku do kilkunastu. Najczêœciej spotyka siê nastêpuj¹ce programy: pranie w wysokiej temperaturze 90°C (tkaniny bawe³niane bia³e), pranie w temperaturze 60°C (tkaniny bia³e i kolorowe syntetyczne o trwa³ych barwach), pranie w temperaturze 40°C
(tkaniny syntetyczne o delikatnych barwach). W wiêkszoœci pralek liczba programów jest znacznie rozbudo-wana. Dostêpne s¹ programy: do prania we³ny, dodatkowego p³ukania lub p³ukania ze zmiêkczaniem, dodatkowego wirowania, programy BIO, programy prania ekonomicznego.
Pralki mog¹ byæ wyposa¿one w ró¿ne funkcje dodatkowe. Zabezpieczenie antywyp³ywowe odcina dop³yw wody w przypadku nieszczelnoœci przewodu lub urz¹dzenia. Zabezpieczenie antyprzelewowe zabezpiecza zbiornik pralki przed nadmiernym wype³nieniem wod¹ (zamyka zawór, gdy poziom wody przekroczy wartoœæ dopuszczaln¹).
n Suszarki
S³u¿¹ do mechanicznego suszenia upranych tkanin. Podczas suszenia bêben obraca siê wolno (w jedn¹ stronê lub co pewien czas zmienia kierunek ruchu, co zapobiega splataniu suszonych rzeczy), a przez uprane tkaniny jest przedmuchiwane podgrzane powietrze.
Ze wzglêdu na sposób odprowadzenia wilgoci suszarki dzieli siê na:
– ewakuacyjne (wywiewne), w których wilgotne powietrze jest odprowadzane z suszarki (do kana³u wentylacyjnego lub na zewn¹trz budynku) specjaln¹ rur¹ (sprzedawan¹ w komplecie); pomieszczenie, w którym stoi suszarka, musi mieæ sprawnie dzia³aj¹c¹ wentylacjê lub okno.
– kondensacyjne, w których wilgotne powietrze jest kierowane do wymiennika, w którym jest sch³adzane ch³odniejszym powietrzem pobranym z pomieszczenia; zawarta w nim para wodna skrapla siê i jest odpro-
£AZIENKI
wadzana do specjalnego zbiornika (zbiornik mo¿e byæ pod³¹czony do kanalizacji lub opró¿niany rêcznie – na-I
pe³nienie zbiornika jest wówczas sygnalizowane sygna³em œwietlnym lub dŸwiêkowym).
Wszystkie suszarki s¹ wyposa¿one w dwa podstawowe programy: do suszenia tkanin bawe³nianych i synte-tycznych. Suszenie mo¿e byæ kompletne (tkaniny po suszeniu s¹ zupe³nie suche i mo¿na je schowaæ do UCHNI
szafy) lub czêœciowe (tkaniny pozostaj¹ lekko wilgotne i nadaj¹ siê do prasowania). Niektóre suszarki maj¹
dodatkow¹ opcjê: suszenie do magla. Temperaturê i czas suszenia ustawia siê. Bardziej z³o¿one modele maj¹
wiêksz¹ liczbê programów, np: suszenie szybkie (w wy¿szej temperaturze), suszenie oszczêdne (w ni¿szej temperaturze), suszenie we³ny, suszenie delikatnych tkanin, suszenie tkanin ciê¿kich.
Suszarki mog¹ byæ wyposa¿one w funkcje dodatkowe: timer, system redukcji zagnieceñ (przez przepuszcza-nie zimnego lub wilgotnego powietrza), Lampki informuj¹ce o zakoñczeniu programu, informacja o czasie pozosta³ym do zakoñczenia programu, blokada przycisków.
n Pralko−suszarki
WYPOSA¯ENIE
£¹cz¹ w jednym urz¹dzeniu obie funkcje: prania i suszenia – po zakoñczeniu prania rozpoczyna siê cykl suszenia (zwykle mo¿liwe jest te¿ suszenie niezale¿ne). Wysuszyæ mo¿na zwykle tylko po³owê prania – pozosta³¹
czêœæ trzeba wyj¹æ. Pralko-suszarki s¹ urz¹dzeniami typu kondensacyjnego. Wilgotne powietrze jest sch³adzane wod¹ pobran¹ z wodoci¹gu, dlatego pralko-suszarki zu¿ywaj¹ wiêcej wody do suszenia ni¿ do prania.
