Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
e-booki .
MT strony 27/09/2004 14:32 Page 3
rozmowa z
TOMASZEM �UBIEĄSKIM
pisarzem i publicystą
Karol
w brązowej
marynarce
nie wchodzi
BARBARA N. �OPIEĄSKA:
Wydaje mi si�, Że gdybym by"a intelektualistką,
tobym chyba zwariowa"a. To zawód, który musi
strasznie cz"owieka psychicznie poŻera�. Zdarzy"a
si� Panu sytuacja, Że tak Pan nad czymĘ myĘla"
i myĘla", Że prawie si� Pan wykoł
czy"?
TOMASZ �UBIEĄSKI:
Momenty, w których mózg si� gotuje, są w"aĘnie
najprzyjemniejsze. Przede wszystkim dlatego, Że
wtedy ca"y Ęwiat  poza tym jakoĘ przestaje dener-
wowa�. Chodz�, jem, Ępi� i myĘl� tylko o swoim te-
macie. Zdarza"o mi si�, Że pisząc ksiąŻk� o Mickie-
wiczu, nie czu"em zm�czenia, chcia"em jeszcze, jak
najwi�cej, siedzie� w bibliotece, czyta�, pisa�. Roz-
trząsa"em, o czym móg" myĘle�, co chcie�, jak czu�
si� Mickiewicz. Albo Ęl�cza"em nad jakimĘ okrąg-
"ym czy kanciastym zdaniem.
5
No w"aĘnie, czy problem, jak napisa� jakieĘ
zdanie, nie wystarczy juŻ, Żeby si� um�czy�?
Um�czy� si� to dla mnie znaczy wy"ączy� si�
z m�czącej rzeczywistoĘci. A wtedy jest juŻ lepiej.
A jak nie jest dobrze, jak um�cz� si� ponad miar�,
id� spa�.
To Pan nie cierpi na bezsenno�?
Nie. �pi� w nocy, a poza tym mog� si� po"oŻy�
o kaŻdej porze dnia i od razu zasną�.
�adnych stilnoksów ani estazolamów, nawet re-
lanium?
Skąd. Po proszku nasennym spa"bym trzy dni.
Wogóle nie uŻywam Żadnych proszków, ale póki
nie zasn�, szarpią mnie stresy i mój organizm nie
potrafi pozby� si� sam mózgowych i sercowych
toksyn. Polecano mi prozac, ale ja si� boj�. JuŻ
po dwóch validolach czuj� si� jak ktoĘ inny po
silnym narkotycznym zastrzyku. Zresztą wyczer-
panie umys"owe jest mi jakoĘ przyjemne. To zna-
czy, Że da"em z siebie wszystko, Że doprowadzi-
"em si� do takiego stanu, Że juŻ nie mog� praco-
wa�, czyli mam prawo zasną�, wyczerpany, z czys-
tym sumieniem. Mann w Czarodziejskiej górze
powiada, Że choroba daje wolnoĘ�. A o pisaniu
mówi si�, Że jest pi�kną chorobą, m�czącą i dla-
tego powaŻną.
6
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
No i potem, kiedy Pan wyzdrowieje, teŻ nie musi
by� lekko. Nie ma przecieŻ sprawiedliwoĘci w Ęwie-
cie myĘli.
Chodzi Pani o to, czy czuj� si� niedoceniony?
OczywiĘcie, jak kaŻdy. Ale wypracowa"em juŻ so-
bie postaw� obronną. Jestem na to przygotowany.
Denerwuj� si�, ale wiem, Że tak moŻe lub musi by�.
Dawniej bardziej dr�czy"o mnie, Że jestem po-
krzywdzony przez intelektualny los, dziĘ, z wie-
kiem, troch� si� uspokoi"em. Po prostu wzią"em
równieŻ do siebie to, co zawsze powtarza"em
w swoim czasie jako prezes Oddzia"u Warszaw-
skiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich m"odszym
i starszym kolegom: Że nikt nikogo nie zmusza, Że-
by pisa�, Że pisze si� na w"asne ryzyko. A pretensje
do Ęwiata wchodzą w ryzyko zawodu.
Kiedy by"o Panu najsmutniej?
