Ł� POLITYKA GOSPODARCZA  DEFINICJE
ą� S. Kniszczyński: polityka gospodarcza określana jako polityka ekonomiczna.
Polityka ekonomiczna  bezpośrednie kierowanie i pośrednie oddziaływanie aparatu władzy państwowej na
funkcjonowanie i rozwój gospodarki narodowej. Podmiotem jest państwo i jego agendy.
- bezpośrednie kierowanie to nakazy i zakazy narzucane przez państwo; np. jakieś embargo eksportu do Iranu
(zakaz) nakazy to np. składanie deklaracji podatkowej, a za jej niezłożenie kara.
- pośrednie oddziaływanie to np. Rada Polityki Pieniężnej; określają stopy, informacja, określona polityka celna.
- funkcjonowanie i rozwój gospodarki  działanie gospodarki w krótkim okresie do roku, proporcje
gospodarcze się nie zmieniają, kiedy wzrost to powiększamy skalę, zmiany ilościowe;
rozwój gospodarczy ą� zmiany jakościowe gospodarki, podzielony na fazy; często utożsamiany z postępem.
ą�B. Winiarski: uzupełnia pierwszą definicję o wymiar międzynarodowy.
Polityka gospodarcza  świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową  na jej
dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na środowisko ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje
gospodarcze z zagranicą.
ą�J. Tomala: faktyczna działalność instytucji uprawnionych do podejmowania i realizowania decyzji
gospodarczych, społeczną legitymizację do prowadzenia władzy gospodarczej. Stanowią Konstytucja i
uchwalenie przez Parlament ustawy. Decydentami są organy legislatywy.
Pojawia się też szczebel ponadnarodowy; demarkacja; rozdzielenie obowiązków i kompetencji decyzyjnych na
różne szczeble.
ą�N. Acocella: 3 poziomy działań w ramach polityki gospodarczej:
I. Identyfikacja społecznych preferencji lub celów.
II. Wybory dokonywane przez instytucje wyższego szczebla ą�konstytucja
organy legislatywy ą�ustawy
Wybór dokonywane przez państwo  charakter wykonawczy.
III. Zarządzanie bieżące gospodarką.
ą�W. Baumal, L. Chandler: wybór środków i celów.
Polityka gospodarcza to proces wyboru pomiędzy alternatywnymi możliwościami działania. Jeśli nie ma
wyboru  nie ma polityki
ą� J. Timbergen
Polityka gospodarcza polega na rozważnym stosowaniu różnych środków do osiągnięcia różnych celów.
ą�L. Balcerowicz
Polityka gospodarcza polega na określaniu celu gospodarczego oraz stosowaniu metod, środków i sposobów
prowadzących do osiągnięcia tych celów. Wyróżnia 2 obszary:
1. Reformowanie  dokonywanie zmian w instytucjach gospodarczych,
2. Regulowanie  reformy systemu podatkowego, ustawodawstwo antymonopolowe.
Zmiany instytucjonalne  rynek, waluty, coś co funkcjonuje, ich regulacja.
Regulowanie polega na wpływaniu na procesy gospodarcze za pomocą zmiennych z natury ekonomicznych
należących do repertuaru właściwego danemu systemowi gospodarczemu. Obejmuje ono manipulowanie
stopami procentowymi, kursami walutowymi, rozdziałem wydatków budżetowych pomiędzy poszczególne
grupy i sektory.
ą� ?
Polityka gospodarcza  działanie zawierające decyzje tworzące lub modyfikujące warunki gospodarowania
samodzielnych podmiotów.
ą� Balicki (WSB)
Polityka gospodarcza  gospodarka uogólniana do poziomu organizacyjnego państwo i jego instytucji.
ą�Leksykon
Polityka gospodarcza to działalność państwa zmierzająca przez zmianę struktury materialnej i instytucjonalnej
gospodarki narodowej za pomocą środków przymusu polityczno  prawnego i ekonomicznego do osiągnięcia w
ściśle określonych politycznych celów społeczno  ekonomicznych. Wyróżnia się 4 elementy:
- podmiot polityki  państwo,
- przedmiot polityki  pożądane zmiany struktury gospodarki narodowej,
- konkretne cele społeczno  ekonomiczne w zakresie dobra publicznego,
- mechanizm realizacji tzn. instrumenty prawne, polityczne, ekonomiczne przysługujące państwom  przymus i
władza.
Ł� ROLA PAC
STWO W GOSPODARCE I PRAKTYKA INTERWENCJONALIZMU
1) WOLNORYNKOWCY
2) INTERWENCJONIŚCI  system gospodarki socjalistycznej, centralistyczny. Funkcjonowanie systemu
kartkowego, tylko na niektóre rzeczy np. alkohol, tytoń.
ą�Główne argumenty zwolenników interwencjonizmu:
- rynek pozostawiony sam sobie może prowadzić do skutków negatywnych, których przyczyny tkwią w samym
systemie rynkowym. Gospodarka pozostawiona sama sobie powolnieje w szybkim tempie, duże dysproporcje
między grupami społecznymi i to powoduje narastanie dużego bezrobocia, które narasta w dużej perspektywie.
Obecnie bezrobocie w PL 12-13%. Nie wiadomo jakie jest zatrudnienie w szarej strefie.
- teoria dóbr publicznych  takie działalności nieprzynoszące zysku, ale niezbędne dla funkcjonowania
społeczeństwa- szkolnictwo, komunalka, ochrona środowiska, ochrona zdrowia,
- wynika z teorii efektów zewnętrznych. Przedsiębiorca może mieć zysk z wyrobów nieużytecznych i
niebezpiecznych dla użytkowników. Np. siatki jednorazowe  brak zakazu na ich produkcję.
Może mieć ona też zalety  prowadzenie badań podstawowych prowadzonych i finansowanych przez państwo,
które można wykorzystać z pożytkiem dla społeczeństwa.
- istotne dla krajów opóz
nionych gospodarczo. Rynek nie jest w stanie zapewnić struktury, która doścignie
kraje wysokorozwinięte, dlatego że gospodarka generuje zysk krótkookresowy. Brak finansów na inwestycje w
gospodarkę surowcową tak jak w krajach rozwiniętych. Kraje słabo rozwinięte  brak siły na zmianę struktury.
- państwo może aktywnie oddziaływać na wahania cykliczne. Państwo może wygładzić przebieg cyklu, aby
wahania odchylały się minimalnie i nie doprowadzały do skrajnych wahań.
System progresowy  hamowanie wzrostu gospodarczego. Państwo powinno tworzyć nadwyżkę budżetową w
czasie polepszenia koniunktury.
- argument krótkookresowy  państwo może w finansować konsumentów i producentów z długofalowych
środków, do czego rynek ze swoim podejściem krótkoterminowym nie jest zdolny.
- państwo może przyspieszać zmiany strukturalne poprzez likwidację przedsiębiorstw deficytowych, w tym
zmiany systemowe, lub poprzez likwidację nadwyżek produkcyjnych możliwości (np. przemysł stoczniowy)
- państwo może zapewnić ochronę indywidualnych producentów i konsumentów przed nieuczciwą
konkurencją.
ą�Główne argumenty przeciwników interwencjonizmu:
- istnieje autonomiczna stabilność gospodarki prywatnej i wolnorynkowej, dzięki czemu sam rynek
doprowadza do równowagi. Problem  jakie są tego koszty? I w jakim czasie?
Problem nadprodukcji towarów. Jeśli cena nie odpowiada wartości towaru to jest zagrożenie kryzysem.
- interwencja państwa nie stymuluje inicjatywy, ogranicza wolność jednostki, wobec czego nie jest korzystna z
punktu widzenia rynku. Nie tylko państwo ogranicza, ale też inne podmioty się do tego przyczyniają.
ą�Argumenty wynikające z niepowodzeń oddziaływania rządowego lub nierynkowego
- państwo nie ma szans na podejmowanie skutecznych decyzji, bo jego informacja jest niepewna lub opóz
niona.
Ogranicznik informacji.
- decydenci w rządzie nie ponoszą odpowiedzialności materialnej za podejmowanie decyzji błędnych podczas
gdy biznesmeni płacą własnym majątkiem.
- interwencja państwa zakłóca interesy konkurencji i zaciemnia obraz rzeczywistej efektywności ekonomicznej
- interwencja zakłóca naturalny system cen, co powoduje sygnały rynkowe, podczas gdy cena jest najlepszym
nośnikiem informacji.
ą�Przeciwnicy interwencjonizmu  wnioski
- przekroczenie granic dopuszczalnej interwencji państwa powoduje, że gospodarka jest niesprawna i
niekonkurencyjna.
- tylko sektor prywatny daje gwarancje efektywności ekonomicznej, stąd najlepsza jest szeroka prywatyzacja
- gospodarka rynkowa jest najwyższym osiągnięciem, jest w stanie zapewnić najwyższy poziom społeczny, leży
w interesie wszystkich.
ą�Teoria MISSMANAGAMENT  błędna teoria, która uważa, że winne jest państwo, bo z
le rządzi. Za małe zyski
na rozwój gospodarczy. Malejąca krańcowa użyteczność kapitału.
Ł� NEOLIBERALIZM
11 zasad
1. Twarde finansowanie budżetowe i unikanie deficytu (osiągnięto sukces, pieniądz jest w rękach banków
komercyjnych; we Włoszech, Grecji, Portugalii nie przestrzeganie tej zasady)
2. Kontrola podaży pieniądza, walka z inflacją jako najważniejszy priorytet (BC jest niezależny od rządu)
3. Liberalizacja handlu zagranicznego
4. Unikanie nadmiernego opodatkowania, jego redukcja (podatek nałożony na produkt może przyczyniać się do
redukcji popytu)
5. Unikanie subsydiów i unikanie stosowania zachęt w postaci ulg podatkowych
6. Niedoprowadzanie do tworzenia związków zawodowych (rola związków zawodowych została ukrócona, ten
cel został osiągnięty, obecnie jedynie górnicy są w miarę silną grupą)
7. Wyeliminowanie wszelkiej kontroli cen
8. Unikanie interwencji an rynku i konsekwentne przestrzeganie wolnej konkurencji (wolna konkurencja tak
naprawdę już nie istnieje)
9. Prywatyzacja aż do całkowitej eliminacji przedsiębiorstw państwowych
10. Unikanie mieszkania działalności sektora publicznego i prywatnego, stąd występowanie przeciwko
konsorcjum (mieszanie ma poważne mankamenty)
11. Wolność obrotu kapitałami; sprzeciw wobec restrykcji w obrocie kapitałowym (kapitał nie ma
narodowości, więc można go przerzucać z kraju do kraju, tam gdzie są zyski).
- Kontrole cen w Stanie Wojennym były uregulowane jako wolne itd.
- Ceny mieszkań wyszły spod kontroli i doszło do kryzysu w ramach udzielania kredytów hipotecznych.
Deregulacja rynku mieszkaniowego.
- Kontrola w postaci akcyzy.
- Kontrola cen nie nastąpiła.
Ł� INTERWENCJONIZM
Przez interwencjonizm państwowy rozumiany jest całokształt oddziaływania przez państwo na procesy
gospodarcze i społeczne dla realizacji określania celów wykraczających poza tylko regulowanie.
Może przejawiać się przez realizację działalności gospodarczej przez państwo w sferze realnej. Może poprzez
działalność legislacyjna tzw. regulacyjną.
- Sfera realna - w imieniu państwa prowadzi się działalność gospodarczą.
- Działalność legislacyjna  rozmaite normatywne działania; np. na ile może podnieść płace jeżeli wzrośnie
wydajność pracy.
ą�Nowoczesny interwencjonizm
3 konieczne atrybuty:
1) aktywność, a nie bierna obserwacja procesów spontanicznych i żywiołowych. Państwo jest aktywne i nie jest
tylko  stróżem nocnym
2) działanie w sferze realnej, a nie tylko legislacyjnej, regulacyjnej.
3) świadomość celu  państwo musi wiedzieć, jaki chce osiągnąć cel.
Zwolennicy kwestionują celowość interwencji w sferze realnej, a nie kwestionują państwa jako legislatora.
ą�Historyczny podział interwencjonizmu:
- klasyczny
- rozwinięty  państwo  stróż nocny (kraje Azji Płn  wsch)
- pełny  szeroki zakres sektora publicznego i planowanie antyfaktywne (?) rozwoju gospodarczego.
Rozwój interwencjonizmu na tle skali oddziaływania państwa:
- najwięcej interwencji państwa jest w krajach najmniej rozwiniętych, w wyżej rozwiniętych interwencja jest
mała. Wynika to z kwestii braku kapitału, przedsiębiorców i firm do pobudzania gospodarki, problem z
wymianą międzynarodową.
- zdolność konkurencyjna jest na rynku światowym zabezpieczeniem interesów narodowych ( bardziej
konkurencyjne  bardziej rozwinięte)
- im więcej sektora publicznego, tym więcej interwencji państwa i wyższy udział sektora publicznego w
zapotrzebowaniu na środki inwestycyjne.