n Elektryczne suszarki na ręczniki
S¹ przydatne do suszenia rêczników w ³azienkach bez grzejników (dodatkowo dogrzewaj¹ pomieszczenie i osuszaj¹ powietrze). Pracuj¹ na pr¹d o napiêciu 220 V. W³¹cza siê je przez w³o¿enie wtyczki do gniazdka (tylko niektóre maj¹ przycisk). Maj¹ ró¿n¹ moc (w niektórych modelach wartoœæ mocy mo¿na regulowaæ prze³¹cznikiem). S¹ wykonane z rurek stalowych albo aluminiowych lakierowanych proszkowo. S¹ stoj¹ce albo wi-sz¹ce (przykrêcane do œciany). Wygodne w u¿yciu s¹ suszarki wisz¹ce obrotowe (o k¹cie obrotu 180°). Suszarki maj¹ ró¿ne wymiary, kolory i kszta³ty.
n Meble łazienkowe
Meble ³azienkowe to przede wszystkim wszelkiego rodzaju szafki na proszki do prania, œrodki czystoœci, ko-smetyki, rêczniki itp. Umieszcza siê je w ró¿nych miejscach: stawia na pod³odze, pod umywalk¹, zawiesza na œcianie. Na rynku jest bardzo du¿y wybór mebli ³azienkowych.
Szafki ³azienkowe wykonuje siê z ró¿nych materia³ów: p³yt wiórowych, tworzywa sztucznego, szk³a hartowanego, litego drewna, metalu. Drzwiczki mog¹ byæ szklane, oszklone, wykonane z polipropylenu, z p³yty okle-jonej foli¹. Istotnym elementem drzwiczek jest uchwyt. Uchwyty wykonuje siê z drewna, tworzyw sztucznych (uchwyty kolorowe), metalu (powlekanego warstw¹ chromu lub mosi¹dzu, lakierowanego). Blaty szafek i umywalek wykonuje siê z laminowanych p³yt wiórowych typu postforming, kamienia naturalnego lub sztucznego.
Szafki podumywalkowe pozwalaj¹ na wykorzystanie pustego miejsca pod umywalk¹. Mog¹ staæ na pod³odze albo wisieæ na œcianie. Nie wymagaj¹ blatu (zastêpuje go umywalka); musz¹ mieæ tylko œciany boczne i drzwiczki. Dostêpne s¹ te¿ szafki wyposa¿one w blat z otworem na umywalkê lub szafki z blatem ni¿sze od INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
462
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
Klasyfikacje, definicje, parametry
umywalki. Mo¿na kupiæ szafkê pasuj¹c¹ wymiarami do konkretnego modelu umywalki lub zdecydowaæ siê na zakup ca³ego kompletu: umywalki razem z szafk¹.
Szafki podumywalkowe maj¹ w œrodku szuflady lub pó³ki. Najczêœciej s¹ w rzucie prostok¹tne, ale mo¿na te¿
kupiæ szafki pó³okr¹g³e lub owalne. Szafki stoj¹ce najczêœciej s¹ albo niskie (siêgaj¹ce do umywalki) albo w¹-
skie i wysokie – siêgaj¹ce nawet do sufitu. Szafki wysokie i w¹skie czêsto ustawia siê w rogu ³azienki (niektóre z nich s¹ obrotowe). Szafki wisz¹ce maj¹ czêsto lustrzane drzwiczki. Dostêpne s¹ szafki wisz¹ce z oœwietleniem, które w³¹cza siê po otwarciu drzwiczek. Wystêpuj¹ tak¿e w wersji naro¿nej.
n Wyposażenie pomieszczeń sanitarnych
n Wanny
Ze wzglêdu na materia³ wykonania wanny mo¿na podzieliæ na:
– ¿eliwne, do niedawna bardzo popularne, obecnie rzadko spotykane; s¹ ciê¿kie, ale ich zalet¹ jest du¿a bez-w³adnoœæ cieplna– woda w wannie ¿eliwnej pozostaje d³ugo ciep³a,
Wanny
– z emaliowanej blachy stalowej (najbardziej popularne), najczêœciej bia³e prostok¹tne; s¹ stosunkowo tanie,
¿eliwne
ale woda stygnie w nich szybciej ni¿ w wannach ¿eliwnych,
– z akrylu (czasami wzmocnionego w³óknem szklanym); s¹ lekkie, ³atwe w monta¿u, dobrze trzymaj¹ ciep³o, z emaliowanej
maj¹ ró¿ne kszta³ty i s¹ dostêpne w bardzo wielu kolorach (s¹ barwione w masie, dziêki czemu kolory s¹ trwa-blachy stalowej
³e); ich wad¹ jest podatnoœæ na zarysowania (nie wolno myæ ich proszkiem).
