Analiza kosztów wypadków przy
pracy
1
Struktura wydatków
z funduszu ubezpieczenia wypadkowego ZUS - 2003 r.
wydatki ogółem - 4 250,5 mln zł. (4,3 % wydatków FUS)
7 %
13 %
6 %
Renty z tytułu
niezdolności do pracy
Renty rodzinne
Jednorazowe
odszkodowania
Zasiłki chorobowe
Świadczenia
73 %
rehabilitacyjne
2
z
ródło: Bezpieczeństwo pracy 6/2004
Struktura społecznych kosztów wypadków
przy pracy  2003 r.
11%
36% 14%
39%
śmiertelne absencja do 28 dni
absencja powyżej 28 dni rentowe
3
y
ródło: prezentacja CIOP PIB
Struktura społecznych kosztów wypadków przy pracy  2002
(wg. podmiotów)
poszkodowany i jego
13%
rodzina
11%
przedsiębiorstwo
76%
społeczeństwo
4
y
ródło: prezentacja CIOP PIB
Kategorie kosztów wypadków przy pracy
Obniżenie lub utrata zarobków
Koszty leczenia
Osoba poszkodowana i
jej rodzina
Koszty leków
Koszty rehabilitacji
Zasiłki
Odszkodowania Społeczeństwo
Renty
Koszt straconego czasu pracy
Płatności bieżące
Pracodawca
Utrata przychodów
5
Straty majątku trwałego i obrotowego
z
ródło: prezentacja CIOP PIB
Koszty wypadków przy pracy
Ponoszone są przez:
�� społeczeństwo w postaci kosztów ZUS i NFZ,
�� pracowników i ich rodziny  dodatkowe koszty leczenia , możliwość utraty
prawa do wykonywania zawodu, trwałe kalectwo, oszpecenie, wyłączenie z
możliwości normalnego życia,
�� pracodawców w postaci:
" kosztów straconego czasu pracy,
" bezpośrednich płatności bieżących,
" strat w majątku trwałym i obrotowym,
" utraty dochodów,
" uzyskanych dochodów.
Koszt wypadku ponoszony przez pracodawcę  wartość zwiększająca koszty własne przedsiębiorstwa, o którą
w związku z zaistniałym wypadkiem zmniejsza się wielkość zysku lub powiększa wysokość poniesionych strat.
6
Koszt straconego czasu pracy:
" przez osobę poszkodowaną, zarówno w dniu wypadku, jak i w dniach absencji,
" przez inne osoby np. udzielające pierwszej pomocy poszkodowanemu ,
towarzyszące poszkodowanemu w drodze do lekarza czy do domu,
" czas związany z zastępstwem poszkodowanego,
" czas poświęcony na dochodzenie powypadkowe,
" czas na planowanie i prowadzenie prac badawczo  rozwojowych.
powrót
7
Bezpośrednie płatności bieżące:
" koszty wynajęcia maszyn,
" zlecenie produkcji poza zakład,
" naprawy wykonane poza zakładem,
" koszty transportu poszkodowanego i płatnej pomocy medycznej poza zakładem pracy.
powrót
8
Straty w majątku trwałym i obrotowym:
" koszty straconych wskutek wypadku surowców, półwyrobów lub wyrobów
gotowych,
" straty w wyposażeniu: maszyny, narzędzia, pojazdy,
" straty w obiektach.
powrót
9
Utrata dochodów:
" kary umowne do zapłacenia kontrahentom,
" przerwy w produkcji,
" obniżenie wydajności i jakości produkcji.
powrót
10
Uzyskane dochody
przychody z tytułu uszkodzonych, zniszczonych lub ukradzionych
składników majątku przedsiębiorstwa, które były objęte ubezpieczeniem.
