Wstęp od redakcji
Z przyjemnością oddajemy do Państwa rąk pierwszy numer biuletynu informacyjnego  Sprawa
Lokatorska , poświęconego w całości tematyce praw lokatorów. Biuletyn będzie wydawany raz na
dwa/trzy miesiące przez dwie organizacje, zaangażowane w akcje w obronie prawa do dachu nad
głową, Ogólnopolski Związek Zawodowy Inicjatywa Pracownicza oraz Lewicową Alternatywę.
Naszym celem jest stworzenie
medium, które zapewni polskim śro-
dowiskom lokatorskim wymianÄ™ in-
formacji o organizowanych akcjach,
protestach i innych inicjatywach
a także dostarczy podstawowych in-
formacji z zakresu prawa mieszkanio-
wego. Poprzez  SprawÄ™ LokatorskÄ…
mamy nadzieje doprowadzić do zbli-
żenia środowisk lokatorskich działają-
cych w Warszawie, Krakowie, Mińsku
Mazowieckim, Poznaniu i innych mia-
stach.
Głównym tematem pierwszego nu-
meru jest podsumowanie akcji loka-
torskich z ubiegłego roku  blokad
eksmisji w lecie, demonstracji z okazji
Międzynarodowego Dnia Lokatora,
która odbyła się w Warszawie oraz
protestów zorganizowanych przez
krakowskie Forum Organizacji Loka-
torskich.
Sytuacji krakowskich lokatorów po-
święciliśmy szczególnie dużo miejsca
w tym numerze  publikujemy bowiem
ogólny raport o sytuacji mieszkanio-
wej w tym mieście i rodzącym się
ruchu społecznym, jak i konkretne
postulaty skierowane przez tamtej-
sze środowisko do Prezydenta i Rady
Miasta. Dodatkowo, zamieszczamy
także relację z  Okrągłego Stołu Lo-
katorskiego  spotkania przedstawi-
cieli Forum z Radnymi Krakowa.
Trzecim tematem, którym postano-
wiliśmy się zająć w pierwszym nu-
merze naszego pisma sÄ… eksmisje.
Na podstawie dwóch przykładów
z Warszawy przybliżamy kilka pod-
stawowych reguł, jakich należy się Na koniec proponujemy materiały o
trzymać aby zablokować próby usu- lokalnej polityce miejskiej na przykła-
wania lokatorów z mieszkań. Oso- dzie Poznania i Warszawy oraz za-
bom, które są zagrożone eksmisją proszenie na konferencję lokatorską,
proponujemy także lekturę krótkiego która odbędzie się w dniach 28-29
poradnika prawnego omawiajÄ…cego marca w Warszawie.
różnice pomiędzy lokalem socjalnym,
zamiennym a pomieszczeniem tym- Serdecznie zapraszamy do lektury!
czasowym.
2008  rok protestów lokatorskich
Polski ruch lokatorski z pewnością nie jest tak silny jak podobne ruchy w krajach Europy zachodniej:
jest on dużo mniej liczny, ma mniejsze możliwości prawnego działania oraz dysponuje mniejszą siłą
nacisku na decydentów politycznych. Pomimo tego, ubiegły rok był wypełniony akcjami protestacyj-
nymi, informacyjnymi i blokadami eksmisji. Co ważne, w akcjach tych bierze udział coraz więcej osób
w stosunku do lat ubiegłych, a organizacje lokatorskie zaczynają być aktywne w kolejnych miastach
(poza Warszawą dużo się dzieje także w Krakowie). Prześledz
my więc ubiegły rok pod kątem tego,
co działo się w tej tematyce.
Jakub Grzegorczyk
Blokady eksmisji
Chociaż w pierwszym kwartale
ubiegłego roku stosunkowo nie-
wiele się działo, to koniec okresu
ochronnego w kwietniu spowodo-
wał, że główną formą działalności
ruchu w pierwszej połowie ubiegłe-
go roku stały się blokady eksmisji.
Główny ciężar organizacyjny blokad
wzięła na siebie Kancelaria Spra-
wiedliwości Społecznej. W sumie,
od kwietnia do sierpnia zorganizo-
wano 6 blokad, z których większość
zakończyła się sukcesem.
Najbardziej spektakularna akcja
miała miejsce 30 maja, kiedy to
jednego dnia blokowano 3 eksmisje
na warszawskiej Pradze. Wszystkie
Największe nasilenie spraw eks- cyjnych, działań miasta na rzecz lo-
miały zostać wykonane w związku
misyjnych miało miejsce w okresie katorów, którzy po przejęciu budyn-
z działaniami Tadeusza Miętusa 
wakacyjnym. Potem, warszawski ku przez właścicieli muszą borykać
radnego SLD, który jednocześnie
zajmuje się biznesem mieszkanio- ruch lokatorski skoncentrował się się ze wzrostem czynszów i groz
bÄ…
na negocjowaniu z władzami miasta eksmisji oraz szeregiem innych pro-
wym (przedsiębiorstwo Budimex)
szczegółów lokalnej polityki miesz- blemów. W wyniku tej interwencji, 20
i nie waha siÄ™ przed skupowaniem
kaniowej. sierpnia zorganizowano spotkanie
kamienic z lokatorami, aby potem
ich eksmitować i przekształcić bu- z przedstawicielami władz miasta, na
dynki komunalne w zyskowne rezy- Apel i protest którym poruszono wszystkie kwestie
dencje dla zamożniejszych miesz- Poza akcjami bezpośrednimi, war- zawarte w liście. Na chwilę obecną
kańców. Dzięki dużej mobilizacji, szawski ruch lokatorski zaczął także władze Warszawy zupełnie ignorują
wszystkie eksmisje zostały zablo- aktywnie  dob3
ać się do drzwi ra- tą problematykę w swojej polityce
kowane. tusza ze swoimi propozycjami w za- mieszkaniowej, choć wielokrotnie
kresie polityki mieszkaniowej. publicznie zapewniały o podjęciu
przez ratusz specjalnych działań dla
Dużo dramatyczniejszy przebieg
miała eksmisja w Sterdyni Pod- Pierwszą kwestią, którą postawio- lokatorów ze zreprywatyzowanych
laskiej, gdzie pomimo zmobilizo- no była reprywatyzacja i sytuacja kamienic. W związku z tym, WSL roz-
wania około 30 osób, 8 sierpnia lokatorów z budynków, które zosta- począł monitorowanie działań władz
komornik przy licznej asyście po- ły oddane przez miasto prywatnym w tej kwestii oraz regularne wysyła-
licji, eksmitował Mariannę Jendę właścicielom. Warszawskie Stowa- nie własnych propozycji rozwiązania
z mieszkania komunalnego do so- rzyszenie Lokatorów (WSL) napisało problemu  lokatorów oddanych wraz
cjalnego. W tym wypadku eksmi- w tej sprawie list otwarty do prezy- z budynkami .
sja była również wynikiem działań dent Warszawy  Hanny Gronkiewicz
lokalnego polityka  tym razem jej Waltz  domagając się zaprezen- Równolegle do problematyki repry-
inicjatorem był Czesław Zalewski  towania informacji na temat skali watyzacji, WSL monitorował prace
wójt związany z PSL. i dynamiki procesów reprywatyza- nad  Wieloletnim programem go-
2 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009
spodarowania zasobem mieszkanio- ne, negocjacje z władzami miejskimi le lokatorów z Warszawy, ale także
wym Warszawy na lata 2008-2012 . były istotnym etapem rozwoju na- z Krakowa i Mińska Mazowieckiego.
Dokument ten jest kompleksowym szych działań. Po raz pierwszy poka-
ujęciem miejskiej polityki mieszka- zano, że lokatorzy stanowią zorgani- Drugim elementem obchodów Dnia
niowej, regulującym m.in.: warunki zowaną grupę, która potrafi aktywnie Lokatora była wizyta polskiej dele-
najmu lokali komunalnych i socjal- dopominać się o swoje interesy i gacji na międzynarodowej konferen-
nych, plany rozwoju budownictwa nie boi się występować z własnymi cji w Brukseli organizowanej przez
mieszkaniowego oraz plan działań propozycjami politycznymi. Jeżeli Światową Unię Lokatorów. W spo-
remontowych. W Warszawie, doku- aktywność na tym polu będzie taka tkaniu wzięli udział przedstawiciele
ment ten został opracowany przez sama w tym roku, to istnieje szansa lokatorów z takich państw Europy
Biuro polityki Mieszkaniowej na po- na chociaż częściową realizację na- jak: Szwecja, Holandia, A
otwa i Pol-
czątku 2008 roku, a następnie trafił szych postulatów. ska. Poza wykładami zorganizowano
pod obrady rady miasta. Propozycja także spotkanie z przedstawicielami
ratusza zakładała: drastyczny wzrost Dzień Lokatora 2008 tych frakcji w Europarlamencie, któ-
stawek czynszowych w lokalach ko- Zdecydowanie najbardziej spekta- re zadeklarowały zainteresowanie
munalnych (w niektórych wypadkach kularnym wydarzeniem lokatorskim problematyką mieszkaniową (głów-
o 300%), podział Warszawy na  stre- w ubiegłym roku była trzecia edycja nie były to frakcje lewicowe).
fy czynszowe (im lepsza lokalizacja  Międzynarodowego Dnia Lokatora
tym wyższy czynsz) oraz rozwój pu- - demonstracji organizowanej na po- Dzięki ogromnemu wysiłkowi, Dzień
blicznego budownictwa mieszka- czÄ…tku paz
dziernika, której czasami Lokatora z roku na rok staje się coraz
niowego. W zwiÄ…zku z planowany- towarzyszÄ… konferencje, spotkania liczniejszÄ… i lepiej zorganizowanÄ… im-
mi podwyżkami, dokument stał się dyskusyjne czy imprezy. prezą, która trafia także do mediów.
przedmiotem krytyki warszawskich Jest więc szansa, że problematyka
organizacji lokatorskich. Projekt sta- Tym razem, w demonstracji z oka- lokatorska na dobre wejdzie do pol-
wał dwukrotnie na radzie miasta zji Dnia Lokatora, która odbyła się skiej debaty publicznej.
i za każdym razem w związku z tym 3 paz
dziernika w Warszawie, wzięło
organizowano protest połączony udział ponad 250 osób, a ponadto po Podsumowanie
z rozdawaniem Radnym apelu o od- raz pierwszy polska delegacja orga- Z pewnością można powiedzieć, że
rzucenie projektu. Ostatecznie, pro- nizacji lokatorskich wzięła też udział rok 2008 był rokiem protestów lo-
jekt przyjęto 2 paz
dziernika, dodając w uroczystej konferencji w Brukseli. katorskich. Dużo się działo zarów-
do niego elementy nieznacznie łago- no w sferze bezpośredniej pomocy
dzące podwyżki (np. możliwość uzy- Demonstracja rozpoczęła się o go- osobom zagrożonym eksmisjami,
skania obniżek czynszu w związku dzinie 14:00 wiecem pod pomnikiem jak i na poziomie  politycznym (pre-
ze stanem technicznymi mieszka- Kopernika (na Krakowskim Przedmie- zentowania władzom  lokatorskiego
nia). Niestety, główny zamiar ratusza ściu). Następnie, demonstranci prze- punktu widzenia ). Taki stan rzeczy
 drastyczna podwyżka czynszów szli ulicami pod Ministerstwo Pracy pozwala bardziej optymistycznie
w lokalach komunalnych  został zre- i Polityki Społecznej, Ministerstwo patrzeć w przyszłość i mieć nadzie-
alizowany. Budownictwa i Urząd Rady Ministrów. je, że kolejny rok przyniesie kolejne,
Co ważne, w tym roku udało się zor- jeszcze liczniejsze i jeszcze lepiej
Pomimo niewielkiego wpływu ruchu ganizować demonstrację, w której zorganizowane akcje informacyjne,
lokatorskiego na decyzje politycz- udział wzięli nie tylko przedstawicie- demonstracje i blokady eksmisji.
