2011-11-03
Warunki wglądu
Nagłe pojawienie się idei
zmiana  katastroficzna
Wykład 4
Zmiana percepcji problemu
redefinicja
Wgląd
Impas
Wcześniejsze, nieudane próby
Czy wgląd musi być twórczy? Koncepcja Arthura Koestlera
Niekoniecznie: Bisocjacja
Zrozumienie dowcipu
Trzy twarze twórcy:
Zrozumienie cudzego dzieła
Artysta (ah!)
Wglądy  prywatne
Mędrzec(aha!)
Błazen (haha!)
Nagłość Metcalf & Wiebe (1987)
" Doświadczenie nagłości
 Metcalfe: technika  ciepło-zimno
 Badanie nie umieją wyczuć nadchodzącej idei
" Problem ciągłości-nieciągłości procesu
poznawczego
" Intuicyjne  przeskoki
 Westcott: zgadywanie następstwa elementów w
ciągu,np. 4 5 3 6 2 7 1 ?
 Różnice indywidualne
1
2011-11-03
Siedlecka & Nęcka (2009) OPC: Kawalerowie
Cztery problemy wglądowe
A
ańcuszek
Kawalerowie
Karty
Kropki
Trzy grupy
Wymuszona ocena poczucia ciepła
Swobodna OPC
Brak OPC
2
2011-11-03
OPC: A
ańcuszek OPC: Karty
OPC: Kropki
OPC a ogólna sprawność w
rozwiązywaniu problemów
Intuicja: badanie Bowersa Przerwa inkubacyjna
Patrick
Trigramy jak z testu Mednicka
Obserwacja artystów przy pracy
Np. telefon, życie, odcinek
 Podaj rozwiązanie
Ponomariow
Jeśli nie potrafisz podać rozwiązania, powiedz, czy
ono w ogóle istnieje Zadanie czterech kropek i etiuda szachowa
Wynik:
Dreistadt
ludzie często wiedzą (intuicyjnie?), które trigramy mają
A
amigłówki i podpowiedzi wizualne
rozwiązanie, choć nie potrafią podać odpowiedzi
Ludzie mają subiektywne zaufanie do tych sądów
3
2011-11-03
Dlaczego przerwa pomaga? Dreistadt (1969)
Myślenie nieświadome
Zbiór zadań wymagających wglądu
Np. Zasadzić 10 drzew w czterech rzędach, po cztery
drzewa w każdym rzędzie
Odnowienie rezerw energetycznych
Cztery grupy:
Wygaszanie błędnych nastawień
Grupa bez wskazówek
Grupa z  przypadkowo rozrzuconymi podpowiedziami
wizualnymi (np. 5-ramienna gwiazda)
Wskazówki naprowadzające
Bez wskazówek, z przerwą  inkubacyjną
Wskazówki wizualne + przerwa
Dreistadt (1969): wyniki Segal (2004)
Przerwa bez wskazówek nic nie daje Zadanie z równoległobokiem
Wskazówki pomagają, nawet bez przerwy Przerwa po impasie
Zwiększają liczbę poprawnych odpowiedzi Krótka (4 min.)
Podnoszą poziom odpowiedzi błędnych Długa (12 min.)
Brak przerwy
Najlepsze wyniki dają wskazówki + przerwa
Badani korzystający ze wskazówek nie Rodzaj aktywności podczas przerwy
zdawali sobie z tego sprawy
Wymagający (krzyżówki)
Mało wymagający (przeglądanie prasy)
Predykcje Wyniki:
Jeśli inkubacja polega na odwróceniu uwagi i
wygaszeniu błędnych nastawień, to:
Długość przerwy nie ma znaczenia
Rodzaj aktywności w przerwie ma znaczenie
Jeśli inkubacja polega na myśleniu nieświadomym,
to:
Długość przerwy ma znaczenie
Rodzaj aktywności w przerwie nie ma znaczenia
(Segal, 2004)
4
2011-11-03
Wgląd a poznawcza reprezentacja
Zmiana formy reprezentacji
problemu
Koński targ: Wynik =
Rolnik pojechał na targ i kupił konia za 1000 zł, (1100 - 1000) + (1300 - 1200)
po czym rozmyślił się i sprzedał go za 1100 zł.
