2011-12-15
Wykład 7
Społeczne i systemowe koncepcje
twórczości
Środowisko rodzinne
" Kreatogenny wpływ  złego środowiska
ucieczka w twórczość
zwiększona wrażliwość
przywracanie równowagi
Problem: jak często  złe środowisko stymuluje
twórczość?
Ocena poznawcza
" Niesprzyjające środowisko może
 sprzyjać twórczości
 lub ją hamować
" w zależności od oceny poznawczej
 zagrożenia
 własnych zasobów
 własnych możliwości zmagania się
1
2011-12-15
Wolność a bezpieczeństwo
Twórczość wymaga wolności
A prawidłowy rozwój wymaga poczucia bezpieczeństwa
" Rogers: twórczość wymaga psychologicznej wolności
i psychicznego bezpieczeństwa
" Prokreatywne rodziny:
 Bez nadmiaru  matczynego ciepła
 Elementarne poczucie bezpieczeństwa
 Wolność eksperymentowania w zakreślonych granicach
Kolejność urodzin
" Ann Roe: nadreprezentacja jedynaków i
pierwszych dzieci
" Sulloway
 Pierwsze dzieci ą� konformistyczni ludzie
sukcesu
 Póz
ne dzieci ą� nonkonformistyczni
twórcy i innowatorzy
Twórczość w szkole
" Bariery
 Konformizacja zachowań
  akademickość przekazywanej wiedzy
" Możliwości
 Nauczyciel jako wzorzec i stymulator
 Zasoby intelektualne szkoły
 Stymulujące środowisko rówieśnicze
2
2011-12-15
Twórczość w pracy: szanse (Ekvall)
" Praca jako wyzwanie
" Wolność podejmowania inicjatyw
" Wsparcie ze strony kierownictwa i kolegów
" Brak lęku przed porażką i ośmieszeniem
" Swobodna dyskusja
" Akceptacja umiarkowanego ryzyka
Twórczość w pracy: zagrożenia
(Amabile i Gryskiewicz)
" Struktura firmy
" Ograniczenia
" Obojętność
" Zarządzanie
" Ocena
" Niewystarczające zasoby
" Presja czasu
" Zachowawczość
" Rywalizacja
Osoby znaczące
" Mentor
 opiekun, promotor
" Model
 wzorzec osobowy
" Reguła trzech mistrzów (Góralski)
3
2011-12-15
Modelowanie aktywności twórczej
" Ruscio i Amabile (1999)
" Dostarczone materiały
" Zadanie: stworzyć budowlę
" Instrukcja
 Algorytmiczna
 Heurystyczna
 Żadna
Wyniki Ruscio i Amabile
5
4
3
2
1
Niepodobne
do wzorca
Podobne
0
do wzorca
algorytmiczna heurystyczna żadna
Rodzaj instrukcji
 Kreatogenne społeczeństwo
" Jak zmierzyć twórczość w skali epoki?
" Simonton: oryginalność melodyczna
kompozytorów
 Oryginalni  barok (Monteverdi) i awangarda
(Schoenberg)
 Mniej oryginalni  klasycy (Haydn, Mozart,
Beethoven)
4
Poziom twórczo
ś
ci
2011-12-15
 Kreatogenne społeczeństwo (Arie )
" Dobrobyt
" Wolność osobista
" Różnorodność kulturowa
" Docenianie dóbr kultury
Społeczna ocena twórczości
" Paradoks Perkinsa
 Dysponujemy zasobami twórczymi
 Potrafimy rozpoznać cudzą twórczość
 A mimo to nie potrafimy tworzyć sami
" Sternberg
 Artykuły cenione przez autora nie są tymi samymi,
które cenią odbiorcy
Runco i Chand
" Badani oceniali swoje wcześniej wytworzone
pomysły
" Trafnie oceniali, które z nich są wartościowe
" Ale nietrafnie oceniali, które z nich są banalne
5
2011-12-15
Groborz, Wodniecka i Kłusak
" 81 licealistów
" Trzy zadania o charakterze otwartym
" Ustalono wskaz
niki płynności, giętkości,
oryginalności (oraz ogólny wskaz
nik  ideacji )
" W drugim etapie  ocena pomysłów własnych i
cudzych
 Oryginalność
 Niecodzienność (w jakim odsetku badanych taki pomysł
mógł się pojawić)
Wyniki Groborz et al.