Sytuacja lokatorów w Krakowie
Od końca czerwca ubiegłego roku byliśmy świadkami cotygodniowych demonstracji organi-
zowanych przez koalicję krakowskich organizacji lokatorskich. Gromadziły one od kilkudzie-
sięciu do stu kilkudziesięciu osób. Zastanawia jednak stosunek liczebność tych protestów
w stosunku do ludzi, którzy mają identyczny problem jak demonstrujący.
wbrew pozorom, czasie, ma sobie
znalez
ć nowe mieszkanie. Po upły-
Jakub Rudnicki
wie tego terminu właściciel ma go
Dysproporcja jest tu olbrzymia.
prawo eksmitować. Nie mam za-
Lokatorzy zostali zmuszeni do
miaru zajmować się tu problemem
wyjścia na ulice, aby upomnieć się
prawowitych właścicieli kamienic,
o swoje, ponieważ obowiązujące
którzy po zmianie ustroju w Pol-
obecnie w Polsce prawo stawia
sce, odzyskali swoją własność.
w sytuacji uprzywilejowanej wła- Chce natomiast wspomnieć o tak
ścicieli kamienic, a nie osoby,
zwanych nowych nabywcach, któ-
które w nich mieszkają od poko- rych można swobodnie i trafnie
leń. Taka sytuacja w mojej ocenie
porównać do XIX wiecznych kapi-
kłóci się z elementarnym poczu- talistycznych wyzyskiwaczy. Tym
ciem sprawiedliwości społecznej.
szumowinom bowiem nie zależy
Nie można jej w żadnym wypadku
na niczym innym, jak tylko na zy-
tolerować. Właściciele mieszkań
skach. Będą więc nakładać na swe
majÄ… obecnie bardzo skuteczny
ofiary olbrzymie czynsze tylko po
instrument, aby się pozbyć loka- to aby się ich pozbyć, a mieszkania
torów. Jest nim wypowiedzenie
odsprzedać z zyskiem lub otwo-
trzy letnie. Lokator w tym krótkim,
rzyć luksusowy hotel dla vipów.
Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009 3
Jak stwierdza Jadwiga Tajchman 
prezes Stowarzyszenia Krakowska
Grupa Inicjatywna Obrony Praw Lo-
katorów:  W dobie przekształceń
własnościowych wciąż wzrasta licz-
ba kamienic przekazywanych przez
gminę na własność prywatną. Nie-
stety, lokatorom, którzy mieszkają
tam od lat i od lat ponosili koszty
remontów i utrzymania mieszkań
(niebędących przecież ich własno-
ścią), odmówiono nie tylko prawa
pierwokupu, ale w ogóle prawa gło-
su. To jest właśnie nasz najwięk-
szy dramat. Jako jedyni ponosimy
koszty transformacji ustrojowej
i gospodarczej, a przede wszyst-
kim koszty uwolnienia czynszów,
choć przed laty dostaliśmy takie
same przydziały administracyjne
(na zasadzie losowości), jak loka-
torzy mieszkań będących obecnie
w zasobach gminy lub zakładowych
czy spółdzielczych. Oni w większo-
ści mieli możliwość wykupienia
mieszkań (za parę procent warto-
ści) i nikt ich nie pytał o status ma- roku  ocenia Alicja Sarzyńska, pre- kamienic i jak bardzo uderza on
terialny ani o powierzchnię miesz- zes Polskiego Zrzeszenia Lokato- w interesy lokatorskie. Warta około
rów
kalną. Tymczasem my zostaliśmy   jest w nim mnóstwo niekon- 13 mln zł. kamienica przy ul. Ber-
pominięci przez wszelkie regulacje stytucyjnych sformułowań. Walczę ka Joselewicza została sprzedana
ułatwiające nabycie mieszkania na już 20 lat i każda nowelizacja jest za 800 tys. zł. Urząd skarbowy nie
własność. Za to zostaliśmy sprze- gorsza od poprzedniej  dodaje. zakwestionował wartości transak-
dani wraz z budynkami jak meble cji. Jednak nawet gdyby chciał to
i skazani na łaskę lub niełaskę pry- To właśnie sprawiło, że organiza- zrobić, miałby kłopoty z ustaleniem
watnych właścicieli. cje postanowiły połączyć siły. Jeśli zarówno sprzedającego, jak i ku-
ich wspólne prośby nie poskutkują, pującego. Dwupiętrowy budynek
Na kpinę zresztą zakrawa tytuł nie- wyjdą na ulice.  Nasze dotychcza- od 1949 r. znajdował się w zarzą-
zwykle niekorzystnej dla lokatorów sowe apele nic nie dały  ocenia dzie gminy, jako mienie prywatne.
ustawy. Mowa w niej jest o obronie Jadwiga Tajchman -  To było takie Nie było wiadomo, gdzie przeby-
ich praw. A właśnie powyższa usta- tupanie w dywan, z którego niewie- wa właściciel. Według zapisów
wa pozwali na traktowanie lokato- le wynika. Nadszedł czas, by za- w księgach wieczystych był nim
rów jak mebli, jak, nie przymierza- działać w innym kierunku . Izrael Juda Neuman, który odzie-
jąc, żywego inwentarza, którego się dziczył nieruchomość w 1946 r.
trzeba pozbyć. Obecnie więc mamy Choć w Krakowie istnieje sporo or-
do czynienia z sytuacją, w któ- ganizacji lokatorskich, ich działania Wprawdzie w latach 50. pretensje
rej państwo polskie dyskryminuje do tej pory nie były zbyt radykalne. do niej zgłaszał też jego krewny,
znaczną liczbę swoich pełnopraw- Ograniczały się głównie do pomocy który dowodził, że został pominię-
nych obywateli w imię wspierania prawnej przy formułowaniu pism do ty w postępowaniu spadkowym,
rozwoju kapitalizmu i gospodarki sądów. Teraz ma się to zmienić. Po- ale ostatecznie nie udowodnił on
wolnorynkowej. Sytuacja taka jest wołano do życia Forum Organizacji swoich praw i wszystko skończyło
w mojej ocenie nie do zaakcepto- Lokatorskich, zrzeszające dziewięć się jedynie na wpisaniu ostrzeżenia
wania. W świetle opisanych wyżej tego typu instytucji.  Chodzi nam do księgi wieczystej. To tylko jeden
faktów za ważną i potrzebną należy o zapewnienie lokatorom rzeczy- z wielu tego typu przypadków, rodzi
uznać inicjatywę krakowskich orga- wistej konstytucyjnej ochrony ich się pytanie jak długo jeszcze różne-
nizacji lokatorskich. praw - wyjaśnia Tajchman. go rodzaju cwaniacy i dorobkiewi-
cze będą w tym kraju bezkarni.
Trzyletnie wypowiedzenia, uwolnio- Należy mieć nadzieję, że lokato-
ne czynsze, bezprawne przejmo- rzy wytrwają w swym heroicznym Podsumowując należy uznać obec-
wane kamienic przez nowych wła- oporze, ponieważ nic innego im tak ną politykę polskich władz, za an-
ścicieli, niewystarczająca pomoc naprawdę nie pozostaje. Powodem tyspołeczną i skandaliczną. Miejmy
socjalna miasta - to zaledwie czu- jest głównie proces reprywatyza- nadzieję, że walka lokatorów zakoń-
cji
bek góry lodowej problemów, na  często prowadzony z pogwał- czy się zwycięstwem.
które ustawa naraziła lokatorów. To ceniem prawa. Powinniśmy sobie [Wszystkie cytaty pochodzę ze strony inter-
najgorszy akt prawny w porównaniu uświadomić na czym polega pro- netowej www.lokatorzy-pk.pl ]
ze wszystkimi pozostałymi od 1994 ceder nielegalnego przejmowania
4 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009
Apel do Prezydenta Miasta Krakowa i Rady
Miasta Krakowa
sektorów budżetu gminy. Głoso- że nie sprzeda żadnej nieruchomo-
wanie podczas zebrań dotyczy po- ści ani nie ustali poziomu czynszów
bez zgody mieszkańców.
działu środków z budżetu gminy na
budownictwo komunalne, dopłaty
3. Wprowadzone zostanÄ… przez
Zwracamy siÄ™ z wnioskiem o za- mieszkaniowe oraz inne sektory:
Urząd Miasta nieodpłatne porady
gwarantowanie wszystkim miesz- pomoc społeczną, służbę zdrowia,
prawne w sprawach mieszkanio-
kańcom naszego miasta udziału szkolnictwo, ochronę środowiska
w podejmowaniu decyzji dotyczą- itd. Mieszkańcy mogą też opraco- wych oraz zorganizowana zostanie
cych polityki mieszkaniowej oraz wać projekty dla samorządu tery- akcja informująca mieszkańców
innych spraw lokalnych. Żaden torialnego. Obowiązkiem pracow- o tychże poradach. Władze samo-
rządowe będą zobowiązane dostar-
przepis nie obliguje formalnie władz ników Urzędu Miasta jest służenie
lokalnych do poddawania projektu pomocą w ich przygotowaniu. Pre- czać lokatorom jak najpełniejszej
budżetu gminy opiniowaniu czy też zydent Miasta przyjmuje dekla- informacji o sytuacji mieszkaniowej
w gminie. Gmina przyjmie rolÄ™ in-
konsultacjom społecznym. Jedno- rację, że projekt budżetu miasta
terwenienta ubocznego w spra-
cześnie też żaden przepis tego nie przygotowany przez mieszkańców
zabrania! Zgodnie z orzecznictwem zostanie przez niego przedstawio- wach mieszkaniowych. Opłacani
przez gminę prawnicy (niezależna
Naczelnego SÄ…du Administracyjne- ny pod obrady Rady Miasta. Rada
od władz kancelaria adwokacka)
go nie ma przeszkód prawnych aby Miasta przyjmuje deklarację, że
będą występować po stronie na-
konsultacja w gminie dokonała się uszanuje wolę mieszkańców.
w formie głosowania powszechne- jemców w sporach dotyczących
go, spotkań publicznych i ankiet. 2. Uczestnicy dzielnicowych ze- wysokości czynszów, sprawach
Proponujemy, żeby w zmienionym brań mieszkańców uzyskują pra- eksmisyjnych i w przypadku wątpli-
wości dotyczących stanu własno-
statucie gminy znalazły się nastę- wo opiniowania wszystkich decyzji
ściowego budynków i mieszkań.
pujące zapisy: dotyczących sprzedaży budynków
i nieruchomości majątku gminy Kra- (tekst apelu został przygotowany przez kra-
kowskie organizacje zaangażowane w obronę
1. W każdej dzielnicy Krakowa or- ków, poziomu czynszów, cennika
ganizowane są coroczne zebrania usług komunalnych, wpływów z po- praw lokatorów, skupione w Forum Organizacji
Lokatorskich)
mieszkańców, którzy ustalają kolej- datków oraz innych opłat lokalnych.
ność finansowania poszczególnych Rada Miasta przyjmuje deklarację,
Strach czy ignorancja władz Krakowa?
