Analizy środowiskowe w badaniach
zanieczyszczeń powietrza
www.agh.edu.pl
Zanieczyszczenia powietrza
Należą do głównych przyczyn globalnych zagrożeń
środowiska. Najczęściej i najbardziej
zanieczyszczają atmosferę:
" dwutlenek węgla,
" dwutlenek siarki
" tlenki azotu
" pyły
www.agh.edu.pl
y
ródła zanieczyszczeń powietrza
Powietrze zanieczyszczają wszystkie substancje
gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące się w powietrzu
w ilościach większych niż ich średnia zawartość.
Ogólnie zanieczyszczenia powietrza dzieli się na
" pyłowe
" gazowe
www.agh.edu.pl
y
ródła zanieczyszczeń powietrza
Głównymi z
ródłami zanieczyszczeń są:
1. uprzemysłowienie i wzrost liczby ludności,
2. przemysł energetyczny,
3. przemysł transportowy,
4. z
ródła naturalne (największe z
ródło)
" wybuchy wulkanów
" wietrzenie chemiczne skał
" pożary lasów i stepów
" wyładowania atmosferyczne
" pył kosmiczny
" procesy biologiczne
y
ródła zanieczyszczeń powietrza
y
ródłami zanieczyszczeń powietrza są m.in.:
" niska emisja
" chemiczna konwersja paliw,
" wydobycie i transport surowców,
" przemysł chemiczny,
" przemysł rafineryjny,
" przemysł metalurgiczny,
" cementownie,
" składowiska surowców i odpadów,
" motoryzacja.
Skutki zanieczyszczeń powietrza
" Kwaśne deszcze
" Smog
" Odory
" Dziura ozonowa
" Efekt cieplarniany
Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzi głównie w trakcie oddychania.
Przyczyniają się do powstawania schorzeń układu oddechowego, a także zaburzeń
reprodukcji i alergii. W środowisku kulturowym człowieka zanieczyszczenia powietrza
powodują korozje metali i materiałów budowlanych. Działają niekorzystnie również na
świat roślinny, zaburzając procesy fotosyntezy, transpiracji i oddychania. Wtórnie skażają wody
i gleby.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
 Należy utrzymać jakość powietrza tam, gdzie jest ona dobra,
lub ją poprawić, w przypadku gdy cele dotyczące jakości
powietrza nie są osiągane. Mając na względzie ochronę
zdrowia ludzkiego i środowiska jako całości, szczególnie ważna
jest walka z emisjami zanieczyszczeń u z
ródła oraz
identyfikacja i wdrażanie na szczeblu lokalnym, krajowym i
wspólnotowym najskuteczniejszych środków mających na celu
redukcję emisji.
za: dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z
dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego
powietrza dla Europy
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
W Polsce istotnym problemem
nadal pozostają: w sezonie letnim - zbyt
wysokie stężenia ozonu troposferycznego, a w
sezonie zimowym - ponadnormatywne
stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz
benzo(a)pirenu.
Ozon jest silnym utleniaczem
fotochemicznym, który powoduje poważne
problemy zdrowotne, niszczy materiały i
uprawy rolne.
Spośród 28 stref w kraju dla ozonu podlegających
ocenie za rok 2008 pod kątem ochrony zdrowia,
18 stref (ok. 64% powierzchni kraju)
zaliczono do klasy A. Pozostałe 10 stref
sklasyfikowano jako C. W klasie C znalazły się
strefy położone w południowo-zachodniej i
centralnej Polsce.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
Oddziaływanie cząstek drobnych (pył PM10) i
bardzo drobnych (pył PM2,5) na zdrowie
zależy od ilości cząstek zatrzymanych w
różnych miejscach układu oddechowego.
Przy czym, pył PM2,5 posiada zdolność
przenikania do najgłębszych partii płuc,
gdzie jest akumulowany lub rozpuszczany w
płynach biologicznych.
W ocenie jakości powietrza za rok 2008 pod
kątem pyłu zawieszonego PM10 spośród 170
stref podlegających ocenie, w oparciu o
stężenia 24-godzinne do klasy A zaliczono
105 stref (ok. 62%), do klasy C - 65 stref
(38% stref).
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
Obserwowany trend spadku zakwaszenia opadów wyrażony
wzrostem wartości pH opadów atmosferycznych jest efektem
stopniowej redukcji emisji zanieczyszczeń zakwaszających do
atmosfery w skali kontynentu, co prowadzi do stopniowego
obniżania się stężeń tych zanieczyszczeń w atmosferze.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
Główną przyczyną emisji gazów i pyłów do atmosfery jest brak znaczących
zmian w strukturze zużycia nośników energii w Polsce. Podstawowym
nośnikiem energii pierwotnej w gospodarce narodowej nadal pozostaje węgiel
kamienny (51% energii nieodnawialnej).