11
Udział poszczególnych składników kosztów
(analiza 41 wypadków)
" czas stracony w dniu wypadku - 0,25 %,
" czas absencji poszkodowanego - 1,53 %,
" czas na dochodzenie powypadkowe - 5,12 %,
" czas na działania profilaktyczne - 1,52 %,
" inne koszty czasu straconego - 0,51 %,
" pomoc medyczna - 0,24 %,
" zastępstwa - 6,04 %,
" zakłócenia w produkcji - 32,54 %,
" straty materialne - 11,47 %,
" naprawy - 0,64 %,
" odszkodowania - 20,37 %,
" inne koszty - 19,77 %.
12
y
ródło: dane OIP Warszawa.
Koszt wypadku w aspekcie wielkości zatrudnienia
Analizy kosztów 330 wypadków, sporządzona według wielkości zatrudnienia
w zakładzie, wskazuje na ścisły związek pomiędzy wysokością kosztów a wielkością
zatrudnienia w zakładzie. Wypadki w większych zakładach wiążą się z większymi
kosztami. Wynika to stąd, że w dużych zakładach wyższe są koszty zakłóceń produkcji
oraz napraw w związku ze stosowaniem bardziej złożonych technologii i droższego
wyposażenia technicznego.
Wyliczono średni koszt wypadku, który wynosi:
" ok. 12 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym do 5 pracowników,
" ok. 19 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym 6  20 pracowników,
" ok. 29 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym 21  100 pracowników,
" ok. 49 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym 101  250 pracowników,
" ok. 63,5 tys. zł. w zakładzie zatrudniającym powyżej 250 pracowników.
13
y
ródło: dane OIP Warszawa
Struktura kosztów wypadków zbadanych przez insp. pracy
Koszty analizowanych 28
Koszty 9 wypadków w budownictwie
wypadków
Koszty ZUS
Koszty działań
Skutki wypadków:
363.028 PLN
zapobiegających
(42 %)
- śmiertelne  6
18.588 PLN
Koszty NFZ
(5 %)
28.952 PLN
- ciężkie  7
Koszty NFZ
( 8 %)
87.034 PLN
- zbiorowe  5
(10 %)
-- lekkie - 10
Koszty
Koszty ZUS
pracodawców
Koszty działań
219.398 PLN
131.237 PLN
zapobiegający
(58 %)
h
(34 %)
34,180 PLN
Koszty
(4 %)
pracodawców
412.135 PLN
(48 %)
A
ącznie poniesione koszty wypadków  ponad 862 tys. zł. A
ącznie poniesiony koszt wypadków  ponad 398 tys. zł.
Średni koszt jednego wypadku ok. 31 tys. zł. Średni koszt wypadku  ok. 42 tys. zł. tj. o 11 tys. zł
wyższy.
Analizy wskazują na konieczność podejmowania działań w sferze bezpieczeństwa i
higieny pracy, zarówno przez pracodawców jak i pracowników. Dostatecznym argumentem
powinna być niewspółmierność wydatków ponoszonych w konsekwencji zaistnienia wypadku do
kosztów prewencji  każde zainwestowane w działania zapobiegające 4 zł. przynosi oszczędności
14
rzędu 100 zł. w razie wypadku.
z
ródło: dane OIP Białystok
Poszkodowani w wypadkach przy pracy w budownictwie
(dane - Opolski US)
Poszkodowani
w tym ze skutkiem:
w tym budownictwo
Rok
śmiertelnym ciężk. uszkodz.
Ogółem
w tym w tym
poszkod. % ogółem ogółem
budown.
budown.
2001 2.537 403 15,9 18 3 40 8
2002 2.589 339 13,1 7 1 33 3
2003 2.726 310 11,4 15 3 43 7
2004 2.698 298 11,0 8 2 30 8
2005 2.418 283 11,7 17 6 30 5
2006 2.717 339 12,5 17 7 30 7
22 38
Razem 15.685 1.972 12,6 82 206
27% 19 %
15
Analiza kosztów i zysków
C
TC
1
7000 -
6000 -
PC  koszt (nakład)
zapobiegania wypadkowi
5000 -
AC  koszty wypadków
4000 -
(straty)
TC  koszt całkowity
3000 -
S - optymalny poziom
bezpieczeństwa.