ą�Funkcje interwencjonizmu:
- redystrybucyjna  zmierza do łagodzenia sprzeczności w podziale dochodów pomiędzy grupy społeczne i
regionami.
- stabilizacyjna  ma na celu łagodzenie wahań koniunkturalnych
- adaptacyjna  polega na inicjowaniu i stymulowaniu procesów gospodarczych w gospodarce (procesy
dostosowawcze  > do rynku światowego, regionalnego, do wymogów UE)
- lokacyjna  dążenie do łagodzenia ujemnych skutków krótkookresowej alokacji inwestycji przez rynek
(inwestowanie rzeczowe, przemysłowe)
- koordynacyjna  zmierza do koncentracji wysiłków podmiotów na różnych szczeblach na działaniach w
kierunku realizacji celów zgodnych z interesem ogólnospołecznym, dających największe korzyści.
ą�Warunki stosowania/skuteczności interwencjonizmu
1) interwencjonizm nie może zastępować rynku,
2) może być realizowany w dziedzinach, gdzie może być skuteczniejszy niż mechanizm rynkowy
3) może być skuteczny, gdy działa w rynkowym otoczeniu
4) państwo musi dysponować odpowiednimi instytucjami, personelem, infrastrukturą do wdrożenia rozwoju
interwencji rynkowych
5) powinna mieć miejsce, gdy rynek zawodzi
6) musi mieć charakter jawny, a reguły powinny być dostępne dla wszystkich i jasno określone.
ą�Patologiczne formy interwencji:
- przerost regulacji  nadmierna ilość przepisów, może sprzyjać strajkom,
- partykularyzm  władza ulega tzw. rozwiązaniom politycznym różnych grup, które te interesy wykorzystują.
Grupy polityczne wykorzystują władzę do własnych interesów, co jest dla państwa kosztownym.
- podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu toą� celowa dezinformacja (podawanie nieścisłych
informacji, które dla podających przynoszą korzyści)
ą�Oddziaływanie państwa na procesy rozwoju gospodarczego nie może być woluntarystyczne, oparte tylko na
dobrej woli i chęci działania bez znajomości obszarów rozwoju.
W ingerencyjnym oddziaływaniu państwa muszą przestrzegać pewnych reguł o charakterze dwojakim.
1. Ogólne wskazania kierunkowe
a) Zasada niezbędności interwencyjnego oddziaływania państwa
b) Zasada nieszkodzenia gospodarce poprzez interwencjonizm państwowy  trudne, szczególnie w krótkim
okresie
c) zasada poszanowania reguł ekonomicznych i gry rynkowej
d) zasada adekwatności zmienności zakresu kierunków i sposobów ingerencji państwa do sytuacji w
gospodarce.
Zasady musza się zmieniać w funkcjonowaniu. Mamy zmienną sytuację, to musimy zmieniać też sposób
interwencji.
2. Szczegółowe reguły postępowania  reguły kształtujące cele polityki gospodarczej.
a) złota reguła polityki gospodarczej Jana Tinbergena.
Cele są ustalone i do nich dobiera się instrumenty. Tyle ile celów = tyle niezależnych instrumentów.
Jeżeli ilość celów > ilości narzędzi  wtedy część celów nie może zostać zrealizowana, bo brak instrumentów.
Jeżeli ilość celów < ilości narzędzi  możliwość wyboru narzędzi do realizacji danego zestawu celów.
b) reguła Mundela  nie jest obojętne, w jakich proporcjach, w jakich warunkach stosuje się posunięcia polityki
fiskalnej i pieniężnej.
Zasadą jest, że do realizacji każdego celu powinien być zastosowany instrument, który wywiera na osiągnięcie
tego celu najsilniejszy wpływ. Jest to reguła efektywnego przyporządkowania instrumentu celowi.
c) reguła opóz
nień działania polityki gospodarczej (Milton Friedman)
Rodzaje opóz
nień:
1. Opóz
nienie między powstawaniem potrzeby akcji interwencyjnej państwa a uświadomieniem sobie tej
potrzeby (tzw. opóz
nienia rozpoznania)
2. Opóz
nienie między uświadomieniem sobie potrzeby akcji interwencyjnej a faktycznej akcji (tzw. opóz
nienie
wprowadzenia)
3. Opóz
nienie między rozpoczęciem akcji a jej skutkami (tzw. opóz
nienie reakcji)
Opóz
nienia polityki fiskalnej są większe, a polityka pieniężna ma krótsze opóz
nienia (1-2 razy spotkanie Rady
polityki pieniężnej) Natychmiast nie ma reakcji.
d) reguły dotyczące opodatkowania
- reguła Zaffera
- reguła Jana Pena  jednym z celów podatków jest utrzymanie gospodarki w równowadze, a wypełnienie kasy
państwowej nie jest celem najważniejszym i nadrzędnym. Równoważenie poprzez:
- odpowiednią politykę długookresową,
- tworzenie nadwyżek i deficytu budżetowego
- reguła Beckera  obciążenie podatkiem jakiegoś produktu występującego na rynku doprowadza do
zmniejszenia ilości tego produktu na rynku.
- reguła Dąbrowskiego  kanibalizm fiskalny  podwyższanie jednego podatku z reguły zjada podstawę jakiegoś
innego podatku, np. VAT  podniesiemy, a konsumenci nie zaakceptują cen, a cena zostanie bez zmian;
zmniejsza się zysk i podatek dochodowy wtedy maleje.
- teoria optymalnego podatku Ramseja  można stworzyć optymalny system podatków na dobra, na które popyt
jest najmniej elastyczny i na te dobra opodatkowanie powinno być najwyższe (pogarszanie sytuacji ubogich)
Często ta teoria jest stosowana, np. wzrost cel paliwa  nie zmniejsza km jakie robią ludzie autami, podnoszenie
stawek mandatów  danina dla państwa
e) reguły dotyczące długu publicznego
- reguła Lernego  dług państwowy powoduje tylko przelew pieniędzy z jednej kieszeni do drugiej, Anie nie
wzbogaca ani nie zubaża gospodarki. Jednak przelew ten ma następstwa ekonomiczne:
- oznacza, że podatnik musi oddać więcej pieniędzy, aby zapewnić wypłatę % i raty kapitału swojemu
rodakowi, bankom komercyjnym i może na to zareagować zmniejszeniem swej przedsiębiorczości.
- przelew tej powoduje też obniżenie zdolności do oszczędzania, co zmniejsza odporność gospodarki na
przyszłe zagrożenia inflacyjne.
f) reguła dotycząca oddziaływania budżetu (tzw. efekt Haavelno)  według niektórych poglądów państwo
wpływa na wzrost działalności tylko przez deficyt budżetowy lub ogranicza tę działalność tylko przez
nadwyżkę budżetową. Nie tylko deficyt i nadwyżka, ale też zmiany wielkości budżetu mają znaczenie dla
ogólnej sumy wydatków.
Państwo może zwalczać depresję bez deficytu budżetowego, tj. zwiększać zatrudnienie, produkcję nie
podejmując wydatków bez pokrycia, jeżeli zwiększa się poziom budżetu, niezależnie od stopnia jego
równowagi.
Wzrost nawet niezrównoważonego budżetu podnosi ogólną aktywność gospodarki, a państwo nie powinno
tym samym zmniejszać sumy wydatków w okresie depresji. Jakkolwiek dodatkowe wydatki państwa zostałyby
lub nie jednorazowo skompensowane wyższymi podatkami to działalność gospodarcza pozostanie i tak
bardziej rozwinięta.
To nie jest proste, bo deficyt ma granice i możemy nie skończyć pewnych obiektów, w które już
zainwestowano, a one potem nie przynoszą efektów. Chodzi o działanie manipulacyjne wydatkami państwa
prowadzące do deficytu państwa.
Keynes  celem polityki państwa powinno być zaprzestanie równoważenia budżetu, a stać się powinna
równowaga w gospodarce.
g) reguła stałego tempa wzrostu podaży pieniądza  oznacza brak uwzględniania reakcji podaży pieniądza na
wydarzenia gospodarcze. Przykład reguły automatycznej; jeden z instrumentów polityki stabilizacji.
Problem to niewiedza  ile potrzeba pieniądza.
- reguła elastyczna (Buitera)  uwzględnia możliwość odrębnych działań w drugim z kolei okresie. Jeżeli reguła
stałego tempa podaży pieniądza będzie nieadekwatna do sytuacji, to zgodnie z regułą elastyczną należy
zmniejszyć tempo podaży pieniądza;
- reguła związana z kursem walutowym (mc Kinnona ) zmiany podaży pieniądza dokonywane przez dany kraj
są odwrotną funkcją kursu walutowego. Jeżeli chcemy utrzymać kurs walutowy, to w zależności od sytuacji np.
umacnianie zł = zwiększenie podaży pieniądza.
- reguły sfery cen Williamsona  bardziej precyzyjna mc Kinnona; wyznaczanie kursu walutowego i podaży
pieniądza; wyznaczone jest pasmo, gdzie może się wahać kurs walutowy, kiedy zbliżenie do pasma to reakcja
władzy monetarnej.
- reguła roli innych instrumentów (A. Wagnera)  wraz ze wzrostem dochodu narodowego zwiększa się dość
proporcjonalnie względny udział sektora publicznego. Jeżeli przekracza 25% dochodu narodowego, to zaczyna
psuć gospodarkę rynkową.
- reguła Bienia  należy zastąpić dotychczasowy rozwój produkcji oparty na rosnących nakładach materiałowo
- energetycznych
-  reguła gorącego światła  malejących nakładów materiałowo  energetycznych
-  reguła zimnego światła  można zastąpić nakłady materiałowe bardziej precyzyjną informacją.
Ł� ORTOLIBERALIZM
ą�Trzecia droga (art. 20 w Konstytucji PL), tzw. społeczna gospodarka rynkowa.
- Niemy po II wojnie światowej, Alfred Miller Armach 1946r.
- bieda, problemy gospodarcze  doświadczenia niemieckie nie sprzyjały wyborom drogi gospodarczej
Zasady funkcjonowania:
1) wolny rynek jako instytucja wyzwalająca najbardziej dynamiczne aktywności człowieka i prowadzi do
wzrostu wydajności,
2) konieczna jest rewalizacja, zasada opieki społecznej, aby Ci którzy nie mogą podołać wyzwaniom rynkowym
mogli prowadzić godne życie; kluczowy mechanizm  konkurencja => jeśli gospodarka będzie działać
efektywnie na zasadzie konkurencyjności to wytworzy tyle dóbr, aby zapewnić opiekę społeczną.
->Nie można patrzeć na sam rynek, ale na całe państwo.
ą�ZADANIA PAC
STWA w ramach prowadzonej przez państwo społecznej gospodarki rynkowej.
1) dbać, aby zasada wolnej konkurencji była przestrzegana, ograniczać monopole ą� polityka stymulująca
konkurencję
2) dbać o właściwą strukturę gospodarki ą� państwo powinno stymulować rozwój gałęzi nowoczesnych, które
są ekspansywne. Własnościowa struktura, która korzysta z własnych zasobów, a nie importuje.
3) dbać o wysoki poziom zatrudnienia. Wtedy potrzebne jest tworzenie nowych miejsc pracy.
4) pobudzać koniunkturę
5) interweniować w: handel zagraniczny, budownictwo, ceny, kredyty;
- budownictwo nie jest lokomotywą gospodarczą (tylko w czasie wojny)
- jeśli gospodarka ma się rozwijać z kredytu to trzeba zachować umiar. Kredyty są potencjalnie
zagrożeniem gospodarki.
Polityka gospodarcza ma za cel zabezpieczenie ludności w przypadku kryzysu, czemu mają służyć inwestycje
państwowe.
Polityka państwa  taka redystrybucja dochodu na rynku, aby nie ograniczać wzrostu wydajności przy
swobodzie ustalania cen, tak aby rynek mógł funkcjonować bez zakłóceń.
ą�Społeczny aspekt gospodarki rynkowej polega na tym, że:
- sama gospodarka pełni funkcję socjalną poprzez zagwarantowanie postępu technicznego,
- społeczna gospodarka rynkowa umożliwia świadome uporządkowanie celów polityki społecznej przez
wypracowanie zgodnie z prawami polityki społecznej.
Rynek może pełnić funkcję społeczną, o ile zostało zachowane jego państwo.
Zagwarantowanie delikatnych mechanizmów rynkowych.
ą�Znaczenie społecznej gospodarki rynkowej Millera Armacha wynika z 3 cech:
1) najbardziej jest produktywny ze wszystkich możliwości gospodarowania, bo jego mechanizmem jest wolna
konkurencja, która polega na tym, że producenci dopasowują się do potrzeb konsumenta
2) wysoki poziom dochodów wytwarzanych w ramach tej gospodarki pozwala na uzyskanie środków
umożliwiających pomoc socjalną tym, którzy nie są w stanie zaspokoić swych potrzeb materialnych.