Wanny s¹ najczêœciej prostok¹tne, ale spotyka siê te¿ ko³owe, eliptyczne, asymetryczne oraz naro¿ne, jednoosobowe lub dwuosobowe. Wanny przeznaczone do zamontowania baterii sztorcowych s¹ wyposa¿one w otwory. Wanny najczêœciej ustawia siê na nó¿kach, czasami montuje na stela¿ach. Wannê mo¿na obudowaæ ceg³¹, bloczkami z gazobetonu, p³ytami z tworzywa piankowego. Zwykle ok³ada siê j¹ wtedy p³ytkami ceramicznymi. Do wanien akrylowych mo¿na kupiæ gotowe os³ony z tego samego materia³u.
£AZIENKI
n Umywalki
Umywalki wykonuje siê z porcelany, fajansu lub porcelitu. Maj¹ ró¿ne kszta³ty i wymiary. Najczêœciej spotyka z porcelany
siê umywalki prostok¹tne (o zaokr¹glonych brzegach) lub pó³koliste. Wystêpuj¹ te¿ w wersji naro¿nikowej.
Umywalki mocuje siê do œciany (œrubami, wkrêtami lub na wspornikach) albo wbudowuje w meble ³azienko-UCHNI
we (miejsca po³¹czeñ musz¹ byæ uszczelnione specjaln¹ taœm¹ lub silikonem). Ciê¿sze umywalki wymagaj¹
dodatkowego podparcia; opiera siê je na blacie lub podpiera przy pomocy tzw. nogi, która dodatkowo os³ania rury i pe³ni funkcjê ozdobn¹ (mo¿e mieæ np. kszta³t kolumny).
n Sedesy
Sedesy mo¿na podzieliæ
n ze wzglêdu na kszta³t miski na:
– lejowe,
– z pó³k¹ (z lustrem wody).
WYPOSA¯ENIE
n ze wzglêdu na rozwi¹zanie odp³ywu do kanalizacji na:
– z odp³ywem pionowym (tzw. warszawskie); rura odp³ywowa jest umieszczona w pod³odze,
– z odp³ywem poziomym (tzw. poznañskie); pozioma rura odp³ywowa jest umieszczona z ty³u sedesu,
n ze wzglêdu na sposób ustawienia na:
– stoj¹ce, które przykrêca siê do pod³ogi,
– wisz¹ce, montowane do specjalnych stela¿y instalacyjnych, zawieszonych na œcianach lub zakotwionych Sedesy
w pod³odze i stropie pomieszczenia (zwykle obudowanych œciank¹ dzia³ow¹).
Sp³uczka mo¿e byæ zawieszona wysoko na œcianie (tzw. górnop³uk) lub tu¿ nad misk¹ ustêpow¹ (dolnop³uk).
(z odp³ywem
Sp³uczki pierwszego typu maj¹ pojemnoœæ kilkanaœcie litrów. S¹ opró¿niane przez poci¹gniêcie sznurka; przy pionowym)
ka¿dym spuszczeniu wody zu¿ywana jest ca³a zawartoœæ sp³uczki, wskutek czego s¹ one ma³o ekonomiczne.
poznañskie
Sp³uczki drugiego typu maj¹ pojemnoœæ 6-10 litrów. Opró¿nia siê je przez wciœniêcie klawisza. W tzw. kom-
(z odp³ywem
paktach miska i zbiornik wody tworz¹ jedn¹ ca³oœæ. Zamontowanie specjalnych przycisków pozwala na regu-poziomym)
lowanie iloœci spuszczonej wody. Przycisk z tzw. funkcj¹ Stop umo¿liwia zatrzymanie strumienia wody w dowolnym momencie. Przycisk dwudzielny pozwala na spuszczenie tylko po³owy zawartoœci rezerwuaru. S¹ te¿
urz¹dzenia bezdotykowe na fotokomórkê. Producenci oferuj¹ równie¿ sp³uczki w nietypowych rozmiarach (bardzo ma³e albo bardzo p³ytkie), a tak¿e naro¿nikowe. Sp³uczki wodooszczêdne, o ma³ej pojemnoœci (ok.
4 litrów) nadaj¹ siê tylko do niektórych sedesów (maj¹cych odpowiednie oznaczenia).