Rok 2008 upłynął w Krakowie pod znakiem protestów lokatorów, gnębionych podwyżkami czyn-
szów, eksmisjami oraz innymi szykanami ze strony prywatnych właścicieli kamienic. Demon-
stracje uliczne organizowano niemal co tydzień, a każda z nich odbywała się pod inną kamieni-
cą. Inicjatorami protestów byli mieszkańcy, którzy doświadczyli skutków nielegalnego przejęcia
budynków przez nowych właścicieli. Byli i tacy, których gmina sprzedała wraz z kamienicą.
Rafał Górski
Wśród poszkodowanych nie
brakowało osób, które pozbawiono
praw do dawnych mieszkań zakła-
dowych, chociaż przed laty party-
cypowali finansowo w ich budowie
i remontach. Pikietowano gmach
SÄ…du Rejonowego, po tym jak Fo-
rum Obrony Lokatorów wskazało
na liczne zaniedbania ze strony
sędziów. Najczęściej powtarza-
jÄ…cy siÄ™ zarzut to brak sumienno-
ści przy sprawdzaniu legalności
roszczeń osób podających się za
spadkobierców dawnych właści-
cieli i uznawanie drakońskich czyn-
szów za uzasadnione.
Tymczasem władze Krakowa uda-
wały, że problem nie istnieje, cho-
Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009 5
Po pierwsze, konieczne jest doma-
ganie siÄ™ przeznaczenia rezerwy
budżetowej na budowę mieszkań
jeszcze w tym roku i obniżenie sta-
wek czynszów komunalnych. Po
drugie, wydaje się, że trzeba wy-
musić zmianę samego systemu
zarzÄ…dzania miastem, a nie tyl-
ko zabiegać o utajoną wrażliwość
społeczną radnych i prezydenta.
Skoro demokracja przedstawiciel-
ska dyskryminuje zwykłych oby-
wateli, to trzeba walczyć o de-
mokrację bezpośrednią. Polskie
ustawodawstwo zezwala na prze-
kazanie mieszkańcom prawa do
współtworzenia projektu budżetu
gminy podczas otwartych zebrań
i głosowań (patrz orzecznictwo Na-
czelnego SÄ…du Administracyjnego).
Zebrania mieszkańców mogą się
odbywać w każdej dzielnicy, nale-
ży przygotować ankiety i karty do
ciaż to właśnie urzędnicy miejscy którym oficjalnie odmówiono zwo- głosowania dla wszystkich zainte-
decydowali przed laty o lokaliza- łania okrągłego stołu z udziałem resowanych. Taka procedura nosi
cji mieszkań kwaterunkowych. To władz i mieszkańców. Powodem miano budżetu partycypacyjnego
zresztą nic nowego w naszej gmi- miał być rzekomy brak konfliktu i wymaga zmiany statutu gminy.
nie. Cóż z tego, że zmieniali się pomiędzy magistratem a lokato-
radni i prezydenci Krakowa, jeśli rami. Jak wygląda ten brak kon- To znaczy, że nic poza arogancją
polityka mieszkaniowa zmierza- fliktu przekonali się lokatorzy już rządzących nie stoi na przeszko-
ła zawsze w tym samym kierun- w styczniu bieżącego roku, kiedy dzie, by zwykli ludzie decydowali,
ku. Obniżano wydatki na nowe w tym samym urzędzie wysłano które inwestycje są najważniejsze
mieszkania komunalne, wzrasta- przeciwko nim strażników miej- i na co wydać pieniądze miasta.
ły natomiast czynsze komunalne. skich, ponieważ  treść transpa- Obywatele mają też prawo opinio-
Przymykano oczy na wyrzucanie rentów obrażała radnych . wać wszystkie uchwały dotyczące
mniej zamożnych obywateli poza sprzedaży budynków i nierucho-
centrum miasta i godzono się na Również w styczniu radni przyjęli mości majątku gminy, poziomu
gospodarczy apartheid. budżet miasta na rok 2009, doko- czynszów i cennika usług komu-
nujÄ…c pewnych korekt w projekcie nalnych. O to wszystko musimy siÄ™
Dopiero kilkusetosobowa demon- Majchrowskiego. Przeznaczyli bli- jednak upomnieć organizując akcje
stracja przed magistratem spra- sko 800 milionów zł na inwestycje, obywatelskiego nieposłuszeństwa,
wiła, że wiceprzewodniczący Rady z tego zaledwie 10 milionów na blokując eksmisje, nachodząc rad-
Miasta Stanisław Rachwał poczuł pozyskanie mieszkań komunal- nych, okupując urzędy i zasiedla-
się zmuszony do zabrania głosu nych, czyli dokładnie tyle samo, jąc pustostany. To znaczy tworząc
w sprawie mieszkaniowej. Było to co na budowę Centrum Obsługi politykę faktów dokonanych. Nie
20 paz
dziernika 2008 roku. Wo- Inwestora i ponad dziesięciokrot- chcą budować mieszkań? To sami
bec zgromadzonego tłumu loka- nie mniej niż na rozbudowę sta- zajm3
my opuszczone domy nie
torów wspieranych przez Fede- dionów sportowych (138 mln). czekając na niczyją zgodę. Wyrzu-
rację Anarchistyczną, Inicjatywę Radny Bogusław Kośmider z PO cą nas? To zamieszkajmy w magi-
Pracowniczą i WZZ Sierpień 80 twierdzi, ze pozwoli to na odda- stracie. Wyrzucą nas? To zbudujmy
pan Rachwał zadeklarował, że w nie blisko 200 mieszkań, wobec malowniczy slums na Rynku Głów-
ciągu miesiąca zwołany zostanie ponad 3 tysięcy osób oczekują- nym w szczycie sezonu turystycz-
okrągły stół z udziałem wszystkich cych na dach nad głową. Według nego. Wybuchnie skandal? I bar-
stron konfliktu. M3
ały jednak ko- danych organizacji lokatorskich dzo dobrze. Radni muszą wreszcie
lejne miesiące, a zaproszenie na osób potrzebujących wsparcia zacząć odczuwać strach przed
rozmowy nie nadchodziło. W tym może być znacznie więcej. Grozi zorganizowanym ruchem spo-
samym czasie ogłoszono, że pre- nam bowiem fala wyroków eks- łecznym, bo na dobrą wolę z ich
zydent miasta Majchrowski planu- misyjnych. Sprzeciw budzi rów- strony nie możemy liczyć. Jednak
je przeznaczyć w przyszłorocznym nież rezygnacja z budowy miesz- na kompetencji lokalnych władz
budżecie 2 miliony złotych na po- kań komunalnych. Pozyskiwanie sprawa się nie kończy. Radykalny
zyskanie mieszkań komunalnych, mieszkań oznacza bowiem prze- protest to również krok w stronę
to jest dokładnie tyle samo, co na budowę dawnych hoteli robotni- zmiany niesprawiedliwego prawa,
dofinansowanie budowy pewnego czych lub zakup mieszkań na wol- które stawia lokatorów na prze-
pomnika. Oczywiście nie pomyślał nym rynku. granej pozycji, a kamienicznikom
o żadnych konsultacjach społecz- pozwala bezkarnie wyzyskiwać
nych, ani nawet o spotkaniu z loka- Pojawia się pytanie, co w tej sytu- najemców. Postulaty krakowskiego
torami. Na powtarzające się pro- acji powinni uczynić wszyscy, któ- Forum Obrony Lokatorów dotyczą-
testy pan prezydent pozostał jak rzy zostali oszukani przez władze ce zmian w Ustawie o ochronie lo-
zwykle ślepy i głuchy. Krakowa, potraktowani jak oby- katorów, muszą wreszcie znalez
ć
watele drugiej kategorii, pominięci posłuch w gmachu przy ulicy Wiej-
Wreszcie na adres organizacji lo- podczas planowania budżetu gmi- skiej w Warszawie.
katorskich dotarło pismo od pre- ny i nie zasługujący na spotkanie
zydium Rady Miasta Krakowa, w z jaśnie państwem radnymi.
6 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009
Nielegalne eksmisje w Warszawie
W styczniu 2009 roku w Warszawie doszło do dwóch prób przeprowadzenia nielegalnych eks-
misji. W pierwszym przypadku właściciel mieszkania samodzielnie (bez wyroku sądowego
i bez udziału komornika) wyrzucił z mieszkania matkę z trójką dzieci wraz z ich wszystkimi rze-
czami. W drugim przypadku, eksmisja miała być przeprowadzona na mocy wyroku sądowego
przez kancelariÄ™ komorniczÄ… pomimo obowiÄ…zywania tzw.  okresu ochronnego .
Jakub Grzegorczyk
Tym razem, do eksmisji nie doszło
dzięki interwencji Warszawskiego
Stowarzyszenia Lokatorów i organi-
zacji zaangażowanych w kampanię-
 Mieszkanie Prawem Nie Towarem .
Obydwa te przypadki z jednej stro-
ny pokazują, że właściciele nie wa-
hają się łamać prawa w dochodze-
niu swoich roszczeń, a z drugiej, że
w kwestii postępowania eksmisyjne-
go istnieje w Polsce wiele niejasności
natury prawnej, które uniemożliwiają
skuteczną ochronę lokatorów przez
instytucje publiczne (poczynajÄ…c od
kancelarii komorniczych, przez poli-
cję, aż po władze samorządowe).
Emilii Plater 27  samowola właściciela
Pierwsza z opisanych przez nas hi-
storii miała miejsce w budynku przy
ulicy Emilii Plater 27. W odróżnieniu
od większości głośnych spraw loka-
torskich, tym razem problemy po- z zamków w drzwiach wejściowych. lokal socjalny na okres jednego roku.