Pretensje zawodowe wp�dza"y mnie raczej
w przygn�bienie niŻ we wĘciek"oĘ�, która zda-
rza si� kolegom. �al mi na przyk"ad, Że ksiąŻka
o Mickiewiczu nie wywo"a"a dyskusji. Mam pre-
tensj� do wydawnictwa, Że nie wykorzysta"o fil-
mu Pan Tadeusz do reklamy i tak dalej. Pisa"em
M jak Mickiewicz w wielkich emocjach, pada"em
na twarz, ale wtedy bardzo by"em szcz�Ęliwy. Kie-
dy ksiąŻka, i s"usznie, sta"a si� towarem, zacz�"y
si� przykroĘci, zaleŻnoĘ� od innych. A teraz kolej-
ny przyk"ad przeŻy� cz"owieka piszącego. Mia"em
7
kiedyĘ sukces jako dramaturg na Warszawskich
Spotkaniach Teatralnych. Sztuka Koczowisko by-
"a oklaskiwana. Naprawd�, kto raz us"yszy okla-
ski pod swoim adresem, nigdy nie b�dzie niewin-
ny, a jego ambicja juŻ nigdy nie zazna spokoju.
Na widowni, jak to si� mówi, byli wszyscy. A ja
nic, tylko rozgląda"em si� wokó" i szuka"em swo-
jego kolegi Janusza G"owackiego. Szuka"em i nie
znalaz"em. Bardzo chcia"em si� z nim podzieli�
swoją radoĘcią. Potem jeszcze mnie dobi", bo gdy
spyta"em go: Czemu ŻeĘ nie przyszed"? Odpowie-
dzia" mi, Że w tym samym czasie by"a degustacja
spaghetti u ambasadora w"oskiego.
Ja chyba tego nie napisz�.
Dlaczego? Ja w kaŻdym razie nigdy mu tego nie
zapomn�, bo rozczula mnie i bawi moja ówczesna
nadwraŻliwoĘ� na innych. Owe dwie godziny z okla-
skami w"ącznie by"y dla mnie pe"ne przykroĘci. �e ten
czy tamten nie przyszed", a ów dla odmiany wyszed"
po przerwie. NieŻyjący juŻ przyjaciel mój, fotografik
Marek Holzman, pouczy" mnie wtedy: Panie Tomku,
niech pan si� cieszy, bo Pan Bóg si� bardzo rzadko
uĘmiecha. Mia" racj�.
Czy mia" Pan kiedykolwiek ochot�, Żeby ukraĘ�
komuĘ jakąĘ myĘl, pomys", cho�by zdanie?
Nie, ale wy"ącznie ze strachu, Że to si� wyda.
JeĘli mam ochot� ukraĘ�, paraliŻuje mnie wstyd.
8
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
Represyjne, bez przesady, wychowanie, zasady,
religia powodują, Że cz"owiek wielu rzeczy nie
robi, cho�by mia" ochot�, poniewaŻ si� boi. Pana
Boga, ludzi, siebie samego. I bardzo dobrze. Co
do mnie, jestem poza tym bardzo przywiązany
do w"asnych pomys"ów. A w ogóle nie lubi� tego
haftowania na cudzym pomyĘle. To powszechne
i fatalne w obecnej kulturze, Że trzeba si� pod ko-
goĘ podczepia�. Zdanie z Kafki, posta� z Czecho-
wa, sytuacja od Szekspira, do tego coĘ w"asnego.
Mam, jak to sam sobie nazywam, krytyczno-ro-
mantyczny stosunek do literatury i uwaŻam, Że
po prostu trzeba wymyĘli� coĘ w"asnego. A jak si�
nie uda, no to trudno. A co do emocji literackich
 szalenie jestem przywiązany, cho� nad tym pa-
nuj�, do swoich wierszy.
Co to znaczy  panuj�? Wie Pan, Że nie jest Pan
wielkim poetą?