= 100 + 100
Po godzinie zmienił zdanie, odkupił tego
= 200
samego konia za 1200, aby po kolejnej
godzinie pozbyć się go za 1300 zł. Czy rolnik
zyskał lub stracił, a jeśli tak, to ile?
Zmiana struktury problemu Koncepcja Gick i Lockharta
Holyoak: Poznawcza reprezentacja
y
ródła trudności w rozwiązywaniu problemów:
problemu dotyczy
Dostęp do posiadanej reprezentacji problemu
Celów
Konstrukcja nowej reprezentacji
Wykorzystanie reprezentacji (starej lub nowej)
Ograniczeń
Strategii
Stopień trudności tych operacji:
Zasobów (obiektów, procedur i fragmentów
Pierwsza i druga  bardzo trudne
wiedzy)
Trzecia  trywialna
Dlatego odczuwamy wgląd jako nagły
Wgląd a wybiórczość procesów
Teoria selektywności: badania
poznawczych (Davidson & Sternberg)
Selektywne kodowanie
Seria problemów wymagających wglądu
Nietypowe nazywanie, kategoryzowanie itp.
Wskazówki ułatwiające
Selektywne kodowanie lub
Selektywne porównywanie
Selektywne porównywanie lub
Porównujemy nowe doświadczenie ze  starą wiedzą
Selektywne łączenie
Założenie:
Selektywne łączenie
Jeśli wskazówki pomogą, to znaczy, że zwykle z
ródłem
A
ączymy fragmenty wiedzy w większe całości
trudności jest ich brak
Zatem z
ródłem trudności jest niedostatek selektywności
5
2011-11-03
Przykład Wyniki
Masz w szufladzie 36 par skarpetek Wskazówki pomagają wszystkim
czarnych i niebieskich. Wiesz, że czarnych
Ale relatywnie mniej  osobom uzdolnionym
jest trzy razy więcej niż czerwonych. W
intelektualnie
domu nie ma elektryczności, jest ciemno.
Wniosek: osoby inteligentne są wybiórcze
Ile skarpetek musisz koniecznie wyjąć z
 same z siebie
szuflady, aby mieć pewność, że choć
jedna para jest tego samego koloru?
Problem: co z kreatywnością?
Wgląd a upraszczanie problemu Smith  badanie nad rolą
zapominania w rozw. problemów
(Herbert Simon)
Dwie fazy wglądu:
Rebusy
Wskazówki (podpowiedzi)
Oswojenie problemu
Prawdziwe
 pakowanie Błędne (blokery)
Przerwa inkubacyjna
Krótka
Selektywne zapominanie
Średnia
wyrzucamy to, czego nie da się spakować
Długa
Im dłuższa przerwa tym
Mniej pamiętano wskazówek błędnych
Lepiej rozwiązywano rebusy
Wgląd a  korzystanie z
Przykłady
okazji (Seifert)
0 Faza preparacji:
nastawienie uwagi
mgr dr dr hab
poniżej, stopnie
Faza inkubacji:
 oportunistyczna asymilacja
0
mgr dr dr hab
obok, profesor
6
2011-11-03
Dwie fazy iluminacji
Co się dzieje w fazie preparacji?
Asymilacja i interpretacja wskazówek
Konfrontacja z problemem
Przywołanie z pamięci oznakowanych informacji
na temat porażki
Pamięciowa reaktywacja problemu
Doświadczenie porażki
Intepretacja wskazówek jako pożytecznych
podpowiedzi
Przechowanie porażki w pamięci trwałej
Pełne zrozumienie problemu (aha!)
 Oznakowanie struktur wiedzy
Zaprzestanie pracy nad problemem
Pytania
" Czy wgląd badany w laboratorium jest tym
samym wglądem, którego doznał Leibniz
lub Einstein?
" Czy można sterować wglądem, albo
przynajmniej go uprawdopodobnić?
7