4 stycznia posunęli się do przemocy: Sprawa nielegalnej eksmisji i zaboru
wstały nie wskutek reprywatyzacji
budynku komunalnego, tylko konflik- około godziny 16:00 Dariusz Krysicki mienia lokatorów została zgłoszona
tu z właścicielami mieszkania (mał- wraz z kolegą wtargnęli do mieszka- na policji i w prokuraturze i obecnie
żeństwem Doroty i Dariusza Krysic- nia, siłą wypchnęli Annę Kalbarczyk toczy się w tej sprawie postępowa-
wraz z dziećmi na korytarz, a następ- nie.
kich), którzy wynajęli je na warunkach
nie zaczęli wynosić rzeczy lokatorów
rynkowych (na podstawie Kodeksu
na klatkÄ™ schodowÄ…. InterweniujÄ…cy
Cywilnego, poza UstawÄ… o ochronie Nowy Åšwiat 66  niekompetencja
w tym momencie patrol policji nie
praw lokatorów). policji i komornika
powstrzymał nielegalnej eksmisji i po
Druga historia miała bardziej stan-
dardowy przebieg: do próby eksmisji
Od 14 września 2008 r. wynajmują- krótkim czasie odjechał  właściciele
doszło w wyniku procesu reprywa-
cym mieszkanie była Anna Kalbar- mogli więc bez przeszkód wynieść
rzeczy lokatorów (choć nie wszyst- tyzacji komunalnego budynku przy
czyk wraz z przyjacielem i trojgiem
ulicy Nowy Świat 66 i gwałtownego
dzieci. W grudniu 2008 roku pomię- kie  w lokalu pozostała m.in. antena
satelitarna) i zamknąć drzwi na nowo
dzy właścicielem lokalu a najemcami wzrostu wysokości opłat czynszo-
zamontowany zamek. Przed godzi- wych, podwyższanych przez kamie-
powstał konflikt o wysokość opłat za
ną 17:00 na miejsce dotarło 5 osób
media  Krysiccy zaczęli domagać nicznika  Wojciecha Bazarnika.
z Warszawskiego Stowarzyszenia
się większych stawek za wodę, prąd
Wojciech Bazarnik uzyskał tytuł
i gaz, jednocześnie odmawiając wy- Lokatorów i Lewicowej Alternatywy
dania lokatorom umowy najmu. We-  w tym czasie przybył już drugi pa- prawny do części budynku przy ulicy
trol policyjny oraz dziennikarze z TVN
dług lokatorów, powodem działania Nowy Świat 66 1 marca 2001 r., krót-
24. Po naleganiach, funkcjonariusze
właścicieli była chęć pozbycia się ko potem zaczął podwyższać czynsz
oraz w różny sposób utrudniać co-
dotychczasowych najemców i sprze- policji zobowiązali się do zgłoszenia
nielegalnej eksmisji oraz zapropono- dzienne życie lokatorom (m.in. unie-
dania mieszkania na rynku wtórnym
wali lokatorom pomoc przy przewie- możliwił im korzystanie z piwnic i su-
(na co dowód stanowią m.in. wizyty
potencjalnych nabywców w miesz- zieniu rzeczy do noclegowni na war- szarni). Do lutego 2006 r., czynsz za
wynajem lokali wzrósł z poziomu sta-
kaniu w listopadzie i grudniu ubie- szawskim Zaciszu, odmówili jednak
wek komunalnych (niewiele ponad
głego roku, które zostały zapowie- wejścia do mieszkania, w którym nie
przebywali właściciele.
dziane lokatorom przez właścicieli 2 zł.) do 43,96 zł za metr kwadratowy.
smsami). W 2003 roku, Bazarnik wręczył loka-
Po kilkudniowej burzy medialnej
torom wypowiedzenie najmu z trzy-
letnim okresem wypowiedzenia, a
28 grudnia Krysiccy zajęli lokal miesz- (sprawę relacjonował zarówno TVN,
następnie wystąpił do sądu o eksmi-
kalny, wyrzucając lokatorów do poko- jak i ogólnopolskie gazety takie jak
Dziennik), do pomocy lokatorom
ju i domagając się m.in. opuszczenia sję lokatorów, którzy nie wyprowadzili
zobowiązał się burmistrz warszaw- się w okresie wypowiedzenia. Krótko
lokalu w przeciągu dwóch tygodni
po upływie terminu wypowiedze-
oraz  opłat za korzystanie z toale- skiego Bemowa  władze dzielnicy
przyznały pani Annie wraz z rodziną
ty . 31 grudnia wymontowali jeden nia, zażądał także odszkodowania
Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009 7
za bezumowne korzystanie z lokali nadzór nad działaniami komorników. do którego lokator może się przepro-
w wysokości 100 tysięcy złotych. W wyniku podjętych działań, przyby- wadzić (może to być lokal socjalny,
Część lokatorów po wyroku opuściła ła na miejsce policja wycofała swoją który przyznaje sąd podczas po-
swoje mieszkania, ale na miejscu po- asystę przy eksmisji, a po kilku go- stępowania eksmisyjnego albo tzw.
została między innymi rodzina pani dzinach udało się także uzyskać pi-  pomieszczenie tymczasowe czyli
Ewy Dembicz  działaczki Warszaw- semne odłożenie terminu eksmisji, np. pokój w hotelu o niskim standar-
skiego Stowarzyszenia Lokatorów. które wystawiła kancelaria komor- dzie); co więcej, w okresie ochron-
nicza. Eksmisja została ostatecznie nym (od 1 listopada do 31 marca)
Sprawa znalazła finał w sądzie okrę- wstrzymana aż do końca marca. nie można przeprowadzać eksmisji
gowym, który w paz
dzierniku wydał do pomieszczeń, które nie mają sta-
nakaz eksmisji bez prawa do lokalu Podsumowanie tusu lokalu (określonego w Ustawie
socjalnego, egzekucji wyroku podję- Wraz z postępującą prywatyzacją o ochronie praw lokatorów). Jednak
Å‚a siÄ™ natomiast kancelaria komorni- i reprywatyzacjÄ… publicznego zasobu w praktyce wszystkie te mechanizmy
cza Bożeny Garlińskiej. Ostatecznie, komunalnego rośnie liczba postępo- ochronne często zawodzą. Zdarzają
eksmisję do pomieszczenia tymcza- wań eksmisyjnych. W samym roku sie przypadki, w których właściciele,
sowego (wskazanego przez właści- 2006 (ostatnim, na którego temat nie czekając na postępowanie ko-
ciela pokoju w hotelu robotniczym) opublikowano oficjalne dane) komor- mornicze albo próbują dokonać eks-
wyznaczono na 22 stycznia, jednak- nicy wszczęli ponad 7.200 postępo- misji samodzielnie (jak w opisanym
że komornik naruszył w toku postę- wań eksmisyjnych, a do załatwienia przypadku z ulicy Emilii Plater), albo
powania przepisy Ustawy o ochronie pozostawało jeszcze 10.500 spraw. zmuszają lokatorów do wyprowadz-
praw lokatorów  m.in. wyznaczył W tym samym roku, do sądów ki przy pomocy odcięcia mediów
termin eksmisji pomimo obowią- wpłynęło ponad 34 tysiące pozwów i centralnego ogrzewania. Prawa nie
zującego okresu ochronnego (od o opróżnienie lokalu mieszkalnego, respektują także kancelarie komor-
1 listopada do 31 marca) oraz wska- co oznacza, że liczba eksmisji bę- nicze, które podejmują się eksmisji
zał lokal, którego najemcą ma być dzie w najbliższym czasie rosła. o okresie ochronnym, lub też prze-
Bazarnik, co skutkuje wyłączeniem prowadzają lokatorów do pomiesz-
lokatorów z ustawowej ochrony (po W wyniku drastycznych podwyżek czeń tymczasowych, w których
upływie sześciomiesięcznej umowy czynszów coraz więcej lokatorów nie wynajmującym jest właściciel do-
będzie ich można eksmitować z ho- stać na opłacanie wynajmu miesz- tychczasowego mieszkania, co pro-
telu  na bruk ). kań, co bardzo szybko staje się pod- wadzi do wyłączenia eksmitowanych
stawą do wszczęcia przez właścicieli spod ustawowej ochrony.
W dniu eksmisji przy wejściu do bu- postępowania sądowego o opróżnie-
dynku zebrało się około 30 osób nie lokalu, w którym przebywają za- Wszystko to sprawia, że kwestia blo-
z różnych organizacji wspierających dłużeni lokatorzy. Pomimo narastania kowania lawinowo rosnącej liczby
lokatorów (Warszawskiego Stowarzy- tego problemu społecznego, coraz eksmisji będzie w najbliższym czasie
szenia Lokatorów, Lewicowej Alterna- liczniejsza rzesza osób zagrożonych kluczowym zadaniem ruchu lokator-
tywy, Kancelarii Sprawiedliwości Spo- eksmisją nie może liczyć na skutecz- skiego.
Å‚ecznej oraz warszawskiego ruchu nÄ… ochronÄ™ ich praw.
anarchistycznego), zamierzających Aby pomóc lokatorom uchronić się
zablokować nielegalną eksmisję. Ustawodawca przewidział co praw- przed nielegalną eksmisją przygoto-
W tygodniu poprzedzającym eksmi- da kilka elementów chroniących lo- waliśmy dwa mini-opracowania na
sję, WSL wystosował pismo opisują- katorów: eksmisji można dokonać temat podstawowych zasad postę-
ce nieprawidłowości w postępowaniu jedynie na podstawie wyroku sądo- powania w przypadku eksmisji.
eksmisyjnym do Warszawskiej Rady wego, może jej dokonać jedynie ko- Zachęcamy do lektury!
Komorniczej i prezesa sądu okręgo- mornik i to tylko w przypadku, gdy
wego, które to instytucje sprawują istnieje inny lokal lub pomieszczenie,
Co robić gdy grozi nam eksmisja?
1. W sytuacji gdy otrzymujemy za- pismo do izby komorniczej, która
wiadomienie o wszczęciu postępo- sprawuje nadzór nad kancelarią,
wania egzekucyjnego, należy do- która ma przeprowadzić eksmisję;
kładnie sprawdzić, czy nie doszło w piśmie należy opisać naruszenia
do naruszeń prawa (np. czy nie prawa oraz poprosić o interwencję;
obowiÄ…zuje okres ochronny, albo
czy został wskazany typ lokalu do 4. Jeżeli nie istnieje możliwość
jakiego ma nastąpić eksmisja); prawnego zablokowania eksmisji,
należy zgłosić się do którejś z dzia-
2. Jeżeli komornik dopuścił się ja- łających organizacji lokatorskich, w
kichkolwiek uchybień, należy jak celu zorganizowania blokady eks-
najszybciej skierować do prezesa misji. Blokada polega najczęściej
sądu okręgowego właściwego dla na zebraniu się grupy osób na scho-
danej kancelarii skargę na czynno- dach przed mieszkaniem, w którym
ści komornicze z krótkim opisem, ma dojść do eksmisji i nie dopusz-
które przepisy prawa zostały naru- czenia komornika i policji do lokalu.
szone oraz z prośbą o wstrzymanie Najczęściej blokady kończą się od-
egzekucji wyroku aż do czasu roz- stąpieniem komornika od czynno-
strzygnięcia zgłoszonych wątpliwo- ści eksmisyjnych i wyznaczeniem
ści; nowego terminu. Czasami zdarzają
się przypadki zatrzymywania osób
3. W przypadku ewidentnych naru- blokujÄ…cych przez policjÄ™ i wymie-
szeń prawa, warto napisać także rzenia im kary grzywny.
8 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009
O czym należy pamiętać podczas postępowania
eksmisyjnego?
