NORMALIZACJA
Tematyka wykładu
� Terminologia
� Historia normalizacji
� Cele normalizacji
� Zasady normalizacji
� Udziałowcy normalizacji
� Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji
� Działalność normalizacyjna krajowa
� Normalizacja zakładowa
Podstawowe terminy
" Normalizacja
" Cel normalizacji
" Wynik normalizacji
" Obiekt normalizacji
1
Historia normalizacji
� Starożytny Egipt - zastosowanie "modułu budowlanego"
(stałej wielkości liczbowej) do produkcji cegieł przy budowie
piramidy Cheopsa.
� Słynne drogi rzymskie budowane od IV w. p.n.e. miały
jednakową szerokość (ok. 2,75 m.).
� Palestyna IX-VII p.n.e. - normalizacja w branży
garncarskiej.
� Starożytna Grecja - stałość i powtarzalność w sztuce -
kształtów kapiteli, ilości rowków na kolumnach itp.
� Anglia XI wiek - dekret nakazujący poświadczanie miary i
wagi według uprzednio zatwierdzonych wzorów.
Historia normalizacji cd.
� W 1120 r. Henryk I w Anglii ustalił jednostkę długości pod
nazwą jard (obecnie 91,4 cm). Przedtem podstawą jarda
był krok, równy dwóm łokciom; tysiąc kroków stanowiło
milę.
� Anglia 1340 - ustalenie jednostki wagi  funt.
� Polska 1368 - ustalenie jednostki miar soli w kopalniach
przez Kazimierza Wielkiego.
� Wenecja 1436 - zastosowanie standardowych części
zamiennych.
� W 1570 r. Zygmunt August ujednolicił w Polsce wymiary
cegieł (3 x 6 x 12 cali).
� We Francji w 1798 r. wprowadzono ujednolicone formaty
papieru przeznaczonego do pism urzędowych (210 x 297
mm i 297 x 420 mm).
Historia normalizacji cd.
� Za  ojca normalizacji uważa się E. Whitneya, który w 1798 r.
dostarczył rządowi amerykańskiemu 10 tys. muszkietów
wytworzonych w sposób pozwalający uzyskać daleko idącą
zamienność części.
� Niemcy 1846 - początki normalizacji w kolejnictwie.
� Niemcy 1869 - wydanie przez Niemieckie Stowarzyszenie
Inżynierów katalogu normalizacyjnych profili stalowych
walcowanych.
� Początek XX wieku - powstanie Międzynarodowej Organizacji
Normalizacyjnej (ISO).
2
Cele normalizacji
Główny cel:
Normalizacja służy uzyskaniu optymalnego w danych
okolicznościach stopnia uporządkowania w określonej
dziedzinie.
Obecnie przyjmuje się, że normalizacja realizuje następujące cele
szczegółowe:
� Regulowanie różnorodności;
� Kompatybilność;
� Zamienność;
� Bezpieczeństwo;
� Funkcjonalność ;
� Ochrona środowiska;
� Ochrona wyrobu .
Zasady normalizacji
W ustawie o normalizacji określono następujące zasady, którymi powinna
kierować się normalizacja krajowa w Polsce:
Ą� jawności i powszechnej dostępności,
Ą� uwzględniania interesu publicznego,
Ą� dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania
norm,
Ą� zapewnienia możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych
w procesie opracowywania norm,
Ą� konsensu jako podstawy procesu uzgadniania treści norm,
Ą� niezależności od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy
interesów,
Ą� jednolitości i spójności postanowień norm,
Ą� wykorzystywania sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki,
Ą� zgodności z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej.
Udziałowcy normalizacji
Głównymi udziałowcami normalizacji są:
1. producenci,
2. usługodawcy,
3. dostawcy,
4. użytkownicy (przemysłowi),
5. konsumenci,
6. władze publiczne,
7. środowiska naukowe.
3
Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji
Historia działalności normalizacyjnej w Polsce
� Historia PKN sięga 1924 roku, pierwszą normę wydano w roku
1925.
� W latach 1972-1991 wraz z Głównym Urzędem Miar tworzył
Polski Komitet Normalizacji Miar i Jakości (PKNMiJ).
� Podstawę działania PKN w obecnym zakresie regulują
przepisy ustawy z 12 września 2002 r. o normalizacji.