2
2
2
2
2
1
"Ideacja" słaba
(dolny kwartyl)
"Ideacja" dobra
1 (górny kwartyl)
pomysły własne pomysły cudze
Przedmiot oceny
Rola pośredników
" Recenzenci, członkowie komisji
" Krytycy, mecenasi, właściciele galerii
" Ich rola zależy od:
 Jednoznaczności kryteriów oceny
 Konkurencji na rynku
 Poziomu specjalizacji
6
(nie)trano
ść
oceny oryginalno
ś
ci
2011-12-15
Twórczość grupowa
" Facylitacja czy inhibicja?
 Grupy realne versus nominalne
 Rywalizacja versus współpraca
 Idea killers
" Problem umysłu zbiorowego
 Istota umysłu zbiorowego
 Warunki jego pojawienia się
Koncepcje systemowe
Józef Kozielecki
 Transgresja i kultura
" Transgresja  przekraczanie granic
 materialnych
 społecznych
 symbolicznych
" Typy transgresji
 Typ P (prywatna)
 Typ H (historyczna)
 Typ Z (destruktywna)
7
2011-12-15
Twórczość a transgresja
" Nie każda transgresja jest wartościowa
 Więc każda twórczość jest transgresją, ale nie
każda transgresja jest twórcza
" Każda transgresja musi być świadomym
przekroczeniem barier
 Więc nie można mówić o twórczości mimowolnej
lub nieświadomej
Potrzeba hubrystyczna
" Podstawowa potrzeba (coś jak libido...)
" Hubris = trwałe dążenie człowieka do
potwierdzania i powiększania własnej wartości
" Dwie formy
 Rywalizacja
 Dążenie do doskonałości
Trzy kroki eliminacji zmian
" Czy przynosi coś istotnie nowego?
" Czy przynosi coś wartościowego dla
społeczności?
" Czy jest trwała?
" Dopiero po trzecim kroku zmiana jest
włączana w system kultury
8
2011-12-15
Sternberg i Lubart
 Defying the crowd
" Koncepcja twórczego inwestowania
" Inwestujemy w
 tematy
 projekty
 przedsięwzięcia
 które obiecują duży  zysk w dłuższej perspektywie
Rodzaje  inwestycji
" Dobra
 Kupić tanio, sprzedać drogo
" Zła
 Kupić drogo, sprzedać tanio
Strategie inwestowania
" Analiza  techniczna
" Analiza  fundamentalna
" Zróżnicowanie  por ela
9
2011-12-15
Konsekwencje podejścia
inwestycyjnego
"  Tworzyć każdy może
 Każdy, kto jest kompetentny w danej dziedzinie
 Wszyscy widzą i wiedzą to samo, ale tylko
niektórzy dokonują odkryć i wynalazków
" Twórczość jest kwes ą wyboru
Psychologiczne obszary
inwestowania
" Intelekt
" Wiedza
" Styl myślenia
" Osobowość
" Motywacja
" Otoczenie społeczne
Koncepcja łącznego wpływu
(konfluencji)
" Wpływ nieliniowy
" Oddziaływanie łączne
" Oddziaływanie kompensacyjne
10
2011-12-15
Simonton
" Twórczość to rodzaj przywództwa
 Wywieranie wpływu
 Przekonywanie do własnych racji
" Twórczość zachodzi przy udziale przypadku
 Odwołanie się do teorii Campbella
Teoria przypadku konfiguracji
" Etap 1
 Przypadkowe permutacje
" Etap 2
 Wyłonienie się wzorca (konfiguracji)
" Etap 3
 Przekaz społeczny i akceptacja
Warunki skutecznego przekazu i
akceptacji
" Wspólnota  składników poznawczych
 Podobnie myślimy i czujemy
" Brak pełnego uporządkowania  składników poznawczych w
umysłach odbiorców
 Czegoś nie wiemy lub nie rozumiemy
" Zgodność znaczeń i symboli twórcy i odbiorcy
 rekonstrukcja oryginalnej konfiguracji
" Przekład oryginalnej konfiguracji na język zrozumiały dla
odbiorcy
11
2011-12-15
Wniosek
" Najbardziej twórcze są dzieła średnio
oryginalne, albowiem
 Są nowe i niezwykłe
 Ale nie na tyle, by inni ich nie zrozumieli
Jednostka, pole, domena
(Mihalyi Csikszentmihalyi)
" Jednostka
 Poszczególne osoby
" Pole
 Społeczna organizacja ludzi i instytucji
" Domena
 Dziedzina wiedzy lub sztuki
Proces twórczy
selekcja
Pole Domena
innowacja socjalizacja
Jednostka
12
2011-12-15
Wnioski
" Proces twórczy  dzieje się sam
 automatyczność
 nieintencjonalność
" Podmiotem twórczości jest system
 Jednostka jest tylko składnikiem systemu
" Twórczość wymaga cyklu co najmniej jednego
pokolenia
13