2000 -
1
1000 -
PC AC
S
S1
Poziom bezpieczeństwa
16
S
Analiza kosztów i zysków
C
TC
1
7000 -
6000 -
PC  koszt (nakład)
zapobiegania wypadkowi
5000 -
AC  koszty wypadków
4000 -
(straty)
TC  koszt całkowity
3000 - 2
S - optymalny poziom
bezpieczeństwa.
2000 -
1 2
1000 -
PC AC
S
S1 S2
Poziom bezpieczeństwa
17
S
C Analiza kosztów i zysków
TC
PC
1
7000 -
4
AC
6000 -
PC  koszt (nakład)
zapobiegania wypadkowi
5000 -
AC  koszty wypadków
4000 -
(straty)
TC  koszt całkowity
3000 - 2 3
S - optymalny poziom
bezpieczeństwa.
2000 -
2
3
4
1000 -
1
PC
AC
S
S1 S2 S3 S4
18
Poziom bezpieczeństwa
S
optimum
Przeciętny koszt społeczny wypadku różnej ciężkości
Absencja do 28 dni
8 500 zł
Absencja powyżej 28 dni
22 300 zł
Rentowy
(386,1 tys. zł.)
78 500 zł 307 600 zł
Śmiertelny
(483 tys. zł.)
107 300 zł 375 700 zł
0 zł 100 000 zł 200 000 zł 300 000 zł 400 000 zł 500 000 zł 600 000 zł
19
pierwszy rok
kolejne lata
y
ródło: prezentacja CIOP PIB
Społeczny koszt wypadku - 2002r.
Przeciętny koszt wypadku  28 tys. zł,
" śmiertelnego  483 tys. zł,
" rentowego (skutkujący wypłatą renty)  386 tys. zł,
" wypadku skutkującego:
-absencją powyżej 28 dni  22,3 tys. zł,
- absencją do 28 dni  8,5 tys. zł.
Dane CIOP   ATEST nr 12/2005 (Lekceważone ofiary wypadków  str. 6)
20
Społeczne koszty wypadków przy pracy w 2002r.
" śmiertelny  483 tys. zł
Jest to koszt ponoszony przez:
- ZUS  ok. 379 tys. zł. (jednorazowe odszkodowania, zasiłki pogrzebowe, renty rodzinne
wypłacane średnio przez 257 miesięcy każdy
- pracodawcę  ok. 40 tys. zł. (wypłata zapomogi, organizacja pogrzebu, strata czasu innych
pracowników zajmujących się wypadkiem)
- rodzinę poszkodowanego  ok. 64 tys. zł. (nie tylko łzy i rozpacz to także zmniejszenie
dochodów, wynikające z różnicy między płacą osoby poszkodowanej a otrzymywaną rentą
rodzinną).
A
ączny koszt wypadków śmiertelnych w 2002r. - ok. 250 mln zł. (515 wypadków x 483 tys.
zł/wypadek),
y
ródło danych: - IP nr 1/2005  W trosce o zdrowie pracownika ;
- Przyjaciel przy pracy 1/2006  Społeczne koszty tragedii
powrót
21
Społeczne koszty wypadków przy pracy w 2002r.
" rentowy (inwalidzki) - 386,1 tys zł./wypadek
- koszt ponoszony przez ZUS  235 tys zł. (renta wypłacana średnio przez 178 miesięcy,
zasiłek chorobowy wypłacany średnio przez 6 miesięcy, jednorazowe odszkodowanie,
pieniężne świadczenie rehabilitacyjne),
- koszt ponoszony przez poszkodowanego i jego rodzinę  95 tys zł. (obniżenie dochodów
poszkodowanego i jego rodziny, wzrost kosztów utrzymania z powodu wydatków na
leczenie w okresie absencji i pobierania renty, zmiana asortymentu kupowanych artykułów
pierwszej potrzeby),
- koszt pracodawcy  ok. 25 tys zł. (cena straconego czasu pracy, angażowanie ratowników i
transportu, sporządzanie dokumentacji.
