Charakterystyka
podstawowych gałęzi
transportu
Transport wodny
Transport wodny
" Transport wodny dzielimy na morski
(dalekomorski, kabotażowy) i śródlądowy.
Rola jaka spełnia w systemie
transportowym kraju zależy od położenia
geograficznego tego kraju.
Transport wodny
Korzyści:
Wady:
" zdolność do masowych
" niewielka prędkość przewozu
przewozów ładunków o
towarów,
szerokim wachlarzu
" niska częstotliwość i
podatności przewozowej,
punktualność połączeń
szczególnie morskich,
" światowy zasięg
obsługiwanych szlaków
" niskie bezpieczeństwo
ładunków wrażliwych na wilgoć,
przewozowych w przypadku
transportu morskiego,
" niska dostępność przestrzenna
portów,
" bardzo korzystne ceny
" konieczność wykorzystania
przewozu ładunków
urządzeń przeładunkowych,
szczególnie na na dużych
" uzależnienie od warunków
odległościach.
atmosferycznych w przypadku
transportu śródlądowego.
Transport wodny
Pojęcia podstawowe
OKR
T  pojazd wodny majÄ…cy przeznaczenie wojskowe,
STATEK  wszystkie inne jednostki pływające
STATEK MORSKI  urządzenie pływające przeznaczone do przemieszczania
się na morzu zarówno w celach zarobkowych, jak i pozazarobkowych
(wg Kodeksu morskiego)
STATKI HANDLOWE  używane w celach zarobkowych:
" służące do przewozu ładunków i pasażerów (morskie statki transportowe),
" rybołówstwa morskiego,
" eksploatacji podmorskich bogactw naturalnych,
" świadczenia różnego rodzaju usług pomocniczych
Transport wodny
Pojęcia podstawowe
STATKI MORSKIE  obowiązek wpisu do rejestru okrętowego
(statki nie uprawiające żeglugi międzynarodowej mogą być
zwolnione, podlegają rejestracji w urzędzie morskim)
REJESTR OKR
TOWY  izby morskie (Gdynia, Szczecin):
" numer rejestrowy statku,
" nazwa statku i jego międzynarodowy sygnał rozpoznawczy,
" typ i przeznaczenie statku,
" nazwa portu macierzystego (rejestracyjnego),
" rok i miejsce budowy (stocznia),
" materiał główny, z którego zbudowany jest statek,
" rodzaj napędu statku,
" wymiary rejestrowe (liniowe i pojemnościowe),
" oznaczenie właściciela i armatora,
" inne dane wymagane przez prawo państwa rejestracji (np. prawo
zastawu na statku)
Transport wodny
Pojęcia podstawowe
Bandera  przynależność państwowa (rufa  port, tylny maszt - morze)
Certyfikat okrętowy  dokument legitymacyjny statku (bandera)
Åšwiadectwo pomiarowe  wymiary rejestrowe statku
Polski Rejestr Statków (PRS, Gdańsk)  organ pomiarowy
Åšwiadectwo klasy  klasa statku
" polski Rejestr Statków  PR
" angielski Lloyd s Register of Shipping  LR,
" francuskie Bureau Veritas - BV,
" norweski Germanischer Llyoyd - GL,
" amerykańskie American Bureau of Shipping  AB,
" japońskie Nippon Kaiji Kyokai - NKK
Transport wodny
TYPY STATKÓW
" materiał konstrukcyjny statku (statki drewniane, stalowe, ze stopów
aluminiowych,z tworzyw sztucznych, żelazobetonowe),
" sposób łączenia elementów (statki spawane, nitowane),
" wytrzymałość konstrukcji kadłuba (statki pełnopokładowe albo
pełnowymiarowe i statki z ciagłą nadbudówką),
" liczba kadłubów (statki jednokadłubowe, dwukadłubowe),
" liczba pokładów (bezpokładowe, jednopokładowe, dwupokładowe,
wielopokładowe),
" sposób pływania (statki nawodne, podwodne, nadwodne  poduszkowce)
We współczesnej flocie transportowej dominują
NAWODNE STATKI STALOWE, SPAWANE,
JEDNOKADA
UBOWE
Transport wodny
TYPY STATKÓW
STATKI TOWAROWE:
" Statki do przewozu ładunków suchych:
- Statki do przewozu ładunków drobnicowych (drobnicowce)
- Statki do przewozu ładunków masowych suchych (masowce)
" Statki do przewozu masowych ładunków płynnych i suchych
(masowce kombinowane)
" Statki do przewozu ładunków płynnych (zbiornikowce):
- zbiornikowce do przewozu ropy naftowej,
- chemikaliowce,
- Gazowce
STATKI PASAŻERSKIE:
- Liniowce pasażerskie
- Statki wycieczkowe,
- Promy pasażerskie
STATKI TOWAROWO-PASAŻERSKIE I PASAŻERSKO
TOWAROWE:
- Uniwersalne/konwencjonalne statki pasażersko-towarowe
- Promy pasażersko-towarowe i pasażersko-samochodowe
Transport wodny
TYPY STATKÓW
DROBNICOWCE.