Jestem wielkim poetą dla siebie, a sam siebie
traktuj� jak pó"amatora. To chytre, prawda? Po
prostu pisz� jeden wiersz na dwa lata i jest to dla
mnie Ęwi�to. Powiedzia" mi ktoĘ: Wczoraj napisa-
"eĘ wiersz, wi�c dziĘ Ęwiat jest juŻ inny. Taka filo-
zofia bardzo mi odpowiada. Istnieje mnóstwo
wierszy  drukable (okreĘlenie Konstantego Puzy-
ny), które ja nazywam poezją niekonieczną. To na
przyk"ad tak zwana poezja turystyczna. Co kate-
dra, zachód s"oł
ca, port rybacki, to wiersz. Albo
9
wiersz o niemoŻnoĘci napisania wiersza. MoŻe na
szcz�Ęcie pisarzem czy poetą si� bywa, ale si� nie
jest. Wydaje mi si�, Że romantyczne jest pisa� dla
w"asnej koniecznoĘci, ale trzeba trzeęwo myĘle�,
Że sukces jest niepewny.
Nie zazdroszcz� Panu.
No to co mam robi�? W"aĘnie koł
cz� tak zwa-
ną wi�kszą ca"oĘ�, która moŻe okaza� si� bez sen-
su. A jednak mam poczucie sensu dla siebie tego,
co robi�. Lubi�, kiedy juŻ nie mam wyboru, nic
mnie nie rozprasza, chc� jak najszybciej do domu
i do moich papierków. OczywiĘcie b�d� cierpia",
jeĘli mi si� nie uda. Rok temu prawie jednoczeĘnie
dosta"em powaŻne zamówienie literackie i nabawi-
"em si� powaŻnej choroby.
Dosta" Pan zawa"u z powodu zamówienia?
Nie. Zachorowa"em przez Życie i geny. A zamó-
wienie tylko mi pomog"o. W szpitalach, sanato-
riach cudowne i uzdrawiające by"o to, Że mia"em
pomys", o"ówek i zeszyt w kratk�. Wogóle, przy
wszystkich frustracjach, niedogodnoĘciach i ryzy-
ku uprawiania literatury, to jest wspania"y sposób,
który uniezaleŻnia od Ęwiata.
A teraz Pan skoł
czy" i jest uzaleŻniony od
Ęwiata.
I forsy nigdy nie mam.
10
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
Jakie Pan stosuje techniki, Żeby nie zwariowa�?
W"aĘciwie nie za bardzo mam gdzie pisa�, wi�c
pisz�, gdzie si� da. Odkąd pami�tam, zawsze szuka-
"em miejsca, gdzie mog� si� zamkną�. Wm"odoĘci
bra"em klucze od kolegów, sugerując, Że mam rand-
k�, a chodzi"o mi o pisanie, do czego wstydzi"em si�
przyzna�. Teraz siedz� przy wy"ączonym telefonie,
z tym Że  rzeczywiĘcie  pisarz sam z sobą d"ugo
wytrzyma� nie moŻe. Dlatego dla higieny dobrze
jest pot"umaczy�. Z tego powodu t"umaczy"em
Dantego w z"ych Ęrodkowych latach osiemdziesią-
tych. To mi pomog"o, mimo Że trudno przy Dantem
odpoczą�. Dla mnie odtrutką czytelniczą, jak dla in-
nych krymina"y i romanse, jest literatura batali-
styczna. Uwielbiam opisy bitew i gdyby mi Pani te-
raz da"a ksiąŻk� o Napoleonie, od razu rzuci"bym
si� do bitwy pod Borodino. Mam ulubione pami�t-
niki genera"a Galickiego Zdobycie Prus Wschodnich
(II wojna Ęwiatowa), po rosyjsku, i czytam w kó"ko,
Że siódma dywizja posun�"a si� w kierunku na
Olsztyn, a w tym czasie czwarty korpus kawaleryj-
ski prze"ama" umocniony rejon, nastąpi" kontratak
niemieckiej dywizji pancernej, a wtedy... Teraz za-
czytuj� si� w biografii marsza"ka Davout.
Miewa Pan uczucie, Że chcia"by coĘ napisa�
i jednoczeĘnie wie, Że tego nie potrafi?
Na ogó" bior� si� do rzeczy, do których, jak mi
si� wydaje, mam r�k�. Ale z moimi dramatami są
11
problemy. Pisz� troch� Ęwiadomie, a troch� dlatego,
Że nie potrafi� inaczej. Sztuki, które nie są robione
pod teatr, są bardziej do czytania niŻ do grania.