Ochrona przez zanieczyszczeniami
Ochrona przed szkodliwym działaniem zanieczyszczeń
powietrza wymaga wiarygodnych informacji o
poziomie ich występowania, które uzyskuje się z
badan analitycznych dzięki nim dostarczone są
następujące dane:
" Jakościowy i ilościowy skład zanieczyszczeń
" Zmienności ilości i składu w czasie i przestrzeni
" y
ródła i intensywność zanieczyszczeń
" Skuteczność podejmowanych działań
Ogólna klasyfikacja technik stosoawana
w badaniach powietrza atmosferycznego
Podział technik i metod wykorzystywanych do badan powietrza
dokonuje się w oparci u następujące kryteria:
" Stan skupienia oznaczonych substancji
" Rodzaj analitów i stężenia w jakich występują
" Cel pomiaru
" Okres pomiarowy
" Sposób pomiaru
" Typy przyrządów
Monitoring powietrza atmosferycznego
Monitoring, pozwalający uzyskać dane o stężeniach
składników powietrza (np. ozon, CO2)  w tym zanieczyszczeń 
na określonym obszarze (skala lokalna, regionalna, krajowa,
globalna).
" Regularne pomiary emisji pozwalają obliczać stężenia zanieczyszczeń w
otoczeniu instalacji metodami modelowania rozprzestrzeniania się
" Monitoring powietrza atmosferycznego jest prowadzony za pomocą globalnej,
krajowej, regionalnej i lokalnej sieci stacji pomiarowych oraz w laboratoriach
mobilnych, w tym satelitarnych
Wyniki pomiaru stężenia CO2
Wyniki globalnego monitoringu stężenia ozonu
W atmosferze
Monitoring powietrza atmosferycznego
Rutynowe naziemne pomiary aktualnego stężenia
zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego przeprowadza
się 1,5 metra nad ziemią lub 1,5 metra powyżej górnej linii
zabudowania. Ich celem jest:
" rejestracja danych o wielkości stężeń zanieczyszczeń powietrza,
które są podstawą długotrwałych działań prowadzących do
zmniejszenia stopnia zanieczyszczenia atmosfery lub do
zapobiegania wzrostowi ponad poziom dopuszczalny[a
" bieżąca kontrola stopnia zanieczyszczenia powietrza oraz
sygnalizowanie zagrożeń w wypadku wystąpienia stężeń
przekraczających wartości dopuszczalne.
Małopolska sieć monitoringu powietrza
Wyniki pomiarów dla małopolski
Wykres 1. Stężenia średnioroczne i maksymalne benzenu na
poszczególnych stanowiskach pomiarowych w
2012 roku
Wykres 2. Stężenia średnie benzenu w sezonie letnim i zimnym (I-III i
X-XII) na poszczególnych stanowiskach
pomiarowych w 2012 roku
Wyniki pomiarów dla małopolski
Wyniki pomiarów dla małopolski
Podsumowanie
Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko jest zagadnieniem
szczególnie ważnym ze względu zarówno na ogólną powszechność tego zjawiska,
ilość emitowanych zanieczyszczeń, rozległy zasięg oddziaływania, jak również ze
względu na fakt, że zanieczyszczenia te wpływają na pozostałe elementy
środowiska.
Biorąc powyższe pod uwagę, podkreślić należy, iż w celu
ochrony powietrza niezbędna jest współpraca wielu polityk i
sektorów zarówno w skali lokalnej jak i globalnej.
Zwłaszcza istotne jest zapewnienie spójności działań na
rzecz ochrony powietrza z zadaniami mającymi na celu
przeciwdziałanie zmianom klimatu, ponieważ nie wszystkie
przedsięwzięcia sprzyjające ochronie klimatu prowadzą do
poprawy jakości powietrza
Biorąc pod uwagę obecny stan zanieczyszczenia powietrza w Polsce oraz
konieczność dotrzymania norm jakości powietrza ustanowionych dyrektywą
Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w
sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz limitów
emisji zanieczyszczeń do powietrza dla dużych z
ródeł energetycznego
spalania, przed Polską stoi zadanie realizacji wielu przedsięwzięć
zmierzających do poprawy
jakości powietrza.