(ładunki przewożone w niewielkich  drobnych partiach, sztukach):
KONTENEROWIEC
POJEMNIKOWIEC
SAMOCHODOWIEC
STATEK RO-RO (promowiec)
Transport wodny
TYPY STATKÓW
DROBNICOWCE.
(ładunki przewożone w niewielkich  drobnych partiach, sztukach):
CHA
ODNICOWIEC
BARKOWIEC
Transport wodny
TYPY STATKÓW
STATKI DO PRZEWOZU SUCHYCH
A
ADUNKÓW MASOWYCH
(rudy żelaza, węgiel, zboża, boksyty i aluminy, nawozy):
TRAMPY (węglowce, drewnowce, rudowce),
MASOWCE UNIWERSALNE,
MASOWCE SPECJALISTYCZNE(, rudowce cementowce, węglowce
bydłowce wapnowce,drewnowce, do przewozu owiec)
Transport wodny
TYPY STATKÓW
MASOWCE KOMBINOWANE
ciężkie ładunki suche (ruda, węgiel), lekkie (zboże, cukier) oraz płynne:
- O-B-O (oil-bulk-ore carrier) roporudomasowiec: ropa, ziarno,
nawozy, rudy),
O-B-O
- O-O (ore-oil carrier) rudozbiornikowiec,
O-O
- O-B (oil-bulk) ropomasowiec
Transport wodny
TYPY STATKÓW
ZBIORNIKOWCE
ropa naftowa, produkty ropy naftowej:
- UNIWERSALNE i SUROWCOWE
ZBIORNIKOWIEC
UNIWERSALNY
3
SUROWCOWIEC
- PRODUKTOWCE (gazowce [3], chemikaliowce (komorowe [4], czyste [5],
do rozpuszczalników, specjalistyczne, siarkowce)
5
4
Transport wodny
TYPY STATKÓW
PASAŻERSKO-TOWAROWE
W żegludze liniowej, powyżej 12 pasażerów (często chłodnicowce)
TOWAROWO-PASAŻERSKIE
znaczna ilość ładunku, pasażerów o liczbie nie większej od 12
Transport wodny
TYPY STATKÓW
PASAŻERSKIE
" transoceaniczne statki pasażerskie (liniowce
pasażerskie),
" promy pasażerskie bliskiego zasięgu,
" statki pasażerskie wycieczkowe,
" promy pasażersko-samochodowe.
Transport wodny
TYPY STATKÓW
PASAŻERSKIE
" transoceaniczne statki pasażerskie (liniowce
pasażerskie),
" promy pasażerskie bliskiego zasięgu,
" statki pasażerskie wycieczkowe,
" promy pasażersko-samochodowe.
Okręt wsparcia logistycznego ORP "Kontradmirał Xawery Czernicki;
Korweta zwalczania okrętów podwodnych ORP  KASZUB
Transport wodny
CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNO-EKSPLOATACYJNA
MORSKIEGO STATKUTRANSPORTOWEGO
WYMIARY LINIOWE STATKU
" długość statku (całkowita - maksymalna, pomiędzy pionami),
" szerokość całkowita,
" wysokość boczna,
" zanurzenie,
" linia Å‚adunkowa
WYMIARY/PARAMETRY POJEMNOÅšIOWE STATKU
" tona rejestrowa,
" pojemność rejestrowa brutto,
" pojemność rejestrowa netto,
" pojemność ładunkowa statku (w ziarnie, w belach)
Transport wodny
PARAMETRY CI
ŻAROWE STATKU
- wyporność statku,
- wyporność ładunkowa,
- wyporność bezładunkowa,
- nośność statku,
- nośność brutto,
- nośność netto (ładunkowa)
NAP
D STATKU
- parowo-tłokowy,
- parowo-turbinowy,
- motorowy,
- turbogazowy,
- turboelektryczny,
- motorowo-elektryczny
PR
DKOŚĆ STATKU
- prędkość konstrukcyjna,
- prędkość techniczna
Transport wodny
PCHACZ
BARKA
POCI
G RZECZNY
DROBNICOWIEC
KONTENEROWIEC
RZECZNY
Transport wodny
Podstawy prawne w transporcie morskim.
