•
alergia i/lub nadwrażliwość pokarmowa
•
atopowe zapalenie skóry (azs)
•
alergiczny sezonowy i całoroczny nieżyt błony śluzowej nosa
•
alergiczne zapalenie spojówek
•
astma alergiczna
•
astma niealergiczna – wysiłkowa, polekowa, reakcja na zimne powietrze, zawodowa, psychogenna, endogenna (infekcyjna)
Parametry oceniane w diagnostyce alergologicznej
•
wywiad
•
badanie fizykalne
•
punktowe testy skórne
•
eozynofilia we krwi obwodowej
•
stężenie IgE całkowitej w surowicy
•
stężenie IgE alergenowo swoistych w surowicy
badanie spirometryczne, diagnostyka różnicowa obturacji (astma) Wywiad
Objawy
•
alergia pokarmowa – nieswoiste
•
atopowe zapalenie skóry – cechy większe i mniejsze wg Hannifina i Rajki
•
alergiczny nieżyt nosa – wodnisty katar, kichanie, świąd nosa, blokada nosa, świąd spojówek, łzawienie
•
astma oskrzelowa – duszność, kaszel, świszczący oddech, granie w klatce piersiowej Powiązanie objawów z ekpozycją na czynniki środowiskowe
•
ob
jawy sezonowe:
•
pyłki drzew, traw, chwastów, alergeny grzybów pleśniowych
•
ob
jawy całoroczne:
•
roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pierze, alergeny pokarmowe, wysiłek, alergeny zawodowe, sytuacje stresogenne
Diagnostyka alergologiczna
•
punktowe testy skórne z alergenami wziewnymi
•
punktowe testy skórne z alergenami pokarmowymi
•
testy natywne
•
testy płatkowe
•
ocena stężenia IgE całkowitej w surowicy
•
ocena stężenia IgE alergenowo swoistych w surowicy
•
próby prowokacyjne
Alergenowe testy skórne
punktowe testy skórne, „prick test”
•
podstawa rutynowej diagnostyki alergologicznej, czuła i swoista metoda oceny nadwrażliwości
•
należy odstawić leki przeciwhistaminowe
I generacji* – na około 3 dni przed testami,
II generacji – na 3–14 dni w zależności od leku; ketotifen – na 2–4 tyg.,
kortykosteroidy stosowane ogólnoustrojowo, gdy podawane są przewlekle w dawce ≥10 mg prednizonu
nie ma potrzeby odstawiania:
wziewnych leków przeciwzapalnych (kromonów, glikokortykosteroidów wziewnych), leków rozszerzających oskrzela (krótko i długo działających β2-mimetyków, metyloksantyn), leków przeciwleukotrienowych
nie ma ograniczeń wieku przy wykonywaniu testów, o wykonaniu badania i jego zakresie decyduje nasilenie objawów i ocena korzyści dla chorego
obowiązuje zabezpieczenie w zestaw przeciwwstrząsowy
ocena wyników w odniesieniu do prób kontrolnych: kontroli ujemnej oraz kontroli dodatniej (ocena reaktywności skóry)
test dodatni – średnica bąbla pokrzywkowego w miejscu wprowadzenia alergenu ≥3 mm w porównaniu z próbą kontrolną ujemną
dodatni wynik oznacza stan nadwrażliwości na alergen, a nie chorobę!!!
