Co skłania do podjęcia
działania?
Pytania na dziÅ›
lð Czym zajmuje siÄ™ psychologia
motywacji? Na jakie pytania szuka
odpowiedzi?
lð Co to znaczy mieć silnÄ… motywacjÄ™?
lð Co skÅ‚ania ludzi do podjÄ™cia dziaÅ‚ania?
Jakie czynniki sÄ… odpowiedzialne za
początek aktywności
lð Jaka jest rola emocji w generowaniu
zachowania?
Co to znaczy mieć silną motywację?
Czy to znaczy:
lð Wytężać siÅ‚y, aby osiÄ…gnąć cel?
lð PrzedkÅ‚adać dany cel ponad inne?
Rezygnować z realizacji innych zadań?
lð Dążyć do celu, pomimo przeszkód i pokus
do porzucenia go?
lð Zużywać wiele energii, aby zrealizować
cel?
lð Wyrzekać siÄ™ doraz
nych przyjemności w
imię celu długofalowego?
lð Pożądać, pragnąć, potrzebować?
Co to znaczy mieć silną motywację?
lð Mieć radość i satysfakcjÄ™ z tego co siÄ™
robi?
lð OsiÄ…gać zamierzony skutek?
5 klas procesów motywacyjnych
lð Procesy odpowiedzialne za przejÅ›cie ze
stanu spoczynku do stanu aktywności.
lð Procesy odpowiedzialne za zmianÄ™
kierunku aktywności (nowy cel)
lð Procesy odpowiedzialne za
podtrzymywanie aktywności
długoterminowej i powtarzalnej
lð Procesy odpowiedzialne za przerwanie
działania przed osiągnięciem wyniku
lð Procesy odpowiedzialne za rozpoznanie
wyniku
Pytania psychologii motywacji
lð Co sprawia, że zachowujemy siÄ™ tak
jak siÄ™ zachowujemy? Jakie sÄ…
przyczyny zachowania
lð SkÄ…d siÄ™ bierze energia do dziaÅ‚ania?
lð Dlaczego spoÅ›ród wielu możliwych
opcji zachowania wybieramy ten a nie
inny sposób?
lð W jaki sposób można kontrolować i
wpływać na zachowanie swoje i innych
Pytania psychologii motywacji
lð Jakie czynniki sÄ… odpowiedzialne za
działanie długoterminowe?
lð Dlaczego tak trudno dotrzymać
postanowień noworocznych?
lð SkÄ…d siÄ™ biorÄ… różnice miÄ™dzy ludz
mi w
zachowaniu
lð Co sprawia, że tylko niektórzy z nas sÄ…
zdolni angażować się i ukończyć
zadania wymagajÄ…ce znacznej
inwestycji wysiłku i czasu.
Potoczne przekonania o przyczynach
zachowania
Zniekształcenia w wyjaśnianiu przyczyn
zachowania:
lð Innych ludzi
lð WÅ‚asnego
Wyjaśnianie zachowania innych ludzi
Obserwatorzy zachowań ludzkich decydują czy
przyczyna zachowania wynika z:
lð dyspozycji tej osoby (przyczyna
wewnętrzna)
lð sytuacji, jest kontekstowa (przyczyna
zewnętrzna)
Podstawowy błąd atrybucji polega na tym, że
naiwni obserwatorzy zachowania innych
ludzi majÄ… tendencjÄ™ do:
lð Przecenienia wpÅ‚ywu czynników
wewnętrznych na zachowanie (np. lenistwo,
hojność, uczciwość)
lð niedocenianiu zmiennych sytuacyjnych
Wyjaśnianie własnego zachowania
lð Zmiana kierunku podstawowego bÅ‚Ä™du
atrybucji, gdy wyjaśniamy własne
zachowanie
egotyzm atrybucyjny
Egotyzm atrybucyjny
1. Wyolbrzymianie własnej roli w
wywoływaniu zdarzeń pozytywnych
Skłonność do postrzegania siebie jako
przyczyny zdarzeń pozytywnych
2. Pomniejszanie własnej roli w
wywoływaniu zdarzeń negatywnych.
lð Przypisywanie odpowiedzialnoÅ›ci za porażki
czynnikom zewnętrznym
lð W przypadku pracy grupowej, przecenianie
własnego wkładu w sukces grupy, a
niedocenianie go przy niepowodzeniu
lð PodkreÅ›lanie przynależnoÅ›ci do grupy
 wygranych .