A
ączny koszt wypadków rentowych w 2002r. - 797 mln zł, w tym koszt leczenia
sfinansowanego przez NFZ - 65 mln zł.
powrót
22
Społeczne koszty wypadków przy pracy w 2002r.
" Wypadek z absencją pow. 28 dni 22,3 tys zł.
- współudział NFZ w tych kosztach przekroczył w 2002r. - 470 mln. zł.,
- współudział ZUS  261 mln. zł.,
- współudział przedsiębiorstw  118 mln. zł.,
- wydatki poniesione przez poszkodowanych i ich rodziny oszacowano na ponad
48 mln. zł.
A
ącznie społeczne koszty wypadków przy pracy, z których każdy
powodował dłuższą niż 28 dni absencję  881,5 mln. zł.
23
powrót
Społeczne koszty wypadków przy pracy w 2002r.
" Koszt wypadków z absencją do 28 dni wynosił w 2002r. - 305,5 mln zł.
Ogółem zarejestrowane w 2002r. wypadki przy pracy kosztowały
społeczeństwo ponad 2 230 mln. zł., w tym:
" ZUS  1 025 mln. zł.,
" NFZ  668 nln. zł.,
" poszkodowanych i ich rodzin  291 mln. zł.,
" pracodawców  244 mln. zł.
Są to tylko wydatki, które łatwo można było oszacować.
Straty z powodu nieodpowiednich warunków pracy stanowią ok. 2.0 % PKB
24
Społeczne koszty wypadków przy pracy
W  starych krajach UE wypadki przy pracy pochłaniają od
2,6 do 3.8 % PKB.
Z analiz CIOP-PIB wynika, że np. w 2004r. w Polsce całkowity
społeczny koszt skutków wypadków przy pracy i chorób
zawodowych mógł przekroczyć 16 mld zł.
Gdyby o połowę zmniejszyć tę sumę, może udałoby się
oddłużyć szpitale i polepszyć dostępność usług medycznych,
albo spełnić jeden z ponawianych co jakiś czas przez
pracodawców postulatów o znaczące obniżenie składki na ZUS.
25
Społeczne koszty wypadków przy pracy
Gdyby...
Jak podaje CIOP-PIB udział finansowy ZUS (rok 2002) w wypadkach
śmiertelnych to 78%, a w wypadkach rentowych - 61%.
Przeciętny koszt wypadku śmiertelnego oraz wypadku rentowego jest
od 23 do 30 razy wyższy niż przeciętny koszt wypadku powodującego
absencję
Z powyższych liczb i porównań wynikają wnioski, których nie ma
potrzeby tutaj formułować.
26
Trójkąt relacji zdarzeń wypadkowych według Heinricha (1931 r.)
Zdarzenia powodujące ciężkie urazy lub absencję
1
Zdarzenia powodujące lekkie urazy
29
Zdarzenia nie powodujące urazu
300
27
Badaniem objęto zdarzenia tego samego rodzaju, przytrafiające się tej samej osobie.
28
Działania prewencyjne
�� wydatki ZUS na działania prewencyjne w 2003 roku wynosiły zamiast 1 %
zaledwie 0,03 % wielkości wynikającej z ustawy  wypadkowej (art.. 37 pkt 2
ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych) i są znacznie niższe niż w rozwiniętych systemach ubezpieczeń 
np. we Francji stanowią ok. 4,6 %, a w Niemczech ok. 8 % wydatków takich
funduszy.
�� które winni podejmować pracodawcy to przede wszystkim:
" wdrażanie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy,
" ocena ryzyka zawodowego, istniejącego na poszczególnych stanowiskach pracy,
" wnikliwe badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych,
niebezpiecznych sytuacji oraz błędów i odchyleń w procesach pracy  na bazie ustaleń podejmowanie
właściwych wniosków profilaktycznych oraz pełna ich realizacja,
" egzekwowanie, od pracowników służb bhp, pełnej i terminowej realizacji zadań prawem na nich nałożonych,
" zatrudnianie pracowników legitymujących się odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi,
" rzetelne prowadzenie szkoleń bhp,
" systematyczne prowadzenie lekarskich badań profilaktycznych,
" stosowanie środków ochrony zbiorowej, wydawanie pracownikom środków ochron indywidualnej, odzieży oraz
obuwia roboczego.