testów z alergenami pyłków roślin nie wykonujemy w okresie ekspozycji na alergen
testy nakładamy na skórę “niezmienioną” (azs, leczenie miejscowe, blizny, itd)
testów nie wykonujemy:
u osób w ciężkim stanie ogólnym
w okresie ostrej choroby infekcyjnej
w chorobach z autoagresji
u pacjentów z nowotworem złośliwym
Reakcje krzyżowe
pyłki brzozy: seler, marchew, ziemniaki, śliwki, wiśnie, pomidory, gruszka, jabłko, brzoskwinie, kiwi, czereśnie, orzechy włoskie, laskowe, brazylijskie, migdały
pyłki traw: pomidory, orzeszki ziemne, soja pszenica, melon, arbuz, kiwi, marchew, seler, groch, buraki, jabłka, brzoskwinie, śliwki, wiśnie
pyłki bylicy: seler, jabłka, marchew, pietruszka, szczypiorek, banan, melon, rumianek
wywiad + punktowe testy skórne
30 -32% brak korelacji z danymi anamnestycznymi
55-97% - nadwrażliwość na sierści zwierząt
78-89% - alergia sezonowa - pyłki roślin
9-34% - dodatnie testy skórne u osób zdrowych
40-55% - ujemne testy u dzieci z objawami
alergicznego nieżytu nosa,
przyczyny braku korelacji pomiędzy wywiadem i pts
•
różna reaktywność skóry (azs)
•
współistnienie chorób pasożytniczych
•
wpływ leków
•
brak standaryzacji alergenów
dodatnie punktowe testy skórne u osób bezobjawowych
•
przejaw utajonej alergi
•
rezultat bezobjawowego uczulenia w przeszłości
•
potencjalny czynnik wyzwalający objawy w określonych sytuacjach ekspozycji
•
"prick-to-prick" "prick-prick", "native prick„
w przypadku świeżych roślin, warzyw lub owoców istnieje możliwość wykonania prostego testu, który polega na nakłuciu czystym lancetem rośliny lub owoca, następnie tym samym lancetem nakłuwa się skórę badanego. Ilość soku rośliny wprowadzona na ostrzu lancetu jest zazwyczaj wystarczająca do wywołania reakcji skórnej w postaci bąbla i rumienia u osoby uczulonej.
Testy oceniające reakcje typu późnego (patch)
(alergia kontaktowa)
•
testy płatkowe są przydatne w weryfikacji podejrzenia uczulenia na gumy, dodatki paszowe, leki weterynaryjne oraz zaprawy nasienne, środki ochrony roślin, metale, leki substancje zapachowe
•
Gotowe alergeny pozostawia się na skórze badanego przez 48 godzin (komory przylepione na skórze pleców, co najmniej 5 cm od kręgosłupa)
•
Oceny reakcji skórnej dokonuje się bezpośrednio po zdjęciu przylepców oraz 24 i 48 godzin później 72 oraz 96 godzin od momentu naklejenia komór z alergenami na skórę).
Hypereozynofilia (>0,5 G/l)
•
choroby alergiczne
•
zakażenia pasożytnicze i pierwotniakowe
•
zakażenia grzybicze (aspergil oza)
•
zakażenia bakteryjne i wirusowe (mononukleoza, płonica, gruźlica)
•
choroby skóry (łuszczyca, pęcherzyca)
•
choroby tkanki łącznej (periarteritis nodosa, rzs)
•
choroby układu dokrewnego (ch.Addisona, zapalenie tarczycy)
•
pierwotne niedobory immunologiczne (z. Wiskott-Aldricha)
•
choroby krwi i nowotwory
•
niektóre leki (streptomycyna, nitrofurantoina, sole złota)
Hiperimmunoglobulinemia E
•
choroby atopowe
•
zespół Job’a
•
zespół Wiskott - Aldricha
•
choroba Hodgkin’a
•
choroby pasożytnicze
•
szpiczak IgE
•
zespół nerczycowy
•
polekowe, śródmiąższowe zapalenie płuc
•
alkoholowa marskość wątroby
•
aspergil oza oskrzelowa-płucna
•
infekcje wirusowe (HIV), niektóre bakteryjne
•
rozpad komórek nowotworowych
Diagnostyka alergologiczna
Oznaczenie alergenowo swoistych przeciwciał IgE
• pozwala na jakościową charakterystykę alergi
czułość i swoistość badania porównywalna z testami skórnymi
przewaga nad pts w przypadku:
ciężkiego przebiegu choroby, rozległych zmian skórnych, wcześniejszej reakcji anafilaktycznej po ekspozycji na alergen, braku współpracy z dzieckiem, braku korelacji danych z wywiadu z wynikiem testów skórnych
Oznaczenie przeciwciał IgE alergenowo swoistych
wskazania:
ciężki przebieg choroby,
rozległe zmiany skórne,
wcześniejsze reakcje anafilaktyczne po ekspozycji na alergen
brak korelacji danych z wywiadu z wynikiem testów skórnych
konieczność kontynuacji leczenia p-histaminowego
podwyższone stężenie IgE całkowitej w surowicy oceniane jako parametr izolowany nie diagnozuje alergi , natomiast znacząco niskie ją wyklucza
IgE alergenowo swoiste
okres półtrwania IgE – 2,5 – 3 dni
alergia wziewna – okres ekspozycji (jady owadów)
alergia pokarmowa – diety eliminacyjne
wiek dojrzałości układu immunologicznego
u dzieci starszych – niedobory immunologiczne
(astma atopowa – 30% wartości prawidłowe)