Wszystkie sedesy maj¹ wysokoœæ ok. 40 cm, szerokoœæ 35-40 cm i d³ugoœæ 48-70 cm (najd³u¿sze s¹ sedesy kompaktowe). Deski sedesowe wykonuje siê z tworzyw sztucznych lub z drewna. Do sedesu mocuje siê je œrubami lub na bolce.
n Kabiny prysznicowe
Kabina prysznicowa sk³ada siê z brodzika z syfonem, œcianek stanowi¹cych os³onê kabiny oraz baterii natryskowej. Bateria mo¿e byæ zawieszona na podstawie przymocowanej do œciany lub do kolumny stoj¹cej na INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
463
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE
pod³odze. Kupienie brodzika i os³ony w komplecie zapewni dopasowanie kolorów i wzornictwa. Mo¿na równie¿ kupiæ obie czêœci oddzielnie.
O kszta³cie i konstrukcji kabiny decyduje przede wszystkim miejsce jej ustawienia. Kabiny wolnostoj¹ce (tak zwane kompletne) s¹ obudowane z czterech stron (w jednej ze œcian zamontowane s¹ drzwi). Kabiny te gwarantuj¹ ca³kowit¹ szczelnoœæ. Mo¿na je ustawiaæ w dowolnym miejscu. Kabiny obudowane z trzech stron (tak zwane trójœcienne) dostawia siê jednym bokiem do œciany ³azienki. Kabiny naro¿ne, obudowane z dwóch stron (dwuœcienne), s¹ przeznaczone do ustawienia w rogu pomieszczenia. Kabiny przeznaczone do ustawienia we wnêce maj¹ tylko jedn¹ œciankê wyposa¿on¹ w drzwi. Te œciany ³azienki (jedna, dwie lub trzy), które s¹ równoczeœnie œcianami kabiny, powinny byæ pokryte materia³em wodoodpornym, na przyk³ad glazur¹ lub terakot¹.
Wysokość kabin
Kabiny nawannowe s¹ przeznaczone do os³ony wanny lub tylko jej czêœci. Podobnie jak kabiny stoj¹ce na 175 cm
pod³odze, mog¹ mieæ jedn¹ lub kilka œcianek, w zale¿noœci od tego, jak zlokalizowana jest wanna w stosunku 180 cm
do œcian ³azienki. Czasami maj¹ te¿ postaæ sk³adanego parawanu. D³ugoœæ kabin nawannowych wynosi 140, 183 cm
150, 160, 170 cm, wysokoϾ Рod 120 do 140 cm.
W rzucie poziomym kabiny prysznicowe mog¹ mieæ kszta³t kwadratu, prostok¹ta, wielok¹ta, æwiartki okrêgu.
Kszta³t oraz wymiary dobiera siê do kszta³tu i wymiarów brodzika. Wygodne korzystanie z kabiny zapewniaj¹
wymiary przynajmniej 100x100x200 cm. W niektórych kabinach wymiary mo¿na regulowaæ dostosowuj¹c je 220 cm
do ró¿nych typów brodzików.
WysokoϾ kabin prysznicowych oferowanych na rynku wynosi 175, 180, 183, 185, 205, 210, 220 cm.
Kabiny maj¹ konstrukcjê wykonan¹ z profili aluminiowych lub z tworzywa sztucznego, z wype³nieniem z polistyrenu lub szk³a hartowanego. Profile mog¹ byæ anodowane w kolorze srebrnym, z³otym, oliwkowym lub br¹-
zowym, chromowane, bia³e lub lakierowane proszkowo na ró¿ne kolory. Szyby s¹ zamontowane fabrycznie w profilach. Szyby z polistyrenu maj¹ gruboœæ od 2 do 3 mm. S¹ zwykle wzorzyste (wyt³aczane wzorki). Szyby ze szk³a maj¹ gruboœæ 3, 4, 6 lub 8 mm. Szk³o mo¿e byæ g³adkie przezroczyste (o ró¿nych odcieniach), pia-skowane lub malowane (cienkie pionowe lub poziome paseczki, wzorki, kropeczki, kolorowe witra¿e, orna-
£AZIENKI
menty). £atwiejsze do utrzymania w czystoœci s¹ szyby ze szk³a.
Drzwi kabin prysznicowych maj¹ szerokoœæ od 80 do 170 cm. Mog¹ byæ rozsuwane, uchylne, wahad³owe, sk³adane. Drzwi rozsuwane mog¹ sk³adaæ siê z jednego, dwóch lub trzech elementów. Drzwi uchylne lub wahad³owe s¹ jedno– lub dwuskrzyd³owe. Otwieraj¹ siê najczêœciej na zewn¹trz, czasami jedno skrzyd³o na ze-UCHNI
wn¹trz, a drugie do wewn¹trz. Drzwi kabin s¹ wyposa¿one w uszczelki gumowe magnetyczne, zapobiegaj¹-
ce otwieraniu podczas k¹pieli.