Wiem o tym, a jednoczeĘnie mam nadziej�, Że teatr
to kupi. Czasem si� udaje, ale tu emocje nigdy si�
nie koł
czą. Najpierw trzeba sztuk� napisa�, potem
wydrukowa� i czeka si� na telefon z teatru. Najcz�-
Ęciej nikt nie dzwoni. Albo dzwoni nie ten, co trze-
ba. A jeĘli ci juŻ wystawią, to zastanawiasz si�, dla-
czego są ci aktorzy, a nie inni. No i czy znajomi (juŻ
o tym mówi"em), i w ogóle publicznoĘ�, przyjdą.
PrzecieŻ Koczowisko, jak sam Pan mówi", by"o
sukcesem. A Janusz G"owacki twierdzi, Że w ogóle
nigdy w Życiu nie by" w ambasadzie w"oskiej.
Wystawiono na przyk"ad Koczowisko w Teatrze
Narodowym, kiedy by" ob"oŻony bojkotem. Nie po-
szed"em na premier�, obawiając si� niezr�cznych
sytuacji z generalicją. Anonimowo wĘlizgną"em si�
na jakieĘ kolejne przedstawienie, aŻ tu nagle wma-
szerowa"a kompania wojska, która zape"ni"a po"o-
w� parteru. Po chwili rozleg"o si� na sali zdrowe
zbiorowe chrapanie. Nawet si� wtedy tym tak nie
przeją"em, bo wyjątkowo, jak nie pij�, przed tym
przedstawieniem si� napi"em. Ale nie koniec na
tym. Wpewnej chwili na kwesti�:  Niech ci s"awa
twoja poda szklank� wody , zareagowa" jakiĘ zbu-
dzony widz gniewnym:  No, podaj mu, podaj .
Zwrócono mu kulturalnie uwag�, a on na to:  Pro-
12
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
sz� si� nie miesza�, jestem autorem tej sztuki, mo-
je nazwisko Polał
ski . Ale to nie by" ten Polał
ski.
Niestety, zosta" wyprowadzony i nie zdąŻyliĘmy si�
pozna�. A kiedy, z kolei, w Teatrze Dramatycznym
sz"y równoczeĘnie dwa przedstawienia, w tym mo-
je, Ęledzi"em, stojąc w hallu, jak wi�kszoĘ� widzów
skr�ca nie do mnie. A mówiono mi nieraz: Ty, daj
sobie spokój z tymi sztukami, pisz eseje. Troch�
mnie to denerwuje.
Wró�my jeszcze do wierszy.
Strasznie chcia"bym by� przede wszystkim praw-
dziwym poetą. UwaŻam poezj� za szczyty litera-
tury. To moja mi"o� i t�sknota. Dobry wiersz
to dar, b"ysk talentu. A akurat to, co mi dobrze
idzie, to znaczy eseje, nie emocjonują mnie do te-
go stopnia.
Ojej.
Chcia"bym teŻ napisa� powieĘ�. Napisa"em kiedyĘ
jedną, ale strasznie by"a przekombinowana. A dziĘ
nie umiem juŻ nawet wymyĘli� pierwszego zdania.
KaŻde pierwsze zdanie wydaje mi si� nieudane. Na
przyk"ad:  Karol wszed" w brązowej marynarce,
lekko zdenerwowany . Idiotyczne, prawda?
Nie wiem. A co by by"o dalej?
Nie wiem. Dalej mi si� roz"azi. Mam k"opoty
z fabu"ą, intryga mi si� gubi, styl rozjeŻdŻa.
13
A wszystko przez to pierwsze zdanie. Kilka razy
próbowa"em, ale nic z tego. Geniuszem narracji,
moim zdaniem, jest Sienkiewicz. Wielu go próbo-
wa"o naĘladowa�  Józef Hen, Andrzej Stojowski
i inni. A jednak, delikatnie mówiąc, to nie to.
U Sienkiewicza, niezaleŻnie od tego, czy si� go
lubi, czy nie, kaŻde s"owo jest na swoim miejscu.
Wspania"ym narratorem jest Iwaszkiewicz. Nie
naduŻywa" w prozie poezji, nie wydziwia", a jak
opisa" jakąĘ chmur� czy k�p� drzew, to my widzimy
ten obraz.