1. Eksmisja jest możliwa jedynie na 4. W okresie od 1 listopada do 31
podstawie prawomocnego wyroku marca nie dokonuje siÄ™ eksmisji do
sądowego; pomieszczeń tymczasowych (le-
galne jest natomiast eksmitowanie
2. Eksmisję przeprowadzić może do lokali socjalnych i zastępczych)
jedynie komornik sÄ…dowy;  procedura eksmisyjna musi zo-
stać przerwana do końca okresu
3. Nie istnieje możliwość dokonania ochronnego.
eksmisji  na bruk - bez wskazania
lokalu lub pomieszczenia, do któ- Powyższe zasady dotyczą lokatorów,
rego eksmitowani mają się wypro- którzy podlegają ustawie o ochronie
wadzić (jeżeli sąd w postępowaniu praw lokatorów. W przypadku osób
eksmisyjnym zasądził prawo do lo- wynajmujących na wolnym rynku
kalu socjalnego, eksmisja musi siÄ™ (tzw. najem okazjonalny) istnieje
odbyć do lokalu socjalnego wskaza- możliwość dokonania eksmisji na
nego przez gminę, w innym wypad- bruk, jednak musi to być eksmisja
ku musi zostać przynajmniej wska- dokonana na podstawie wyroku są-
zane pomieszczenie tymczasowe); dowego przez komornika.
Lokal socjalny, lokal zamienny i pomieszczenie
tymczasowe  podstawowe informacje prawne
Jakub Grzegorczyk
Wiele osób, przed którymi sta-
je widmo eksmisji często nie umie
odnalez
ć w gąszczu przepisów in-
formacji na temat przysługujących
im praw z zakresu dostępu do
lokali publicznych. Powszechnie
wiadomo, że w Polsce nie wykonu-
je siÄ™ eksmisji  na bruk , a osobie
eksmitowanej powinno siÄ™ dostar-
czyć albo lokal socjalny, albo za-
mienny, a w niektórych sytuacjach
eksmisja powinna się odbywać do
pomieszczenia tymczasowego.
Niestety, mało kto potrafi precyzyj-
nie wskazać komu i w jakiej sytu-
acji przysługują wyżej wymienione Definicje
lokale. Ponieważ te trzy typy lokali Lokal socjalny  to wydzielony jem z zachowaniem półrocznego
są często mylone, postanowiliśmy z gminnego zasobu mieszkaniowe- okresu wypowiedzenia w sytuacji
opracować krótką informację jakie go lokal mieszkalny, który przysłu- gdy najem wypowiada się, ponie-
są pomiędzy nimi różnice: komu guje osobom w trudnej sytuacji ma- waż właściciel chce zamieszkać
przysługują, kto powinien je za- terialnej i który może być lokalem w danym lokalu) - musi on znaj-
pewnić i jakie minimalne warunki o obniżonym standardzie; lokal dować się w tej samej miejscowo-
powierzchniowe i techniczne po- socjalny musi nadawać się do za- ści co lokal, w którym dotychczas
winny w nich panować. mieszkania, a powierzchnia użytko- zamieszkuje lokator, posiadać co
wa na osobę nie może być mniejsza najmniej takie samo wyposażenie
Czekamy także na wszelkie in- niż 5 m² (w przypadku jednoosobo- techniczne i takÄ… samÄ… powierzch-
formacje o praktyce postępo- wego gospodarstwa domowego jest nie pokoi (uznaje się, że ten waru-
wania sÄ…dów i organów wÅ‚adzy to minimum 10 m²); lokal socjalny nek jest speÅ‚niony jeżeli na osobÄ™
w sprawach o przydzielenie loka- wynajmuje siÄ™ na czas okreÅ›lony. przypada 10 m², a w przypadku
li w postępowaniu eksmisyjnym jednoosobowego gospodarstwa
oraz PaÅ„stwa komentarze w za- Lokal zamienny  to lokal, który wÅ‚a- domowego  20 m²).
kresie prawa mieszkaniowego: ściciel lub gmina oferuje lokatorowi
w ściśle określonych przypadkach Pomieszczenie tymczasowe  nie
[e-mail] lub (remontu lub rozbiórki budynku jest to samodzielny lokal mieszkal-
[e-mail] oraz gdy właściciel wypowiada na- ny, a jedynie pomieszczenie (może
Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009 9
publicznych a lokatorami miesz-
kań prywatnych. Artykuł 14 ust. 7
Ustawy o ochronie praw lokatorów
wskazuje, że nakaz przyznania lo-
kalu socjalnego określonym kate-
goriom osób nie dotyczy lokatorów
z mieszkań prywatnych, którzy
spełniają powyższe kryteria, ale
którzy zawarli umowę najmu po
1 stycznia 2005 roku.
Lokal zamienny  prawo do tego
typu lokalu przysługuje jedynie
w trzech przypadkach:
- lokatorom, którym właściciel wy-
powiedział najem z zachowaniem
półrocznego okresu wypowiedzenia
zgłaszając, że w lokalu zamieszkać
ma on sam lub jego wstępni lub
zstępni (dzieci, małżonek, rodzi-
ce oraz osoby wobec, których ma
obowiÄ…zek alimentacyjny); [art. 11
to być np. pokój), do którego eksmi- ustala własne reguły wynajmowa- ust. 4 Ustawy o ochronie praw loka-
tuje się osobę nie posiadającą pra- nia lokali socjalnych, w ogólnych torów];
wa do innego lokalu (w tym socjal- ramach określonych przez  Ustawę - lokatorom, których lokal wymaga
nego); pomieszczenie tymczasowe o ochronie praw lokatorów . opróżnienia w związku z koniecz-
musi nadawać się do zamieszkania, nością dokonania rozbiórki lub re-
znajdować się w tej samej miejsco- Drugą grupą osób, które mają moż- montu budynku  przez okres roku
wości co lokal, z którego dokonuje liwość otrzymania lokalu socjal- właściciel zapewnia im lokal za-
się eksmisji, a powierzchnia użytko- nego są osoby przeciwko, którym mienny, a po upływie tego czasu
wa musi wynosić minimum 5 m² na toczy siÄ™ postÄ™powanie eksmisyj- musi udostÄ™pnić naprawiony lo-
osobę. ne. W prawie każdym przypadku sąd kal. Należy przy tym pamiętać, że
może orzec o uprawnieniu do lokalu koszty przeniesienia się lokatora
Zasady przyznawania socjalnego osoby, przeciwko której pokrywa właściciel, a czynsz za lo-
Lokal socjalny - przysługuje toczy się postępowanie eksmisyj- kal zamienny nie może być wyższy
osobom w trudnej sytuacji ma- ne  wyjątkami są tzw.  dzicy loka- niż za lokal dotychczasowy; [art. 10
terialnej oraz niektórym lokato- torzy (osoby przebywające w lo- ust. 4 Ustawy o ochronie praw loka-
rom przeciwko którym toczy się kalu bezprawnie) oraz osoby, które torów];
sprawa o eksmisję. znęcają się nad rodziną. Tym dwóm - lokatorom, którym gmina wypo-
kategoriom lokal socjalny z definicji wiada umowy najmu z sześciomie-
Pierwsze z tych kryteriów jest pre- nie przysługuje (od tej reguły jest sięcznym okresem wypowiedzenia
cyzowane przez gminę w uchwale wyjątek w przypadku  dzikich loka- na podstawie planów sprzedaży
na temat zasad wynajmowania lo- torów - jeżeli jest to  szczególnie lokali zawartych w Wieloletnim pro-
kali wchodzących w skład jej zaso- usprawiedliwione w świetle zasad gramie gospodarowania mieszkanio-
bu mieszkaniowego. Przykładowo: współżycia społecznego art. 24 wym zasobem gminy [art. 21 ust. 4
w Warszawie, prawo do ubiegania Ustawy o ochronie praw lokatorów). Ustawy o ochronie praw lokatorów].
się o lokal socjalny mają osoby nie Istnieją także określone kategorie,
mające tytułu prawnego do loka- którym sąd nie może odmówić pra- Pomieszczenie tymczasowe  przy-
lu i jednocześnie znajdujące się wa do lokalu socjalnego. Są to: sługuje wszystkim osobom eksmito-
w sytuacji niedostatku (zdefiniowa- - kobiety w ciąży; wanym. Wskazać je może zarówno
nego jako sytuacja, w której śred- - małoletni, niepełnosprawni i ubez- gmina, jak i dłużnik (osoba eksmito-
ni miesięczny dochód na członka własnowolnieni oraz osoby sprawu- wana) i wierzyciel (właściciel).
gospodarstwa domowego w okre- jÄ…ce nad nimi opiekÄ™ i mieszkajÄ…ce
sie ostatnich 3 miesięcy nie prze- razem z nimi; Minimalne standardy
kracza 100% najniższej emerytury, - obłożnie chorzy; Lokal socjalny musi nadawać się
a w gospodarstwie jednoosobowym - emeryci i renciści spełniający kry- do zamieszkania, a powierzch-
i gospodarstwie osoby samotnie teria korzystania z pomocy spo- nia użytkowa na osobę nie może
wychowujÄ…cej dziecko  150% naj- Å‚ecznej; być mniejsza niż 5 m² (w przypad-
niższej emerytury), osobom, które - osoby posiadające status bezro- ku jednoosobowego gospodar-
utraciły mieszkanie w skutek klęsk botnego; stwa domowego jest to minimum
żywioÅ‚owych, wychowankom do- 10 m²); lokal socjalny wynajmuje siÄ™
mów dziecka, rodzinnych domów Wszystkim tym kategoriom lokato- na czas określony [art. 2 ust. 5 oraz
dziecka lub rodzin zastępczych rów przysługuje lokal socjalny o ile art. 23 ust. 1 Ustawy o ochronie praw
(o ile wystąpią z wnioskiem o wy- nie mogą zamieszkać w innym lo- lokatorów]; Czynsz w lokalu socjal-
najęcie lokalu socjalnego w okresie kalu. nym nie może przekraczać połowy
3 lat od uzyskania pełnoletniości) stawki najniższego czynszu obo-
oraz osobom opuszczającym za- WAŻNE! W zakresie prawa do lo- wiązującego w gminnym zasobie
kłady karne, które nie mogą w inny kalu socjalnego istnieje znacząca mieszkaniowym [art. 23 ust. 4 Usta-
sposób zaspokoić swoich potrzeb różnica w sytuacji lokatorów wynaj- wy o ochronie praw lokatorów]. Po-
mieszkaniowych. Każda gmina mujących mieszkania w zasobach zostałe standardy w odniesieniu do
10 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009
lokali socjalnych precyzuje gmina w przeniesienia jest wypowiedzenie - posiadać dostęp do z
ródła zaopa-
uchwale o zasadach wynajmowa- najmu przez prywatnego właścicie- trzenia w wodę i do ustępu, cho-
nia lokali. la na podstawie art. 11 ust. 4 Ustawy ciażby pomieszczenia te znajdowa-
o ochronie praw lokatorów (właści- ły się poza budynkiem;
Lokal zamienny co do zasady, musi ciel chce sam zamieszkać w danym - posiadać oświetlenie naturalne
mieć taki sam standard jak lokal lokalu) oraz w przypadku gdy gmi- i elektryczne;
dotychczas zajmowany (takie same na wypowiada najem na podsta- - posiadać możliwość ogrzewania;
urządzenia techniczne oraz taką wie art. 21 ust. 4 Ustawy o ochronie - posiadać niezawilgocone prze-
samą powierzchnie pokoi  co ozna- praw lokatorów, wtedy czynsz  musi grody budowlane;
cza, że na osobę przypadać powin- uwzględniać stosunek powierzchni - zapewniać możliwość zainsta-
no minimum 10 m² powierzchni po- i wyposażenia lokalu zamiennego do lowania urzÄ…dzenia do gotowania
koi) oraz musi się znajdować w tej lokalu zwalnianego . posiłków.