Konwencje międzynarodowe
1. Konwencja o jednolitym sposobie pomierzania pojemności
statków, sporządzona w Oslo dnia 10 czerwca 1947 r.(
Dz.U.62.16.68 z dnia 14 marca 1962 r.
2. KONWENCJA ATEC
SKA w sprawie przewozu morzem
pasażerów i ich bagażu, 1974,sporządzona w Atenach dnia 13
grudnia 1974 r. (Dz.U.87.18.108 z dnia 23 czerwca 1987 r.)
3. KONWENCJE LONDYC
SKIE
vð Konwencja o uÅ‚atwieniu miÄ™dzynarodowego obrotu morskiego
sporzÄ…dzona w Londynie dnia 9 kwietnia 1965 r.(Dz. U.
Dz.U.69.30.236 zał. z dnia 7 listopada 1969 r.)
vð MiÄ™dzynarodowa konwencja o pomierzaniu pojemnoÅ›ci statków z
1969 r., sporzÄ…dzona w Londynie dnia 23 czerwca 1969
r.(Dz.U.83.56.247 z dnia 14 paz
dziernika 1983 r.)
Transport wodny
Podstawy prawne w transporcie morskim.
Konwencje międzynarodowe
4. KONWENCJE GENEWSKIE
vð Konwencja Nr 137 dotyczÄ…ca spoÅ‚ecznych nastÄ™pstw
wprowadzenia nowych metod w czynnościach manipulacyjnych
ładunkami w portach, przyjęta w Genewie dnia 25 czerwca 1973
r. (Dz.U.79.10.60 z dnia 22 maja 1979 r.)
vð MiÄ™dzynarodowa konwencja o bezpiecznych kontenerach,
sporzÄ…dzona w Genewie dnia 2 grudnia 1972 r. (Dz. U. 84.24.118
.z dnia 30 kwietnia 1984 r.)
5. KONWENCJA BRUKSELSKA  Konwencja międzynarodowa o
ujednostajnieniu niektórych zasad dotyczących konosamentów,
podpisana w Brukseli dnia 25 sierpnia 1924 r. (Dz. U.
Dz.U.37.33.258 z dnia 30 kwietnia 1937 r.) - Ratyfikowana
zgodnie z ustawÄ… z dnia 20 lutego 1936 r. - Dz. U. R. P. Nr 15,
poz. 139.
6. KONWENCJA PARYSKA  Konwencja dotyczÄ…ca pomierzania
statków żeglugi śródlądowej, podpisana w Paryżu 27 listopada
1925 r. (Dz.U.31.24.140 z dnia 23 marca 1931 r.)
Transport wodny
Podstawy prawne w transporcie morskim.
Prawo Polskie
KODEKS MORSKI (Ustawa z dnia 18 września 2001 r Dz. U
Dz.U.01.138.1545. z dnia 4 grudnia 2001 r.)
USTAWA z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej
(Dz.U.06.123.857)
USTAWA z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne
(Dz.U.05.239.2019)
ROZPORZ
DZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 10 grudnia 2002 r. w
sprawie śródlądowych dróg wodnych. (Dz.U.02.210.1786 z
dnia 13 grudnia 2002 r.)
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
NOTA BUKINGOWA
Pisemne poświadczenie wydane załadowcy przez
armatora lub jego przedstawiciela) stwierdzające, że
określony w tym dokumencie towar będzie przyjęty
na określony statek w podanym porcie
przeznaczenia i ustalonej stawce frachtowej. Nota
stosowana jest w żegludze regularnej
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
LISTA A
ADUNKOWA
Wykaz ładunków, które mają być załadowane na
statek. Zawiera dane zgodne z notÄ… bukingowÄ… 
podaje dokładny opis ładunku.
SporzÄ…dzona jest przez spedytora i przekazana
zainteresowanym stronom przed wpłynięciem statku
do portu w celu załadunku.
Na podstawie listy Å‚adunkowej sporzÄ…dzany jest tzw.
SZTAPLUN  szczegółowy plan razmieszczenia
Å‚adunku na statku
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
CZARTER
Pisemna umowa, na podstawie której odbywa się
przezóz ładunków w żegludze nieregularnej.