Nie b�d� udawa"a, spytam wprost. Porozmawiaj-
my o intelektualnych zazdroĘciach i zawiĘciach.
Zazdroszcz� pieni�dzy i s"awy, na ogó" nie za-
zdroszcz� produktu. Pieniądze i s"awa, prosz� bar-
dzo, ale nie zamieni"bym si� na dzie"o, jestem do
swego przywiązany. JeŻeli ktoĘ czuje si� niedoce-
niony, a kaŻdy si� czuje niedoceniony przez kogoĘ,
kompensuje to sobie, myĘląc, Że pewno ma racj�,
ale Ęwiat jest niesprawiedliwy, wi�c wszystko si�
zgadza. Ja w kaŻdym razie mam taką technik� po-
skramiania niezdrowych ambicji. Bo lubi�, tak na-
prawd�, gdy mi si� coĘ strasznie spodoba, powali
na kolana i uwolni od zawiĘci. Ale rzeczywiĘcie
bardzo ęle reaguj�, gdy uwaŻam, Że coĘ jest marne,
a ma sukces. To niesprawiedliwoĘ�, która uwiera.
Nigdy na przyk"ad nie przysz"o mi do g"owy za-
zdroĘci� Stanis"awowi Grochowiakowi. Podziwia-
14
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
"em go, cho� on ma"o zwraca" na mnie uwag�.
Ale to by"o dawno.
I on juŻ nie Żyje.
DziĘ m"odzi poeci trwonią si"y w autoreklamie.
DraŻni mnie to, Ęmieszy, nie zazdroszcz�. Wystar-
czy by� m"odym raz w Życiu. Chcia"bym by� m"od-
szy, ale nie m"ody.
PrzeŻy" Pan kiedyĘ szok intelektualny?
Jestem z inteligenckiej rodziny. Szoki przeŻywa-
"em w dziecił
stwie, na przyk"ad czytając sceny
erotyczne w Cichym Donie. Potem szoków nie
przeŻywa"em, raczej jakieĘ rewelacje. Jak w ubieg-
"ym roku, w sanatorium, przy lekturze Czarodziej-
skiej góry, której, przyznam si�, nigdy wczeĘniej
nie chcia"o mi si� porządnie przeczyta�.
A uczepi" si� Pana kiedyĘ jakiĘ intelektualny
demon?
Co to znaczy?
Nie wiem. MyĘla"am, Że Pan wie. Na przyk"ad
pani profesor Maria Janion chyba by wiedzia"a.
Ma"o jestem metafizyczny. Ani anio"ów, ani de-
monów przy mnie. Poza tym s"aby jestem w deka-
dencji, w postmodernizmie. Lubi� sport, góry,
przyrod�, wysi"ek fizyczny. Interesuj� si� ostatnio,
co czasem bywa ja"owe, samym sobą. Wsanato-
15
rium w Polanicy Zdroju ciągle sz"a piosenka:
 Niech Żyje wolnoĘ�, wolnoĘ� i swoboda, niech Ży-
je zabawa i dziewczyna m"oda . Ciekawy program,
prawda?
Mi"oĘ�, czy jak to nazwa�, pomaga w myĘleniu
i pisaniu?
Nie odpowiem na to pytanie. A Pani pomaga?
Co wed"ug Pana jest zawodową chorobą u inte-
lektualisty jak pylica u górnika?
U pisarza jest nią tak zwana przeze mnie choro-
ba literacka (mój copyright), która dotyka wszyst-
kich od najwi�kszych do najmniejszych. To ogląda-
nie siebie oczyma innych. Nikt od tego nie jest ca"-
kiem wolny. Są tacy, którzy bez przerwy o sobie
mówią, i tacy, którzy si� tego wstydzą, mówiąc
(uwaga: hipokryzja), Że im nie zaleŻy. Kto ma ra-
cj�, kto jest lepszy? Cierpią wszyscy. Mnie zawsze
wydawa"o si� Ęmieszne, Żeby o sobie mówi�, ale
oczywiĘcie chcia"bym, Żeby inni o mnie mówili
bez mojej zach�ty. Wtak zwanym towarzystwie,
jeĘli nikt o mnie nie mówi, o nic mnie nie pyta, po
pó"godzinie zaczynam si� nudzi�. MyĘl�, Że
w kompanii na przyk"ad leĘnika czy policjanta
móg"bym z wi�kszym dla siebie poŻytkiem dowie-
dzie� si� czegoĘ ciekawego. Nast�pna z"ota myĘl
(drugi copyright): pisarz pisarzowi nie ma nic do
powiedzenia. To nie znaczy, Że pisarz pisarzowi
16
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
wilkiem. Owszem, mogą razem zagra� w tenisa.
