zmienna niezależna-główna, której wpływ na zmienną zależną badacz stara się określić w eksperymencie. wartość "1" zmiennej niezależnej-głównej (wszystko) zmiennej niezależnej-głównej, to warunki eksperymentalne, wartość "0" tej zmiennej (nic), to warunki kontrolne. kontrola zmiennych niezależnych-ubocznych Xu pojmowana jest dwojako: jako ustalanie stałej wartości, albo stałego podzakresu wartości danej zmiennej ubocznej dla osób z obu grup eksperymentalnej i kontrolnej, wyeliminowanie na drodze specjalistycznej analizy statystycznej danej zmiennej ubocznej jako odrębnego, systematycznego źródła wariancji zmiennej zależnej. randomizacja związana jest tu z losowym rozdzieleniem osób z próby do dwóch grup porównawczych. pretest zmiennej zależnej Y (w skrócie: pretest) pomiar zmienności Y przed zadaniem osobom badanym warunków eksperymentalnych / kontrolnych (wartość "1" zmiennej niezależnej-głównej Xg).