Czarter jest każdorazowo negocjowany i okresla
wszystkie warunki przewozu uzgodnione miedzy
czarterujÄ…cym a przewoz
nikiem morskim.
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
NOTA GOTOWOÅšCI.
Składana czarterującemu lub jego przedstawicielowi przez kapitana
statku.
Jest dokumentem stwierdzajÄ…cym przybycie statku trampowego
(szańcowego) do portu załadunku lub wyładunku oraz jego gotowości
do wykonania czynności przeładunkowych.
Nota gotowości powinna być złożona w wyznaczonym w czarterze
kilkudniowym okresie (tzw. laydays)
Wysłanie noty gotowości oznacza, że statek w określonym miejscu w
porcie, po dokonanym klarowaniu (formalności związane z wejściem
, pobytem i wyjściem), odprawie celnej, granicznej i sanitarnej.
NOTA GOTOWOÅšCI.
vð Przewoz
nik jest obowiązany zawiadomić na piśmie czarterującego o
podstawieniu gotowego do rozpoczęcia ładowania statku w miejscu umówionym, a jeżeli
miejsce takie nie zostało przewoz
nikowi wskazane - w miejscu, zwyczajowym (nota
gotowości). Jeżeli czarterujący wskazał załadowcę, przewoz
nik zawiadamia
załadowcę.
" Zawiadomienie, które w chwili jego otrzymania nie odpowiada rzeczywistości, uważa
siÄ™ za niedokonane, a przewoz
nik odpowiada za wynikłą stąd szkodę.
" Do określenia dnia oraz godziny, w których zawiadomienie uważa się za skutecznie
dokonane, stosuje się zwyczaje przyjęte dla tej czynności w danym porcie.
vð Okres Å‚adowania okreÅ›la umowa czarterowa, a jeżeli nie zawiera ona postanowienia
w tym przedmiocie - zwyczaj przyjęty w danym porcie. Okres ten oblicza się według dni i
godzin roboczych, poczynając od następnego dnia po złożeniu noty gotowości.
" Do okresu ładowania wlicza się przerwy wywołane przyczynami zachodzącymi po
stronie frachtującego lub załadowcy, jak również czas użyty na przeholowanie lub
przeciągnięcie statku z jednego miejsca na drugie
" Do okresu ładowania nie wlicza się przerw wywołanych przyczynami zachodzącymi
po stronie przewoz
nika, jak również przerw spowodowanych siłą wyższą albo
warunkami atmosferycznymi zagrażającymi ładunkowi lub prawidłowości bądz

bezpieczeństwu ładowania.
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
time sheet i statements of facts
Dokumenty zawierajÄ…ce zestawienie czasu postoju statku w porcie z
uwzględnieniem daty i godziny przybycia statku na redę, wejścia do
portu, złożenia noty gotowości, rozpoczęcia i zakończenia
przeładunku, a także przerwy w przeładunku.
Globalne zestawienie rzeczywistego czasu pracy i postoju statku w
porcie oraz porównanie z czasem przez umowę czarterową
umożliwia obliczenie premii za pośpiech (dispatch) lub kary za
zwłokę (demmurage).
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
KWIT STERNIKA - Na żądanie załadowcy przewoz
nik
obowiązany jest, w miarę postępującego stopniowo
ładowania, wydawać mu odpowiednie pokwitowania
ładunkowe na przyjęte na statek partie towaru (kwity
sternika), w których poza danymi określającymi rodzaj
ładunku, jego miarę, ilość lub wagę oraz znaki i
opakowanie może zamieścić zastrzeżenia dotyczące
stanu zewnętrznego ładunku i jego opakowania.
Podpisywany jest przez oficera nadzorującego załadunek.
Dla nadawcy jest dowodem, że towar został załadowany
na statek
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
KONOSAMENT
Konosament stanowi dowód przyjęcia ładunku w nim
oznaczonego na statek w celu przewozu i jest dokumentem
legitymujÄ…cym do dysponowania tym Å‚adunkiem i do jego
odbioru.
Konosament stwarza (sporządzony na podstawie przepisów)
domniemanie przyjęcia na statek przez przewoz
nika określonego
ładunku do przewozu w takiej ilości i stanie, jak to uwidoczniono w
konosamencie. Dowód przeciwny nie będzie dopuszczony w
przypadku, gdy konosament został przeniesiony na osobę trzecią
działającą w dobrej wierze.
Konosament stanowi o stosunku prawnym pomiędzy przewoz
nikiem a
odbiorcą ładunku. Postanowienia umowy przewozu wiążą odbiorcę
tylko wówczas, gdy konosament do nich odsyła.