Kabiny prysznicowe s¹ od góry otwarte. Do niektórych modeli mo¿na dokupiæ kopu³y sufitowe. Na rynku do-stêpne s¹ kabiny prysznicowe przeznaczone dla niepe³nosprawnych, w których brodziki s¹ wpuszczane w posadzkê, co umo¿liwia podjazd wózka inwalidzkiego. Obudowê kabiny mo¿na te¿ ustawiæ bezpoœrednio na pod-
³odze ³azienki (wy³o¿onej p³ytkami). Specjalne sk³adane kabiny natryskowe maj¹ wysokoœæ obni¿on¹ do 90–
100 cm, co pozwala na pomoc przy k¹pieli osoby trzeciej bez nara¿ania siê na zamoczenie.
Wiêkszoœæ sprzedawanych w Polsce kabin prysznicowych jest wyposa¿onych w brodziki, do których podczas k¹pieli sp³ywa woda, a nastêpnie przez otwór odp³ywowy i syfon przedostaje siê do instalacji kanaliza-WYPOSA¯ENIE
cyjnej.
Brodziki mog¹ byæ: stalowe emaliowane, wykonane z tworzyw sztucznych (akryl, akryl wzmocniony kompo-zytem poliestrowo– szklanym, laminat), ceramiczne, kamienne (wykonane z cyrkonu). Brodziki z akrylu maj¹
g³adk¹ powierzchniê i trwa³y po³ysk, s¹ ³atwe do utrzymania w czystoœci, daj¹ wra¿enie ciep³ej powierzchni, Brodziki z akrylu są
maj¹ ró¿norodne trwa³e kolory.
obecnie najbardziej
Brodziki maj¹ ró¿ne wymiary: 70x70 cm, 80x80 cm, 90x90 cm, 80x100 cm, 80x120 cm itp. G³êbokoœæ bro-popularne
dzika wynosi na ogó³ 15-16 cm, ale mog¹ byæ te¿ g³êbsze (do 28 cm) lub p³ytsze (6 cm). Spotyka siê brodziki prostok¹tne, piêciok¹tne, o kszta³cie æwiartki ko³a, a nawet spiralne. Mog¹ byæ stoj¹ce, le¿¹ce lub wpuszczane w posadzkê. Brodzik stoj¹cy mo¿na obudowaæ glazur¹. Niektóre brodziki stoj¹ce maj¹ gotowe os³ony, czêsto o regulowanych wymiarach boku prostok¹ta. Mo¿na wtedy zrezygnowaæ z obudowy. Brodziki stoj¹ce s¹ czasami wyposa¿one w nó¿ki o regulowanej wysokoœci. Brodzik le¿¹cy spoczywa bezpoœrednio na pod³odze. Brodzik wpuszczany jest zag³êbiony w posadzce ³azienki.
Brodziki maj¹ powierzchniê g³adk¹ albo zabezpieczon¹ przed poœlizgiem przez rowkowanie lub pofa³dowanie dna (blacha), albo przez wykonanie specjalnej powierzchni antypoœlizgowej (akryl).
Zamiast korzystaæ z gotowego brodzika mo¿na wymurowaæ w kabinie podwy¿szenie z elementów ceramicznych lub ustawiæ os³onê kabiny prysznicowej bezpoœrednio na pod³odze ³azienki (wy³o¿onej odpowiednim materia³em). W takim przypadku musimy nadaæ powierzchni posadzki odpowiedni spadek, umo¿liwiaj¹cy sp³ywanie wody.
n Zestawy natryskowe
Zestaw natryskowy montowany w kabinie sk³ada siê ze s³uchawki natryskowej (r¹czki prysznica) zawieszo-nej na pionowej podstawie oraz z wê¿a. S³uchawki mog¹ byæ bia³e, kolorowe lub chromowane. Dostêpne na rynku s³uchawki maj¹ kilka strumieni, których parametry mog¹ byæ ustawiane. Mo¿na kupiæ s³uchawki z sys-temem oszczêdzania wody, wyposa¿one w przycisk zmniejszaj¹cy okresowo (na przyk³ad podczas namydla-nia) iloœæ wyp³ywaj¹cej wody. Niektóre s³uchawki s¹ wyposa¿one w system przeciwosadowy, zapobiegaj¹cy osadzaniu siê kamienia.
INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003
464
WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE