Slajd 1
PODSTAWY ZARZ
DZANIA
WYKA
AD 2
Rozwój zarządzania naukowego
2005-03-10
Slajd 2
Ewolucja teorii organizacji i
zarzÄ…dzania
1. Okres zdobywania doświadczeń organizacyjnych
2. Szkoła naukowej organizacji pracy
3. Szkoła klasycznej teorii organizacji
4. Szkoła behawioralna (human relations)
5. Szkoła ilościowa
6. Kierunek systemowy
7. Kierunek sytuacyjny
8. Okres dynamicznego zaangażowania
2005-03-10
Slajd 3
Okres zdobywania
doświadczeń organizacyjnych
Osiągnięcia okresu zdobywania doświadczeń organizacyjnych:
- zdobycie różnych przedmiotów pracy
- opracowanie podstawowych metod wytwarzania
- podział społeczeństwa na warstwy
- tworzenie sformalizowanych organizacji
Metody rozwoju organizacji i zarzÄ…dzania:
- osobisty przykład starszych i zręczniejszych naśladowany przez
młodszych i mniej zręcznych
- tworzenie się zwyczajów i tradycji
- kształtowanie się przysłów
- celowe nauczanie jednych przez drugich
2005-03-10
Slajd 4
Przysłowia
Kup żelazo póki gorące
Åšpiesz siÄ™ powoli
Konkurencja jest życiem handlu
Grosz oszczędzony to grosz zarobiony
Beczkę dziurawą trudno zapełnić
MÅ‚ody  dla czynu, stary  dla rady
Więcej doradców  więcej mądrości
Gdzie kucharek sześć tam nie ma co jeść
2005-03-10
Slajd 5
Prekursorzy zarzÄ…dzania
Sun-Cy
SZTUKA WOJNY
" Kiedy nieprzyjaciel (konkurencja) atakuje, cofamy siÄ™
" Kiedy nieprzyjaciel (konkurencja) zatrzymuje się, nękamy go
" Kiedy nieprzyjaciel (konkurencja) chce uniknąć bitwy, atakujemy
" Kiedy nieprzyjaciel (konkurencja) uchodzi, następujemy za nim
2005-03-10
Slajd 6
Prekursorzy zarzÄ…dzania
Niccola Machiavelli
REPUBLIKA WEDA
UG N. MACHIAVELLIEGO
Organizacja jest bardziej trwała, jeżeli jej członkowie mają prawo wyrażania
swoich różnorodnych poglądów i rozstrzygania swoich sporów
wewnętrznych
Wprawdzie jeden człowiek może zapoczątkować organizację, ale jest
trwalsza, gdy powierza siÄ™ jÄ… trosce wielu i wielu pragnie jej utrzymania
Utrzymać władzę może słaby przywódca następujący po silnym, ale nie
słaby następujący po słabym
Przywódca, dążący do zmiany w istniejącej organizacji powinien zachować
przynajmniej  cień dawnych obyczajów
2005-03-10
Slajd 7
SZKOA
A NAUKOWEJ
ORGANIZACJI PRACY
Nauka organizacji i zarządzania ukształtowała się jako samodzielna
dyscyplina na przełomie XIX i XX w. pod wpływem rewolucji przemysłowej.
- wynalazki techniczne (czółenka tkackie, maszyna parowa, silnik elektryczny
itd..) prowadziły do mechanizacji pracy fizycznej i rozwój przedsiębiorstw
120
100
80
60
40
20
0
1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920
Rok
2005-03-10
Slajd 8
SZKOA
A NAUKOWEJ
ORGANIZACJI PRACY
Celem naukowej organizacji pracy było ustalenie w sposób naukowy
(doświadczalny) najlepszej metody wykonania zadania produkcyjnego
oraz doboru, szkolenia i motywowania robotników.
2005-03-10
Pozmiom produkcji [%]
Slajd 9
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Charles Babbage (1792-1871)
Sformułował zasadę podziału pracy, która
umożliwiała:
- skrócenie czasu potrzebnego na naukę zawodu
- eliminacjÄ™ strat czasu zwiÄ…zanych z
przechodzeniem od jednej czynności do drugiej
- nabycie wprawy wskutek częstego powtarzania
tych samych czynności
- lepsze przystosowanie narzędzi i maszyn do
wykonywania określonych czynności
2005-03-10
Slajd 10
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
- wynalazł stal szybkotnącą
i młot parowy
PRACY
Frederick Winslow Taylor (1856-1915)
Wydał pierwszą na świecie pracę z zakresu nauki organizacji i zarządzania
Shop management czyli Zarządzanie warsztatem wytwórczym
Opracował zasady organizacji pracy:
- ustalenie najlepszej metody wykonania każdego
zadania (odpowiedni czas pracy, czas przerw
i dobór narzędzi)
- dobór pracowników, tak aby otrzymał pracę
do której się najbardziej nadaje
- wynagrodzenia zadaniowe (nie czasowe) 
premie i kary
- szkolenie i doskonalenie pracy pracownika
- podziału pracy kierowniczej  wprowadzenie
stanowisk ds.: opracowywania instrukcji, ustalania
norm czasu, kontroli jakości, szkolenia robotników
i dyscypliny pracy
2005-03-10
Slajd 11
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
1. Obserwacja
2. Pomiary
PRACY
3. Eksperyment
Frederick Winslow Taylor (1856-1915)
Badania dot. kontroli technicznej nad sortowanie kulek łożysk rowerowych
Wnioski z badań:
- poprzez wprowadzenie dwóch 10 min przerw w pracy oprócz przerwy
obiadowej oraz skrócenie dnia roboczego o 2 h (do 8,5 h) można uzyskać
zwiększenie dokładności pracy o 50% i wzrost wydajności o ok. 75%
Badania nad pracÄ… Å‚adowaczy
4
3,5
- waga materiału od 1,7 kg
3
2,5
do 17 kg
2
1,5
- skonstruował 15 typów łopat o
1
pojemności 10 ą 1 kg
0,5
0
5 10 15 20
9 10 12 13,5 17
Ciężar przenoszony
2005-03-10
Slajd 12
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Frank Bunker Gilberth (1868-1947)
Opracował klasyfikację mikroruchów,
obejmujących 17 mikroruchów
przedstawianych za pomocÄ… symboli
rysunkowych, literowych i barwnych.
Opracowane mikroruchy stały się podstawą
badania i projektowania ruchów roboczych
dowolnej pracy fizycznej.
Prowadził badanie nad zmęczeniem
i ruchami pracownika
Jego prace zapoczątkowały rozwój
ergonomii.
2005-03-10
Wydajno
ść
Slajd 13
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Frank Bunker Gilberth (1868-1947)
Tabela mikroruchów
2005-03-10
Slajd 14
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Henry Ford (1863-1947)
Swoje poglÄ…dy na organizacjÄ™ i zarzÄ…dzanie
przedstawił w pracy Moje życie i dzieło
" produkcja masowa oparta na daleko idÄ…cym
podziale pracy
" wysokie płace
" brak hierarchii i organizacji
" centralizacja władzy
" ograniczenie biurokracji
" ograniczenie rachunkowości, zarządzania
kapitałem
" kształtowanie popytu tylko ceną
2005-03-10
Slajd 15
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Hanry Ford (1863-1947)
Standaryzacja wyrobów pozwalała na wprowadzenie mechanizacji
Daleko posunięta specjalizacja
Zatrudnianie inwalidów
Wydział bezpieczeństwa
Stawiał na centralizację władzy
i zarzÄ…dzanie autokratyczne
2005-03-10
Slajd 16
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
- opracował suwak
logarytmiczny
PRACY
Henry Laurence Gantt (1861-1919)
" badanie wykonania normy przez pracownika
" określenie etapów pomiaru:
- rozłożenie czynności na elementy
- oddzielne zbadanie tych elementów
- synteza, zebranie wyników badań
" wyniki w formie wykresów (wykresy Gantta)
Wprowadzenie premii za wykonanie zadania spowodowało:
- wzrost wydajności pracy (200  300 %)
- zmniejszenie liczby awarii maszyn i przerw z przyczyn
organizacyjno - technicznych
- zwiększenie inicjatywy i aktywności pracowników
2005-03-10
do samokształcenia
Slajd 17
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Henry Laurence Gantt (1861-1919)
2005-03-10
Slajd 21
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Stanford Edwards Thompson (1867-1949)
Autor arkuszy pomiarów chronometrażowych
oraz pierwszych katalogów normatywów czasu dla robót budowlanych
Autor kasety chronometrażowej zawierającej:
- arkusz pomiarów chronometrażowych
~ inf. dot. komórki org., materiałów
i metod pracy
~ czas trwania poszczególnych
operacji
~ czas trwania czynności
składających się na kluczowe
operacje
~ uwagi obserwatora
- chronometry
2005-03-10
Slajd 22
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Henry Louis Le Châtelier (1850-1936)
Twórca cyklu organizacyjnego składającego
się z pięciu następujących po sobie etapów:
- wybór celu, jaki chce się osiągnąć
- zbadanie środków i warunków, których
trzeba użyć, aby osiągnąć zamierzony cel
- przygotowanie środków i warunków
uznanych za potrzebne
- wykonanie stosowne do przedsięwzięć planu
- kontrola otrzymanych wyników
Zasada przekory: We wszystkich przypadkach, gdy mamy do czynienia
z pracą ludzką: czy to fizyczną, czy umysłową, wprowadzanie
ulepszeń organizacji powinno odbywać się stopniowo,
2005-03-10
w przeciwnym razie muszą nastąpić straty na pokonywanie oporów
Slajd 23
SZKOA
A NAUKOWEJ ORGANIZACJI
PRACY
Karol Adamiecki (1866-1933)
Sformułował zasadę harmonii, wskazującą na to, że przyczyna małej
produkcji tkwi w tym, że poszczególne czynności rzadko kiedy odbywają się
we właściwej chwili, co powoduje przerwy lub nadmierne obciążenie
pracowników.
Opracował graficzny sposób planowania
przebiegu produkcji za pomocÄ…
harmonogramu, ujawniajÄ…cego brak
synchronizacji i harmonii w doborze
środków i działań, umożliwiając eliminację
przestojów i oczekiwań
Jego główną pracą w tym zakresie była:
Metoda wykreślna organizowania
pracy zbiorowej w walcowniach
2005-03-10
1909 r.
Slajd 24
SZKOA
A KLASYCZNEJ TEORII
ORGANIZACJI
Klasyczna szkoła teorii organizacji powstała w wyniku występowania
problemów w zarządzaniu złożonymi organizacjami i koncentrowała się
na wyodrębnieniu zasad i umiejętności, od których zależy skuteczność
zarzÄ…dzania
2005-03-10
Slajd 25
SZKOA
A KLASYCZNEJ TEORII ORGANIZACJI
Henry Fayol (1841-1925)
FUNKCJE ZARZ
DZANIA
" Czynności techniczne
(produkcja, fabrykacja, przeróbka)
" Czynności dot. rachunkowości
(inwentaryzacja, bilans, ...)
" Czynności handlowe
(kupno, sprzedaż, wymiana)
" Czynności finansowe
(poszukiwanie i obrót kapitałem)
" Czynności ubezpieczeniowe
(ochrona majątku, osób)
" Czynności administracyjne
2005-03-10
(zarzÄ…dzanie)
Slajd 26
SZKOA
A KLASYCZNEJ TEORII ORGANIZACJI
Henry Fayol (1841-1925)
Czternaście zasad zarządzania:
1. Podział pracy  specjalizacja sprzyja sprawniejszemu wykonywaniu zadań
2. Autorytet  autorytet wynikający z posiadanej wiedzy, umiejętności
i doświadczenia znaczy więcej niż autorytet wynikający z zajmowanego
stanowiska
3. Dyscyplina  dawanie dobrego przykładu daje lepsze rezultaty niż
stosowanie kar, chociaż sprawiedliwe karanie i stosowanie różnych form
nagradzania powinno być również stosowane
4. Jedność rozkazodawstwa  otrzymanie różnych poleceń dotyczących tego
samego zadania od dwóch przełożonych powoduje dezorientację
pracownika i poczucie bałaganu w organizacji
5. Jednolitość kierowania  nad realizacją zadania prowadzącego do
osiągnięcia określonego celu powinien czuwać jeden menedżer
2005-03-10
Slajd 27
SZKOA
A KLASYCZNEJ TEORII ORGANIZACJI
Henry Fayol (1841-1925)
Czternaście zasad zarządzania c.d.
6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu  utożsamianie
się pracowników z organizacją
7. Wynagrodzenia  sprawiedliwe wynagradzanie pracowników i kierownictwa
pozwala na uniknięcie wielu konfliktów
8. Centralizacja  centralizacją jest ograniczaniem roli podwładnych w
podejmowaniu decyzji, a jej odwrotnością jest decentralizacja
9. Hierarchia  ustalenie szczebli zarzÄ…dzania
10. A
ad  wszyscy i wszystko powinno mieć swoje - najwłaściwsze - miejsce
w organizacji
2005-03-10
Slajd 28
SZKOA
A KLASYCZNEJ TEORII ORGANIZACJI
Henry Fayol (1841-1925)
Czternaście zasad zarządzania c.d.
11. Odpowiednie traktowanie pracowników  przychylne i sprawiedliwe
traktowanie pracowników zwiększa jakość zarządzania i jego wyniki
12. Stabilność personelu  wpływa na przywiązanie pracowników do
organizacjii szybsze utożsamianie się z jej celami
13. Inicjatywa  popieranie inicjatywy pracowników ma korzystny wpływ
zarówno na ich motywację jak również może wpływać na poprawę
organizacji ich pracy
14. Esprit de corps (poczucie przynależności) - poczucie przynależności do
grupy, czy zespołu poprawia atmosferę pracy
2005-03-10
Slajd 29
SZKOA
A KLASYCZNEJ
TEORII ORGANIZACJI
Harington Emerson (1852-1931)
Dwanaście zasad wydajności:
6. Niezawodne, szybkie, dokładne
i permanentne sprawozdania
1. Jasno określony cel 7. Czasowy plan przebiegu działania
- przykład narzędziowni
8. Wzorce i normy
- do osiągnięcia
2. Zdrowy sÄ…d
- tonaż zakł. metalurg.
9. Przystosowanie warunków
- warunków do siebie (ptaki)
3. Fachowa rada
i siebie do warunków (psy)
- sztab, kopalnie belg.
10. Wzorcowe metody pracy
4. Dyscyplina
- dobrych wyników nie można
- kultura organizacji
otrzymać przypadkiem - normalizacja
5. Uczciwe postępowanie
11. Instrukcje pisemne
- sympatia do ludzi, zdolność
empatii, poczucie słuszności
12. Nagroda za wydajność
2005-03-10
- system wynagradzania  premia za
68% normy
Slajd 30
SZKOA
A KLASYCZNEJ
TEORII ORGANIZACJI
Max Weber (1864-1921)
Opracował zasady biurokracji
 organizacji o usankcjonowanej
formalnej strukturze organizacyjnej
Biurokracja  organizacja zarzÄ…dzania
władzy legalnej
Podstawowa zasada biurokracji:
 wykonywanie czynności urzędowych
jest działalnością stałą, której zakres jest
określony i uregulowany przez przepisy
prawne
 w działalności tej panuje zasada
kompetencji
2005-03-10
Slajd 31
SZKOA
A KLASYCZNEJ
TEORII ORGANIZACJI
Edwin Hauswald (1868-1942)
Do jego głównych prac możemy zaliczyć:
- Zasady kształcenia techników - 1910 r.
- Racjonalna organizacja produkcji i pracy - 1930 r.
- Sprawność i wydatność produkcji - 1935 r.
- Teoria rentowności zakładów przemysłowych -
1937 r.
Wykres uzdolnień kierowniczych
Jako pierwszy w Europie
wprowadził do programu
studiów wyższych na
Politechnice Lwowskiej
przedmiot Organizacja
i zarząd przedsiębiorstw
2005-03-10
Slajd 32
SZKOA
A BEHAWIORALNA
(HUMAN RELATIONS)
Oparta jest na lepszym zrozumieniu pracowników
i skutecznym kierowaniu nimi,
poprzez wykorzystywanie wiedzy z zakresu psychologii i socjologii
2005-03-10
Slajd 33
SZKOA
A BEHAWIORALNA
Elton Mayo (1880-1949)
Eksperyment w Hawthorne
(Western Electric Company)
I FAZA badań:
- pozyskanie robotnic do współpracy przy
eksperymencie
- wprowadzanie zmian:
przerwy wypoczynkowe o różnej
liczbie i długości,
posiłki podczas niektórych przerw,
skrócony dzień oraz tydzień pracy
II FAZA badań:
- rozmowy z pracownikami
Wnioskiem z badań było stwierdzenie wagi:
2005-03-10
organizacji pracy zespołowej, czyli stałej współpracy
Slajd 34
SZKOA
A BEHAWIORALNA
Mary Porker Follett (1868-1933)
Jest autorką zasad koordynacji, według których:
- wymaga się kontaktów bezpośrednich i indywidualnych
- koordynacja powinna być prowadzona od
samego początku realizacji każdego
przedsięwzięcia
- powinna uwzględniać wszystkie czynniki
wpływające na sytuację, włącznie z czynnikami
psychologicznymi
- powinna być ciągła i permanentna
Opracowała prawo sytuacji:
 Im brutalniej jest ktoś zmuszany, tym bardziej myśli
jego będą skierowane na opór przeciw przymusowi
zamiast na robotÄ™.
dlatego:  polecenia powinny składać się z decyzji
2005-03-10
tych, którzy je dają i tych, którzy je przyjmują
Slajd 35
SZKOA
A BEHAWIORALNA
Oliver Sheldon
Sformułował kodeks praw robotniczych:
- wszyscy robotnicy powinni brać udział w decydowaniu o warunkach pracy
- robotnik powinien otrzymywać taką płacę, aby mógł się utrzymać
na godziwym poziomie w danym społeczeństwie
- robotnik powinien mieć odpowiednią ilość wolnego czasu dla własnego
rozwoju
- robotnik powinien być chroniony przed bezrobociem
- robotnik powinien mieć udział w zysku przedsiębiorstwa stosownie
do swego wkładu
- sprawiedliwość powinna istnieć we wszystkich relacjach między robotnikiem,
a kierownikiem
2005-03-10
Slajd 36
SZKOA
A BEHAWIORALNA
Józefa Franciszka Joteyko (1866-1927)
Główne prace:
Główne obszary działalności
- Znużenie jako środek obrony
naukowej:
ustroju 1900 r.
- fizjologia mięśni i nerwów
- Wybór zawodu jako problem
- psychofizjologia
psychofizyczny 1928 r.
- psychologia eksperymentalna
- pedologia i psychologia
- Le facteur psycho-physiologique
pedagogiczna
dans le travail industriel  1918 r.
- psychotechnika
Prawo ekonomii wysiłku:
 Natężenie wysiłku nerwowego wzrasta, ilekroć
warunki mechaniczne pracy mięśniowej stają się
trudniejsze. I odwrotnie, natężenie wysiłku
nerwowego maleje, gdy praca mięśniowa staje się
Å‚atwiejsza do wykonania
 Wytrenowane wojsko można uzyskać w przeciągu
6 m-cy lub 1 roku, dalszy więc trening jest bez
2005-03-10
korzyści  1905 r.
Slajd 37
SZKOA
A BEHAWIORALNA
Stanisław Bieńkowski (1882-1958)
Główne obszary działalności naukowej:
- gospodarka i organizacja przedsiębiorstw
- systemy wynagrodzeń
- psychofizjologia organizmu w warunkach pracy
- projektowanie struktur organizacyjnych
- psychologia kierownictwa
- problematyka społeczna w zarządzaniu
- reorganizacja przedsiębiorstw (prawo inercji
i prawo przekory)
Wybrane publikacje:
- Podstawy ustalania płac robotniczych
i warunków ich wzrostu  1930 r.
- Czas pracy  1936 r.
2005-03-10
- Psychologia kierownictwa  1945 r.
Slajd 38
SZKOA
A ILOÅšCIOWA
Szkoła ilościowa polega na wykorzystaniu metod matematycznych do
budowy modeli problemów kierowniczych, ich analizowania i rozwiązywania
Powstała w Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej w celu
rozwiązywania złożonych problemów dotyczących sztuki wojennej.
Polegała ona wówczas na powoływaniu zespołów badań operacyjnych
W gospodarce rozpowszechniła się dzięki komputeryzacji umożliwiającej
przetwarzanie wielkiej ilości liczb w celu prognozowania przyszłości na
podstawie teraz
niejszości i przeszłości
2005-03-10
Slajd 39
SZKOA
A ILOÅšCIOWA
Robert McNamara
Główne obszary prac:
" powołanie grup operacyjnych (matematycy, fizycy, technicy, ...)
w celu rozwiązywania problemów podczas II wojny światowej
" wykorzystanie modelu matematycznego
" po wojnie rozwój komputeryzacji,
przeniesienie rozwiązań
wojskowych do przemysłu
" wdrożył system ilościowego
zarzÄ…dzania w Ford Motor Co.
2005-03-10
Slajd 40
KIERUNEK SYSTEMOWY
W kierunku systemowym organizacja uważana jest za jednolity,
ukierunkowany system składający się z wzajemnie powiązanych części
Kierownik o orientacji systemowej uwzględnia w swojej działalności
znaczenie wzajemnych stosunków z innymi ludz
mi, komórkami
produkcyjnymi i jednostkami organizacyjnymi.
SCHEMAT SYSTEMU PRODUKCYJNEGO
OTOCZENIE
WEJÅšCIE:
WYJÅšCIE:
- przedmioty pracy
- wyroby
- środki pracy
PROCESY
- usługi
- zasoby ludzkie
TRANSFORMACJI
- odpady
- energia
(PRZEKSZTAA
CANIA)
- środki finansowe
- środki finansowe
- informacje
- informacje
SPRZ
ŻENIE
2005-03-10
ZWROTNE
Slajd 41
KIERUNEK SYSTEMOWY
PODSTAWOWE POJ
CIA
Efekt synergii  współpraca i wzajemne oddziaływanie elementów
organizacji prowadzą do większej ich efektywności, niż gdyby działały
oddzielnie
System  zbiór elementów względnie wyodrębnionych z otoczenia, między
którymi występują jednoznacznie określone przepływy i sprzężenia
System otwarty  system, w którym występuje wzajemne oddziaływanie
z otoczeniem
Granice systemu  granice oddzielajÄ…ce system od otoczenia
Przepływ  ruch takich elementów jak informacje, materiały i energia,
wchodzÄ…ce do systemu i wychodzÄ…ce z niego
Sprzężenie zwrotne  element układu kontroli systemu, w którym
informacje o wynikach działania przekazywane są danej jednostce, co
umożliwia analizę i korygowanie przebiegu prac.
2005-03-10
Slajd 42
KIERUNEK SYTUACYJNY
Metoda zarządzania najlepiej przyczyniająca się do osiągania celów
organizacji, może być różna w rozmaitych w sytuacjach lub warunkach
Kierownik o orientacji systemowej powinien ustalić jaka metoda w danej
sytuacji, w określonych warunkach i w danym czasie najlepiej posłuży do
osiągnięcia założonych celów organizacji
Nie ma dobrych lub złych metod zarządzania, istnieją jedynie metody
dobrze lub z
le zastosowane
2005-03-10
Slajd 43
OKRES DYNAMICZNEGO
ZAANGAŻOWANIA
Dynamiczne zaangażowanie koncentruje się na wzajemnych stosunkach
między ludz
mi oraz ich szybkim dostosowaniu do warunków zmieniających
siÄ™ w czasie
Dynamiczne zaangażowanie obejmuje swym zakresem:
- środowisko organizacji i środowisko naturalne
- jakość
- tworzenie i przekształcanie organizacji
- odpowiedzialność społeczną i etykę
- kulturę i wielokulturowość
- globalizacja a zarzÄ…dzanie
PAMI
TAJ, ABY SI
ZMIENIAĆ WRAZ ZE ZMIAN
CZASÓW
2005-03-10