Ale w rozmow� dusz pisarskich nie wierz�. Taka
prawdziwa rozmowa by"aby zawsze naruszeniem
twórczej prywatnoĘci. Nigdy nikomu nie pokaza-
"em, co mam w zanadrzu. Wiem, to teŻ forma cho-
roby literackiej. Zgadzam si� z Czechowem, który
na pytania o swoją twórczoĘ� odpowiada" podobno
zawsze jakimiĘ trywialnymi kawa"ami. �eby mu
tylko dali spokój. A Mickiewicz, mój przyjaciel, mó-
wi", Że nigdy nie czyta tego, co o nim piszą.
Wierzy mu Pan?
Wierz�, ale od pewnego momentu. Kiedy wyra-
bia" sobie nazwisko, musia" si� interesowa� tym, co
o nim piszą, cho� mia" t� swoją bojówk�, tych fa-
nów, filomatów i filaretów, promienistych, którzy
mu dawali poczucie bezpieczeł
stwa. Móg" si� nie
przejmowa� jakimĘ salonem warszawskim, który
go krytykowa" i oĘmiesza". KaŻdy pisarz powinien
mie� napisane nad biurkiem, Żeby nie czyta�, co
o nim piszą. Ja ca"e Życie szkol� si� w tym kierun-
ku, ale jak wychodzi jakaĘ ksiąŻka, powiedzmy
o wspó"czesnej literaturze, to wie Pani, co zdarza-
"o mi si� robi�? Zagląda�, czy jestem w indeksie.
Zwierzy"em si� kiedyĘ z tej s"aboĘci Herlingowi-
-Grudził
skiemu, a on mnie rozgrzeszy", Że kaŻdy
tak post�puje. Ale moja prawdziwa próŻnoĘ� jest
dzisiaj bardziej wyrafinowana. Kiedy wydano
Wielką Encyklopedi� Tatrzał
ską (uwaŻam si�,
17
a cho�by bez wzajemnoĘci, za cz"owieka gór),
z miejsca rzuci"em si� do indeksu. Jestem. Wielka
ulga. A wracając do zawodu: naprawd� nie chce mi
si� czyta� o tym, czy jestem inteligentny, zdolny
czy kontrowersyjny. Teraz za"óŻmy, Że ktoĘ mnie
komplementuje. Komplement nigdy nie jest dobrze
trafiony, bo zwykle komplementuje ci� ten, na kim
ci nie zaleŻy, a ten, z którego zdaniem akurat si� li-
czysz, nic o tobie nie napisze.
Mia" Pan w swoim Życiu intelektualisty jakieĘ
okresy, z których nie jest Pan zadowolony?
CzterdzieĘci lat temu mia"em kilkuletni czas
kompletnej g"upoty umys"owej. Nic nie czyta"em,
wszystko mnie nudzi"o. By"em wtedy w ParyŻu
i g"ównym moim zaj�ciem by"o trenowanie we
francuskim klubie alpinistycznym. Opisa" to An-
drzej Kijowski, nie podając, niestety, mojego na-
zwiska. �e spotka" takiego m"odego Polaka, który
wybra" si� do ParyŻa, Żeby jeędzi� w ska"ki. Przyto-
czy" teŻ anegdot� o Hemingwayu, który polowa" na
kaczki pod Wenecją. Mia"em takŻe krótki okres
bolszewizmu, kiedy w wieku siedemnastu lat zg"o-
si"em si� w 1955 roku do STS-u. Napisa"em tekst
demaskujący z punktu widzenia komunistycznego
Poemat dla doros"ych, a takŻe wiersz na pogrzeb
Bieruta. Zupe"nie nie wiem, skąd to odbicie. Moja
liberalna, katolicka rodzina do niczego mnie nie
zmusza"a. Pewno chcia"em by� inny. A przede
18
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
wszystkim dosta"em si� na studia i STS strasznie
mi imponowa". Pami�tam, Że przeŻywa"em wiersz
Witolda Dąbrowskiego Towarzysze, czy w waszej
krwi nie za ma"o czerwonych cia"ek. Martwi"em si�,
bo z pewnoĘcią by"o ich za ma"o.