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
RODZAJE KONOSAMENTÓW:
z/w na rodzaj żeglugi
" liniowy
" charterowy
z/w na sposób przyjęcia towaru
" na towary załadowane
" na towary przyjęte do załadunku
z/w na tytuł własności
" imienny
" na okaziciela
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
RODZAJE KONOSAMENTÓW c.d.:
z/w na klauzule restrykcyjne
" czysty (clean)
" brudny (dirty)
z/w na organizacjÄ™ przewozu
" zwykły  przewóz jednym statkiem
" przeładunkowy  przewóz z przeładunkiem na koszt armatora
" bezpośredni  ze zmianą przewoz
nika (także gałęzi transportu)
Inne:
" spedytorski
" skrócony (przewozy regularne)
" celny (odpis dla UC)
" opcyjny  możliwość wyboru np. portu
" zbiorowy  dla kilku przesyłek i różnych odbiorców
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
ZAWARTOŚĆ KONOSAMENTU
1) oznaczenie przewoz
nika,
2) oznaczenie załadowcy,
3) oznaczenie odbiorcy lub stwierdzenie, że konosament został wystawiony na
zlecenie albo na okaziciela,
4) nazwÄ™ statku,
5) określenie ładunku z podaniem jego rodzaju oraz - stosownie do okoliczności -
jego miary, objętości, liczby sztuk, ilości lub wagi,
6) określenie zewnętrznego stanu ładunku i jego opakowania,
7) znaki główne niezbędne dla stwierdzenia tożsamości ładunku, podane przez
załadowcę na piśmie przed rozpoczęciem ładowania, jeżeli je wydrukowano lub w
inny sposób utrwalono na poszczególnych sztukach ładunku lub jego
opakowaniu,
8) oznaczenie frachtu i innych należności przewoz
nika albo wzmiankę, że ich zapłata
w całości już nastąpiła lub powinna nastąpić stosownie do postanowień
zamieszczonych w innym dokumencie,
9) nazwę miejsca załadowania,
10) nazwę miejsca wyładowania albo określenie, kiedy lub gdzie nastąpi wskazanie
miejsca wyładowania,
11) liczbÄ™ wydanych egzemplarzy konosamentu,
12) datÄ™ i miejsce wystawienia konosamentu,
13) podpis przewoz
nika albo kapitana statku lub innego przedstawiciela przewoz
nika.
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
MANIFEST A
ADUNKOWY
Zestawienie zawierające spis towarów
przewożonych na statku według partii
konosamentowych.
Jest sporzÄ…dzany na podstawie otrzymanych od
spedytorów konosamentów.
Przekazywany jest:
" urzędowi celnemu
" kapitanowi statku
" zarzÄ…dowi portu
" spedytorowi
" kapitanowi portu
" innym uprawnionym organom
Transport wodny
Dokumenty w transporcie wodnym
MORSKI LIST PRZEWOZOWY (Sea Waybil)
Jest dokumentem stwierdzającycm wysyłkę towaru w handlu
morskim.
Jest dokumentem potwierdzającycm przyjęcie towaru przez
przewoz
nika i dowodem zawarcia umowy przewozu, ale nie jest
 w odróżnieniu od konosamentu  dokumentem stanowiącym
tytuł własności towaru. Nie jest wymagany przy otrzymywaniu
towaru od przewoz
nika w porcie przeznaczenia.
Dominuje w relacjach między Europą a Ameryką północną.
Transport wodny
Charakterystyka rynku
Liczba głównych portów Bałtyku
7
3
50
60
60
DANIA POLSKA SZWECJA FINLANDIA
NIEMCY
Transport wodny
Charakterystyka rynku
Liczba zawinięć do portów krajów bałtyckich 2007 r.
KRAJ LICZBA
ZAWINI
Ć
Szwecja 14 923
Finlandia 8 306
Dania 11 276
Niemcy 4 544
Polska 4 406
Rosja 3 872
Transport wodny
Charakterystyka rynku
Obroty Å‚adunkowe w portach polskich w latach 2004 - 2007
6 000
Polska razem
5 000
4 000
3 000
Zachodniopomorskie
2 000
2004 2005 2006 2007
LATA
TYSI
CY TON
Transport wodny
Charakterystyka rynku
Wielkości przewozów śródlądowych w Polsce w latach 1990 - 2005
2 500
2 000
1 500
1 000
500
1980 1990 2000 2001 2002 2003 2004 2005
LATA
MILIONÓW TONOKILOMETRÓW