3) przesuniecie dochodów łagodzi napięcia i stabilizuje stosunki społeczne. Następują samorealizacja
większości ludzi na rynki i rozładowują się sprzeczności klasowe, dochodowe.
ą�Liberalny charakter gospodarki rynkowe  polega na tym, że nie ogranicza się wolności ludzi, lecz wymaga,
aby z niej skorzystać w możliwie szerokim zakresie. Człowiek nie jest automatycznie obiektem troski systemu.
Teoria Millera Armacha ą� dość ogólna, na celu kompromis między interesami wielkich przedsiębiorców a
pracownikami. Koncepcja ta jest połączeniem ładu społecznego i braku konfliktu klasowego. Jego koncepcja
pozwala na redukcję sprzeczności społecznych, a nie ich likwidacje.
ą�Elhard  kanclerz 1963-1966 Minister Gospodarki  realizował ideę społecznej gospodarki rynkowej.
ą�Plan Marchala
1) wdrożenie społecznej gospodarki rynkowej
2) akceptacja przez Amerykanów, którzy udzielili pomocy w postaci 2mln $
3) boom koreański w latach 50tych
4) obfitość taniej siły roboczej
5) etos pracy Niemców
ą�Uwagi dotyczące rynkowej gospodarki w Polsce:
- powiała się w 1989r. expose T. Mazowieckiego, jednakże wobec braku podstaw pojawiło się wiele
nieporozumień, pomocniczość państwa  ale jak daleko?
- Konstytucja z 97 r.  społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności
prywatna oraz solidarności i dialogu partnerów społecznych stanowi podstawę. Nie ma nic o tym, ze państwo
jakieś wysiłki dokonuje w kwestii zatrudnienia  nie ma roszczeń od obywateli; państwo ma obowiązek
zagwarantowania cen rynkowych, własności prywatnej, wolność konkurencji, gospodarcza
- art. 20 konstytucji  nie konkretyzuje żadnego modelu, wyklucza jednak skrajne rozwiązania; z konstytucji
wynikają zobowiązania socjalne  przez co maja charakter jakościowy a nie ilościowy.
- zakres realizacji praw socjalnych zależy od budżetu, stanu koniunktury. Potrzebne są makroekonomiczne
zabezpieczenia sytuacji. Powinno się mówić o zasadzie sprawiedliwości społecznej
- Balcerowicz ą� gospodarka rynkowa to manipulacja
Ł� POLITYKA STABILIZACJI
Obejmuje działanie rządu zmierzające do utrzymywania poziomu PNB blisko poziomu zapewniającego pełne
wykorzystanie czynników wytwórczych (pełne zatrudnienie). Stopa bezrobocia, która nie powoduje inflacji.
Polityka stabilizacji - ogół przedsięwzięć podejmowanych przez organy publiczne, których stosowanie ma na
celu dążenie do utrzymania równowagi ogólnogospodarczej, tj. przeciwdziałanie i łagodzenie skutków
występowania krótko i średniookresowych wahań koniunkturalnych. Tzn. czuwanie, aby oscylacje
koniunkturalne wzajemnie się przeciwważyły, a nie wzajemnie się wzmacniały.
ą�Zadanie polityki gospodarczej  dążenie, aby w warunkach wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego
jednocześnie osiągać wysoki wskaz
nik stabilizacji cen, wysokiego zatrudnienia, utrzymywania równowagi w
kontaktach gospodarczych z zagranicą.
niska inflacja równowaga zewnętrzna
wysokie sprawiedliwy podział dochodu narodowego
zatrudnienie (walka z ubóstwem)
Kenesiści uważają za przyczynę wahań wewnętrzne mechanizmy.
ą�Teoria neoklasyczna  teoria produkcji, podziału i wzrostu gospodarczego. Opiera się na hipotezie, z
gospodarka ze swojej natury ma wewnętrzną tendencje do stabilności. Nie ma elementów destabilizujących.
Spór o interpretację roli państwa w gospodarce. Zarzut:
- Państwo posiada niewystarczającą wiedzę,
- Państwo  czynnik harmonizujący nie sprzeczne interesy grup społecznych, więc system parlamentarny
realizuje interesy ogólnogospodarcze.
Keynesiści: interwencja państwa w gospodarkę powinna polegać na regulacji globalnego popytu, która
doprowadzi do ogólnogospodarczego wzrostu gospodarki.
Wg keynesistów państwo posiada wystarczają wiedze na temat gospodarki i może wpływać na procesy
rynkowe, tak aby osiągnąć cele ogólnospołeczne. Zwolennicy teorii klasycznej - państwo jest takim czynnikiem
harmonizującym interesy niesprzeczne rożnych grup społecznych i tym samym system parlamentarny
realizuje interesy społeczne. Interwencja prowadzona przez organy państwowe ma charakter mechanistyczny,
gdyż uwzględnia tylko zgodność & i zakres tych działań zależy od stopnia odchylenia rzeczywistego przebiegu
procesu koniunkturalnego od postulowanego przebiegu zapewniającego realizacje celów gospodarczych.
Mechanistyczne  tylko państwo bierze pod uwagę problemy makro, a nie bardzo interesuje się problemami
mikro. Może mieć skutki negatywne w skali mikro, które mogą się odbić na proporcjach makroekonomicznych.
Interwencja powinna polegać na & globalnego popytu, która doprowadzi do zrównoważonego wzrostu
gospodarczego. Koncepcja takiej regulacji sprowadza się do 3 następujących tez:
Sprowadza się to do 3 tez:
1) wielkość efektywnego popytu określa stopę wykorzystania ogólnogospodarczego potencjału produkcyjnego
Spadek popytu poniżej pełnego zatrudnienia powoduje spadek wykorzystania zdolności produkcyjnych i
wzrost bezrobocia. Wzrost popytu zagregowanego powyżej pewnego poziomu zatrudnienia powoduje wzrost
cen (inflacja)
2) teza dotycząca regulacji  dla zapewnienia pełnego zatrudnienia, stabilności cen, utrzymywania
równomiernego procesu wzrostu  wielkość zagregowanego popytu musi być tak kształtowana, aby
gwarantować najwyższą i stabilną stopę wykorzystania potencjału produkcyjnego.
3) w gospodarce rynkowej  państwo nie ingeruje bezpośrednio w autonomię decyzji prywatnych podmiotów.
. Istnieją natomiast różne możliwości budżetowego kształtowania popytu globalnego poprzez zmianę
wydatków publicznych oraz odpowiednia politykę podatkową w stosunku do dochodów ludności i
przedsiębiorstw. Zdaniem keynesistów centralne miejsce w polityce interwencji powinna zajmować polityka
fiskalna, ponieważ pozwala użyteczniej regulować agregaty popytowe. (keynsisci - fiskalisci). Koncepcje były
sławne po II wojnie światowej, szczególnie w USA. Potem także w Niemczech Zachodnich.
Neoklasyczna koncepcja stabilizacji łączy w sobie hipotezę o wewnętrznej stabilności systemu ze
współczesnym mechanizmem gospodarki rynkowej. Zdaniem neoklasyków mechanizm rynkowy dąży do
równowagi i uporządkowania rynku  niekiedy znacznym kosztem społecznym. Warunkiem sprawności tego
mechanizmu jest sprawnie działający system cen, który w sytuacji zewnętrznych zakłóceń przywraca
równowagę. Bezrobocie jest traktowane jako dobrowolne lub naturalne. Obserwowane w rzeczywistości błędy
w rozwoju są wynikiem interwencji typu keynesowskiego.
- Neoklasycy uważają, ze instytucje państwa mogą prowadzić aktywną politykę stabilizacji instytucjonalnej
(nocny stróż  stabilizujemy instytucje)
- Najważniejszą sferą aktywności polityki gospodarczej są przekształcenia systemowe  zabezpieczenie
systemu rynkowego, które może być osiągnięte poprzez quasi automatyczna stabilizację procesów
gospodarczych. Reguły, podmioty, instytucje państwa  stabilizować, natomiast nie ruszać sfery realnej.
Wśród neoklasyków można wyróżnić:
=> monetarystów - którzy podkreślają znaczenie polityki pieniężnej, która prowadzi do zrównoważonego
wzrostu gospodarczego; problemem jest to jak ona jest prowadzona.
=> przedstawicieli ekonomii podaży  którzy próbują stworzyć system koncepcji stabilizacji poprzez postulat
poprawy warunków gospodarki rynkowej i poprzez wzmocnienie działalności sektora prywatnego. Koncepcje
ekonomii podaży odegrały ważną rolę w RFN, USA, Wielkiej Brytanii.
Zmarły J. Kennedy zalicza keynesistów i neoklasyków do jednej szkoły myślenia ekonomicznego. Neoklasycy i
neokeynesiści są przekonani o wielkości/potędze rynku. Neoklasycy - pozytywne, keys.  negatywne. Dyskusje
amerykańskich keynesistów i neoklasyków, że obok dyskrecjonalnych instrumentów, których działanie
występuje z opóz
nieniem potrzeba takich instrumentów, które nie wymagałyby przeprowadzenia
każdorazowej analizy sytuacji gospodarczej i funkcjonowałyby bez ingerencji władz, niezależnie od tego, czy
organy władzy uświadamiają sobie potrzebę przeprowadzenia polityki stabilizacji czy nie.
ą�Dyskrecjonalne cele instytucjonalne  zmiany istniejących instrumentów 
np. wprowadzenie akcyzy zmiana poziomu akcyzy, wprowadzenie doraz
nie jakiegoś instrumentu, zmieniliśmy
coś, ale zawsze jest dla kogoś wyjątek. Gdy budżet czegoś potrzebuje  opłata podatku deszczowego (im
większy dochód, tym większy podatek)
- zbyt mała wartość stopy % <- zwiększenie  instrument dyskrecjonalne, zmiana VATu też
ą�Automatyczne stabilizatory koniunktury  środki służące do utrzymania w gospodarce równowagi na
poziomie pełnego zatrudnienia i do sterowania równowagą między zjawiskami inflacji i bezrobocia, tak aby
działały one na rzecz kompensacji tendencji destabilizacji gospodarki i powodowały powstawanie w systemie
gospodarczym warunków równowagi.
ą� Warunki, którym powinny one odpowiadać (G. Hart);
1. środki te powinny powodować powstawanie nadwyżki budżetowej w okresie boomu i deficytu budżetowego,
w okresie złej koniunktury.
2. narzędzia te powinny w efekcie końcowym zmieniać popyt na pieniądz wraz ze zmianami poziomu
aktywności gospodarczej.
3. środki te powinny rozpoczynać działanie bez potrzeby podejmowanie decyzji przez organy ustawodawcze
lub wykonawcze.
ą�Rodzaje środków polityki stabilności:
1) automatyczne stabilizatory w systemie podatków  istotą działania tego środka jest to, ze jeżeli nie występują
zmiany stawek podatkowych i nie zmieniają się zasady zwolnień podatkowych, to wówczas instrument ten
powoduje wzrost stopnia stabilności wydatków konsumpcyjnych ludności, pomimo zmian poziomu aktywności
gospodarczej. W okresie pogorszenia sytuacji gospodarczej spadek dochodów rozporządzalnych przez ludność
jest wolniejszy niż spadek dochodów globalnych. Powodowane jest to spadkiem progresji podatkowej, gdyż
zmniejszające się dochody globalne są opodatkowane wg coraz niższych stawek, a zatem mniejsza część tych
dochodów jest przekształcana w podatek. W rezultacie popyt konsumpcyjny spada wolniej niż popyt globalny,
a ten po spadku dochodu narodowego produkcji i zatrudnienia jest hamowany. 2 elementy decydujące o
podstawie podatku:
a) giętkość podstawy wymiaru opodatkowania  decydują o niej maksymalna kwota zwolnienia od podatku,
struktura dochodów zwolnień podatkowych (im wyższe tym mniejsza giętkość);
b) krańcowa stawka opodatkowania  wielkość wpływów podatkowych zależy od podstaw opodatkowania i od
stawki opodatkowania. Krańcowa stawka opodatkowania, która zależy od stopnia opodatkowania, od stawek
progresji.
2) automatyczne stabilizatory w systemie ubezpieczeń społecznych
3) system gwarantowanych cen na produkty rolne.
ą� Podejście Tinbergena
1) polityka ilościowa  zmiany poziomów/wartości istniejących instrumentów  zmiany dochodów, stawek
opodatkowania (zwolnienie z VAT książek, skutki są jakościowe)
2) polityka jakościowa  bez doprowadzenia do istotnych zmian systemu gospodarczego, eliminuje się
instrumenty; różne podatki i opłaty lokalne; np. wprowadzenie VAT  podatek obrotowy
3) polityka reform - zmiany o charakterze instytucjonalnym, niekiedy zmiany w Konstytucji, zmiany
systemowe.