samej miejscowości. Czynsz w lo- [Rozporządzenie Ministra Sprawie-
kalu zamiennym oraz okres wynaj- Pomieszczenie tymczasowe musi dliwości z dnia 26 stycznia 2005
mowania zależą od sytuacji  jeżeli nadawać się do zamieszkania, roku w sprawie szczegółowego try-
powodem przeniesienia lokatora do znajdować się w tej samej miejsco- bu postępowania w sprawie o opróż-
lokalu zamiennego jest remont bu- wości co lokal, z którego dokonuje nienie lokalu lub pomieszczenia
dynku, wtedy czynsz musi być taki się eksmisji, a powierzchnia użyt- albo o wydanie nieruchomości oraz
sam jak w lokalu dotychczas zajmo- kowa musi wynosić minimum 5 m² szczegółowych warunków jakim po-
wanym, a okres pobytu wynosi rok na osobę [art. 1046 ż 4-8 Kodeksu winno odpowiadać pomieszczenie
(potem właściciel musi udostępnić Postępowania Cywilnego]. Ponadto tymczasowe]
naprawiony lokal); jeżeli powodem powinno ono:
Brukowa polityka mieszkaniowa
Teoretycznie zagwarantowanie dachu na głową to jedno z podstawowych zadań samorządu
terytorialnego. Gmina bowiem jest wspólnotą mieszkańców. Tymczasem władze lokalne, za-
rządzają miastami i gminami jak przedsiębiorstwem. W takim przypadku problem zapewnienia
potrzebującym mieszkań nie jest rozwiązywany w sposób dosłowny, ale rozpatruje się go tylko
w kategoriach ekonomicznych, podejmujÄ…c jedynie kroki minimalizujÄ…ce ewentualne koszty
tego zadania, najlepiej przerzucajÄ…c je na samych zainteresowanych. Dlatego  eksmisja na
bruk , jest tak samo czymś codziennym, a z perspektywy władz lokalnych naturalnym, jak
 zwolnienie z pracy na bruk .
Jarosław Urbański
Jednym ze statystycznych efek-
tów tak pomyślanej polityki jest to, iż
ilość orzekanych przez sądy eksmisji
przewyższa znacznie ilość wybudo-
wanych mieszkań komunalnych, czy
nawet socjalnych pozostajÄ…cych do
dyspozycji władz samorządowych.
W skali kraju dysproporcjÄ™ tÄ™ poka-
zujÄ… np. dane za 2005 r. Z 7596 orze-
czonych wówczas przez sądy eksmi-
sji, zrealizowano (do lokali socjalnych,
pomieszczeń tymczasowych i innych
miejsc) niecałe 25%.
Problem ten dotyczy też Poznania.
Pod koniec 2006 roku oczekujÄ…cych
z wyrokami eksmisji rodzin było łącz-
nie blisko 1000 i każdego roku przy-
bywa ich przynajmniej kolejnych
100. Jeżeli do tego dodamy eksmi-
2006 i 2007 roku Poznań posiadał dzinom gmina musi zagwarantować,
sje przeprowadzone nielegalnie (bez
390 mieszkań socjalnych i ponad i tylko tymczasowo, lokal, w którym
stosownych wyroków) zarówno przez
1300 lokali o obniżonym standardzie, pokoje nie mogą mieć mniej niż 5 m.
prywatnych właścicieli, spółdzielnie
do których, w miarę ich zwalniania, kw. na osobę, czyli np. na 6 osobową
mieszkaniowe, a nawet samo miasto,
to okaże się, że dysproporcja pomię- trafiali i trafiają eksmitowani. rodzinę wystarczy mieszkanie 30 me-
trowe. Mieszkania socjalne nie mu-
dzy potrzebami, a zdolnością miasta
Musimy także pamiętać, iż lokal so- szą być wyposażone we wszystkie
do ich zaspokojenia, jest ogromna.
W omawianym roku jedynie 4% eks- cjalny, to nie to samo, co komunalny. media i urzÄ…dzenia sanitarne. Bywa,
Cechuje go znacznie obniżony stan- że za nadające się do zamieszkania
mitowanych zakwaterowano w innych
dard. Ustawowo eksmitowanym ro- oficjalnie uznaje siÄ™ lokale usytuowa-
lokalach. Teoretycznie na przełomie
Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009 11
ne w rozwalających się barakach czy, go władze lokalne rozpoczęły inwe- już 1,2 mln. Polaków (czyli faktycznie
w sensie dosłownym, kontenerach. stować w budownictwo komunalne, tyleż rodzin) ma kłopoty z regulowa-
Osiedla takie lokalizowane są np. - jest chęć stworzenia w śródmieściu niem zadłużenia, wykazując więcej
jak proponował jeden z białostockich luksusowych siedlisk dla zamożnych niż dwumiesięczne zaległości. Sięga-
projektów - poza miastem, w okoli- po gruntownym odremontowaniu, co ły one wówczas 7 mld. zł. Dla porów-
cach oczyszczalni ścieków. Przez atrakcyjniejszych kwartałów. Reno- nania rok wcześniej, w połowie 2007
pewien czas taką  brutalność po- wacja odbywa się pod hasłem  re- roku, tego typu zaległości wynosiły
stępowania z eksmitowanymi, usta- witalizacji , która w naszym mieście niespełna 5 mld. zł.
wodawca nie tylko dopuszczał, ale oznacza jedynie  uburżuazyjnienie .
nawet nakazywał! W takim przypad- W efekcie do nowych mieszkań ko- W efekcie należy się spodziewać na-
ku biednym się nie pomaga, ale ich munalnych trafiają przede wszystkim rastającej fali konfliktów lokatorskich,
karze za to, że są biednymi. wykwaterowani, często pod przy- wywołanych większą ilością eksmisji
musem, dotychczasowi mieszkańcy z powodu zarówno presji właścicieli,
Oczywistym jest, że osoby potrze- secesyjnych kamienic. Mieszkali oni chcących uzyskać większy dochód
bujące, powinny trafiać do mieszkań w często znośnych warunkach i nie z nieruchomości, jak też zadłużenia
o odpowiednim standardzie, przy- byli (czy są) najbardziej potrzebują- samych mieszkańców oraz miejskiej
dzielanych na czas nieokreślony, cymi. polityki przesiedleń, a także z powo-
gwarantując w ten sposób stabilizację du oddalającej się perspektywy po-
życiową - czyli do mieszkań komunal- Równocześnie najpierw gwałtowny zyskania własnego lokum (problem
nych. Tymczasem od 1998 roku do boom na rynku budownictwa miesz- ceny i dostępu do kredytu), przy
2007, przez 10 lat, w Poznaniu wybu- kaniowego doprowadził do wywin- jednoczesnej świadomości istnienia
dowano łącznie jedynie 330 miesz- dowania cen mieszkań do poziomu niewykorzystanej substancji miesz-
kań komunalnych. To w porównaniu nieosiągalnego dla gorzej sytuowa- kaniowej.
z tym, że - jak samo miasto przy- nych (czyli nie posiadających zdol-
znaje - w Poznaniu mamy 1300 lokali ności kredytowych) rodzin, będących W dniu 22 stycznia 2009 r. władze
o obniżonym standardzie należących najczęstszymi  klientami Zarządu miasta Poznania dokonały likwida-
do samorządu, że na przydział loka- Komunalnych Zasobów Lokalowych, cji istniejącego od 2 miesięcy skłotu
lu oczekuje ok. 1000 eksmitowanych działającego w imieniu miasta. Ceny zlokalizowanego w opuszczonym,
z wyrokami i niewiadoma liczba bez wzrosły w ciągu 3-5 lat nawet dwu, i przeznaczonym do rewitalizacji, bu-
wyroków, oraz że w niektórych kwar- trzykrotnie, a wcześniej też nie były dynku przy ulicy Żydowskiej (centrum
tałach miasta panuje przeludnienie niskie. Z drugiej strony postępujący Poznania). Po eksmisji administrator,
i tak dalej, jest ilością dowodzącą ma- kryzys na rynku nieruchomości spo- nakazał zamurowanie wszystkich
łego zainteresowania władz miasta wodował, że mamy do czynienia wejść do budynku. Z tej perspektywy
tym problemem. Dodajmy jeszcze, z gwałtownie rosnącą ilością pusto- akt samowolnego zajęcia kamienicy
że z tych 330 nowopowstałych loka- stanów - lokali, których nikt za obec- przy Żydowskiej i póz
niejsze nagło-
li komunalnych, aż 287 zbudowano ną stawkę już kupić nie chce. Do tego śnienie przeprowadzonej przez mia-
w ostatnich trzech latach (2005- przybywa gospodarstw domowych, sto ewikcji, miało i ma głębokie zna-
2007). Bynajmniej nie oznacza to ra- które nie radzą sobie ze spłatą za- czenie polityczne. Wskazał kierunki
dykalnego zwrotu w polityce mieszka- dłużenia, w tym kredytowego i hipo- bezpośrednich akcji niezbędnych do
niowej miasta podyktowanego troską tecznego, zaciągniętego pod zakup podjęcia ze społecznego punktu wi-
o tych, którzy utracili dach na głową. domu czy mieszkania. Jak podawały dzenia, zwłaszcza w obliczu narasta-
Prawdziwym powodem, dla które- w połowie czerwca 2008 roku gazety, jącego kryzysu.
Samowolne osadnictwo |1| Skłot Rozbrat
W wielu większych miastach w Polsce, istnieje sporo osiedli, budynków, kwartałów zasiedlo-
nych wbrew obowiÄ…zujÄ…cej w tej materii procedurze...
Jarosław Urbański
Najbardziej popularne sÄ… chyba
mieszkania na działkach. Dzięki de-
terminacji i sprytowi ludzi, te samo-
wolne formy osadnictwa, bez oficjal-
nego nadania lokalu, bez pozwolenia
na budowę, pozwalają zaspokoić
potrzeby mieszkaniowe tysiÄ…com ro-
dzin. Powstały one nie z czyjejś eks-
trawagancji, ale z konieczności. Są
one wynikiem wieloletnich zaniedbań
w dziedzinie polityki mieszkaniowej,
braku taniego budownictwa miesz-
kaniowego, komunalnego, wysokich
czynszów itd.
Niektóre z tych miejsc nazywane
są skłotami. W Poznaniu przy ulicy
Pułaskiego 21, istnieje największy
i najdłużej działający skłot w Polsce
 Rozbrat. Mieszka w nim na stałe bli-
sko 20 osób i okresowo dodatkowo
12 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009
kilku gości. Rozbrat to zaadoptowane tym miejscu całości aktywności śro- Istniejącemu od 15 lat Rozbratowi
na cele mieszkaniowe budynki, gdzie dowiska związanego z Rozbratem. grozi dziś likwidacja. Mieszkańcy, jak
kiedyś mieściły się hale produkcyjne Warto wspomnieć, iż działalność ta też skupione wokół Rozbratu śro-
i magazyny. Na poznańskim Roz- dotyczy także aktywności np. na te- dowisko, zapowiadają jednak walkę
bracie od blisko 15 lat rozw3
any jest renach zakładów pracy i aktywizacji o prawo do życia w miejscu, które
samorząd i działalność kulturalna. mieszkańców innych dzielnic Pozna- wspólnymi siłami zagospodarowali
Zorganizowano kilkaset koncertów, nia. Mieszkańcy skłotu wielokrotnie i utrzymywali przez lata.