" bezwzględne egzekwowanie, od pracowników - na każdym szczeblu, obowiązku przestrzegania przepisów prawa
pracy, w tym przepisów i zasad bhp,
29
PRZYKA
ADOWE WYLICZENIE KWOTY SKA
ADKI NA UBEZPIECZENIE WYPADKOWE PRZY
ZASTOSOWANIU WSKAŻNIKA KORYGUJACEGO
Od 01.04. 2006r.
Stopa % Miesięczna Nazwa Ustalona Indywidualny Indywidualna Składka za Składki Składki za 30
podstawa pracodawcy indywidualn wskaz
nik stopa % jednego pracown.
składki dla za 30
wymiaru składki kategoria korygujący składki pracownika
grupy pracown. rocznie
działalności (przychód) ryzyka miesięcznie
miesięcznie
3 kat. Niższa 0,8 1,6 % 36,80 zł 1.104,00 zł 13.248,00
A
2 kat.
Niższa 0,9 1,8 % 41,40 zł 1.242,00 zł 14.904,00
2 %
B
Równa
2.300,00
( 7 kat.
1,0 2 % 46,00 zł 1.380,00 zł 16.560,00
brutto
Z
ryzyka)
2 kat.
Wyższa 1,1 2,2 % 50,60 zł 1.518,00 zł 18.216,00
Y
3 kat.
Wyższa 1,2 2,4 % 55,20 zł 1.650,00 zł 19.800,00
X
W skali roku różnica pracodawcy (A  X ) = 6.552,00 zł
Od 01.04. 2009
3 kat. 1 % 30,00 zł 900,00 zł 10.800,00
0,5
niższa
A
3.000,00
2 %
brutto
2.700,00
3 kat.
1,5 3 %
90,00 zł 32.400,00
wyższa
B
30
W skali roku różnica pracodawcy ( A  X ) = 21.600,00 zł
PRZYKA
ADOWE WYLICZENIE KWOTY SKA
ADKI NA UBEZPIECZENIE WYPADKOWE PRZY
ZASTOSOWANIU WSKAŻNIKA KORYGUJACEGO
Od 01.04. 2006r.
Stopa % Miesięczna Nazwa Ustalona Indywidualny Indywidualna Składka za Składki Składki za 300
podstawa pracodawcy indywidualn wskaz
nik stopa % jednego pracown.
składki dla za 300
wymiaru składki kategoria korygujący składki pracownika
grupy pracown. rocznie
działalności (przychód) ryzyka miesięcznie
miesięcznie
3 kat. 0,8 1,18 % 23,52 zł 7.056,00 zł 84.672,00
A
Niższa
Niższa 0,9 1,32 % 26,40 zł 7.920,00 zł 95.040,00
B
1,47 %
2 kat.
2.000,00
1,0 1,47 % 29,40 zł 8.820,00 zł 105.840,00
(5 kat.
brutto
Z
Równa
Ryzyka)
Wyższa 1,1 1,62 % 32,30 zł 9.690,00 zł 116.280,00
Y
2 kat.
Wyższa 1,2 1,764 % 35,20 zł 10.560,00 zł 126.720,00
X
3 kat
W skali roku różnica pracodawcy (A  X ) = 42.048,00 zł
Od 01.04. 2009
3 kat. 0,74 % 30,00 zł 5.550,00 zł 66.600,00
0,5
niższa
A
1,47 %
2.500,00
brutto
1.650,00
3 kat.