Przyczyny uruchomienia zachowania
Dwie tendencje nadrzędne (Higgins,
1997):
lð Dążenie
lð Unikanie
Silniejsza tendencja unikania
Nadmierna ostrożność
Różnice indywidualne w tendencjach
dążenia i unikania (ekstrawertycy i
introwertycy, lękowi)
Przyczyny uruchomienia działania
Dwa wymiary motywacji: lokalizacji z
ródła motywacji i swobody
wyboru działania
y
ródło y
ródło
zewnętrzne wewnętrzne
Z konieczności Zagrożenie karą Deficyt
(muszÄ™) (potrzeba)
Z wyboru Nagroda, Pragnienia
(chcÄ™) pokusa
Co nas zmusza do działania?
lð Dyskomfort, napiÄ™cie i nadzieja na jego
usunięcie (zredukowanie przykrości)
lð Wielkość nacisku zewnÄ™trznego 
zagrożenie karą
lð Nieodpartość i nieusuwalność nacisku
lð Wielkość gratyfikacji oczekiwanej po
ustaniu konieczności
Co nas zmusza do działania?
Motywacja typu  muszÄ™
lð Deficyty natury biologicznej (brak
pokarmu, wody, tlenu, snu, stymulacji)
lð Deficyty natury psychologicznej i
społecznej
(popędy, instynkty, potrzeby)
lð Wymagania ze strony innych
lð Role spoÅ‚eczne
lð OkolicznoÅ›ci zewnÄ™trzne (pogoda,
kataklizm)
Rodzina pojęć motywacyjnych
instynkty, popędy, potrzeby, motywy
lð Instynkt  biologicznie uwarunkowany,
stereotypowy (sztywny) schemat
działania. Ewolucyjne i socjobiologiczne
podejście do motywacji
lð Instynkt nie wystarcza do uruchomienia
zachowania. Niezbędne są wrodzone
mechanizmy wyzwalajÄ…ce oraz bodz
ce
wyzwalajÄ…ce
lð Może podlegać procesom uczenia siÄ™
Rodzina pojęć motywacyjnych
Popęd  przykre napięcie uruchamiające
czynności do jego usunięcia
lð PopÄ™d pierwotny popÄ™dy biologiczne
wynikajÄ…ce z wrodzonych potrzeb
organizmu
lð PopÄ™d wtórny - nowe  wtórne,
wyuczone w wyniku doświadczania -
potrzeby biologiczne
Freud: Każdy popęd dysponuje własnym
z
ródłem energii i ma własny cel. Popęd
seksualny (eros), śmierci (thanatos).
Korzystają ze wspólnego z
ródła energii
libido.
Rodzina pojęć motywacyjnych
Potrzeba  przez niektórych rozumiana
analogicznie do popędów. Inni uważają, że
odnosi się do deficytów psychologicznych i
społecznych (motywy)
Maslow: potrzeby niedoboru (D-needs) i
potrzeby wzrostu (B-needs)
Murray: lista 20 potrzeb np.: rozumienia,
doznawania i dawania opieki, porzÄ…dku,
dominacji, zabawy, seksu, autonomii,
osiągnięć, upokorzeń
McClleland: osiągnięć, przynależności,
władzy
Piramida potrzeb Maslowa
wzrostu
braku
Realizowanie wymagań narzuconych z
zewnÄ…trz
Rachel Karniol i Michael Ross (1996).
Zadania:
lð WymyÅ›lone przez siebie samego
lð Zadania wypracowane wspólnie z
innymi
lð Zadania zapożyczone od innych drogÄ…
naśladownictwa
lð Zadania narzucone przez innych.