ą�Modelowe ujęcie polityki gospodarczej - proces formułowania polityki gospodarczej  charakter
sekwencyjny; etapy:
1. Ustalenie globalnej funkcji preferencji społeczeństwa
2. Wyznaczenie na tej podstawie celów polityki gospodarczej
3. Wybór jakościowych i ilościowych instrumentów polityki
4. Wyznaczenie wartości określonych instrumentów
5. Formułowanie i analiza związków między celami i wyrażanymi liczbowo zmiennymi a strukturą
rozpatrywanej gospodarki, Stosukowo łatwo można zdefiniować cel  gorzej wyrazić go w liczbach;
ą�Celem mierzalnym (wymiernym) jest przyjęty w polityce gospodarczej cel ogólny, który daje się zazwyczaj
mierzyć w kategoriach zmiennej ekonomicznej takiej jak dochód lub zatrudnienie. Mówi się, że takim celem jest
dobrobyt  agregat dobrobytu  trudno identyfikowalny, bogactwo kraju, wartość majątku narodowego 
powiększanie tego majątku. CELEM NIE JEST DOCHOD NARODOWY, dochód jest miernikiem!
- Zatrudnienie  lepszy cel, inflacja  raczej nie jest celem.
- Zwalczanie ubóstwa,
- pożądane saldo w handlu zagranicznym  problem jest szerszy (założenie  maks. eksport, min. import  saldo
dodatnie-> większe bogactwo  cel dla danego kraju istotny, ale niekoniecznie dobre w szerszej skali  bo jeśli
wszyscy chcą tylko eksportować, to nie ma importowania; jeżeli import > eksport  to przeciwdziałanie
zatrudnieniu, zabieranie miejsc pracy)
Instrument polityki gospodarczej   dz
wignia przybierająca postać innej zmiennej ekonomicznej, którą
politycy mogą tak przesuwać, aby osiągnąć cel czyli mogą zmieniać za jej pośrednictwem wartość zmiennej celu
w pożądany sposób.
ą�Acocella- instrumenty powinny być niezależne, skuteczne i kontrolowalne.
ą�Barczyk  instrumenty polityki gospodarczej  ogół przedsięwzięć ustanawianych, wprowadzanych i
kontrolowanych przez państwo mających na celu oddziaływanie na gospodarkę.
ą�Tinbergen  model z celami  zawiera 4 typy zmiennych
- zmienne celu i nieistotne stanowią zbiór zmiennych endogenicznych (dane, zewnętrzne, to co wyliczamy)
- zmienne reprezentujące instrumenty polityki gospodarczej stanowią zbiór zmiennych egzogenicznych.
Warunki mają charakter brzegowy  nie mogą przekraczać pewnych wartości  ograniczenia techniczne,
instytucjonalne i prawne  dotyczą celów i instrumentów. Instrumenty musza być brane w ryzy xd. Przyjecie
niektórych instrumentów może wywoływać negatywne konsekwencje ekonomiczne i społeczne  np.
wydajność pracy  jest granica fizyczna  nawet jak płacą więcej.
ą� Założenia ogólne modelu Tinbergerna
1. Dana struktura gospodarki
2. Ustalone są wartości zmiennych celu
3. Dany jest zbiór instrumentów pozostających do dyspozycji polityka dysponenta
4. Pominięte jest zjawisko losowości  przedmiotem analizy jest model deterministyczny (brak oddziaływania
czynnika losowego  nie ma zjawisk nadzwyczajnych).
- Głównym problemem modelu Tinbergena jest wyznaczenie wartości zmiennych jako funkcji ustalonych
poziomów zmiennych celów liniowych, współzależności strukturalnych, a także wskazanie i analizowanie
związków między tymi współzależnościami a strukturą gospodarki.
- Sformalizowany zapis modelu
y c z = u
min. y y y max.
min. z z z max.
y - zmienne celu
z  reprezentujące instrumenty; instrumenty nieistotne zamykają model z punktu widzenia formalnej
wymagalności. Zbiorczo pozostałe wielkości, one nie są przedmiotem analizy, niebędące pod kontrolą
decydenta.
, , c  parametry strukturalne
Ł� PREFERENCJE
Do celów trzeba dobrać instrumenty  problem jest z preferencjami  pewne wybory, które nie są do końca
mierzalne, bo nie można powiedzieć ile razy bardziej wolimy cos od czegoś. Są 2 podejścia do identyfikacji:
1) Pozytywne, które usiłuje zidentyfikować preferencje i cele, jakie rzeczywiście występują w społeczeństwie 
dowiedzenie się co, kto woli.
2) Normatywne  zmierza do identyfikacji celów, które społeczeństwo powinno mieć. Pojawia się zjawisko
niedemokracji i manipulacji.
Ad. 1 POZYTYWNE - w warunkach demokracji preferencje można zidentyfikować
- badając założenia polityki formułowane niezależnie przez decydentów
- badając konsultacje decydentów z eksporterami
- badając rzeczywiste wybory decydentów
Ad. 2 NORMATYWNE  zmierza do identyfikacji zgodnie z etyką, powinna uwzględniać postulat dobra
publicznego, wspólnego. Wtedy można wykorzystać do porównania.
ą�Preferencje  żeby do nich dojść, to należy zdefiniować uporządkowanie społeczne, regułę kolektywnego
wyboru, funkcje decyzji społecznych, funkcję preferencji społecznych, a na tej podstawie można definiować
cele społeczne, a potem cele polityki gospodarczej.
ą�Uporządkowanie społeczne  uszeregowanie możliwych stanów społecznych, w których społeczeństwo może
się znalez
ć, a które uwzględniając reguły rządzące uporządkowaniem są obojętne względem siebie,
preferowane przed innymi lub gorsze od innych. Uporządkowanie społeczne musi cechować się :
- społeczną funkcja preferencji  funkcja użyteczności społecznej, dobrobytu społecznego (dobrobyt materialny
oraz skutki działalności społeczeństwa np. zanieczyszczenie środowiska trudności komunikacyjne)
- przechodniością  jeżeli a jest preferowane przed b, a b przed c, a to a przed c.
- uporządkowanie może być niekompletne  nie uwzględnia wszystkich możliwych stanów lub stany nie
porównywalne wg reguły rządzącej uporządkowaniem.
- uporządkowanie stanów społecznych
(stan społeczny  konkretny opis sytuacji, w której znajduje się społeczeństwo, w relacji do działań ludzkich
lub naturalnych, w tym oprócz ekonomicznych także dotyczących indywidualnych wolności i prawa. Podczas
gdy preferencje jednostki mogą być wyrażane jedynie bezpośrednio w odniesieniu do stanu społecznego to
uporządkowanie społeczne może być dokonane bezpośrednio lub pośrednio oraz różnymi metodami agregacji
indywidualnych preferencji w przypadku uporządkowania pośredniego.
Przy wyborze między uporządkowaniem bezpośrednim a pośrednim pojawia się problem roli, jaką mają
odgrywać indywidualne preferencje wobec stanów pośrednich. Uporządkowanie społeczne może być
osiągnięte bezpośrednio na podstawie pewnych zasad zewnętrznych, etycznych lub politycznych. Np. wg
zasady równości dokonuje się oceny różnych stanów społecznych np. wg wskaz
nika nierówności tzn.
współczynnika Ginnie go  w skali od 0 do 1. Interpretacja  przy zbliżaniu do 1 oznacza koncentracja dochodu
u jednej jednostki).
Uporządkowanie pośrednie  można dokonać na podstawie pewnego zewnętrznego kryterium i jest ono
określone wyłącznie w relacji do preferencji jednostek, a preferencje społeczne są jedynie odzwierciedleniem
preferencji indywidualnych. Zgodne z zasadami liberalizmu  zgodnie z zasada indywidualizmu etycznego 
każda jednostka najlepiej zna swoje preferencje  z tego wynikają uporządkowania poszczególnych osób.
W stosunku do uporządkowania pośredniego wysuwa się zarzuty:
-pomija prawa i wolności z wyjątkiem odzwierciedlonych w indywidualnych preferencjach;
- ignoruje możliwość zniekształcenia preferencji indywidualnych przez czynniki zewnętrzne  zwyczaje innych,
manipulacje firm  czyli istnieje ryzyko, ze uporządkowanie pośrednie nie odzwierciedla autentycznych
preferencji .
Zwolennicy indywidualizmu etycznego nie akceptują uporządkowania bezpośredniego, bo preferencje
społeczeństwa mogą być zastąpione przez preferencje jednostki.
ą�Agregowanie indywidualnych preferencji  decydując się na pośrednie uporządkowanie należy rozwiązać
trudności związane z agregowaniem tj.:
- sposób w jaki są wyrażane indywidualne preferencje ze szczególnym uwzględnieniem pomiaru satysfakcji
- możliwość porównań międzyosobowych
- reguła agregacji
Reguła agregacji - można zastosować metodę addytywna (dodawania preferencji) lub multiplikatywną
(mnożenie pomiarów przez siebie  otrzymujemy jakiś iloczyn)
- Zmiana struktury  iloczyny  mnożymy  mniejsze niż przy dodawaniu  globalna użyteczność.
Ł� FUNKCJE DOBROBYTU SPOA
ECZNEGO
ą�Twierdzenie o niemożności Arrowa  wybory jednostek mogą być spójne, a w ramach uporządkowania
społecznego mogą być sprzeczne, bo jest więcej niż 1 osoba. Należałoby dać dyktatora, który bezpośrednio
uporządkowałby preferencje.
Reguły głosowania  wiążą się z nimi wybory zanim dojdzie do głosowania; 3 grupy reguł dotyczących
głosowania:
1) wybór podmiotów uprawnionych do głosowania
2) wybór reguły procedury głosowania (reguła binarna, reguła pluralistyczna)  obejmuje określenie
propozycji głosowania, w tym określenie przedmiotu propozycji.
3) wybór procedury ustalania wyniku
- jednomyślne  prowadzi do zachowania stabilności,
- oparte o większość  wynik, którym nie jest zainteresowana jakaś mniejszość, ale nie mają na to wpływu,
Warunki: nieparzysta liczba głosujących, jedna propozycja, preferowanie 1 opcji, jednowymiarowa propozycja.
ą�Funkcja dobrobytu społecznego utylitarystyczna  są dane użyteczności, które są porównywalne.
ą�Funkcja Benthama
Funkcja dobrobytu jest zawsze taka sama,
a użyteczności są różne i dają
taką samą funkcję dobrobytu.
u  użyteczność
W  dobrobyt  suma użyteczności W( ) = u (x)
Wagi jednakowe, bo kąt 45 , użyteczności jednakowo ważone, nikt nie jest
poszkodowany.
ą�Funkcja dobrobytu społecznego Harsanyi  są wagi dla poszczególnych osób.
W( ) = a u
Użyteczność nie jest jednakowa.
Kąt � nie jest równy 45
Charakter obu funkcji jest addytywny,
bo zakładają dodawanie. Operatorem agregacji jest dodawanie.
ą� Funkcja dobrobytu społecznego Bernoulliego  Nasha (funkcja nieliniowa dobrobytu)
W = u charakter hiperboli
Użyteczności dla 2 osób są mnożone.
Używając wag to funkcja ma postać
W = (u )ai <= funkcja uogólniona
Operatorem jest mnożenie (funkcja multiplikatywna) -
charakter egalitarny - bardziej wyrównany podział dochodów
przynosi większy podział dobrobytu.
ą� Funkcja dobrobytu społecznego Rawlsa  ma jeszcze większy charakter egalitarny.
Użyteczność różna dla różnych grup.
W= min (u ) dla i=1
i
Dobrobyt społeczny tylko gdy min wartość
funkcji użyteczności rośnie.
Wzrost u dla jednej osoby nie powoduje wzrostu
funkcji dobrobytu społecznego, jeśli zarazem wartość (f)u
dla jednostki będącej w najgorszym położeniu nie ulegnie zmianie.
Nie ma wymienialności między funkcjonowaniem dla 2 osób jak to
było w przypadku FDS benthamowskiej i Bernoulliego  Nasha.
Funkcje u wg. Rawlsa dla 2 jednostek są doskonale komplementarne.
ą� Funkcja dobrobytu społecznego Bergsona Samuelsona
Uogólniona funkcja.
W = W(u , u , & .., u )
1 2 n
Nic nie wiadomo na temat wartości tych funkcji.
Dbamy aby funkcja była jak najdalej od początku układu.
ą�Wartości, jakie mają funkcje dobrobytu społecznego:
- zdefiniowana z wykorzystaniem indywidualnych użyteczności, uwzględnia założenie ekonomii dobrobytu
- użyteczność osiągana przez różne jednostki jest porównywalna
- spełniona jest mocna zasada Pareta, czyli że wzrost wartości funkcji użyteczności z punktu widzenia jednego
członka społeczeństwa powoduje wzrost dobrobytu społecznego dopóki wartość funkcji użyteczności jakiegoś
innego członka społeczeństwa nie ulegnie obniżeniu.
