Nazwa szkoły: OMEGA Policealna Szkoła Rozwoju Zawodowego
Nazwisko i imię: Pytel Paulina
zawód: technik administracji
technik administracji
semestr II
Data: 13.04.2014 r.
Praca kontrolna
z podstaw prawa cywilnego
Temat pracy:
Wielość dłużników i wierzycieli
Nauczyciel prowadzący: Stanisław Nowak
Jednym z działów prawa cywilnego są zobowiązania. W kodeksie cywilnym jest to
księga trzecia. Zobowiązanie jest to rodzaj stosunku cywilnoprawnego pomiędzy dwoma
stronami. Jedną ze stron jest dłużnik, który jest tzw. podmiotem związanym, a drugą strona
jest wierzyciel  tzw. podmiot uprawniony. Pomiędzy tymi stronami istnieje jakiś przedmiot
zobowiązania nazywany świadczeniem. Dłużnik ma obowiązek spełnić dane świadczenie.
Aby świadczenie mogło powstać, a następnie zostać wykonane musi ono być do spełnienia.
Zobowiązanie mogą powstawać z różnych zdarzeń. Możemy tu wymienić m.in.
zobowiązania wynikające z czynności prawnych, aktów administracyjnych, bezpodstawnego
wzbogacenia, wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym oraz innych zdarzeń łączących
skutek prawny z powstaniem zobowiązania.
W strukturze zobowiązań może występować kilka dłużników lub kilku wierzycieli.
Mogą oni pojawić się w trakcie trwania zobowiązania bądz
już być od początku jego trwania.
W przypadku, gdy mamy więcej niż jednego dłużnika stosowana jest tzw. solidarność
dłużników. Według kodeksu cywilnego art. 366 ż1  Kilku dłużników może być
zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od
wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie
wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych . Taki sposób spełnienia
świadczenia wobec wierzyciela nazywamy solidarnością dłużników tzw. solidarnością bierną.
Jej celem jest przede wszystkim ochrona wierzyciela przed niewypłacalnością dłużnika. Takie
ryzyko spada wówczas na pozostałych dłużników. Jednak taka solidarność nie jest korzystna
dla dłużnika, dlatego, że ponosi on ryzyko wykonania świadczenia w całości. Solidarność
bierna może powstać tylko w przypadku, gdy wynika to ze szczególnej podstawy prawnej.
Takim przykładem może być na przykład zaciągnięcie zobowiązania dotyczące wspólnego
mienia. W takim przypadku, gdy nie została zawarta umowa to obie osoby są zobowiązane
solidarnie. Art. 371 mówi, że  działania lub zaniechania jednego z dłużników solidarnych
nie mogą szkodzić współdłużnikom .1 W tym artykule chodzi przede wszystkim, aby nie
została pogorszona sytuacja dłużnika wobec wierzyciela, jak również innych
współdłużników. Wierzyciel może ustalić na przykład odmienny czas i wysokość świadczenia
dla każdego z dłużników. W stosunku do wierzyciela dłużnikom służą dwa typy zarzutów:
zarzuty osobiste oraz zarzuty wspólne dla wszystkich dłużników (art.375ż1KC)2. Zarzuty
osobiste są to zarzuty służące wyłącznie konkretnemu dłużnikowi przeciwko wierzycielowi.
Jako przykład takich zarzutów można podać złożenie oświadczenia pod wpływem wady
1
Kodeks cywilny s.105
2
Prawo cywilne zobowiązania i spadki w pytaniach i odpowiedziach s.70
oświadczenia woli czy zwolnienie z długu. Jeżeli chodzi o zarzuty wspólne dla wszystkich
dłużników to należy wymienić przede wszystkim niezachowanie formy czynności prawnej z
ustawą. Chodzi o to, że jeżeli zapadnie wyrok przeciwko jednemu z dłużników
uwzględniający taki zarzut, to w tym momencie pozostali dłużnicy są zwolnieni z obowiązku
świadczenia. Mówi nam o tym art. 375ż2. W przypadku, gdy jeden z dłużników w całości
zaspokoi świadczenie wobec wierzyciela, może on wystąpić o tzw. roszczenie regresowe
(zwrotne). Polega ono na tym, że dłużnik, który spłacił wierzyciela może domagać się od
pozostałych współdłużników o zwrot odpowiedniej wartości. Roszczenie regresowe może
powstać nie tylko w przypadku, gdy dłużnik spełnił świadczenie dobrowolnie ale także, gdy
nastąpiło to w wyniku egzekucji. Może zdarzyć się tak, że jeden z współdłużników jest
niewypłacalny. W takim przypadku, część zobowiązania tego dłużnika rozkłada się na
pozostałych dłużników, którzy są akurat wypłacalni.