Więcej o Rozbracie znajdziesz na
kilkadziesiąt wystaw i przedstawień wspierali osoby spoza Rozbratu w ich
www.rozbrat.org
teatralnych. Nie sposób opisać w staraniach o prawo do mieszkania.
Zaproszenie na KonferencjÄ™
Kwestia mieszkaniowa i ruchy lokatorskie w dobie globalizacji | Warszawa, 28-29 marca 2009 r.
Sala konferencyjna, ul. Bracka 11/13 (róg Nowogrodzkiej)
Przez ostatnie cztery lata, w ra-
mach kampanii społecznej  Miesz-
kanie Prawem NIE Towarem stosun-
kowo dużo miejsca poświęciliśmy
analizie polityki mieszkaniowej władz
państwowych i samorządowych.
Praktycznie wszystkie otarte spotka-
nia dyskusyjne i konferencje skupiały
się na problematyce założeń lokalnej
i krajowej polityki mieszkaniowej oraz
konstrukcji prawa mieszkaniowego.
Jednak problemy lokatorskie w Pol-
sce nie wynikają tylko i wyłącznie
z działań władz, ale stanowią rów-
nież konsekwencję szerszych zjawisk
społecznych: przemiany charakteru
miast wynikającej z procesów globa-
lizacji oraz słabości współczesnego
ruchu lokatorskiego, który nie potrafi
skutecznie na te zmiany odpowie-
dzieć.
Z tych powodów, w ostatni weekend
marca tego roku zamierzamy zor-
ganizować konferencję lokatorską
poświęconą tej tematyce, którą do
tej pory pom3
aliśmy: społecznych
i ekonomicznych przemian miasta
oraz różnym historycznym formom
działania ruchów lokatorskich.
1. Współczesne zmiany charakteru
miast
(prywatyzacją przestrzeni publicznej, oraz podyskutować nad możliwym
Pierwszy blok tematyczny naszej powstawaniem grodzonych osiedli). stanowiskiem ruchu lokatorskiego
konferencji ma stanowić omówie- w tej kwestii.
nie przemian współczesnych miast. Częścią procesu powstawania me-
Kluczową kwestią jest tutaj opisanie tropolii jest też gentryfikacja (inaczej: 2. Historyczne formy działań ruchów
procesu powstawania metropolii  uburżuazyjnienie)  czyli renowacja lokatorskich
nowoczesnych ośrodków miejskich, starych dzielnic miejskich, która do-
które pod wieloma względami od- konywana jest wspólnie przez kapi- Choć obecnie ruch lokatorski w Pol-
różniają się od miast, jakie znamy tał prywatny i władze lokalne, a któ- sce jest relatywnie słaby, to w róż-
z XX wieku. Te nowe, ogromne cen- ra prowadzi do wzrostu czynszów, nych krajach i w różnych momentach
tra miejskie charakteryzujÄ… siÄ™ zu- zamiany przestrzeni mieszkalnej historycznych zorganizowani miesz-
pełnie inną hierarchią priorytetów na użytkową i wzrostu wartości bu- kańcy potrafili skutecznie wpływać
(funkcja mieszkalna nie jest już tak dynków. Ostatecznie, efektem gen- na sytuację społeczno-ekonomiczną
ważna jak funkcje reprezentacyjne, tryfikacji staje się wyparcie średnio w wielu miejscach na świecie. Ruch
czy komunikacyjne), polityką lokalną i nisko zarabiających mieszkańców lokatorski ma więc swoją  ukrytą
nastawioną raczej na zamożne war- poza centrum miasta. W pierwszej historię : masowych strajków czyn-
stwy społeczne, innymi zasadami części konferencji, chcemy opisać szowych w II Rzeczpospolitej, sku-
kształtowania ładu przestrzennego procesy metropolizacji i gentryfikacji tecznych blokad eksmisji w wielu
Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009 13
krajach, czy powszechnego, niele- Debaty o procesach społecznych cy Berlina  Kreuzberg oraz historię
galnego samowolnego osadnictwa i historii ruchu lokatorskiego sÄ… strajku czynszowego w Republice
w krajach Trzeciego Świata. same w sobie bezwartościowe, Południowej Afryki.
o ile nie towarzyszy im refleksja nad
W drugiej części konferencji, na tym, jak praktycznie działać  tu i te- Celem tej części konferencji jest
podstawie kilku przykładów histo- raz . Dlatego też, w ostatniej części przeanalizowanie możliwości wspól-
rycznych, chcemy podyskutować konferencji, chcemy zaprezento- nego działania oraz zastanowienie
nad aktualnością kluczowych stra- wać doświadczenia współcześnie się nad najbardziej skutecznymi me-
tegii działania ruchu lokatorskiego działających w Polsce organizacji todami działań w obecnej sytuacji.
(strajków czynszowych, blokad eks- lokatorskich (Warszawskiego Sto-
misji i samowolnego zajmowania warzyszenia Lokatorów, Kancelarii
niewykorzystanych budynków). Sprawiedliwości Społecznej oraz WST
P WOLNY - ZAPRASZAMY!
Forum Organizacji Lokatorskich
3. Prezentacja współczesnych orga- z Krakowa) oraz przedstawić dwa
nizacji lokatorskich z Polski i innych doświadczenia z zagranicy: przy-
krajów kład organizacji lokatorów w dzielni-
Wstępny harmonogram konferencji
Sobota 28 marca
14:00  15:00 Przerwa obiadowa 11:00  11:45 Prezentacja działa-
jÄ…cych organizacji lokatorskich
15:00  17:30 Historyczne formy z różnych miast Polski:
11:00  rozpoczęcie konferencji
działań ruchów lokatorskich Warszawskie Stowarzyszenie Lo-
katorów (Warszawa); Kancelaria
11:15  13:15 Współczesne zmiany
15:00  15:45  Ruch lokatorski Sprawiedliwości Społecznej (War-
charakteru miast  metropolizacja
w przedwojennej Polsce szawa); Forum Organizacji Loka-
i gentryfikacja
torskich (Kraków)
15:45  16:30  Strajki czynszowe,
11:15  12:00  Gentryfikacja  pro-
blokady eksmisji i samowolne 11:45  12:45 Ruchy lokatorskie
ces kształtowania przestrzeni miej-
osadnictwo  historyczne formy w Europie zachodniej:
skiej według potrzeb kapitału
akcji bezpośrednich stosowane Walka lokatorów w dzielnicy Kreu-
przez ruch lokatorski zberg (Berlin);
12:00  12:30  Warszawska Praga 
Ruch lokatorski i strajki czynszo-
przykład procesów gentryfikacji
16:30  17:30 DYSKUSJA: Aktual- we w RPA
ność historycznych form działań
12:30  12:45 PRZERWA KAWOWA
ruchów lokatorskich w dobie glo- 12:45  13:00 PRZERWA KAWOWA
balizacji
12:45  13:15  Nowoczesne metro-
13:00  14:30 DYSKUSJA: Możliwo-
polie a sytuacja mieszkańców
ści wspólnego działania na szcze-
Niedziela 29 marca
blu krajowym i międzynarodowym
13:15  14:00 DYSKUSJA:
W poszukiwaniu odpowiedzi ru- 11:00  14:30 Współczesne ruchy
chów społecznych na zmiany cha- lokatorskie w Polsce i na świecie Szczegóły na: www.lokatorzy.pl
rakteru miast.
14 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009
Eksmisja i policja
W ostatnim czasie przynajmniej w dwóch odrębnych przypadkach władze Poznania udowodni-
ły swoją bezwzględność i arogancję w walce z bezdomnymi.
Jarosław Urbański
Jadwiga Anna A
ojewska otrzyma-
Å‚a mieszkanie (klucze) od miejskiego
Zarządu Komunalnych Zasobów Lo-
kalowych (ZKZL) w Poznaniu, który
potem twierdził, że zajęła ona lokal
nielegalnie i próbował z pomocą sądu
eksmitować ją z zajmowanego miesz-
kania. Oskarżenia te spowodowały, że
na poczÄ…tku 2007 roku wytoczono A
o-
jewskiej dwa procesy: z powództwa
publicznego (prokuraturÄ™, powiado-
miło miasto) o wtargnięcie i nielegalne
zajęcie lokalu oraz z cywilnego (spra-
wę wytoczyło miasto) o eksmisję.
Annie A
ojewskiej, jako osobie nieza-
możnej, trudno było walczyć z miejski-
mi prawnikami i prokuraturÄ…. O pomoc
prawną i solidarnościową zwróciła się
Anna A
ojewska, przed próbą eksmisji z miejskiego lokalu została również oszukana przez swojego pra-
do zwiÄ…zku zawodowego Inicjatywa
codawcę Zakon Salezjanów, który nie chciał wypłacić jej zaległych poborów. Na zdjęciu pikieta Inicjatywy
Pracownicza i poznańskiego środowi-
Pracowniczej pod siedzibą zakonu | Poznań, 08.2007 r.
ska związanego ze skłotem Rozbrat
i Federacją Anarchistyczną. Pomi- Zatrzymanych mieszkańców oskar- Dwie osoby zostały zatrzymane.
mo licznych nacisków Urząd Miasta, żono o włamanie i naruszenie  miru Władze po raz kolejny udowodniły, ze
a ściślej ZKZL, nie ustępował. W pod domowego . Jednak żadnego wła- jedyny język, jaki rozumieją to język
koniec września 2008 roku Sąd Rejo- mania nie było. Opuszczony budynek policyjnej pałki, a fakt, że wyrzuceni
nowy w drugiej instancji oddalił jednak był otwarty i niezabezpieczony. Kilka z kamienicy przy ulicy Żydowskiej do
powództwo prokuratury, czyli przyznał tygodni wcześniej Straż Miejska ofe- dziś nie mają gdzie mieszkać obcho-
racjÄ™ Annie A
ojewskiej. Wyrok jest rowała mieszkańcom koce. dzi ich tyle co zeszłoroczny śnieg.
prawomocny. Kamienica przy Żydowskiej stoi na-
Co ważniejsze eksmisji dokonano nie- dal pusta i niszczeje. W wydanym
Sprawie pikanterii nadaje fakt, że Anna legalnie, bez wymaganego postano- oświadczeniu byli mieszkańcy Ży-
A
ojewska jest w Poznaniu osobą zna- wienia sądu i w okresie ochronnym, dowskiej pisali:  Uważamy, że takie
ną, działaczką społeczną związaną kiedy eksmisje są zabronione. W od- postępowanie jest skandaliczne i wo-
kiedyś z inicjatywami Fundacji  Barka , powiedzi na to, wyrzuceni na bruk bec dyrektora ZKZL powinny zostać
autorką książki  Pamiętnik z dekady mieszkańcy zjawili się w dniu następ- wyciągnięte konsekwencje dyscypli-
bezdomności , w której opisuje swo- nym w biurze ZKZL, żądając miesz- narne. Odgradzając się od eksmito-
je przeżycia, kiedy na początku lat 90. kania, gdzie mogliby się ulokować. wanych skłotersów ochroną i policją
po stracie pracy i mieszkania, z dnia W konsekwencji dyrektor ZKZL na pokazał, jak rzeczywiście wyglądają
na dzień, znalazła się bez dachu nad 26 stycznia umówił się na rozmowy relacje obywatel-państwo .