- w funkcji Bergsona  Samuelsona zasada Pareta jest wykorzystywana jako hipoteza, że dobrobyt rośnie, gdy
ceteris paribus rośnie satysfakcja każdej z osób.
- preferencje społeczne są wypukłe lub mocno wypukłe, co wskazuje na branie pod uwagę użyteczność dla
różnych osób, a nie koncentrowanie się na użyteczności dla jednej osoby.
ą�Wybór optimum społecznego
Gdy kryterium użyteczności może być wyrażone w FDS to wybór społeczny może być dokonywany
analogicznie do wyboru konsumenta decydującego o optymalnym koszyku dóbr.
FDS jest maksymalizowana przy istniejących ograniczeniach, w ramach których decyduje społeczeństwo.
Ograniczenia te są wyznaczone przez krzywe nośników użyteczności.
ą�Dobrobyt społeczny wg. Pigou
- zdefiniował go jako sumę użyteczności uzyskanych z różnych z
ródeł satysfakcji członków społeczeństwa.
Koncentrował się na dobrobycie ekonomicznym, czy tej części dobrobytu, która wynika ze z
ródeł możliwych do
zmierzenia w pieniądzu.
- Pigou posługiwał się dochodem narodowym i sumą konsumpcji w danym okresie jak funkcją dobrobytu.
Cel gospodarczy  maksymalizacja dobrobytu.
ą�Warunki wystarczające do osiągnięcia zwiększenia dobrobytu społecznego:
1) warunki efektywności  wzrost dochodu narodowego, któremu nie towarzyszy pogorszenie podziału tzn. nie
następuje zmniejszenie dochodu ubogich,
2) warunki równości  poprawa podziału dochodu narodowego jeśli redystrybucji dochodu od bogatych do
biednych nie towarzyszy zwiększenie dochodu narodowego.
Jeśli jest spadek dochodu narodowego, to w celu obliczenia łącznego rezultatu koniecznym jest zmierzenie
wartości funkcji użyteczności poszczególnych producentów.
ą�Teoria sprawiedliwości Rawls a.
- sprawiedliwość jako bezstronność, dostępność takich samych możliwości dla wszystkich,
- wynik jako umowy społeczeństwa zawartych w pierwotnej sytuacji przez osoby, w której każda osoba
znajduje się za zasłoną niewiedzy.
Niewiedza ta dotyczy miejsca w społeczeństwie (status majątkowy) i podziału bogactwa i naturalnych
zdolności, podstawy do ryzyka politycznej i gospodarczej sytuacji.
W takich warunkach jednostki zaakceptowałyby 2 zasady sprawiedliwości:
1) każda osoba powinna mieć równe prawo do jak najszerszego całościowego systemu równych podmiotów
wolności, dające się pogodzić z podobnym systemem dla wszystkich. Consensus dotyczący podstawowych
wolności.
2) nierówności społeczne i ekonomiczne mają być tak ułożone aby:
a) były z największą korzyścią dla najbardziej upośledzonych i jednocześnie
b) aby były związane z dostępnością do urzędów i stanowisk dla wszystkich autentycznych równości
szans.
Zasada dyferencji  zgodnie z nią nierówności życiowe mogą być usprawiedliwiane tylko, gdy powiążemy je z
korzyścią dla znajdujących się w najgorszym położeniu.
ą�Połączenie teorii sprawiedliwości Rawls a z dobrobytem:
- funkcja dobrobytu Rawls a  najwyższy poziom użyteczności możliwy do osiągnięcia
- maksymalizacja użyteczności osób z gorszym położeniem jest niżej.
ą�Funkcja użyteczności Rawlsa jest w znaczący sposób egalitarystyczna, choć nie jest całkowicie egalitarna.
Zgodnie z poglądem Rawlsa gdy:
- wartość funkcji użyteczności dla jednostki 1 wzrasta do 1000, a jednostki 2 do 55,
- wartość funkcji użyteczności dla jednostki 1 wzrasta do 200, a jednostki 2 do 54.
ą�Zasady sprawiedliwości nieoparte na dobrobycie
Nozick, Sen  akceptują tylko sprawiedliwość proceduralną lub formalną, nie uwzględniają użyteczności. Ten
rodzaj sprawiedliwości ma na celu gwarantowanie wolności i korzystania z praw, a nie zaspokajanie
preferencji.
- punkt wyjścia Sena  dobra i użyteczność nie są odpowiednimi wskaz
nikami dobrobytu. Użyteczność to
wskaz
nik psychologiczny, nieujawniający wszystkich prawdziwych skutków (np. odżywianie w McDonaldzie).
W rzeczywistości istnieją psychologiczne aspekty, mające znaczenie w pewnych stanach funkcjonowania.
Założenie, że sama możliwość korzystania z pozytywnej wolności znaczy, że są spełnione warunki
sprawiedliwości, ale czy to jest skuteczne? Np. zdolność wypowiedzi  można swobodnie wygłaszać poglądy,
ale nie musimy nic mówić. Ma to wpływ na dalsze otoczenie. Jakie są skutki tej naszej mowy, co z tego wynika?
Trzeba mieć wybór wolności formalnej i proceduralnej.
ą�Metody ustalania celów:
1. Metoda celu o ustalonej wartości (Tinbergen)
2. Metoda celu priorytetowego.
3. Metoda o zmiennej wartości przy zmiennej KSS.
4. Metoda o zmiennej wartości przy stałej KSS.
Ad. 1. Metoda celu o ustalonej wartości (Tinbergen) -przypisuje ustalone wartości zmiennym, które wybrano
jako cele polityki gospodarczej.
Niech dochodu w 2 regionach (Północ i Południe Y i Y )
n s
będą celami polityki gospodarczej.
Możliwość wytworzenia dochodu przy wykorzystaniu
obu zasobów prezentuje funkcja Y = f(Y )
N s
(krzywa transformacji  wyrażanie celów za pomocą stałych wartości)
Jeśli wybrane wartości poziomów dochodu regionu znajdowały się na zewnątrz krzywej to politycy musieliby:
a) zredukować wartość przynajmniej jednej zmiennej ze zmiennych celu
b) podjąć się przesunięcia krzywej transformacji na zewnątrz.
Ponieważ pkt b może być czasochłonny, dlatego polityk zdecydować się na wybór pierwszej opcję do czasu
przesunięcia krzywej transformacji.
Ad. 2. Metoda celu priorytetowego  odejście od klas Tinbergena, krzywej transformacji nie znamy całkiem.
W sytuacji gdy politycy nie znają dokładnego położenia krzywej albo związku pomiędzy celami, może okazać
się, że nadawanie celom stałej wartości nie jest wykonalne. Właściwym podejściem jest wówczas określenie
celu priorytetowego  wszystko trzeba zrobić, żeby go zrealizować. Np. w gospodarce socjalnej tak było.
Wolą polityków może być zapewnienie określonego poziomu dochodu w regionie słabszym, a potem wartość
dochodu bardziej rozwiniętych regionów. Np. Północ (max Yr) byłaby spójna z rzeczywistym krzywej
transformacji.
Np. za cel obrano zatrudnienie i stabilność poziomu cen, a politycy uznaliby za priorytetowy ten pierwszy cel,
to najpierw określiliby docelową wielkość stopy bezrobocia, a następnie dążyliby do maksymalizacji stopy
inflacji.
Jeden cel egzogeniczny i jeden endogeniczny.
Ustalenie celu oznacza, że maksymalizuje się wartość celu,
który nie został uznany za priorytetowy, co może okazać się
w różnym stopniu korzystne, w zależności od rzeczywistego
oddalenia funkcji transformacji od początku układu współrzędnych.
Im krzywa będzie bardziej oddalona, tym korzystniejsza
będzie sytuacja celu niepriorytetowego.
Trudno powiedzieć kto lepiej na tym wyjdzie.
Ad. 3. Metoda o zmiennej wartości przy zmiennej krańcowej stopie substytucji.
Cele są traktowane elastycznie, polityk z pomocą ekonomistów konstruuje
zbiór krzywych obojętności, odwieciedlających preferencje społeczeństwa
(funkcja dobrobytu społecznego). Następnie nakłada mapę na krzywą
transformacji i szuka punktu styczności krzywej obojętności i krzywej
transformacji. Stopy substytucji różne
ą� Krzywa Philipsa
Porządek preferencji w przypadku antydóbr (bezrobocie, inflacja) jest odmienny
im wyższy niższy poziom antydóbr przy innym poziomie antydóbr tym większa jest
użyteczność. Krzywe są wklęsłe, bo wzrost, a nie spadek krańcowej stopy
substytucji, ale też są zmienne.
W przypadku dóbr i antydóbr argumentem funkcji dobrobytu są cele polityki
gospodarczej, jednakże przy tej metodzie w przeciwieństwie do celów o ustalonej
wartości, cele są endogeniczne i mają wartości, które maksymalizują dobrobyt społeczny przy istniejących
ograniczeniach politycznych. To podejście, optymalizujące wartości jest wynikiem optymalizacji
(maksymalizacji i minimalizacji) krzywej transformacji.
Ad. 4. Metoda o zmiennej wartości przy stałej krańcowej stopie substytucji.
Jeżeli celem jest dystrybucja dochodu między 2 regiony to funkcja dobrobytu poddana zabiegowi linearyzacji.
Można to zapisać jako:
W = aY +bY W = W Y = Y
N s
a, b  wagi poziomu dochodu, mogą odzwierciedlać preferencje osób wyznaczając krzywą preferencji. Mogą być
jednakowe (np. 0,5) to nie ma żadnych różnic. Preferencje mogą niwelować zróżnicowanie poziomu dobrobytu
w regionach. KSS stała wynosi b/a i żądany jakiś poziom dobrobytu.
F(Y ) jest funkcją o nachyleniu const = , a KSS = | | .
N
Graficznym rozwiązaniem jest punkt D,
w którym poziomy dochodu w obu regionach
osiągają optymalne wartości.
W= ap + bu, gdzie a, b < 0, p  stopa inflacji, u - stopa bezrobocia.
Wzrost p lub u oznacza spadek dobrobytu bądz
pogłębienie trudności makroekonomiczny, gdyby zdecydowano
się na pomiar dobrobytu od strony niedostatków to punktem odniesienia byłby trudności makro, a jeżeli a i b =
1 to mielibyśmy do czynienia z mizerią ekonomiczną (wskaz
nik ekonomiczny, Okuna)
ą�Mizeria  zarzuty:
- jednakowe wagi dla stopy inflacji i bezrobocia niekoniecznie muszą być dobrym opisem preferencji w danym
kraju
- spadek dobrobytu związany ze wzrostem bezrobocia o 1 punkt procentowy nie zawsze może być
skompensowany
o spadek inflacji o 1 punkt procentowy bez względu na wyjściową sytuację gospodarczą.
Ł� INSTRUMENTY POLITYKI GOSPODARCZEJ
- przez instrument należy rozumieć dz
wignię przyjmującą postać innej zmiennej, po której linii politycy mogą
przesuwać tak, aby osiągnąć cel.
- za jej pośrednictwem mogą zmieniać wartość celu w pożądany sposób.
Zmienną można uznać za instrument, gdy:
1) zmienna jest kontrolowana  politycy mogą decydować o jej wartości i tę wartość mogą bezpośrednio nadać
(możliwość kontrolowania)
2) powinna być skuteczna  wartość powinna mieć wpływ na zmienne uznanie za cele polityki (skuteczność).
Oznacza to, że gdy jest jeden cel i jeden instrument, który łączy zależność funkcyjna, to miarą skuteczności jest
pochodna funkcji celu -> obliczana ze względu na instrument.
Gdy są stosowane inne instrumenty do innych zmiennych skuteczność ta się komplikuje.
3) powinna być niezależna musi być możliwe odróżnienie zmiennej instrumentalnej od innych instrumentów
pod względem kontroli i skuteczności.
Brak ostrego podziału na cele i instrumenty nie jest szkodliwy na działanie polityki gospodarczej. Są jednak
trudności jeżeli chodzi o ograniczenia.
ą�2 cele (przykład)
1) dochód przy pełnym zatrudnieniu  równowaga wewnętrzna
2) równowaga bilansu płatniczego  równowaga zewnętrzna
Instrumenty:
1) wydatki rządowe
2) płynność pieniądza
ą�Skuteczność polityki pieniężnej w oddziaływaniu na dochód w porównaniu z polityką fiskalną jest mniejsza
niż w oddziaływaniu na bilans płatniczy. To polityka pieniężna powinna zostać przyporządkowana celom
dotyczącym bilansu płatniczego tzn. jej zmiany (polityki pieniężnej) powinny być ukierunkowane na
utrzymanie równowagi zewnętrznej, a polityka gospodarcza powinna się skierować na dochód.
ą�Załóżmy cel jako przyjęcie wartości dochodu Y = Y i równowaga w bilansie płatniczym = 0.