1,5 2,20 %
90,00 zł 198.000,0
wyższa
B
31
W skali roku różnica pracodawcy ( A  X ) = 131.400,00 zł
Stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe - analiza
Rok 2006  po raz pierwszy, w myśl ustawy z 30.10.2002 o ubezpieczeniu społecznym..,
ZUS zawiadamiał płatników o zmianie wielkości stóp procentowych składki na ubezpieczenie wypadkowe,
obowiązujące od 01.04.2006 do 31.03.2007 r. (korekta).
Analizując treści zawiadomień ZUS Opole:
��odnotowano znacznie więcej przypadków obniżenia płatnikom stóp procentowych składki,
��rozpiętość korekt stóp procentowych składki jest znacznie wyższa w przypadku obniżeń tj. od 0,26 %
do 1,09 %, np. obniżka stopy z 1,93 do 0,84 %, (rozpiętość podwyższeń stóp od 0,15 do 0,29 %),
��korekty stóp procentowych skutkowały podwyższeniem lub obniżeniem składki na ubezpieczenie
wypadkowe,
np.: dla płatnika składek, zatrudniającego:
" ok. 1000 osób (przemysł metalurgiczny), podniesiono stopę z 2,53 do 3,04 %, co skutkowało wzrostem
wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe o ok..13 300 zł/mies. (ok.. 160 tys./rok),
" ok..600 osób (przemysł metalurgiczny), podniesiono stopę z 2,53 do 2,78 %, co skutkowało wzrostem
wysokości składki o ok.. 6 800 zł/mies. (ok.. 81 600 zł rocznie).
" 27 osób (budownictwo, instal. elektryczne), obniżono stopę z 2,26 do 1,60 %, co skutkowało
obniżeniem składki na ubezpieczenie o ok..870 zł/mies. (10.440 zł/rok),
" 57 osób (gospodarstwo leśne), obniżono stopę z 2,26 do 1,60 %, co skutkowało obniżeniem składki na
32
ubezpieczenie o ok..1400 zł/mies. (16 800 zł/rok).
Koszty i korzyści  dla kogo?
Zapobieganie wypadkom przy pracy, urazom i chorobom nie tylko ogranicza koszty,
ale także przyczynia się do poprawy funkcjonowania przedsiębiorstwa jako całości. Bezpieczne i
higieniczne warunki pracy mogą pozytywnie wpływać na działalność przedsiębiorstwa w
różnoraki sposób, np.:
" zdrowi pracownicy są bardziej produktywni i mogą przyczynić się do wzrostu jakości
produkcji,
" mniej wypadków przy pracy i chorób zawodowych oznacza mniej zwolnień chorobowych, co z
kolei przyczynia się do ograniczenia przestojów w produkcji oraz do obniżenia jej kosztów,
" wyposażenie i środowisko pracy dostosowane do potrzeb procesu produkcyjnego i utrzymane
w należytym stanie przyczyniają się do wzrostu produktywności, poprawy jakości pracy oraz
ograniczenia zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników,
" ograniczenie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych oznacza mniej strat oraz
mniejsze ryzyko pociągnięcia firmy do odpowiedzialności,
" podniesienie wiarygodności zakładu.
33
Program prewencyjny Państwowej Inspekcji Pracy
 Pracodawco zdobądz
dyplom PIP
Program adresowany do małych
i średnich firm, szczególnie budowlanych.
Zachęcamy Państwa do uczestnictwa w
programie prewencyjnym.
34
Nowa strategia UE - zmniejszenie o 25 % liczby
wypadków przy pracy do 2012 roku.
21 lutego br. Komisja Europejska przyjęła nową, pięcioletnią strategię na
rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach przyjętej strategii liczbę wypadków i
chorób zawodowych należy zmniejszyć w całej UE o jedną czwartą. Strategia ta
nawiązuje do zmniejszenia o 17 % liczby wypadków śmiertelnych od 2002 -2004 r. oraz
do zmniejszenia o 20 % liczby wypadków powodujących przynajmniej trzydniową
nieobecność w pracy
35
Dziękuję za uwagę.
Zapraszamy do programu
prewencyjnego PIP
NAPRAWD
WARTO!
Ryszard Furtak
36
Nadinspektor Pracy.