Struktura Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
Państwowa jednostka
organizacyjna
Instytucjonalny organ
POLSKI KOMITET
RADA
wykonawczy Komitetu -
NORMALIZACYJNY
NORMALIZACYJNA personel etatowy
PREZES
Kolegialne organy wykonawcze
powoływane przez Komitet
Z-ca -Prezesa Z-ca Prezesa
Wykonawcy opracowań
BIURO KOMITETU
normalizacyjnych zlecanych
przez organy wykonawcze
KOMITETY TECHNICZNE (269)
GRUPY ROBOCZE - EKSPERCI
4
Zadania PKN
Prowadzenie polityki Organizacja procesu normalizacyjnego Inne działania
normalizacyjnej
Określenie stanu i kierunków rozwoju Organizowanie i nadzorowanie działań Prowadzenie działalności
normalizacji związanych z opracowaniem i szkoleniowej
rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych
dokumentów normalizacyjnych
Reprezentowanie Rzeczypospolitej Przeprowadzenie ankiety powszechnej Prowadzenie działalności
Polskiej w międzynarodowych i projektów norm  podawanie do publicznej wydawniczej
regionalnych organizacjach wiadomości tytułów, terminów zakończenia
normalizacyjnych, uczestnictwo w ich ankiety oraz miejsca i sposobu udostępniania
pracach oraz występowanie za granicą zainteresowanym treści projektów
w sprawach dotyczących normalizacji
Opiniowanie projektów aktów Zatwierdzanie i wycofywanie polskich Norm Prowadzenie działalności
prawnych związanych z normalizacją oraz innych dokumentów normalizacyjnych informacyjnej
Inicjowanie i organizowanie pracy komitetów Prowadzenie działalności
technicznych w celu realizacji zadań promocyjnej, w tym promocji
związanych z opracowaniem dokumentów edukacji w zakresie normalizacji
normalizacyjnych
Normalizacja zakładowa
Norma Europejska
lub Międzynarodowa
Norma krajowa
Norma krajowa
Norma zakładowa
Norma zakładowa
Rysunek 6. Normalizacja na różnych szczeblach
5
Uznanie potrzeby normalizacji Uzasadnienie podjęcia pracy
Etap 0 Propozycja rozpoczęcia
Propozycja podjęcia pracy skierowana do jednostki ( komórki) odpowiedzialnej.
Decyzja o podjęciu prac wstępnych. Wyznaczenia grupy roboczej ( jeżeli istnieje taka potrzeba)
Badania wstępne Wstępny przegląd i określenie celu
Etap 1 Określenie kosztu normalizacji i jej
opłacalności
Propozycja harmonogramu prac
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę ( komórkę) odpowiedzialną
Decyzja o opracowaniu normy (rozpoczęciu prac)
Określenie zawartości technicznej normy Plan pracy:
Etap 2 ( możliwe przeprojektowanie wyrobu normalizowanego ) Informacje
Analiza
Opracowanie (techniczne) normy
Jeżeli analiza wykaże, że koszt
normalizowanego wyrobu jest zbyt wysoki,
to można dokonać przeprojektowania np. w
wyniku analizy wartości
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę ( komórkę) odpowiedzialną
Decyzje o sfinalizowaniu przygotowań
Ankieta projektu w zakładzie ( jeżeli istnieje taka potrzeba) Plan pracy:
Etap 3 Ostateczne opracowanie projektu Uzupełnienie i dokończenie normy
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę ( komórkę) odpowiedzialną.
Decyzja o zatwierdzeniu. Rozwiązanie grupy roboczej ( jeżeli istnieje taka potrzeba)
Etap 4 Publikacja Drukowanie i rozpowszechnianie
Propozycja dotycząca zasad stosowania
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę (komórkę) odpowiedzialną
Decyzja o wdrożeniu
Stosowanie i obliczenie kosztów Nadzór nad stosowaniem
Etap 5 Śledzenie kosztów
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę (komórkę) odpowiedzialną
Raport końcowy
Podstawowe funkcje działu normalizacji
Opracowanie Wdrażanie Informacje o normie
Inicjowanie opracowania Wydawanie nowych i Udostępnianie w sposób
nowych norm znowelizowanych norm ciągły informacji o
Badanie warunków Nadzór nad stosowaniem i działalności normalizacyjnej,
stosowania norm wdrażaniem norm zewnętrznej i wewnętrznej,
Planowanie pracy nad Prowadzenie klasyfikacji i poprzez ulotki, artykuły,
danym tematem i ocena kodowania w zakresie objętym seminaria itp.
opłacalności normami Upowszechnianie ogólnych
Prowadzenie koordynacja Współpraca z działem baz informacji o normalizacji, jej
opracowania norm danych w ramach technikach, filozofii i
zakładowych ( badania rejestrowania norm, opłacalności
techniczne, ankieta itp.) materiałów i artykułów Współpraca z biblioteką
Uczestniczenie i śledzenie stosowanych w produkcji przedsiębiorstwa w zakresie
zewnętrznej działalności Współpraca z działem norm zewnętrznych i
normalizacyjnej projektowania publikacji normalizacyjnych
6