( ) ( )
W okresie T ą� bilans płatniczy =0, równowaga Y faktyczna < Y pożądana . Wtedy BC, który troszczy się o
0
równowagę zewnętrzną nie ma powodu do podjęcia działań. A władze fiskalne, aby osiągnąć równowagę
wewnętrzną powinny zastosować środki ekspansywne np. zwiększając wydatki rządowe. Polityka ta jest w
pełni skuteczna i w okresie T = y. Wzrost dochodu prowadzi do pogorszenia sytuacji w bilansie płatniczym.
1
Jeżeli kapitał nie jest wysoce mobilny to pojawi się deficyt bilansu płatniczego. T Y = Y, BP <0.
1,
Wzrost dochodu => wzrost importu => deficyt w bilansie płatniczym. Jeżeli deficyt w bilansie płatniczym to
BC interweniuje i ogranicza płynność, czyli podnosi stopy procentowe => pogorszenie sytuacji w równowadze
wewnętrznej.
Y < Y => dochód faktyczny mniejszy od pożądanego.
ą�Przyjmuje się, że stanowisko polityki gospodarczej reszty świata jest dane i nie zależy od decyzji
podejmowanych przez krajowych decydentów. Założenie słuszne dla małej gospodaki, w praktyce kraj o
pewnej wielkości zmieniając politykę monetarną może wpłynąć na stopy procentowe reszty świata, które z
reguły reagują zmianą swojej polityki.
ą�Założenie o braku kosztów lub barier wykorzystywania różnych instrumentów.
ą�Występują tylko cele dotyczące równowagi zewnętrznej i wewnętrznej, jest ez istotna struktura łącznego
popytu i bilansu płatniczego.
ą�W przypadku równowagi istotnym jest & & ., dokonywany przy większym czy mniejszym poziomie
inwestycji.
ą�Formalna analiza przyporządkowania instrumentu w wartości pełnego zatrudnienie i zrównoważonego
bilansu płatniczego.
Y=h(G,MB) gdzie G  wydatki rządowe, MB  baza monetarna.
BP = f(G, MB)
Skonstruowana krzywa jednakowych celów:
G, MB  spełniają warunek Y=h(G,MB) dla Y = Y
Pytanie: jak musi zmieniać się G gdy MB się zwiększyło i chcemy utrzymać
Y = Y?
G powinno się zmniejszyć, by zneutralizować ekspansywny efekt wzrostu
MB. Oznacza to zmniejszające się nachylenie krzywej jednakowych
dochodów.
ą�Krzywa = - zbiór kombinacji G i MB  instrumentów, które utrzymują Y na danym, żądanym poziomie. Te
dwa instrumenty są substytutami celu w zakresie dochodu. Im bardziej są skuteczne wydatki rządowe w
oddziaływaniu na MB tym mniejsza ich obniżka potrzebna jest do skompensowania określonej ekspansji MB.
Oznacza to, że krzywa jednakowych dochodów Y = Y nie będzie bardzo stroma tzn. kąt nachylenia
wskazuje relatywnie mały kąt.
Punkty leżące poniżej i w prawo od krzywej Y = Y oznaczają nadmierny popyt, bo co najmniej 1 z
instrumentów jest ustalany na poziomie wyższym od potrzebnego do wyprodukowania Y = Y.
Punkty leżące poniżej i w lewo od krzywej oznaczają recesję, czyli lukę inflacyjną.
ą�Krzywa bilansu płatniczego, gdzie BP = 0.
Cel => BP =0 można osiągnąć ustalając MB na poziomie MB i G na
1
poziomie G . Nachylenie tej krzywej jest bardziej strome.
1
- Jeżeli baza monetarna MB zwiększa się to BP będzie wykazywał deficyt,
który można zneutralizować przez obniżkę wydatków rządowych G, co
poprawi sytuację na rachunku bieżącym. Przy założeniu małej mobilności
kapitału zmniejszenie G nie wywołuje na tyle dużej obniżki stóp
procentowych, aby spowodowało to duży odpływ kapitału.
W odniesieniu do równowagi zewnętrznej G i MB mają charakter bardziej substytucyjny nuż komplementarny.
Krzywa jednakowych celów przy równowadze zewnętrznej jest bardziej stroma. Oddziaływania na bilans
płatniczy są bardziej skuteczne ze stromym MB, dlatego określone zwiększenie MB wywoła znaczny deficyt BP
=> co powoduje, że trzeba obniżyć G. Zmniejszenie MB obniża dochód. Punkty położone powyżej i w prawo
oznaczają deficyt, a w lewo poniżej  nadwyżkę BP.
ą�Obrazek syntetyczna dla 2 celów i 2 instrumentów.
Mamy ustalone cele. Problem polityczny ma 1 rozwiązanie,
gdy liczba instrumentów = liczba celów. Tutaj G* i MB*
dają jednocześnie Y = Y i BP = 0.
Jeżeli relatywne nachylenie krzywych
jest takie jak tu, możemy osiągnąć Y = Y i BP=0.
Sytuacja A.
Bp  ok., dochód jest poniżej zakładanego poziomu
- Żeby osiągnąć dochód trzeba zwiększyć G. Sytuacja niekorzystna z punktu widzenia BP  bo jest depozyt.
Władza monetarna -> zaostrzenie polityki pieniężnej (wzrost stóp procentowych), ale znów Y jest poniżej
pożądanego. Znowu podniesienie stóp procentowych i osiągamy poziom równowagi, BP saldo 0 i pożądany
poziom Y.
ą�Warunek matematyczny dla skuteczności instrumentów:
/ /
(na dochód Y ą�) < (��na bilans płatniczy BP)
/ /
Połączenie polityki fiskalnej z równowagą zewnętrzną i polityki monetarnej z równowagą wewnętrzną jest
uzasadnione, jeśli w porównaniu z wydatkami rządowymi wpływ polityki monetarnej na dochód jest mniejszy
niż jej wpływ na bilans płatniczy.
Mimo przybliżania się do pożądanego rozwiązania zgodnie z właściwym przyporządkowaniem narzędzi może
wystąpić  przestrzeliwanie , gdy instrumenty dopasowania nie są w sposób ciągły stosowane.
Sytuacja B.
Kurs walutowy  zmienny
Instrumenty  poziom wydatków rządowych.
Ł� POLITYKA HANDLOWA
- cła  dotyczą wymiany z otoczeniem
- podatki
- subsydia
- bezpośrednie ograniczenie importu i eksportu.
ą�Cena T  cena importowa (1 T) * cena światowa
W krótkim okresie cło podnosi ceny dóbr krajowych, konkurencyjnych. Sprzyja to producentom krajowym i
uderza w interesy odbiorców krajowych.
Cena zagraniczna aut na rynku krajowym 2000Ł, w sytuacji równowagi krajowa podaż aut = C, a popyt G.
Rozmiary importu G, podaż aut kraj = C.
Wprowadzenie cła 20% spowoduje, że 2000Ł ą�2400Ł, czyli podnosi się cena importowanych aut, krajowa
podaż znajduje się w E ą�podaż krajowa wzrosła.
Aby w pełni pokryć swoje koszty importerzy muszą ustalić cenę 2400Ł. Cło podnosząc cenę krajową stymuluje
produkcję krajową aut. Import staje się konkurencyjny póz
niej. Część krajowej produkcji gdzie jej KKP mieści
się w przedziale 2000-2400Ł staje się konkurencyjna do importu.
Cło jest to jakby forma podatku ą� wpływa także na producenta.
ą�Wpływ cen na dobrobyt:
Skutkami wprowadzenia ceł są:
- wzrost cen krajowych,
- transfery
- straty społeczne netto
Zwiększone wydatki konsumentów na zakup liczby aut obrazuje obszar LFHJ.
Pole EFHI odzwierciedla rozmiary transferu na rzecz budżetu, czyli są to opłaty celne.
Pole ECJL  rozmiary transferu na rzecz przedsiębiorstw; dodatkowe zyski dla produkujących poniżej 2000Ł.
"A  zwiększone wydatki społeczne związane z podjęciem dodatkowej produkcji samochodów krajowych,
następuje tańszy import. Nadprodukcja krajowa Qs  Qs
"B  nadwyżka korzyści konsumentów ponad społeczny koszt krańcowy utracona w następstwie ograniczenia
zakupu samochodów od QD. Podkonsumpcja samochodów.
Społeczny koszt netto transferów od producentów do konsumentów =0. Gdy wszyscy producenci aut są
identyczni i w jednakowym stopniu uczestniczą w zyskach z transferów.
Transfery prowadzą do redystrybucji dochodów, np. dochody z ceł ą�dofinansowanie do budowy dróg.
Wobec strat tytułem nadprodukcji krajowych aut i podkonsumpcji aut jest import aut po cenie światowej i
ograniczenie ilości aut do przesunięcia ich części do produkcji transportowej, co dostarczyłoby dewiz na
import.
Trudność przesunięcia zasobów, gdy jest słabsza koniunktura to problem nie zostaje rozwiązany.
ą�Argumenty za cłem:
1) optymalny poziom celnych opłat
- wzrost popytu np. na auta w danym kraju nie odbije się na cenie światowej (tak może być tylko przy
niewielkich ilościach)
- cena światowa wzrośnie do takiego poziomu, przy którym cena światowa ostatniej importowanej jednostki
jest niższa od faktycznego społecznego krańcowego kosztu kraju importera.
- w warunkach wolnego handlu każdy z nabywców dokonuje zakupu, aż do momentu, w którym jego
indywidualna korzyść zrówna się z płaconą przez niego ceną światową.
- krańcowy koszt importu > ceny światowej i też > od społecznych korzyści z importu. Czyli nadmierny import.
- społeczeństwo skorzystałoby ograniczając import do rozmiarów, przy których krańcowa korzyść zrówna się z
krańcowym kosztem społecznym.
- poziom opłaty celnej do pożądanej ilości importu nazywa się stawką optymalną
- mechanizm optymalnej stawki celnej można przedstawić następująco: gdy nachylenie krzywej podaży dób
importowanych jest dodatnie, wprowadzenie przez kraj importera ceł importowych, wzrost ceny światowej
tego dobra. W rezultacie nastąpi spadek produkcji i przesunięcie eksporterów na krzywej podaży światowej w
dół. W konsekwencji następuje transfer zasobów od eksporterów do gospodarki kraju importującego.
cłoą� wzrost P ą� P ograniczająca popyt (spadek D) ą� spadek S ą�eksporterzy tracą. Importer przejmuje część
produkcji.
2) zgodnie z zasadą wyznaczanie celu najlepszym sposobem osiągnięcia danego celu jest użycie produktów
bezpośrednio wpływających na ten cel.
- środki zmierzające do realizacji danego celu i wpływające też na inne obszary i zakłócające je określa się jako
rozwiązanie drugie po najlepszym.
- optymalna opłaca celna mieści się w zasadzie wyznaczania celu jako rozwiązania najlepszego z możliwych
dlatego, że z
ródłem problemu jest istnienie różnicy między prywatnym a społecznym kosztem krańcowych
samej wymiany.
- nakładanie cła jest wariantem najbardziej efektywnym.
3)kolejne argumenty o charakterze subiektywnym, bo istota problemy , do którego odwołują się nie tkwi
bezpośrednio w handlu międzynarodowym
a)z zasady wyznaczania celu wynika, że istnieją rozwiązania o niższym społecznym koszcie bez zbędnych
obciążeń dla gospodarki ("A i "B)
b) w celu ochrony nieefektywnych gałęzi przed zagraniczną konkurencją można osiągnąć niższym kosztem, nie
szkodząc konsumentom poprzez subsydiowanie produkcji krajowej, kiedy koszt netto ograniczy się do "A.
c) w krajach biednych ograniczenia konsumpcji dóbr luksusowych można dokonać poprzez podatek
konsumpcyjny od dóbr luksusowych.
ą�STRATEGICZNY ASPEKT POLITYKI HANDLOWEJ
Wprowadzenie ceł importowych- daje to dochody w budżecie. Można tym wystraszyć zagraniczne podmioty
przed wojną cenową  ochrona przedsiębiorców krajowych, może być odwet od innych państw (zaostrzenie
polityki celnej innych krajów w stosunki do naszego), wiec zmniejsza się wymiana handlowa i powstają straty
dla wszystkich państw. Potrzeba jest międzynarodowa współpraca i ustanowienie niskich stawek celnych.
- Cło dotyczące monopolu wzmocni pozycję monopolisty.
- UE  obszar bezcłowy.
- Cło może być wywozowe albo przywozowe.
- W ramach walki konkurencyjnej inne państwa mogą stosować dumping, ponosząc straty lub korzystając ze
subsydiów państwowych  cena poniżej kosztów. Wtedy krajowi konsumenci domagają się wprowadzenia ceł
przywozowych, w celu ochrony krajowej produkcji.
ą�Gdy tani import ma charakter trwały, to można przesunąć zasoby gdzie indziej i dumping nie odgrywałby
tak ważnej roli. Tani import nie ma jednak trwałego charakteru  wojna cenowa.