Konsekwencje realizowania zadań
narzuconych z zewnÄ…trz
lð Brak swobody wyboru celu
lð Realizowanie obcych standardów
lð Brak możliwoÅ›ci dopasowania
wymagań do naszych możliwości
Konsekwencje:
Próby usunięcia nacisku, gdy to
niemożliwe poddanie się naciskowi
zewnętrznemu, stres, zaniechanie
działania
Reaktancja z
ródłem motywacji
Kilka wzorów manifestacji reaktancji
(Brehm, 1966).
lð poczucie wolnoÅ›ci jest wzmacniane
poprzez zachowanie przeciwne do
nakazywanego,
lð angażowanie siÄ™ w zadanie pokrewne
lub powiÄ…zane z ograniczonym
zadaniem,
lð reagowanie agresjÄ… przeciwko
ograniczającemu wolność wyboru lub
działania,
lð realizowanie z wiÄ™kszÄ… siÅ‚Ä…
zagrożonego zadania.
Wzorce reagowania w sytuacji nacisku
zewnętrznego
lð Wzorzec reagowania jest uzależniony
od liczby niepowodzeń, jakich
jednostka doświadcza podczas prób
odzyskania kontroli nad zdarzeniami.
lð MaÅ‚a liczba niepowodzeÅ„ powoduje
reaktancjÄ™, a co za tym idzie,
polepszenie wykonania zadań i
zwiększenie motywacji do działania.
lð Duża liczba niepowodzeÅ„ wywoÅ‚uje
natomiast wyuczoną bezradność i w
konsekwencji zaniechanie działania.
Brak możliwości usunięcia nacisku
zewnętrznego
Komu trudno jest odmówić:
lð autorytetowi (eksperyment Milgrama)
lð liderowi grupy lub grupie(eksperyment
Ascha)
lð Ale też: mężowi/żonie, teÅ›ciowej,
dziecku
Eksperyment Stanley a Milgrama
żð WpÅ‚yw stosowania
kary na pamięć
żð Role uczenia i
nauczyciela
żð Wymierzanie kary na
każdy błąd za każdym
razem większej o 15
woltów.
żð Protesty ucznia i
naciski autorytetu
żð Wynik: 2/3 osób
badanych zaaplikowało
najwyższą dawkę.
Warunki ulegania autorytetowi
lð Efekt posÅ‚uszeÅ„stwa wystÄ™powaÅ‚
najsilniej w warunkach, gdy:
a) W badaniu uczestniczyła inna osoba
modelująca posłuszna zachowanie
b) Ofiara znajduje się w dużej odległości
c) Osoba badana jest bezpośrednio
nadzorowana przez autorytet
d) Osoba badana pełni rolę pośrednika i
pomocnika innej osoby wymierzajÄ…cej
wstrzÄ…s
e) Status autorytetu jest wyższy niż o.b
Eksperyment Salomona Ascha
Który z trzech
odcinków A, B i C
jest takiej samej
długości jak
odcinek X?
Faza 1: w 3 próbach grupa
podawała poprawne odpowiedzi
Faza 2: w 4 próbie każdy z
uczestników podawał tę samą
błędną odpowiedz

Dylemat osoby badanej
Wyniki: Tylko ź osób badanych
pozostała całkowicie niezależna
" Od 50 do 80% osób badanych
eksperymentach wchodzÄ…cych w
skład programu
badawczego) dostosowało się do
opinii grupy
Niedopasowanie wymagań do
możliwości
Koncepcja T. Tomaszewskiego
Elementy analizy sytuacji zadaniowej
lð Wymagania, w obliczu których stoi
człowiek;
lð MożliwoÅ›ci jednostki;
lð Warunki, w jakich dziaÅ‚anie ma być
przeprowadzone.
lð Brak równowagi = sytuacja trudna=
STRES
Wymagania zewnętrzne a poczucie
własnej skuteczności
lð Niedopasowanie wymagaÅ„ do
możliwości obniża poczucie własnej
skuteczności.
lð Opiera siÄ™ ono na osobistym
przekonaniu, że posiadamy zdolność
do sprawowania kontroli nad
czynnikami sytuacyjnymi (przeszkody,
pokusy) oraz osobistymi
predyspozycjami.
lð szacowanie, czy posiadamy
wystarczające możliwości, aby dobrze
poradzić sobie z wyzwaniami.