W zobowiązaniach solidarnych możemy wyróżnić także solidarność wierzycieli
zwaną inaczej solidarnością czynną. Może ona powstać tylko i wyłącznie na skutek czynności
prawnej. Art. 367 mówi, że dłużnik może spełnić świadczenie do rąk każdego z wierzycieli,
nie ważne do którego i w takim przypadku jest ono spełnione względem pozostałych. Jednak
istnieje pewne ryzyko utraty tej swobody. W przypadku gdy na przykład jeden z wierzycieli
zwolnił dłużnika z długu czy też rozłożył go na raty to nie oznacza to, że dłużnik nie ma już
zobowiązań wobec pozostałych wierzycieli (art. 373 KC). Inną sytuacją jest, gdy jeden z
wierzycieli wytoczy powództwo, to dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie wyłącznie
temu, który to powództwo wytoczył. Między wierzycielami występuje zasada wzajemnej
reprezentacji na korzyść w stosunku do dłużnika. Art.377 KC mówi, że  zwłoka dłużnika, jak
również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego z wierzycieli
solidarnych ma skutek także względem współwierzycieli 3. Takie zdarzenie, które pogarsza
pozycję wierzyciela nie ma skutku dla pozostałych wierzycieli.
Wśród solidarności możemy wyróżnić jeszcze solidarność in solidum. Jest to inaczej
solidarność niewłaściwa. Zbliżona jest do solidarności biernej ponieważ po stronie
zobowiązanej może występować kilku dłużników. Każdy z dłużników odpowiada za całość
świadczenia. Między dłużnikami nie występuje żadna umowa, ani przepis, który
uwzględniałby istnienie solidarności biernej pomiędzy dłużnikami.
3
Kodeks cywilny s.106
Dział II KC wyróżnia również zobowiązania podzielne i niepodzielne. Zobowiązania
niepodzielne dotyczą świadczenia, które nie może być podzielne ze względu na jego charakter
bądz
na wolę stron. Dotyczą kilku podmiotów, których  sytuacja prawna kształtuje się
według modelu zobowiązań solidarnych 4. Można uznać w takim przypadku ze utrzymywany
jest jeden stosunek zobowiązaniowy posiadający złożoną strukturę wewnętrzną. Do tego typu
świadczenia stosuje się zasady roszczeń regresowych a także reżim prawny solidarności
biernej. Dłużnicy są traktowani jako solidarni nawet wówczas, gdy świadczenie jakie mają
spełnić jest podzielne ale niepodzielny charakter ma świadczenie wzajemne. Inaczej jest w
przypadku wielości wierzycieli. Istnieją wówczas różnice pomiędzy sytuacja prawną
wierzycieli solidarnych a sytuacją wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego.
Dłużnikowi w drugim przypadku nie przysługuje wybór wierzyciela, którego chciałaby
spłacić, ma on obowiązek świadczyć do rąk wierzyciela, który tego zażądał. Istnieje ryzyko
w przypadku, gdy jeden z wierzycieli sprzeciwi się spełnianemu świadczeniu przez dłużnika.
W takiej sytuacji dłużnik może tylko i wyłącznie świadczyć wszystkim wierzycielom łącznie.
W przypadku, gdy jeden z dłużników spełnił świadczenie wobec wszystkich, ma on prawo do
roszczeń dotyczących zwrotu wartości świadczenia od pozostałych dłużników. Ich wysokość
jest uwzględniona od części jakie przypadają na każdego z dłużników.
W przypadku, gdy mamy do czynienia z świadczeniem podzielnym mamy wówczas więcej
niż jednego wierzyciela lub dłużnika. Art. 379ż1 mówi nam:  Jeżeli jest kilku dłużników
albo kilu wierzyciel;i, a świadczenie jest podzielne, zarówno dług, jak i wierzytelność dzielą
się na tyle niezależnych od siebie części ilu jest dłużników albo wierzycieli. Części te są
równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego 5. W takim przypadku każdy wierzyciel
może tylko żądać od dłużnika takiej części, jaka na niego przypada. W momencie, gdy dany
dłużnik nie jest wypłacalny, wierzyciel nie może żądać wypłaty należytego świadczenia od
pozostałych dłużników. Niestety taka niewypłacalność dłużnika działa na niekorzyść
wierzyciela.
4
Z. Radwański, A. Olejniczak; Zobowiązania  część ogólna; Wyd. C.H.Beck, Warszawa 2005; s.111
5
Kodeks cywilny & .. s.107
Bibliografia:
1. Kodeks cywilny, wyd. Literat, Toruń 2008.
2. http://prawo.wiedza.diaboli.pl/wielosc-wierzycieli-i-dluznikow/
3. http://www.arslege.pl/3313/materialy-edukacyjne/5492/wielosc-wierzycieli-lub-
dluznikow/
4. http://www.arslege.pl/29288/materialy-edukacyjne/11559/zobowiazania-solidarne/
5. Z. Radwański, A. Olejniczak; Zobowiązania  część ogólna; Wyd. C.H.Beck, wydanie
5, Warszawa 2005; s.103  113.
6. A. Ciszewski, A Stępień  Sporek; Prawo cywilne. Zobowiązania i spadki w
pytaniach i odpowiedziach; Wydawnictwo LexisNexis, wydanie 1, Warszawa 2007; s.
67  75.
7. http://www.pwsz.legnica.edu.pl/~rebowskir/userfiles/file/StudiaPodypl_ZN/Konarska/
prawozobow.pdf
8. http://lexplay.pl/artykul/Prawo-Umow/na_czym_polegaja_zobowiazania_solidarne