Dumping > zagłada krajowej produkcji > import.
Nie ma gwarancji utrzymania niskich cen, które są z pieniędzy krajowych producentów.
Optymalne rozwiązanie z punktu widzenia konsumentów  subsydiowanie towarów, bo cło daje droższe
produkty z importu, a cło nie odbijałoby się na ich kieszeni.
Zgodnie z teorią specjalizacji & kosztów komparatywnych  kraj otrzyma korzyści z wymiany, gdy zareaguje
zmianą swojej polityki, produkcji zgodnie z przewagą kooperatywną  produkt przestaje być tani w
porównaniu do innych produktów w innych państwach  należy przekwalifikować pracowników  bardziej
sensowne dofinansowanie przekwalifikowania niż cła.
ą�Dlaczego cła stosuje się, skoro ekonomiści twierdzą, że są one negatywne?
Konsumenci są rozproszeni i nie mają siły przebicia, lobby przedsiębiorców zagrożonych gałęzi. Jeśli gałąz
jest
skoncentrowana regionalnie  są obawy polityków i nie lekceważą producentów. Konsumenci natomiast nie są
zorganizowani i nie wywierają presji na władzach, które podnoszą ceny produktów poprzez cła. Dobrze byłoby
subsydiować produkty krajowe. Subsydia są rzadko stosowane. Cła dotykają tych, którzy stanowią zagrożenie 
dotykają Japończyków ą� mniejsza produkcja, bo mniejszy popyt, a wyższa cena. Subsydia wymagałyby
podwyższenia podatków. Produkcja rolna w UE jest subsydiowana  ale np. w starej UE wyższe niż np. w
Polsce.
- Opłaty celne  dochody państwa, wiec są nadzieją na obniżenie lub nie zwiększanie podatków dochodowych.
- Bilans płatniczy jest obciążony z powodu importu. Jeśli nie mamy co eksportować, to ujemny bilans płatniczy.
Negatywny aspekt na dłuższą metę.
- Ponadto nie chcą subsydiów konsumenci nie korzystający z subsydiowanych towarów, a ponadto wszyscy nie
są zainteresowani podwyżką podatków. Konsumenci danego dobra wolą podniesienie podatków wszystkim,
ale są za bardzo rozproszeni.
ą�Inne środki polityki handlowej
1) ograniczenia ilościowe
2) bariery normatywne
3) subwencje eksportowe
Ad. 1. Ograniczenia ilościowe  kwoty importowe, kontyngent  górny pułap wolumenu importu do danego
kraju. Przy zmniejszonej do warunków wolnego handlu podaży, cena będzie wyższa. Działają podobnie jak cła,
prowadzą do strat społecznych, jak cła.
Istnieje jednak pewna różnica  wzrost ceny krajowej wywołany ograniczeniami ilościowymi stwarza szanse
osiągnięcia zwiększonych zysków zagranicznym dostawcom, którzy zdołali sprzedać swoje produkty na rynku
krajowym.
Skutek: wpływ z tytułu wprowadzenia kontyngentu ilościowego. Element podnoszący cenę (taki jak z opłatami
celnymi). Dodatkowy dochód trafiający do producentów z zagranicy to koszt społeczny  wyższe ceny.
Częściowo rząd może odzyskać dochód, sprzedając licencje importowe na aukcji. Cena licencji  do wysokości
dodatkowych dochodów z ograniczeń ilościowych.
W PL kontyngent stosowany w latach 50tych.
Ad. 2. Bariery pozataryfowe  przepisy administracyjne dyskryminujące towary zagraniczne w porównaniu z
krajowymi np.:
- przedłużanie wjazdu do państw na granicach  np. towary, które się psuja  żywność.
- można nakazać administracji państwowej używania tylko produktów krajowych,
- można organizować kampanie reklamowe np.  dobre bo polskie
- kontrakty, normy, standardy, nieznane zagranicznym producentom.
Ad. 3. Subwencje eksportowe  celem polityki handlowej w PL powinno być popieranie eksportu za pomocą
zwolnień, ulg podatkowych. Subwencje podnoszą poziom cen krajowych i powodują ograniczenie konsumpcji,
wywołują wzrost eksportu. Dobra eksportowe po cenie niższej niż krańcowy koszt społeczny.
W warunkach wolnego handlu popyt krajowy wyniesie QD (punkt G). Eksport wyniesie GE, ponieważ podaż =
QS. W celu pobudzenia rozwoju przemysłu 20% subwencja dla eksporterów. Producent uzyska 6000
sprzedając za granicę, wobec czego na rynek krajowy produkcja za 5000 jest niekonkurencyjna. Cena rośnie.
Popyt na rynku krajowym maleje do GD , a podaż rośnie do QS . Eksport A-B. Wywołany subwencją wzrost
eksportu powoduje społeczne koszty netto, które ilustrują trójkąty ACG i BEF.
ACG  społeczny koszt netto spowodowany ograniczeniem konsumpcji krajowej GD do GD  cg skutek
ilościowy
BEF  społeczny koszt wzrostu produkcji z QS do QS ; produkcja rośnie, mimo że koszt krańcowy dodatkowych
zasobów przewyższa cenę ze sprzedaży produktów za granice.
"H  społeczny koszt netto spowodowany ograniczeniem rozmiarów krajowej konsumpcji
"K  społeczny koszt spowodowany wzrostem produkcji QS-QS mimo, że koszt krańcowy przewyższa cenę
przy sprzedaży produktu za granicę.
Subwencja jest rozwiązaniem drugim po najlepszym  gorsze od dopłat do produkcji, przy których
społeczeństwo ponosi koszt netto = trójkąt EFB, ale nie podnosi się cena krajowa i związany z tym koszt.
Ł� POLITYKA PIENI
ŻNA I POLITYKA FINSKALNA PRZY STAA
YM KURSIE WALUTOWYM.
Równowagę na rynku dóbr określa Y = C I G + (X  Z)
X  eksport, Z  import
- Jeśli popyt globalny na produkty krajowe jest równy wielkości na produkty potencjalne, to przedsiębiorstwa
w pełni wykorzystują czynniki produkcji, a na rynku pracy popyt = podaży.
- Występuje równowaga wewnętrzna  pełne zatrudnienie i zewnętrzna  saldo obrotów bieżących bilansu
płatniczego =0.
Zakładając, ze istnieje równowaga zewnętrzna (eksport netto = 0), polityka pienięzna i fiskalna musi sprawić,
żeby popyt krajowy c+i+g był na poziomie pełnego zatrudnienia czyli Y. Istnieje tylko jeden realny kurs
walutowy, który zapewnia realność popytu na import i eksport.
Kurs realny = kurs nominalny skorygowany o inflację.
Przy wyższym kursie realnym, czyli niższej konkurencji międzynarodowej popyt na import będzie wyższy niż
na eksport. Obecnie mamy taką sytuację  kurs złotego przewartościowany, mało jednostek płacimy za euro.
Jeśli produkty krajowe będą tanie  dużo złotówek za walutę obca  będą oni zainteresowani importem, bo
będzie dla nich tani.
W systemie stałego kursu walutowego rząd musi interweniować na rynku walutowym w celu obrony kursu
nominalnego. Oznacza to, że żeby była równowaga zewnętrzna i wewnętrzna stopy inflacji w kraju i zagranicą
musza być jednakowe  inaczej kurs ulegnie zmianie.
Gdy bilans ma deficyt  eksport > import  2 zjawiska:
 zakup walut obcych za krajowe, tym samym mogą zniwelować różnice ; rząd podejmuje interwencje poprzez
wyprzedaż walut obcych (rezerw)  nie ma środków dewizowych, czarny rynek się rozwija  żeby go nie było
trzeba interweniować, ale to oznacza likwidację rezerw walutowych, żeby zapewnić podaż obcej waluty na
rynek.
- jeśli państwo sprzedaje środki to odzyskuje pieniądz krajowy, który może przeznaczyć na rynek krajowy, aby
zapewnić odpowiednia płynność.
Gdy jest nadwyżka bilansu płatniczego wtedy obieg pieniądza w kraju jest zasilany przez napływ pieniądza z
zagranicy. Eksporterzy wymieniają dochody w walucie obcej na krajowe i wpłacają do krajowego systemu
bankowego.
Gdy jest deficyt może dojść do zmniejszenia krajowej podaży pieniądza  rząd próbuje sterylizować podaż
pieniądza  np. operacje otwartego rynku  np. skupowanie obligacji.
- najpierw rezerwy  zamiast pieniądza krajowego, a potem za ten pieniądz wykupujemy obligacje. Rząd ma
mniej obligacji do wykupu, ale i niższe rezerwy  może być to niebezpieczne.
ą�W warunkach doskonalej mobilności kapitału powoduje to odpływ dewiz i poziom pieniądza do pierwotnej
wielkości, a stopy % na poziom światowy. Aby stopa% miała poziom światowy musi być odpowiednia poziom
pieniądza. Rząd musi zgodzić się na stopę światową i odpowiednią ilość pieniądza.
Środki finansowe pochodzące z zagranicy, które mogą odpłynąć, gdy stopa % jest mniejsza od światowej są
większe od dewiz z rządu. Atak na walutę?
ą�Polityka fiskalna w warunkach stałego kursu w gospodarce otwartej jest silniej oddziałująca niż w
zamkniętej. Polityka fiskalna wywołuje 2 efekty wypierania  w krótkim okresie ekspansja produkcji, wyższe
ceny, mniej realnego pieniądza, wzrost stopy %, co w długim okresie daje nam obniżenie produkcji.
Polityka fiskalna w gospodarce otwartej  przepływy kapitału utrzymają stopę % na poziomie światowym i
zapobiegają jej wahaniom. Stopa % nie zmienia się, a produkcja wzrasta.
Zatem w krótkim okresie ekspansywna polityka fiskalna jest bardziej skuteczna w gospodarce otwartej niż w
zamkniętej.
W warunkach deficytach bilansu płatniczego istnieje tylko jeden rodzaj pozwalający połączyć równowagę
zewnętrzną i wewnętrzną. Przy polityce zapewniającej równowagę ceny krajowe mogą się dostosować tak, aby
import =eksport, w momencie gdy gospodarka maksymalnie wykorzystanie czynników wytwórczych.
Ł� POLITYKA PIENI
ŻNA W WARUNKACH KURSU PA
YNNEGO
W krótkim okresie polityka pieniężna może być bardzo skutecznie oddziaływać n gospodarkę. Założenia
dotycząc zagranicy  poziom cen i podaż pieniądza za granica są stale.za granica nie ma inflacji. Stopy % -
nominalna jest równa realnej  z tego wynika, ze muszą być stałymi stopami %.
ą� Założenia gospodarki krajowej  występuje równowaga zewnętrzna i wewnętrzna.  pełne zatrudnienie i
wykorzystanie czynników produkcji, płace stałe, ceny stałe, nie ma inflacji, a stopa realna i nominalna są równe.
- W warunkach takiej równowagi stopy % za granicą i w kraju  nie ma bodz
ców do przenoszenia kapitału z
kraju do kraju.
- Załóżmy, że nastapilo1-razowe trwałe zmniejszenie podaży pieniądza np. 50% - perturbacje, ze głowa boli. Po
zakończeniu procesów dostosowawczych  płace i ceny o 50% w dół - majstrowanie przy podaży pieniądza
może spowodować, że jednocześnie wzrośnie stopa % bo nie ma pieniędzy i będzie rósł kurs nominalny
pieniądza. Oczywiście trzeba coś z tym zrobić, żeby zapobiec napływowi kapitału spekulacyjnego 
rozprzestrzenienie kursu nominalnego  chodzi o zniechęcenie spekulantów.
- Polityka pieniężna w gospodarce otwartej w krótkim okresie może wywierać wpływ na zmiany realnej
podaży pieniądza i stopy % na popyt krajowy, ale wprowadzają też zmiany w konkurencyjności, które są
stopniowe neutralizowane przez powolne zmiany władz.
- Polityka pieniężna w warunkach płynnego kursu walutowego - zmiana stopy % powoduje zmniejszenie
skuteczności polityki fiskalnej. Jeśli stopa % rośnie do poziomu światowego, to ogranicza wzrost popytu i
produkcji, co za tym idzie to jest sytuacja niepożądana.
- W długim okresie polityka musi być tak ustalona, aby zapewnić równowagę zewnętrzną przy danych cenach
w kraju i za granicą. W krótkim okresie wysokość kursu określona jest przez zachowania spekulacyjne i musi
zapobiegać masowym przepływom kapitału.
Zmiany kursu musza się rozpocząć od poziomu takiego, od jakiego antycypowana ścieżka dojąca zapewnia
straty bądz
zyski wyrównują się .
Ł� POLITYKA CEN I DOCHODÓW
- w węższym znaczeniu  skierowana na regulację wzrostu dochodów. Akcentuje kontrolę płac związaną z
polityką kontroli cen.