Działanie zgodne z rolami i pozycją
społeczną
lð CzÅ‚owiek w teatrze życia codziennego.
lð Oczekiwania i wymagania dotyczÄ…ce
zachowania osób, które pełnią
określoną rolę.
lð Zachowywanie siÄ™ jak osoby
określonego typu, pasowanie do roli
(publiczny wizerunek: wyglÄ…d,
dyspozycje, zachowanie)
lð Zachowanie niedopasowane pociÄ…ga za
sobÄ… konsekwencje odrzucenia,
ostracyzmu itp..
Zachowanie pod wpływem
okoliczności zewnętrznych
lð Do okreÅ›lonego zachowania zmuszajÄ…
nas okoliczności zewnętrzne.
Przypadkowe i często - ekstremalne.
lð Zdarzenia wyjÄ…tkowe uruchamiajÄ…
zachowania, które nie miałyby
możliwości zaistnieć w sytuacji
normalnej.
lð Walka o przeżycie, narażanie życia dla
ratowania innych.
lð Kozielecki  z
ródło samowiedzy
Czego chcemy?
Motywacja typu  chcÄ™
lð Potrzeby nabyte
lð Aspiracje i pragnienia
lð PowinnoÅ›ci moralne
lð Postanowienia i zobowiÄ…zania
Aspiracje, fantazje, pragnienia
lð Fantazje uruchamiajÄ… motywacjÄ™ do
działania gdy:
lð DotyczÄ… sytuacji sprawnoÅ›ciowych
lð ZostanÄ… przeksztaÅ‚cone w cele
lð Ustalone zostanie sposób jego osiÄ…gniÄ™cia
lð Badania Oettingen nad osobami
odchudzajÄ…cymi siÄ™
Które z fantazji na temat własnego wyglądu
skuteczniej uruchomia motywacjÄ™ do
odchudzania?
 Wyobraz
sobie, jak wyglÄ…dasz, kiedy
jeszcze utyłaś
Czy:
 Wyobraz
sobie, jaka jesteś piękna,
kiedy już schudłaś
Nagroda z
ródłem motywacji
lð Antycypacja gratyfikacji i dążenie do
dobrostanu głównym motywem
działania.
lð Tendencja do zdobywania i ochrony
wszystkiego co cenne, korzystne i
pożądane (S. Hobfoll).
lð Asymetria zysków i strat.
lð Różnice indywidualne w odraczaniu
gratyfikacji (Mischel)
lð Nagród nigdy dość?
Zasady skutecznego nagradzania
Prawdopodobieństwo aktywizowania
zachowania wzrasta, gdy nagroda:
lð Jest bliska w czasie
lð Dostatecznie duża
lð Otrzymywana regularnie.
Krzywoliniowy związek między
regularnością a wartością
wzmacniajÄ…cÄ….
Unikanie kary z
ródłem motywacji
lð KarÄ… jest każdy bodziec, który zostaÅ‚
skojarzony z zachowaniem i zmniejsza
prawdopodobieństwo tego zachowania
lð KarÄ… może być brak oczekiwanego
wzmocnienia.
lð Brak kary ma silne wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci
nagradzajÄ…ce.
Zasady stosowania kary
lð JeÅ›li to możliwe, w celu aktywizowania
pożądanego zachowania stosuj
nagrody a nie kary.
lð Zamiast karać zachowanie
niepożądane, nagradzaj zachowanie
alternatywne.
Jeśli kara to:
lð Natychmiastowa,
lð Krótka,
lð Nieuchronna,
lð DotyczÄ…ca konsekwencji konkretnego
zachowania
Unikanie kary z
ródłem motywacji
lð Antycypacja zdarzeÅ„ negatywnych,
obecność bodz
ców nieprzyjemnych
budzi reakcjÄ™ strachu.
lð Strach uaktywnia te sposoby dziaÅ‚ania,
które umożliwiają zmianę stanu
napięcia.