głową i bez środków do życia. Miasto z wyrzuconymi nielegalnie z kamieni-
uparło się, aby zafundować Annie A
o- cy przy ulicy Żydowskiej. Jak się oka- Swoje poglądy na omawiany tu temat
jewskiej  powtórkę z przeszłości . zało urzędnik nie miał zamiaru z nikim dyrekcja poznańskiego ZKZL, ustami
rozmawiać. Po przybyciu do biura, jego dyrektora Waldemara Flugel,
Czy przegrana w sprawie A
ojewskiej w umówionym dniu, na bezdomnych, wyraziła dość jednoznacznie w wy-
nauczyła czegoś władze w Poznaniu, czekała ochrona i policja, która za- wiadzie dla Gazety Wyborczej już
szczególnie ZKZL? Chyba tylko tego, blokowała wejście do biura. Dyrektor dużo wcześniej - 13 września 2006:
żeby nie zdawać się na niepewne wy- łaskawie zaproponował wpuszcze-  Sprawy o eksmisję albo są uma-
roki sądów. W dniu 22 stycznia 2009 nie dwuosobowej delegacji. Przybyli rzane, albo sąd wyrokuje o eksmisji
roku administrator działający w imie- stwierdzili jednak, że problem ten do- z prawem do lokalu socjalnego. To
niu i za wiedzą ZKZL-u dokonał, przy tyczy wszystkich. Po ponad dwugo- absurd! . Dlatego w przypadku Ży-
pomocy policji i Straży Miejskiej, likwi- dzinnym oczekiwaniu na korytarzu, do dowskiej ZKZL postanowił wziąć
dacji istniejącego od dwóch miesięcy budynku wkroczyli kolejni policjanci i sprawy w swoje ręce. Urzędnik, sę-
skłotu zlokalizowanego w opuszczo- zaczęli wypychać na zewnątrz przyby- dzia i kat w jednej osobie  oto biuro-
nym budynku przy ulicy Żydowskiej. łych na rozmowę z dyrektorem ZKZL. kratyczne sny o potędze.
Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009 15
Zanik publicznego zasobu mieszkaniowego
Oznacza to, że mieszkańcy Warsza-
nimi jest bliżej nieznana liczba osób,
wy nie mogą już liczyć na samorząd
które nie mogą pozwolić sobie na
Jakub Grzegorczyk
w rozwiązywaniu ich problemów
wzięcie kredytu, ale nie mieszczą
się w kryteriach do uzyskania loka- mieszkaniowych. Podobnie jak wła-
dze krajowe,  samorzÄ…d Warsza-
Dla współczesnej metropolii klu- lu komunalnego  te osoby możemy
czowe znaczenie ma rozwój sekto- uznać za potencjalnych oczekują- wy zdaje się mówić:  mieszkanie,
tak jak zatrudnienie, jest indywidu-
cych na lokal miejski) i racjonalne
ra usług finansowych, infrastruktury
transportowej i zaplecza konferen- wydawałoby się zwiększenie bu- alnym problemem każdej jednostki,
a zaspokajanie potrzeb mieszka-
cyjnego na potrzeby wydarzeń po- downictwa w tym sektorze.
niowych odbywać się ma poprzez
lityczno-kulturalnych. Funkcja mia-
rynek, a nie sferÄ™ publicznÄ… . Tyle
Tymczasem władze miasta robią
sta jakÄ… jest zaspokajanie potrzeb
tylko, że na rynku mieszkaniowym
mieszkaniowych zostaje zredukowa- co mogą, byle tylko nie zwiększyć
publicznego zasobu mieszkaniowe- w chwili obecnej karty rozdaje oligo-
na do umożliwienia funkcjonowania
pol kamieniczników i deweloperów
prywatnych deweloperów oraz pre- go. W roku 2005 wybudowano 102
mogący narzucić dowolnie wysoką
ferencyjnego traktowania podmiej- mieszkania komunalne, a w roku
cenę wynajmu i kupna, ponieważ
2006  471. Mieszkania te zawierały
skich przedmieść zamieszkiwanych
przez wyższą klasę średnią. W pol- odpowiednio 223 i 626 izb (co ozna- mieszkanie jest dobrem pierwszej
potrzeby, niezbędnym do normal-
cza, że przeciętnie na 1 mieszkanie
skich warunkach nakłada się na to
nego funkcjonowania, a przy takim
proces reprywatyzacji  czyli zwro- przypadało 2,1 oraz 1,3 izby), a ich
deficycie mieszkaniowym, zdespe-
przeciętna powierzchnia wynosiła
tu znacjonalizowanych budynków
rowani lokatorzy są w stanie wziąć
48,2 i 30,6 m kw. Dla porównania,
przedwojennym właścicielom.
każdy możliwy kredyt i podjąć każde
prywatni deweloperzy budujÄ…cy na
możliwe zobowiązanie, aby tylko nie
W Warszawie  podobnie jak w ca- wynajem lub sprzedaż, w 2005 roku
stracić dachu nad głową.
wybudowali 10 569 mieszkań, a rok
Å‚ej Polsce  proces redukcji liczby
póz
niej  9 176. W wybudowanych
mieszkań komunalnych jest silny.
mieszkaniach znajdowało się odpo- Elastyczność finansowa lokatorów
Dane na poziomie kraju wskazujÄ…,
wiednio 27 755 i 25 452 izby (prze- ma jednak swoje granice. W przy-
że w latach 1993-2002 prywatyzacji
padku prywatnych kamienic czyn-
ciętnie na 1 mieszkanie przypadało
uległo 33,2% komunalnego zasobu
2,6 oraz 2,7 izby) a przeciętna po- szowych w Warszawie, zamieszki-
mieszkaniowego (sprzedano wtedy
wanych w dużej mierze przez osoby
prawie 674 tysiące budynków). Z do- wierzchnia wynosiła 63,5 i 70,8 m
kw. Rozdz
więk pomiędzy budow- utrzymujące się ze świadczeń eme-
niesień medialnych wynika jedynie,
nictwem komercyjnym a komunal- rytalnych, możliwości zwiększenia
że rocznie w stolicy ubywa od 100
wydatków na mieszkanie są ogra-
do 200 budynków, które są zwraca- nym jest więc ogromny  zarówno
niczone. W konsekwencji rośnie
ne w ramach procesu reprywatyza- jeżeli chodzi o liczbę wybudowanych
liczba lokatorów z zaległościami
mieszkań, jak i ich jakość.
cji przedwojennym właścicielom lub
w opłatach czynszowych zagrożo-
ich spadkobiercom. Do tego należy
nych eksmisją (a często także bez-
doliczyć postępujący proces indywi- Ten stan rzeczy nie budzi jednak
domnością).
dualnego wykupu mieszkań, sprze- u władz Warszawy żadnej refleksji.
Fragmenty artykułu  Problemy lokatorskie
dawanych lokatorom, którzy następ- Przeciwnie  przygotowywany obec-
w mieście doby globalizacji. Przykład Warsza-
nie projekt  Wieloletniego programu
nie tworzą wspólnoty mieszkaniowe.
wy zamieszczonego w 8 numerze półrocznika
W tym ostatnim nie byłoby nic złe- gospodarowania zasobem miesz-
PrzeglÄ…d Anarchistyczny.
kaniowym Miasta Stołecznego War-
go, gdyby nie to, że przez wiele lat
uwłaszczenie lokatorów lokali komu- szawy na lata 2008-2012 zakłada
wybudowanie jedynie 2500 miesz-
nalnych odbywało się ze znaczącą
kań komunalnych do roku 2012 (plus
bonifikatÄ…, osiÄ…gajÄ…cÄ… nieraz 80%,
około 1000-1500 lokali w zasobach
co oznaczało, że miasto otrzymuje
TBS), a liczba ta zostanie jeszcze
ze sprzedanego mieszkania zwrot
kosztów na poziomie 20%. Tym sa- pomniejszona przez ubytek miesz-
mym, poprzez realizowane uwłasz- kań komunalnych wynikający z prze-
Sprawa Lokatorska wydawana jako
kwalifikowania części istniejących
czenie niemożliwe jest odtworzenie
część Kampanii  Mieszkanie Prawem
mieszkań na lokale socjalne oraz
publicznej substancji mieszkaniowej
Nie Towarem przez Ogólnopolski
w wyniku zużycia substancji miesz-
i wybudowanie lokali dla tych, którzy
ZwiÄ…zek Zawodowy  Inicjatywa Pra-
w chwili obecnej ich potrzebują. A po- kaniowej. Centralnym pomysłem
cownicza oraz LewicowÄ… AlternatywÄ™;
władz w sferze mieszkań komu-
mimo restrykcyjnych wymagań (aby do użytku wewnętrznego.
nalnych wyrażonym w cytowanym
móc ubiegać się o lokal komunalny
dokumencie pozostaje natomiast Redakcja:
w Warszawie, dochód nie może
przekraczać 1 200 zł w jednoosobo- kwestia wprowadzenia podwy- Jakub Grzegorczyk (Warszawa),
Jarosław Urbański (Poznań),
żek czynszów w tych lokalach oraz
wym gospodarstwie domowym, a w
Rafał Górski (Kraków),
 strefowania opłat w zależności od
przypadku rodzin  849 zł na osobę,
Andrzej Smosarski (Warszawa),
dzielnicy i położenia (im lepsza lo-
lub trzeba być osobą bezdomną albo
Piotr Ciszewski (Warszawa)
zamieszkującą w trudnych warun- kalizacja, tym wyższy czynsz). Tym
kach  w lokalu gdzie na osobę przy- samym, zasób komunalny ma speł-
kontakt z redakcjÄ…:
niać kryterium efektywności i powoli
pada mniej niż 6 m kw. powierzchni
tracić swój publiczny charakter.
Å‚Ä…cznej pokoi), liczba oczekujÄ…cych
telefon: [phone]
na mieszkania komunalne w stolicy
e-mail: [e-mail]
nie spada od dłuższego czasu poni- Ostatnia alternatywa dla rynku mo-
gąca zredukować cenową presję Kampania  Mieszkanie Prawem
żej 5 tysięcy osób. Zapotrzebowanie
na lokale komunalne jest więc istot- prywatnych właścicieli na lokato- Nie Towarem : www.lokatorzy.pl
Lewicowa Alternatywa: www.la.org.pl
rów, jaką są lokale komunalne po-
ne (pamiętajmy, że oficjalne statystki
Inicjatywa Pracownicza: www.ozzip.pl
woli zanika w wyniku zaniedbań
urzędowe odnoszą się tylko do tych
i świadomej redukcji budownictwa.
osób, które spełniają wymogi  poza
16 Sprawa Lokatorska # 1 | marzec 2009