- szersze znaczenie  obejmuje place i inne dochody oraz kontrolę cen.
Polityka cen (akcyzy, cła)
Polityka dochodów (poziom dywidendy) -> płaca minimalna, która jest ustawowo określana.
Pierwotny podział dochodu narodowego miedzy czynniki produkcji. Wynagradzanie czynników produkcji.
Polityka dochodów dotyczy proporcji podziału  jeśli mamy produkcje  część tych kosztów to koszty
produkcji. Środki trwałe mogą być wynagradzane poprzez część zysków. Zamortyzowany środek trwały może
przynosić dochody.
Podstawowym celem polityki cen i dochodów jest przeciwdziałanie inflacji. W szczególności sprawiedliwe
proporcje podziału dochodów  przekrój przestrzenny.
Efektywność to poprawa systemu płacowego w celu zwiększenia efektywności i wydajności systemów
płacowych.
Polityka dochodów to też wyznaczanie minimalnej płacy. Jeśli gospodarka dobrze się rozwija, to ustalenie
minimalnej pensji może być respektowane, ale gdy słabo to pracodawcy nie są zainteresowani oficjalnym
zatrudnieniem.
Polityka cen w rożnych krajach różniła się pod różnymi względami, jednak ma wiele cech wspólnych
- zawsze jest limit  dopuszczalny wzrost plac lub cen  wskaz
niki
- określone są warunki odstępstwa od tych reguł wzrostu płac  mogą dotyczyć np. nowej produkcji, gdy nie ma
możliwości określenia wzrostu dynamiki
- określone są sankcje za nierespektowanie norm
Rząd używa norm prawnych, ale może też inne rozwiązania jak np. zachęcanie do niepodnoszenia cen i płac
Kontrola wzrostu cen  obniżanie/podwyższanie podatków w zależności od respektowania zaleceń.
ą�Typy polityki według Robinson i Mayhew:
1) tradycyjna  różnego rodzaju formułowanie wytycznych o wzroście placach i cenach, oparta na systemie
podatkowym  jeśli się nie przestrzega zaleceń, to wtedy dla niego podatek
2) polityka dochodów oparta o środki pośrednie - ogólna koordynacja przetargów płacowych, umów
zbiorowych  porównania do jakiegoś sektora  jeśli coś gdzieś rośnie to gdzie indziej też rośnie - np.
rewaloryzacja emerytur w oparciu o indeksy wzrostu plac, skoro dochód rośnie tak, to płace w budżetówce też.
3) grupa metod oddziaływania na sposoby zawierania umów o pracę
Polityka dochodu i cen a przeciwdziałanie inflacji => ceny opierają się na kosztowej koncepcji inflacji.
ą� Wg Tobina polityka płac musi być dodana do fiskalnej i polityki pieniężnej, ponieważ za ich pomocą można
osiągnąć stabilizację cen przy wzroście bezrobocia. Ekspansywna polityka fiskalna i pieniężna są bardziej
skuteczne.
ą�Galbraith
Polityka dochodu i cen powinna mieć reguły:
- kontrola to zjawisko stałe,
- środki kontroli powinny być stosowane w odniesieniu do zbiorowych przetargów między pracodawcami i
pracownikami i to należałoby kontrolować.
- w polityce płac niekiedy wystarczy zalecenie by podwyżki były odpowiednie do wzrostu efektywności a ceny
przeciętnego poziomu cen danego asortymentu.
Jeśli kontrola plac ma być skuteczna to musi być w gestii władzy  trzeba tak ustalać płace by rosły wolniej niż
wydajność pracy. Jeśli jest skuteczna umożliwia lepsze wykorzystanie zasobów, funkcjonowanie gospodarki i
zapobieganie inflacji.
ą� Argumenty przeciwko polityce dochodowej i cen:
1) Polityka cen i dochodów jest nieskuteczna  hamuje wzrost cen i płac na krótko, możliwe jest unikanie przez
obniżenie jakości, przesuwa wzrost cen i płac w czasie. y
le jeśli zamrożenie płac i cen jest na długo.
Nieskuteczność polityki dochodów i cen była widoczna  nadmiar pieniądza w obiegu to skutek
2) Polityka cen i dochodów jest niezgodna z zasadami gospodarki rynkowej i zniekształca podział zasobów 
cały problem polega na tym czy gospodarka rynkowa musi być pępkiem świata? To jest taki mechanizm
korygujący, ale często kosztowny, przy czym reakcja rynku może być opóz
niona, a czasami może być
przyspieszona  oczekiwania inflacyjne.
3) Wymaga kosztownej administracji  można się zgodzić wówczas, gdy kontrola ma charakter ustawowy.
Prezydent czy ktoś inny w stanach zachęcał do niepodnoszenia cen i płac.
ą�Trudności związane z odpracowaniem polityki dochodowej i cenowej
1. Osiągniecie zgody między pracodawcami i pracownikami a rządem na temat kształtowania cen i dochodów.
Związki zawodowe twierdzą, ze rząd tylko kontrolą płac się zajmuję,
2. ustalenie kryteriów, jakimi się kierować przy ustalaniu norm wzrostu dochodów i cen. Jakie powinny być?
Elastyczne, proste, zrozumiale. Minimalna stopa wzrostu płac zostanie uznana za stopę obowiązującą.
3. ustalanie wyjątków od reguły jeśli chodzi o związanie wzrostu płac z czymkolwiek  np. minimalna płaca,
która budzi kontrowersje. ; dopuszczanie do wzrostu powyżej limitu dla określonych osób np. z
przemieszczaniem siły roboczej.
4. równe traktowanie różnych grup zawodowych.
ą�Teoria realnego (cyklu) koniunkturalnego - to się wiąże z potrzebą skuteczności polityki gospodarczej,
Teoria zakłada że wahania cykliczne są wywoływane przez szoki realne tj. postęp techniczny, zmiany
wydajności pracy, preferencje konsumentów w zakresie oszczędności pracy i czasu wolnego. Twierdzenie, że
fluktuacje ogólnej produkcji są spowodowane wstrząsami podażowymi stanowi zaprzeczenie keynesowskiej i
monetarystycznej i klasycznych ekonomii. W modelach szkoły realnego cyklu koniunkturalnego polityka
monetarna w ogóle nie wpływa na realną sferę gospodarki.
- Wcześniejsze modele  wahania cykliczne jako odchylenia rzeczywistego produktu narodowego od wielkości
potencjalnej, to teoria zakłada że cykle zachodzą w przebiegu samego cyklu.
- Losowość zmian technologicznych sprawia, że produkt narodowy jest nieprzewidywalny.
ą�Jakie zarzuty się wysuwa do zwolenników realnego cyklu koniunkturalnego?
- Friedman, Tobin sądzą, że teoria realnego cyklu koniunkturalnego nie uwzględnia dowodów empirycznych
np. polityka monetarna rezerwy federalnej czy bank Anglii.
- Okresy dezinflacji  niska produkcja i duże bezrobocie, niższe wzrosty cen.
ą�Opóz
nienia w polityce gospodarczej - czas upływający między wystąpieniem przyczyny a jej skutkiem. W
analizach polityki gospodarczej z punktu widzenia układu kierującego wyróżnia się opóz
nienia wewnętrzne
zależne od niego i zewnętrzne niezależne od niego.
- Wewnętrzne  czas upływający od momentu wystąpienia zjawiska wymagającego korekty polityki
gospodarczej do momentu wprowadzenia decyzji o korekcie w życie.
Ł� NIESKUTECZNOŚĆ INTERWENCJI PAC
STWA WG TEORII EKONOMII NEOKLASYCZNEJ.
Hipotezy tej teorii:
1. Podmioty gospodarcze formułują oczekiwania w sposób racjonalny
- w tym sensie, że wykorzystują wszystkie dostępne informacje, które niekoniecznie są pełne, np.
przedsiębiorstwo może znać cenę własnego produktu, ale nie znać cen konkurentów (asymetria informacji
między  różnymi wyspami );
- racjonalność w sensie metodologicznym (merytorycznie może być różnie)
- przeciętnie biorąc, racjonalna prognoza będzie prawdziwa.
- błędy będą losowe (np. przecenią w górę/ w dół poziom cen), a nie systematycznie. Jeśli byłyby
systematyczne- oznaczałoby to niepełne wykorzystanie informacji. Błędne prognozy też są informacje; trzeba z
tych błędów wyciągać wnioski. Proces formułowania racjonalnych oczekiwań nie jest jasny. Zakłada się, że
model nie zmienia się.
Racjonalne oczekiwania  podmioty gospodarcze zachowują się tak, jakby znały podstawy modelu. Podmioty
nie mogą przewidywać innych skutków niż tak jak wynika z modelu. W modelu zawierającym racjonalne
oczekiwania jest pewna wizja, będąca jego podstawą.
2. Dostosowania doskonale elastycznych cen, które utrzymują rynki w równowadze
- neoklasyczna makroekonomia zakłada, że rynki szybko się równoważą lub zawsze się równoważą
- bezrobocie jest tylko dobrowolne, może spaść, gdy następuje nieoczekiwany wzrost poziomu cen, który
zauważają jedynie przedsiębiorstwa, a pracownicy go nie dostrzegają; ceny rosną, obniżając oczekiwany przez
przedsiębiorców poziom płac realnych i zwiększając w ten sposób ich popyt na pracę, a zarazem podaż
towarów.
- Założenie: popyt wzrasta, inflacja wzrasta, realne wynagrodzenie spada, popyt na pracę rośnie, podaż
towarów rośnie. Wzrost popytu na pracę powoduje wzrost na płacę oczekiwaną.
Jeśli przyjąć, że rynek jest globalny, przejrzysty ze względu na ceny ą� założenie powyższe na krótką metę.
ą�Skutki ekspansywnej polityki monetarnej - schemat modelu AS-AD, który uwzględnia ceny i produkty:
AD - zagregowany popyt
AS - zagregowana podaż;
Y
0- poziom równowagi w długim okresie,
rzeczywisty i oczekiwany poziom cen
zrównują się, stopa bezrobocia = naturalnej;
Założenie:
1) następuje nieoczekiwany wzrost podaży pieniądza (sytuacja dosyć fantastyczna, bo raczej ta podaż się tak
nie zmienia? Ale np. w okresach transformacji)-> przesunięcie w prawo krzywej AD do AD , w rezultacie
1
poziom cen wzrasta powyżej poziomu oczekiwanego, ale skoro występuje asymetria informacji to każdy
podmiot dostrzega tylko wzrost ceny dobra, które sprzedaje i dlatego zwiększy ilość dobra, które jest skłonny
dostarczyć; produkcja równowagi wzrośnie do Y1; ekspansywny skutek wzrostu popytu i cen następuje w
wyniku elementu zaskoczenia, nie może on trwać ponieważ na poziomie nieoczekiwanym znalazły się również
ceny innych towarów, a nie tylko własnego towaru danego podmiotu. Występujące rozbieżności skłonią
podmioty do modyfikacji oczekiwań, jedyną logiczną równowagą jest więc ta, w której oczekiwane ceny
równają się rzeczywistym; jeśli wzrost podaży pieniądza jest tymczasowy, to produkcja powróci do poziomu
odpowiadającego naturalnej stopie bezrobocia. Podmioty gospodarcze będą utrzymywały swoje oczekiwania
względem cen pozostawiając AD bez zmian. Wszystko zależy od elementu zaskoczenia.
=>Podsumowując- jeśli wzrost podaży pieniądza jest nieoczekiwany i tymczasowy, spowoduje wzrost
zatrudnienia i cen lecz tylko przejściowo.
2) Jeśli wzrost podaży pieniądza jest trwały to wcześniej czy póz
niej podmioty skorygują w górę swoje
oczekiwania względem cen, przesuwając AS w lewo (mniej produkujemy, podniesiemy cenę, i tak się
zrównoważy); skutek nieoczekiwanego, ale trwałego wzrostu podaży pieniądza. Jeśli wszyscy podwyższają
ceny, to ogólny poziom cen wzrasta.
- Nieoczekiwany a trwały wzrost podaży- nie występują efekty realne nawet w krótkim okresie
ą�Polityka fiskalna (w ramach idei racjonalnych oczekiwań)
Polityce fiskalnej też nie udaje się osiągnąć efektów realnych. Krótki okres ą� dostosowania do polityki fiskalnej
są utrudnione. Polityka fiskalna jest usztywniana przez przepisy.
Ekspansywna fiskalna nieskuteczna/ szkodliwa z powodu rosnącej inflacji. Taka polityka nie może być
systematyczna, bo w przeciwnym razie podmioty włączą wiedzę o zachowaniu polityków i działania państwa
staną się przewidywalne. I polityka pieniężna i fiskalna muszą mieć elementy zaskoczenia, żeby podmioty nie
mogły się adaptować do tych zmian i żeby te zmiany były skuteczne. Rodzaj dostępnych informacji (koncepcja
wysp Lucasa)