Jak wygląda intelektualny  nie mog� znaleę�
lepszego s"owa  szpan?
Pewien pisarz, juŻ go nie b�d� wymienia" z na-
zwiska, bo mi"y cz"owiek, naczyta" si� amerykał
-
skich badał
nad wydajnoĘcią pracy pisarza. Wy-
czyta", Że trzeba przed pisaniem iĘ� na dotleniają-
cy spacer, ale nie za d"ugi, nie za krótki i Że nie
moŻna si� podczas tego spaceru zdenerwowa�.
Pisarz wyszed" w Zakopanem z domu pracy twór-
czej, spotka" jakiegoĘ cz"owieka, który "owi" ryby
w potoku, i tak si� z nim wyawanturowa", Że po-
tem, jak twierdzi", przez dwa dni s"owa juŻ nie
móg" napisa�.
Ma Pan jakieĘ s"aboĘci intelektualne, o których
Pan wie i cierpi z tego powodu?
Nie zaszkodzi"oby, gdybym by" lepiej wykszta"-
cony. Gdybym si� na czymĘ zna". Ukoł
czy"bym
ch�tnie histori� sztuki, filozofi�, geologi�. Studio-
wa"em przez rok histori�, przenios"em si� na polo-
nistyk�. UwaŻam, Że pisarz powinien mie� zawód.
Są przyk"ady. Mickiewicz by" nauczycielem, Nor-
wid mia" zawód artysty plastyka, ale nie potrafi"
19
go wykorzysta� i skoł
czy" w domu opieki. JeĘli 
zdarza si�  komuĘ coĘ radz�, to Żeby nie wchodzi"
za wczeĘnie w Życie literackie.
Czy ktoĘ taki jak Pan moŻe mie� intelektualne
autorytety? Przez kogo tak naprawd� chcia"by Pan
by� doceniony?
Przez zwyk"ego studenta w tramwaju.
Pytam powaŻnie.
No to zobaczy� w autobusie dziewczyn�, która
czyta moją ksiąŻk�.
Dziewczyn�.
Zostawmy t� dziewczyn� w spokoju. ZaleŻy mi,
Żeby moje sztuki podoba"y si� aktorom. Bardzo ich
lubi�, mają intuicj� i mogą powiedzie� mi coĘ cie-
kawszego niŻ erudyci z Instytutu Badał
Literac-
kich. Na autorytety jestem juŻ za stary. I "api� si�
cz�sto na tym, Że chcia"bym porozmawia� z tymi,
których juŻ nie ma. Historia mnie pobudza, bo wi-
dz� w niej poezj�, i to, Że  Karol wszed" w jakiejĘ
marynarce , nic mnie nie obchodzi, a obchodzi
mnie na przyk"ad, Że  w 1840 roku by"a ĘnieŻna
zima , poniewaŻ tego juŻ nie ma. By"em ostatnio
w Zakopanem, siedzia"em dwie godziny w kawiar-
ni na Krupówkach i nagle zorientowa"em si�, Że
przez te dwie godziny nie zobaczy"em nikogo zna-
jomego. Przypomnia"em sobie, co mówi" mi kiedyĘ
20
rozmowa z TOMASZEM �UBIEĄSKIM
Józef Czapski, Że czuje si� jak Indianin, którego
plemi� juŻ wymar"o, nawet Giedroyc jest o pi�tna-
Ęcie lat m"odszy i nie moŻna z nim porozmawia�
o szkolnych czasach. PomyĘla"em sobie, Że gdybym
siedzia" w tej kawiarni siedemdziesiąt lat wczeĘ-
niej, zna"bym wi�cej ludzi cho�by z fotografii.
Wpad"by Witkacy, wpad"by Szymanowski, a ja bym
powiedzia": Panie Karolu, te Harnasie bardzo mi
si� podoba"y.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
e-booki .